نیم خط چیست؟ — به زبان ساده

آیا تا به حال شده که یک چراغ‌قوه ال ‌ای ‌دی (LED) را بردارید و به اتاق تاریکی بروید و آن را روشن کنید؟ شما با این کار یک پرتو یا نیم خط را می‌سازید که یک نقطه ابتدا دارد، اما در جهت دیگر نامحدود است. این یکی از مثال‌های نیم خط است و نمونه‌های فراوانی از نیم خط در اطراف ما وجود دارد. در این آموزش، با نیم خط آشنا می‌شویم.

چند تعریف

قبل از پرداختن به نیم خط، چند تعریف را بیان می‌کنیم:

فیلم آموزش ریاضی پایه هفتم در فرادرس

کلیک کنید

• خط: یک خط از دو طرف تا بینهایت در دو جهت امتداد دارد (علامت پیکان برای نشان دادن امتداد تا بینهایت استفاده می‌شود).
• نیم‌خط: نیم‌خط در یک نقطه شروع شده و در یک جهت تا بی‌نهایت ادامه می‌یابد.
• پاره‌خط: پاره‌خط بخشی از یک خط است که دو انتهای آن محدود هستند.

برای آشنایی بیشتر با پاره‌خط و خط به آموزش «پاره خط، خط و نیم خط — به زبان ساده» در این لینک مراجعه کنید.

تعریف نیم خط در هندسه

می‌توان یک «نیم خط» (Ray) را قطعه یا بخشی از یک خط تصور کرد.

فیلم آموزش هندسه پایه دهم – هندسه ۱ در فرادرس

کلیک کنید

در هندسه، یک نیم خط به راحتی با دو نقطه ساخته می‌شود. یکی از این نقطه‌ها، نقطه شروع نیم خط خواهد بود. نکته دیگر صرفاً یک نشانه است که مسیر نیم خط را نشان می‌دهد. خطی که این دو نقطه را به هم متصل می‌کند، فقط در یک جهت گسترش می‌یابد. شکل زیر یک نیم خط را نشان می‌دهد.

تفاوت نیم خط با خط این است که به جای اینکه اجازه دهیم هر دو سر خط تا بینهایت ادامه داشته باشد، یک نقطه را در یک سمت مشخص می‌کنیم و در سمت دیگر به بینهایت می‌رویم.

رسم نیم خط

برای رسم نیم‌خط، دو نقطه را روی کاغذ مشخص کنید. هر دو نقطه را با حروف بزرگ نامگذاری کنید. یکی از دو نقطه را به عنوان نقطه ابتدایی نیم خط انتخاب کنید (در اینجا R را انتخاب کرده‌ایم). از یک خط‌کش برای رسم خطی استفاده کنید که از نقطه ابتدایی شروع شده و تا نقطه دوم (نقطه N) ادامه پیدا می‌کند. سپس بعد از N نیز خط را ادامه دهید و انتهای آن را با پیکان نشان دهید. این علامت پیکان به این معنی است که این سمت نیم خط به بینهایت می‌رود. البته می‌توانید آن را بدون پیکان نیز رسم کنید.

نماد و نامگذاری نیم خط

برای نمادگذاری و نامگذاری یک نیم خط، باید آن نقطه ابتدایی را مشخص کنیم. همچنین به یک نقطه دیگر که نیم خط از آن می‌گذرد و سپس به بینهایت می‌رود، نیاز داریم. برای نامگذاری نیم خط، نقطه ابتدایی و نقطه دیگر را با حروف بزرگ در کنار هم می‌نویسیم. سپس یک پیکان کوچک روی آن‌ها قرار می‌دهیم که جهت پیکان از نقطه ابتدای نیم خط به سمت بینهایت است.

مثالی از نیم خط

پرتو خورشید را می‌توان به عنوان یک نیم خط در نظر گرفت. این پرتو از ستاره ما، یعنی خورشید سرچشمه می‌گیرد و یک مسیر تقریباً هشت دقیقه‌ای را پس از ترک نقطه ابتدایی از خورشید طی می‌کند تا به زمین می‌رسد. مسیر آنقدر طولانی است که می‌توانیم یک طرف آن را به سمت بینهایت فرض کنیم.

لیزرها نمونه‌های بسیار خوبی از نیم خط هستند، زیرا بر خلاف توپ‌های ورزشی، تحت تأثیر گرانش زمین نیستند، بنابراین در خطوط ثابت و یک‌طرفه از منبع ساطع می‌شوند.

معرفی فیلم آموزش هندسه پایه دهم (هندسه ۱) فرادرس

برای آشنایی بیشتر با مباحث اشکال هندسی، پیشنهاد می‌کنیم به فیلم آموزش هندسه پایه دهم (هندسه ۱) مراجعه کنید که توسط فرادرس تهیه شده است. این آموزش ویدیویی که مدت زمان آن ۴ ساعت و ۳ دقیقه است، شامل چهار درس می‌شود.

در درس اول این آموزش، موضوعات ترسیم‌های هندسی و استدلال بیان شده‌اند. مباحث درس دوم، به قضیه تالس و تشابه مثلث‌ها و کاربردهای آن‌ها اختصاص یافته است. در درس سوم، مباحث مربوط به چندضلعی‌ها و ویژگی‌هایی از آن‌ها و همچنین، مساحت و کاربردهای آن مورد بیان شده است. در نهایت، موضوع درس چهارم، تجسم فضایی است که خط، نقطه و صفحه و همچنین تفکر تجسمی را شامل می‌شود.

• برای مشاهده فیلم آموزش هندسه پایه دهم (هندسه ۱) + اینجا کلیک کنید.

برای یادگیری اشکال مختلف هندسی و محاسبه محیط، مساحت و حجم آن‌ها، توصیه می‌کنیم آموزش‌های مجله فرادرس را که در این زمینه تهیه شده‌اند، مطالعه کنید: