ولیدیتور چیست؟ – توضیح اعتبار سنج در ارز دیجیتال

شبکه‌ای متشکل از کامپیوترها را در نظر بگیرید که تراکنش‌هایی که در این شبکه انجام می‌شود را پردازش و ذخیره می‌کنند. این کامپیوترها برای حفظ یکپارچگی و امنیت اطلاعات از الگوریتم‌های اجماع برای پردازش و اعتبارسنجی اطلاعات استفاده می‌کنند. به این شبکه بلاک چین و به کامپیوترهایی که اعتبارسنجی تراکنش‌های شبکه را به عهده دارند ولیدیتور می‌گویند. در این مطلب یاد می‌گیریم که ولیدیتور چیست و اعتبار سنج در ارز دیجیتال چطور عمل می‌کند.

هر شبکه بلاکچینی از الگوریتم اجماع مشخصی استفاده می‌کند، بنابراین روش‌های گوناگونی برای اعتبارسنجی تراکنش‌ها در بلاک چین وجود دارد. افرادی که قصد دارند «ولیدیتور» (Validator) شوند بعد از انتخاب بلاک چین موردنظر و تجهیزات سخت‌افزاری مربوطه، به دانش و اطلاعات فنی لازم برای راه‌اندازی نود ولیدیتور نیاز دارند. لازم به ذکر است نحوه کارکرد نودهای ولیدیتور در بلاکچین‌ها متفاوت است. در این مطلب به توضیح ولیدیتور و نحوه کارکرد آن در بلاک چین می‌پردازیم.

ولیدیتور چیست ؟

ولیدیتورها نودهایی از شبکه هستند که تراکنش‌ها را در بلاک‌ها پردازش و اعتبارسنجی می‌کنند. با این فرایند تراکنش‌ها می‌توانند در بلاک چین ثبت شوند. هنگامی که از کلمه ولیدیتور استفاده می‌شود بسیاری از کاربران این کلمه را تنها برای نودهای الگوریتم اثبات سهام درنظر می‌گیرند. اما موضوع اعتبارسنجی در بلاک چین در دو نوع الگوریتم‌های اثبات کار و اثبات سهام وجود دارد و نودها در بلاکچین‌های مکانیزم اثبات کار نیز ولیدیتور هستند.

ولیدیتور در بلاک چین چیست ؟

ولیدیتورها در بلاک چین کامپیوترهایی هستند که تراکنش‌های بلاک‌ها را پردازش و اعتبارسنجی می‌کنند. هنگامی که اعتبارسنجی تراکنشی در شبکه انجام شد، ولیدیتور تراکنش را به بلاک چین اضافه می‌کند. به این صورت امنیت و شفافیت در بستر بلاک چین تأمین می‌شود. برای درک بهتر نحوه عملکرد ولیدیتورها در شبکه بهتر است مروری به مفهوم بلاک چین داشته باشیم.

بلاک چین چیست ؟

بلاک چین نوعی دفتر کل توزیع شده است. دفتر کل توزیع شده بسترهایی غیرمتمرکز هستند که در آن‌ها اطلاعات پردازش و ذخیره می‌شود. شبکه‌ای از کامپیوترها را در نظر بگیرید که همگی یک کپی از آخرین وضعیت تغییرات در شبکه را دارند. این کامپیوترها که نودهای شبکه نام دارند اطلاعات را در بلاک چین ذخیره می‌کنند.

هر بلاک چین را می‌توانید همانند یک کتاب در نظر بگیرید که نویسنده‌های زیادی در حال نوشتن و به‌روزرسانی آن هستند. هر یک از این نویسنده‌ها می‌تواند مطلبی به این کتاب اضافه کند. البته به این نکته توجه کنید که هر یک از این نویسنده‌ها قبل از این‌که بخواهد مطلبی را در کتاب بنویسد باید نویسنده‌های دیگر نیز مطلب وی را تأیید کنند. ولیدیتورها را می‌توان به‌عنوان نویسنده‌هایی در بلاک چین در نظر گرفت که پس از اعتبارسنجی تراکنش‌ها، آن‌ها را در بلاک جدید قرار می‌دهند.

تعداد ولیدیتورها در بلاکچین‌های مختلف متفاوت است. در ضمن نحوه اعتبارسنجی با توجه به نوع مکانیزم اجماع، در بلاکچین‌ها تفاوت دارد. در نهایت تنها اطلاعاتی در بلاک چین ثبت می‌شوند که توسط همه نودهای شبکه تأیید شده باشد. در همه بلاکچین‌ها افرادی که ولیدیتور می‌شوند از شبکه پاداش دریافت می‌کنند.

با این پاداش، شبکه اعتبارسنج‌ها را تشویق می‌کند و این موضوع باعث گسترش شبکه و غیرمتمرکزتر شدن آن می‌شود. از طرف دیگر بلاکچین‌ها برای نودهایی که قصد دست‌کاری اطلاعات شبکه و رفتارهای مجرمانه دارند مجازات‌هایی درنظر می‌گیرند. این موضوع به بالاتر رفتن امنیت در شبکه‌های بلاکچینی کمک می‌کند.

اعتبارسنجی در بلاک چین چیست ؟

یکی از مهم‌ترین فرایندهایی که در کارکرد بلاک چین اهمیت دارد ساز و کاری است که درآن بلاک‌ها در بلاک چین اعتبارسنجی می‌شوند. اضافه کردن تراکنش‌ها در بلاک چین با تصمیم‌گیری و اجماع همه نودهای شبکه انجام می‌شود. برای این کار اکثریت نودها یا کامپیوترهای شبکه باید اعتبار تراکنش‌ها را تأیید کنند. مکانیزم‌های مختلفی برای اجماع وجود دارد که نودهای شبکه برای اعتبارسنجی تراکنش‌ها در بلاک چین از آن‌ها استفاده می‌کنند. دو نوع معروف از مکانیزم‌های اجماع در بلاک چین اثبات کار و اثبات سهام نام دارند و هر کدام فرآیندی متفاوت را برای اعتبارسنجی بلاک‌ها اجرا می‌کنند.

 ولیدیتورها و الگوریتم اجماع

نودها یا کامپیوترهایی که تراکنش‌ها را اعتبارسنجی می‌کنند در بسترهای مختلف بلاکچینی متفاوت هستند. با توجه به این‌که بلاکچین‌های مختلف برای اجماع بین نودهای خود از مکانیزم‌های اجماع متفاوتی استفاده می‌کنند، بنابراین انواع مختلفی از اعتبارسنج یا ولیدیتور ارز دیجیتال در مکانیزم‌های اجماع گوناگون قابل شناسایی است.

ولیدیتور اثبات کار چیست ؟

مسابقه‌ای را تصور کنید که در آن دونده‌هایی شرکت کرده‌اند. هنگامی که مسابقه شروع می‌شود، همه دونده‌ها شروع به دویدن می‌کنند ولی در پایان تنها به دونده‌ای که زودتر از بقیه به خط پایان می‌رسد به عنوان پیروز میدان جایزه می‌دهند. ولیدیتورهای اثبات کار نیز برای تولید بلاک جدید در بلاک چین با هم رقابت می‌کنند و در نهایت نود یا ولیدیتوری که بتواند زودتر از دیگر نودهای شبکه پازل محاسباتی را حل کند پاداش می‌گیرد. ولیدیتورهای اثبات کار برای اعتبارسنجی تراکنش‌ها و تولید بلاک جدید از الگوریتم اثبات کار استفاده می‌کنند.

الگوریتم اثبات کار چیست ؟

یکی از مکانیزم‌های اجماع مورد استفاده در شبکه‌های بلاکچینی، الگوریتم اثبات کار است. طبق این الگوریتم ولیدیتورهای شبکه برای اعتبارسنجی باید ثابت کنند که مقدار کاری معین را برای اعتبارسنجی انجام داده‌اند. برای همین موضوع این الگوریتم، اثبات کار و نودهای ولیدیتور آن نیز ماینر نام دارند.

برای مثال شبکه بیت کوین اولین شبکه بلاکچینی است که از الگوریتم اثبات کار استفاده می‌کند. در شبکه بیت کوین ماینرها از کامپیوترهایی با قدرت پردازشی بالا برای حل پازل‌های محاسباتی پیچیده استفاده می‌کنند. اولین ماینر پیروز در رقابت بین ماینرها، بیت کوین پاداش می‌گیرد.

ولیدیتور اثبات سهام چیست ؟

مثال مسابقه در توضیح ولیدیتورهای اثبات کار را دوباره در نظر بگیرید. ولیدیتورهای اثبات کار برای دریافت پاداش با هم رقابت می‌کنند و در نهایت تنها یک ولیدیتور موفق به دریافت پاداش برای تولید بلاک جدید می‌شود. اما ولیدیتورهای اثبات سهام با یکدیگر رقابت نمی‌کنند بلکه با توجه به مقدار رمزارزی که استیک کرده‌اند برای اعتبارسنجی تراکنش‌های بلاک‌ها انتخاب می‌شوند. ولیدیتور انتخابی در صورت انجام درست اعتبارسنجی، از طرف شبکه پاداش دریافت می‌کند.

الگوریتم اثبات سهام چیست ؟

در بلاکچین‌هایی که از الگوریتم اثبات سهام استفاده می‌کنند کاربران برای مشارکت در شبکه باید مقداری مشخص از توکن بومی شبکه بلاک چین را «استیک» (Stake) کنند. این افراد با استیک مقدار مشخصی رمزارز می‌توانند ولیدیتور بلاک چین شوند. شبکه با توجه به میزان استیک هر ولیدیتور، آن‌ها را انتخاب می‌کند و بعد از صحت عملکرد ولیدیتور به آن پاداش می‌دهد. «اتریوم» (Ethereum)، «آوالانچ» (Avalanche) و «سولانا»‌ (Solana) مثال‌هایی از بلاکچین‌هایی با الگوریتم اثبات سهام هستند.

ولیدیتور تحمل خطای بیزانسی چیست ؟

بلاکچین‌هایی که از الگوریتم های اثبات کار و اثبات سهام استفاده نمی‌کنند نیز می‌توانند ولیدیتور داشته باشند. برای مثال شبکه «استلار» (Stellar) بلاکچینی است که از الگوریتم «تحمل خطای بیزانسی» (Byzantine Fault Tolerance) استفاده می‌کند. در بلاکچین‌های الگوریتم «تحمل خطای بیزانسی» هنگامی که برخی نودها اطلاعاتی ناصحیح را در شبکه وارد کنند، تا زمانی که اکثریت نودهای شبکه درست‌کار باشند فرآیند اعتبارسنجی توسط ولیدیتورها ادامه خواهد داشت. بنابراین خلاف‌کاری برخی از نودها کارکرد شبکه را مختل نمی‌کند.

تفاوت بین ماینر و ولیدیتور چیست ؟

تمامی بسترهای بلاکچینی برای اعتبارسنجی اطلاعات بلاک چین به ولیدیتورها نیاز دارند. ولیدیتورها در بلاک چین برای پردازش و ذخیره‌سازی اطلاعات از شبکه پاداش دریافت می‌کنند. سوالی که در این‌جا مطرح می‌شود این است که آیا ماینرها و ولیدیتورها یکی هستند. برای پاسخ به این سوال در ابتدا به این نکته توجه کنید که ماینر نیز در واقع ولیدیتور است ولی تفاوت‌هایی بین آن‌ها وجود دارد که در ادامه به برخی از این تفاوت‌ها اشاره می‌کنیم.

• کاربرد ولیدیتور در الگوریتم اثبات سهام: با توجه به این‌که بلاکچین‌هایی که از الگوریتم اثبات سهام استفاده می‌کنند به نودهای اعتبارسنج خود ولیدیتور می‌گویند بنابراین کلمه ولیدیتور بیشتر برای بلاکچین‌های اثبات سهام به‌کار می‌رود. از طرفی دیگر ولیدیتورها در بلاکچین‌های با الگوریتم اثبات کار با نام ماینر شناخته می‌شوند.
• تفاوت در هزینه تجهیزات: ماینرهای اثبات کار باید کامپیوترهایی با قدرت پردازشی بالا برای حل پازل‌های پیچیده ریاضی داشته باشند و هزینه‌هایی از قبیل تعمیر و نگهداری و مصرف انرژی را نیز برای فعالیت در شبکه در نظر بگیرند. علاوه بر این در بلند مدت ماینینگ نسبت به هزینه‌هایی که دارد، در بیشتر موارد به‌صرفه نیست. اما ولیدیتورهای بلاکچین‌های اثبات سهام نیازی به تجهیزات گران‌قیمت ماینینگ ندارند.
• تأثیر بر محیط زیست: دستگاه‌هایی که برای ماین یا استخراج ارزهای دیجیتال استفاده می‌شوند انرژی زیادی مصرف می‌کنند. بنابراین بر روی محیط زیست تأثیرات مخربی دارند. در حالی‌که ولیدیتورهای اثبات سهام به محیط زیست آسیبی نمی‌زنند.
  • ماینرها نیازی به استیک ندارند: افرادی که می‌خواهند به عنوان ولیدیتور در بلاکچین‌های اثبات سهام فعالیت کنند باید مقدار مشخصی ارز دیجیتال را در شبکه استیک کنند. یعنی به‌جای هزینه کردن برای تأمین دستگاه‌های ماینر گران‌قیمت که به محیط زیست نیز آسیب می‌زنند، برای اعتبارسنجی در بلاک چین می‌توانند ارز دیجیتال استیک کنند. اما ماینرها برای اعتبارسنجی یا استخراج به استیک ارز دیجیتال نیاز ندارند.

ولیدیتورها در بلاکچین های مختلف

با توجه به این‌که تراکنش‌ها در بلاکچین‌های مختلف به کمک نودهای شبکه پردازش و اعتبارسنجی می‌شوند، بنابراین تمامی بلاکچین‌ها برای اعتبارسنجی و پردازش اطلاعات خود به نودهای ولیدیتور نیاز دارند. البته لازم به ذکر است که نحوه انجام اعتبارسنجی در بلاکچین‌های مختلف با هم متفاوت است. ولیدیتورها با توجه به الگوریتم اجماعی که از آن استفاده می‌کنند به روش‌های متفاوتی پردازش و ذخیره‌سازی اطلاعات را انجام می‌دهند. در ادامه با برخی از این ولیدیتورها آشنا می‌شویم.

ولیدیتور اتریوم چیست ؟

شبکه اتریوم در ابتدا از الگوریتم اثبات کار استفاده می‌کرد. اکنون این شبکه با انجام به‌روزرسانی «مرج» (Merge) از مکانیزم اجماع الگوریتم اثبات سهام بهره می‌برد. افرادی که می‌خواهند به‌عنوان ولیدیتور در شبکه اتریوم فعالیت کنند باید 32 اتریوم در شبکه استیک کنند. ولیدیتور یا اعتبارسنج اتریوم همانند ولیدیتور در بلاکچین‌های دیگر وظیفه اعتبارسنجی و پردازش تراکنش‌ها در شبکه را بر عهده دارد. در فهرست زیر روش‌های استیک اتریوم را توضیح می‌دهیم.

• استیک مستقیم اتریوم: اگر دانش و اطلاعات مورد نیاز برای تبدیل شدن به ولیدیتور اتریوم را دارید می‌توانید با تهیه سخت‌افزار و یک اتصال دائمی به اینترنت با استیک 32 اتریوم به‌طور مستقیم استیک ارز دیجیتال اتریوم را انجام دهید.
• استیک بدون نیاز به سخت افزار: شما می‌توانید کارهای مربوط به ولیدیتور اتریوم را به نماینده‌ای در شبکه واگذار کنید و تنها با استیک 32 اتریوم و بدون نیاز به سخت‌افزار استیک اتریوم را انجام دهید.
• استفاده از استخر استیکینگ: استخرهای استیکینگ اتریوم به افرادی که می‌خواهند با سرمایه‌ای کمتر استیکینگ اتریوم را انجام دهند این امکان را می‌دهند تا با مقادیری کمتر از 32 اتریوم به استیکینگ اتریوم اقدام کنند.
• استفاده از صرافی‌های متمرکز: صرافی‌های متمرکز این امکان را برای کاربران خود ایجاد کرده‌اند تا بتوانند در صورت تمایل در این پلتفرم‌ها به استیک اتریوم بپردازند. البته به این نکته توجه داشته باشید که در این روش کلیدهای خصوصی شما در اختیار صرافی است. بنابراین در انتخاب صرافی متمرکز مناسب، دقت کافی داشته باشید.

ولیدیتور سولانا چیست ؟

«سولانا» (Solana) بلاکچینی با توان عملیاتی بالا و یکی از پروژه‌های موفق بلاکچینی است. با وجود این‌که شبکه سولانا در اوایل سال 2020 میلادی راه‌اندازی شده است در این مدت کوتاه توانسته بستری مناسب را برای پلتفرمهای مختلفی در حوزه‌های «دیفای» (DeFi)، «توکن‌های غیرمثلی» (NFTs) و بخش‌های دیگری از «وب3» ایجاد کند.

سولانا از الگوریتم اجماع «اثبات سهام نیابتی» (DPoS|Delegated-Proof-of-Stake) استفاده می‌کند. این الگوریتم به کاربران خود اجازه می‌دهد تا توکن بومی شبکه سولانا،SOL، را به ولیدیتورهای شبکه واگذار کنند. در واقع به این ترتیب تمام افرادی که توکن SOL را دارند، می‌توانند در فرآیند اعتبارسنجی شرکت کنند. شما توکن‌های SOL را به نمایندگان خود در شبکه واگذار می‌کنید تا این ولیدیتورها به‌جای شما اعتبارسنجی در شبکه سولانا را انجام دهند. بنابراین در شبکه سولانا شما با هر مقدار SOL می‌توانید در اعتبارسنجی شبکه نقش داشته باشید.

ولیدیتور ترون چیست ؟

شبکه ترون نیز از الگوریتم اجماع اثبات سهام استفاده می‌کند. در این شبکه ولیدیتورها با توجه به مقدار توکن‌های «ترون» (Tron) خود برای اعتبارسنجی شبکه انتخاب می‌شوند. ولیدیتورهای شبکه ترون برای اعتبارسنجی تراکنش‌های شبکه پاداش دریافت می‌کنند. لازم به ذکر است که بلاک چین ترون پاداش ولیدیتورهای شبکه را با توکن ترون پرداخت می‌کند.

ولیدیتور بایننس

در شبکه بلاک چین BNB نیز ولیدیتورها موظف به پردازش تراکنش‌ها و تأیید بلاک‌ها هستند و به این طریق امنیت شبکه را تأمین می‌کنند. ولیدیتورهای شبکه بایننس کارمزد تراکنش‌ها را به عنوان پاداش دریافت می‌کنند. در واقع شبکه بایننس این پاداش را برای انجام درست و صحیح کارها به ولیدیتورهای خود می‌دهد.

«زنجیره بایننس» (Binance Chain) که در آن رأی‌گیری‌ها و استیکینگ انجام می‌شود و بخش حاکمیتی بلاک چین BNB است به «بیکن چین» (Beacon Chain) و «بایننس اسمارت چین» (Binance Smart Chain) به BNB Smart Chain تغییر نام داده‌اند. ولی «زنجیره هوشمند» شبکه BNB هنوز به‌طور خلاصه BSC نامیده می‌شود.

فیلم آموزش ارزهای دیجیتال و رمزارزها و اصول سرمایه گذاری در این بازار – تکمیلی + گواهینامه در فرادرس

کلیک کنید

ولیدیتورهای تزوس

بلاک چین «تزوس» (Tezos) از نوع خاصی از مکانیزم اجماع اثبات سهام به‌نام «اثبات سهام سیال» (Liquid-Proof-of-Stake | LPoS) استفاده می‌کند. ولیدیتورها در بلاک چین تزوس، «بیکر» (Baker) نام دارند. فرآیند مدیریتی غیرمتمرکز تزوس این امکان را ایجاد می‌کند تا بدون نیاز به «هارد فورک» (Hard Fork)، شبکه تزوس به‌روزرسانی‌های یکپارچه‌ای را انجام دهد. اعضاء انجمن به‌روزرسانی‌ها را ارائه می‌کنند و ولیدیتورهای تزوس به این پیشنهادها رأی می‌دهند. پیشنهادی که بیشترین رأی را بیاورد طی مراحلی در شبکه اجرا می‌شود.

الگوریتم اجماع LPoS که توسط بلاک چین تزوس استفاده می‌شود این امکان را به ولیدیتورهای تزوس می‌دهد تا با کم‌ترین سخت‌افزار ممکن بتوانند در شبکه مشارکت کنند. الگوریتم اجماع LPoS این امکان را به استیک‌‌کننده‌ها می‌دهد تا بتوانند در هر زمان ولیدیتورهای خود را تعویض کنند. این کار باعث می‌شود تا افراد سپرده‌گذار بتوانند به‌راحتی خود را با ولیدیتورها هماهنگ کنند.

جمع بندی

در ابتدای این مطلب به توضیح ولیدیتور در بلاک چین پرداختیم. ساختارهای بلاکچینی برای تأیید و پردازش تراکنش‌ها و ثبت و ذخیره آن‌ها در بلاک‌ها به نودهای ولیدیتور نیاز دارند. ولیدیتورها برای اعتبارسنجی ملزم به رعایت کردن پروتکل‌های مربوط به بلاک چین هستند. الگوریتم‌های اجماع مختلفی برای ایجاد امنیت و یکپارچگی در کارکرد نودهای بلاک چین وجود دارند که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به الگوریتم اثبات کار و الگوریتم اثبات سهام اشاره کرد.

در ادامه این مطلب به توضیح ولیدیتورهای اثبات کار و اثبات سهام پرداختیم و الگوریتم‌های اجماع مربوطه را شرح دادیم. سپس به تفاوت بین ماینر و ولیدیتور اشاره کردیم. در پایان این مطلب نیز توضیحاتی درباره ولیدیتورها در بلاکچین‌های مختلف ارائه شد.