وایت پیپر چیست؟ — اهمیت و کاربرد به زبان ساده

وایت پیپر یا سفیدنامه یکی از اصطلاحات پرکاربرد ارز دیجیتال است که نشان‌دهنده اهداف، برنامه‌ها، همکاران، مشکلات و راه‌حل‌های یک پروژه رمز ارز است. بسیاری از تحلیلگران بازار رمزارزها از وایت‌پیپر به عنوان اصلی‌ترین منبع مطالعه بهره‌ می‌گیرند. در مقابل، مدیران پروژه‌های ارز دیجیتال نیز با آماده‌سازی یک سفیدنامه مناسب در صدد جذب مخاطبان بیشتر به پروژه خود هستند. در این مقاله به طور کامل و جامع می‌خواهیم به سوال وایت پیپر چیست پاسخ دهیم و بخش‌های مختلف موجود در آن را بررسی کنیم. علاوه بر این، تفاوت وایت پیپر با سایر مقالات مطرح در حوزه کریپتو را بررسی خواهیم کرد.

وایت پیپر چیست ؟

«وایت پیپر» (White Paper) یک سند علمی-بازاریابی است که توسط تیم یک پروژه ارز دیجیتال برای مطالعه عموم ارائه می‌شود. هدف از انتشار وایت پیپر آشنایی مردم با اهداف و تکنولوژی‌های پروژه ارز دیجیتال و سرمایه‌گذاری بر روی آن از طریق عرضه اولیه ارز دیجیتال است. برای این منظور معمولا اطلاعات آماری و گرافیکی مختلفی در وایت پیپر استفاده می‌شود. نوشتن وایت پیپر برای یک تیم توسعه‌دهنده در فضای ارزهای دیجیتال لازم و ضروری است چراکه این مقاله نشان‌دهنده افکار، اهداف و برنامه‌های پروژه است و به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا دید عمیق‌تری به پروژه مورد نظر پیدا کنند. پروژه بدون وایت پیپر معمولا به عنوان پروژه نامعتبر شناخته می‌شود.

فیلم آموزش ارزهای دیجیتال و رمزارزها و اصول سرمایه گذاری در این بازار – مقدماتی در فرادرس

کلیک کنید

یکی از معتبرترین وایت‌پیپرهای شناخته شده در بازار ارزهای دیجیتال مربوط به اولین و معروف‌ترین رمزار زسناخته شده یعنی بیت کوین است. این مقاله در سال ۲۰۰۸ توسط ساتوشی ناکاموتو با عنوان «بیت کوین: یک سیستم پرداخت الکترونیک همتا به همتا» منتشر شد که در آن در مورد تکنولوژی بلاک چین، الگوریتم اجماع اثبات کار و نحوه هماهنگی آن‌ها برای ایجاد یک سیستم پرداخت بحث شده است. از آن زمان تاکنون بسیاری از پروژه‌های ارز دیجیتال برای شروع فعالیت خود وایت پیپر ارائه کرده‌اند تا کاربران بتوانند در مورد مسائلی که پروژه به دنبال حل آن‌ها است و تکنولوژی مورد استفاده در آن عمیق‌تر شوند.

پیش نیاز مطالعه وایت پیپر چیست ؟

همانطور که در بخش وایت پیپر چیست گفته شد این سند شامل اطلاعات فنی، اقتصادی و مدیریتی پروژه است و به همین دلیل برای مطالعه آن نیاز است که کاربران با برخی از اصطلاحات ارز دیجیتال آشنا باشند. نکته مثبت در مطالعه وایت پیپر این است که معمولا برای درک مطالب ارائه شده در آن نیازی به مطالعات قبلی در حوزه کامپیوتر و رمزنگاری نیست چراکه هدف از نوشتن وایت‌پیپر توضیح شفاف مسائل برای سرمایه‌گذاران است و طبیعی است که جزئیات مباحث فنی در آن ارائه نمی‌شود.

فیلم آموزش ارزهای دیجیتال و رمزارزها و اصول سرمایه گذاری در این بازار – مقدماتی در فرادرس

کلیک کنید

برای درک بهتر وایت پیپر کاربران باید با مفاهیم اولیه این حوزه در کنار مفاهیم اقتصادی پایه آشنا باشند تا بتوانند پروژه‌های مختلف را مورد اریابی قرار دهند. موارد زیر از جمله اصطلاحات مهمی هستند که آشنایی با آن‌ها مطالعه سفیدنامه را بسیار راحت می‌کند.

• بلاک چین
• الگوریتم اجماع
• رمزنگاری
• قرارداد هوشمند
• ارز دیجیتال
• رمز ارز
• دیفای
• متاورس
• NFT

توجه داشته باشید که همواره ممکن است مفاهیم جدیدی برای اولین بار در یک پروژه ارائه شود که شما اطلاعاتی از آن نداشته باشید. با دانستن اطلاعات بالا و مطالعه وایت پیپر می‌توانید به راحتی آن‌ها را درک کنید. استفاده از ویکی‌پدیا و سایت پروژه برای درک مفاهیم جدید نیز می‌تواند بسیار کارساز باشد. علاوه بر اصطلاحات فنی بالا، آشنایی با مفهوم پول فیات و تاریخچه آن در کنار پشتوانه پول می‌تواند برای درک سفیدنامه مفید باشد. آشنایی با مفاهیم اقتصادی مانند عرضه و تقاضا، نقدینگی و تورم نیز می‌تواند در درک مکانیزم اقتصادی توکن‌های پروژه‌های ارز دیجیتال مفید باشد.

فیلم آموزش ارزهای دیجیتال و رمزارزها و اصول سرمایه گذاری در این بازار – مقدماتی در فرادرس

کلیک کنید

بخش‌های مختلف یک وایت پیپر چیست ؟

اگرچه وایت پیپر یک مقاله علمی صرف نیست و هدف از نوشتن آن توضیح اهداف و فعالیت‌های پروژه به منظور جذب سرمایه‌گذاران است اما مفاهیم و تکنولوژی‌های ارائه شده در آن کاملا به زبان علمی نگارش می‌شود و ساختار ارائه مطالب در آن نیز مشابه با مقالات علمی است. ساختار ازپیش‌تعیین شده‌ برای نوشتن وایت پیپر وجود ندارد اما بیشتر سفیدنامه‌‌های معتبر شامل مواردی هستند که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.

فیلم آموزش ارزهای دیجیتال و رمزارزها و اصول سرمایه گذاری در این بازار – مقدماتی در فرادرس

کلیک کنید

• خلاصه (Abstract): سفیدنامه‌ها همانند مقالات علمی با خلاصه شروع می‌شوند. در قسمت خلاصه یک چکیده از پروژه ارز دیجیتال و برنامه‌ها و اهداف آن ارائه می‌شود. وظیفه چکیده ایجاد آشنایی اولیه با پروژه و ترغیب کاربران برای مطالعه ادامه وایت پیپر است.
• مقدمه (Introduction): مقدمه شامل مباحث پایه‌ای ارزهای دیجیتال و تکنولوژی‌های استفاده شده در آن است. معمولا در این بخش به مشکلات و معایب موجود در پروژه‌های قبلی اشاره می‌شود تا در بخش‌های بعدی راه‌حل پروژه برای این مشکلات معرفی شود.
• تعریف مشکل و ارائه راه‌حل (Problem and Solution): در این قسمت مشکل اصلی که پروژه به دنبال حل آن است با جزئیات معرفی می‌شود و راه‌حل‌های احتمالی گذشته همراه معایب و مشکلات آن‌ها بررسی می‌شود. پس از آن راه‌حل پروژه برای حل این مشکل معرفی می‌شود.
• جزئیات فنی (Technical Details): در این بخش تکنولوژی و علم استفاده شده برای ارائه راه‌حل توضیح داده می‌شود. این بخش می‌تواند شامل فرمول‌ها و مفاهیم سخت و پیچیده‌ای باشد که البته سعی می‌شود تا حد ممکن به زبان ساده نوشته شود.
• توکنومیکس (Tokenomics): این بخش مربوط به بررسی توکن‌های پروژه ارز دیجیتال و متغیرهای اقتصادی مرتبط با آن است. در این بخش کاربردهایی که توکن در پروژه دارد، میزان عرضه آن، نحوه عرضه و طریقه کسب درآمد از ارز دیجیتال پروژه توضیح داده می‌شود.
• نقشه راه پروژه (ًRoadmap): نقشه راه پروژه برنامه آتی پروژه را برای مدت زمان معینی نشان می‌دهد. نقشه راه اولویت پروژه را به همراه برنامه زمانی مدیران برای به اتمام رساندن فعالیت‌ها نشان می‌‌دهد.
• تیم توسعه‌دهنده (Team): در این بخش تیم اصلی پروژه که برای توسعه فعالیت آن کار می‌کنند معرفی می‌شود.
• «مشاوران و سرمایه‌گذاران» (Advisors and Investors): در این بخش مشاوران و افراد و شرکت‌‌های مطرحی که در پروژه سرمایه‌گذاری کرده‌اند معرفی می‌شوند.
• جمع‌بندی (Conclusion): در انتهای سفیدنامه بخش جمع‌بندی وجود دارد که در آن خلاصه‌ای از نتایجی که می‌توان از پروژه گرفت ارائه می‌شود.

چگونه سفیدنامه را تحلیل کنیم؟

اطلاعات ارائه شده در وایت پیپر توسط تیم پروژه ارز دیجیتال نوشته می‌شود و هدف آن جلب توجه سرمایه‌گذاران به پروژه است. این مساله نشان می‌دهد که اطلاعات مندرج در آن از دید مثبت نگاشته شده‌اند و حتی ممکن است اطلاعات دروغ، اشتباه، تکراری و بی‌اهمیت در آن نوشته شده باشد. بنابراین مطالعه وایت پیپر باید کاملا با دید انتقادی انجام شود. در ادامه به سوالات مهمی که در مطالعه و تحلیل وایت پیپر باید به آن‌ها پاسخ داد اشاره می‌‌کنیم. این موضوع در تحلیل بنیادی ارزهای دیجیتال بسیار مهم و حیاتی است.

فیلم آموزش ارزهای دیجیتال و رمزارزها و اصول سرمایه گذاری در این بازار – مقدماتی در فرادرس

کلیک کنید

هدف از ایجاد پروژه در وایت پیپر چیست ؟

هر پروژه ارز دیجیتال برای پاسخ به یک نیاز ایجاد می شود. شما به عنوان یک تحلیلگر باید نیاز و راه‌حل ارائه شده برای آن را در وایت پیپر مطالعه کنید و تفاوت‌هایی که راه‌حل ارائه شده با راه‌حل‌های قبلی دارد را مقایسه کنید. شما باید بتوانید تشخیص دهید که آیا مشکل ذکر شده واقعا مهم است و مردم به دنبال راه‌حلی برای آن هستند یا نه. علاوه بر این شما باید در مورد امکان‌پذیری راه‌حل ارائه شده نیز بررسی لازم‌ را انجام دهید.

کاربرد ارز دیجیتال پروژه چیست؟

سرمایه‌گذاری شما بر روی یک پروژه ارز دیجیتال با خرید توکن یا کوین آن صورت می‌گیرد. بنابراین، علاوه بر فعالیت خود پروژه، کاربردهای توکن پروژه نیز اهمیت زیادی برای سرمایه‌گذاران دارد. شما باید بتوانید از درون اطلاعات وایت پیپر تشخیص دهید که توکن‌های پروژه چه کاربردی دارند. معمولا معروف‌ترین کاربردهای رمزارزها به صورت زیر است.

• پرداخت درون برنامه‌ای
• استفاده به عنوان ابزار پرداخت
• استیکینگ ارز دیجیتال و تامین امنیت شبکه
• توکن‌های حاکمیتی و ارائه حق رای به کاربران
• مالکیت آثار هنری و زمین‌ها و غیره به وسیله NFT

هر چقدر کاربردهای پروژه بیشتر باشد و بتوان از توکن‌های آن برای کسب درآمد به صورت فعال و غیرفعال استفاده کرد در این صورت توکن مورد نظر ارزشمندتر خواهد بود.

فیلم آموزش ارزهای دیجیتال و رمزارزها و اصول سرمایه گذاری در این بازار – تکمیلی در فرادرس

کلیک کنید

میزان و نحوه عرضه توکن‌های پروژه به چه شکل است؟

متغیر عرضه توکن‌ها از نظر اقتصادی بسیار مهم است. هر چقدر تعداد توکن‌‌های پروژه زیاد باشد در این صورت ارزش آن‌ها پایین‌تر خواهد بود و هر چقدر میزان توکن‌ها پایین و عرضه آن محدود باشد در این صورت قیمت آن‌ها بالاتر خواهد بود. یکی از دلایل ارزشمندی بیت کوین محدود شدن عرضه توکن‌های آن به ۲۱ میلیون و کاهش عرضه آن هر چهار سال یکبار طی فرآیند هاوینگ است. پروژه‌هایی مثل دوج کوین نیز که اهداف خاصی ندارند و تعداد توکن‌های آن‌ها نامحدود است به عنوان میم کوین و ارز دیجیتال سرگرمی شناخته می‌شوند.

علاوه بر ارزش اقتصادی عرضه توکن‌ها، نحوه تقسیم شدن توکن‌های پروژه بین افراد و گروه‌های مختلف از نظر متمرکز بودن یا نبودن پروژه مهم است. معمولا بخشی از توکن‌های پروژه به تیم مدیریتی، مشاوران، سرمایه‌گذاران اولیه و برای ایردراپ یا ارائه پاداش به فعالان شبکه تخصیص داده می‌شود. درصد تخصیص توکن‌ها می‌تواند غیرمتمرکز بودن شبکه را تایید یا رد کند. علاوه بر این زمان‌بندی آزاد شدن توکن‌های اختصاص داده شده به تیم مدیریتی و مشاوران نیز اهمیت زیادی دارد. بدون تعیین زمان آزادسازی، عرضه توکن‌‌های شبکه زیاد و قیمت کاهشی خواهد بود.

الگوریتم اجماع پروژه در وایت پیپر چیست ؟

«الگوریتم اجماع» (Consensus) مهم‌ترین بخش یک پروژه ارز دیجیتال است و امنیت و غیرمتمرکز بودن شبکه با توجه به این الگوریتم تعیین می‌شود. الگوریتم‌های مختلفی مانند «اثبات کار» و «اثبات سهام» برای اجماع وجود دارند که هر کدام از آن‌ها مزایا و معایب خاص خود را دارند. وجود مشکل در الگوریتم اجماع یک پروژه می‌تواند منجر به هک شدن پروژه و از بین رفتن آن شود. همچنین الگوریتم اجماع شبکه می‌تواند روش‌های مختلف کسب درآمد از ارزهای دیجیتال در پروژه مورد نظر را مشخص کند که عامل مهمی برای جذب سرمایه‌گذار به پروزه است.

برنامه‌های آتی پروژه در وایت پیپر چیست؟

یکی دیگر از بخش‌های مهم در بررسی وایت پپیر برنامه‌های آتی و گذشته پروژه است. برنامه‌های گذشته از این جهت اهمیت دارند که شما بتوانید اطمینان حاصل کنید تیم پروژه بر روی گسترش آن فعالیت می‌کند و به زمان‌بندی خود اهمیت می‌هد. برنامه‌های آتی از این جهت مهم هستند که می‌توانند باعث رشد و گسترش پروژه و حضور سرمایه‌گذارن جدید و در نتیجه، افزایش قیمت توکن‌های پروژه شوند.

تیم مدیریتی، مشاوران و سرمایه‌گذارن پروژه چه کسانی هستند؟

اهمیت تیم مدیریتی، مشاوران و سرمایه‌گذارن پروژه‌های ارز دیجیتال بسیار بالا است. تیم مدیریتی پروژه مسئول تعیین سیاست‌گذاری‌ها و اجرای درست آن‌ها است. بنابراین داشتن توانایی علمی و فنی تیم مدیریتی برای پیشبرد اهداف پروژه در همه زمینه‌‌های فنی، اقتصادی و تبلیغاتی بسیار مهم است. حتما باید رزومه تیم مدیریتی پروژه و همچنین تنوع تخصص‌های آن ها مورد بحث و بررسی قرار بگیرد.

مشاوران پروژه نیز از اهمیت بسیار بالایی برخوردار هستند. یک مشاور شناخته شده و قوی در حوزه ارزهای دیجیتال می‌تواند روند کاری پروژه را به کل تغییر دهد. حضور مشاوران قوی باعث سرمایه‌گذاری شرکت‌‌های بزرگ در حوزه ارزهای دیجیتال می‌شود. به عنوان مثال، فعالیت «آندره کرونژ» (Andre Cronje) به عنوان مشاور در پروژه ارز دیجیتال فانتوم حوزه دیفای این پروژه را به کل تحت تاثیر قرار داد.

سرمایه‌گذاری سرمایه‌گذارن بزرگ در یک پروژه ارز دیجیتال نشان‌دهنده پتانسیل‌های قوی این پروژه‌ها است. سرمایه‌گذاران بزرگ معمولا با برسی کامل پروژه وارد آن می‌شوند بنابراین، وجود چند شرکت و فرد بزرگ در لیست سرمایه‌گذارن یک پروژه ارز دیجیتال خیال ما را از بابت ارزشمندی آن راحت می‌‌کند.

لایت پیپر چیست ؟

«لایت پیپر» (Lite Paper) نسخه کوتاه‌ شده و مختصر وایت پیپر است که هم از نظر نکات فنی و هم از نظر نکات تجاری خلاصه شده است. لایت پیپر با حفظ نکات اصلی مقاله، کل آن را خلاصه می‌کند و به کاربران اجازه می‌دهد تا اصول حاکم بر پروژه را در مدت زمان کوتاه‌تری مطالعه کنند. بسیاری از سرمایه‌گذاران پیش از مطاالعه وایت پیپر، لایت پیپر پروژه را مطالعه می‌کنند تا در صورت جذاب بودن ایده‌‌های مطرح شده، وایت پیپر را مطالعه کنند.

فیلم آموزش نقش بلاکچین در وب ۳ و فرصت‌ های شغلی آن در فرادرس

کلیک کنید

یلو پیپر چیست ؟

«یلو پیپر» (Yellow Paper) یا «زردنامه» نسخه فنی‌تر وایت پیپر است و در آن مسائل فنی و تکنولوژیک پروژه به صورت کامل توضیح داده می‌شود. می‌توان وایت پیپر را به عنوان یک پروپوزال در نظر گرفت که تمامی جزئیات آن در یلوپیپر آمده است. متن یلو پیپر سخت است و ممکن است نیاز به دانش حداقلی در حوزه‌های مختلفی چون ریاضیات، رمزنگاری، بلاک چین و اقتصاد داشته باشد. بنابراین مطالعه این مقاله مناسب همه کاربران نیست.

فیلم آموزش ارزهای دیجیتال و رمزارزها و اصول سرمایه گذاری در این بازار – مقدماتی در فرادرس

کلیک کنید

بِژ پیپر چیست ؟

«بژ پیپر» (Beige Paper) یا «بژ نامه» بازنویسی شده یلو پیپر است که برای ساده‌سازی و خواناتر کردن آن ایجاد شده است. این مقاله یلو پیپر را به صورت سازماندهی شده و مرتب ارائه می‌کند و معمولا لحن آن به گونه‌ای است که مباحث مطرح شده در پروژه را ساده‌تر می‌‌کند. درک اطلاعات نوشته شده در بژ پیپر راحت‌تر از یلو پیپر است. مطالعه این مقاله برای کسانی که به دنبال کسب اطلاعات فنی پروژه هستند اما دانش کافی برای درک آسان یلو پیپر ندارند مناسب است.

چگونه وایت پیپر یک پروژه ارز دیجیتال را پیدا کنیم؟

معمولا تمامی پروژه‌های ارز دیجیتال، وایت پیپر خود را در وبسایت رسمی پروژه خود بارگذاری می‌کنند و کاربران می‌توانند با مراجعه به وبسایت فایل آن را به صورت رایگان دریافت کنند. در صورتی که نمی‌توانید سایت مربوط به پروژه را پیدا کنید می‌توانید به سایت «کوین‌‌مارکت‌کپ» مراجعه کنید و با جستجوی نماد ارز مورد نظر به صفحه آن در این سایت بروید.

فیلم آموزش سایت های کاربردی در حوزه ارزهای دیجیتال در فرادرس

کلیک کنید

در گوشه سمت چپ صفحه هر پروژه و در زیر اسم آن، لینک دسترسی به وایت پیپر پروژه قرار داده می‌شود. تصویر زیر مربوط به صفحه ارز دیجیتال سولانا در کوین‌مارکت‌کپ است که آدرس دریافت وایت پیپر آن با مستطیل سیاه مشخص شده است.

آیا تمامی ارز‌های دیجیتال وایت پیپر دارند؟

همانطور که در قسمت وایت پیپر چیست گفته شد وایت پیپر مقاله‌ای برای معرفی اهداف، تکنولوژی‌ها و برنامه‌‌های پروژه ارز دیجیتال است. تیم مدیریتی پروژه با استفاده از سفیدنامه افراد را برای سرمایه‌گذاری در پروژه خود تشویق می‌کند. بنابراین، وجود وایت پیپر برای یک پروژه ارز دیجیتال بسیار مهم و حیاتی است. پروژه‌‌هایی که وایت پیپر ندارند را می‌توان در بهترین حالت به عنوان پروژه‌های ضعیف در نظر گرفت. معمولا بیشتر پروژه‌های کلاهبرداری وایت پیپر ندارند اما باید به یاد داشته باشید که داشتن وایت پیپر لزوما به معنی کلاهبرداری نبودن پروژه نیست و حتما باید اطلاعات موجود در وایت پیپر بررسی شود.

فیلم آموزش ارزهای دیجیتال و رمزارزها و اصول سرمایه گذاری در این بازار – مقدماتی در فرادرس

کلیک کنید

روش نوشتن وایت پیپر چیست ؟

وایت پیپر برای ارائه اطلاعات فنی و اقتصادی مربوط به یک پروژه نوشته می‌شود که امروزه به صورت گسترده در حوزه ارزهای دیجیتال و برای معرفی پروژه‌ها استفاده می‌شود. بنابراین، شما تنها در صورتی‌که یک پروژه ارز دیجیتال با ایده‌‌های جدید ارائه کرده باشید نیازمند نوشتن وایت پیپر هستید. قبل از شروع فرآیند نوشتن وایت پیپر بهتر است ابتدا نگاهی به وایت پیپر پروژه‌های معروف بیندازید و سعی کنید اطلاعات پروژه خود را جایگزین مطالب ارائه شده در آن‌‌ها بکنید. وب‌سایت‌های رایگان زیادی برای تهیه وایت‌ پیپر وجود دارند که شما می‌توانید با ایجاد حساب کاربری در آن‌ها و انتخاب زمینه ارزهای دیجیتال، از میان طرح‌های موجود، طرح دلخواه خود را انتخاب کنید و با تغییر اطلاعات به وایت پیپر نهایی برسید.

وبسایت ایجاد وایت پیپر (+)

جمع‌بندی

وایت پیپر یکی از سندهای مهم در حوزه ارزهای دیجیتال است که تیم مدیریتی پروژه برای معرفی پروژه خود به سرمایه‌گذارن و کاربران تدوین می‌کند. سفیدنامه شامل اطلاعات زیادی در مورد پروژه است که مطالعه آن می‌تواند به بسیاری از سوالات سرمایه‌گذاران پاسخ دهد. در این مقاله به سوال وایت پیپر چیست پاسخ داده شد و اطلاعات مهمی که باید از آن اخذ شود بررسی شد. تفاوت انواع دیگر مقالات ارز دیجیتال با وایت پیپر نیز در انتهای مقاله مورد بحث و بررسی قرار گرفت.