کارگزار ناظر چیست؟ – از وظایف تا نحوه تغییر به زبان ساده

در مواردی نیاز داریم تا سهام خریداری شده را به کارگزاری دیگری انتقال دهیم. برای این منظور باید کارگزاری ناظر را تغییر دهیم. مطابق با قوانین بورسی سهام‌داران تنها می‌توانند از کارگزار ناظر نسبت به فروش سهام موردنظر اقدام کنند. بنابراین شناخت کارگزار ناظر برای سهام‌های خریداری شده برای سهام‌داران اهمیت بالایی دارد. اهمیت این موضوع زمانی بیشتر درک می‌شود که سهام‌داران در کارگزاری‌های متنوعی حساب داشته باشند و بخواهند کارگزاری ناظر را برای فروش سهام مربوطه در کارگزاری‌های دیگر تغییر دهند. بنابراین در این مطلب از مجله فرادرس به این موضوع می‌پردازیم که کارگزار ناظر چیست و چگونه می‌توان آن را تغییر داد. برای این منظور در ابتدا کارگزار ناظر را توضیح می‌دهیم و پس از شرح وظایف مربوطه نحوه تغییر آن را بیان می‌کنیم.

کارگزار ناظر چیست؟

کارگزاری که برای اولین بار سهمی را در آن خریداری می‌کنید، کارگزار ناظر برای آن سهم محسوب می‌‌شود. در واقع کارگزار ناظر کارگزاری است که مطابق با قوانین سازمان سپرده‌گذاری مرکزی و تسویه وجوه اطلاعات سهام خریداری شده را در اختیار دارد. برای مثال فرض کنید فردی سهامی را برای اولین بار در کارگزاری «الف» خریداری می‌کند، در این صورت به‌طور خودکار کارگزاری «الف» به‌عنوان کارگزار ناظر برای سهم خریداری شده محسوب می‌شود. برای درک بهتر این موضوع بهتر است در ابتدا نحوه خرید سهام از بورس را شرح دهیم.

نحوه خرید سهام از بورس

برای خرید سهام از بورس در ابتدا نیاز دارید تا در سامانه سجام ثبت‌نام کنید و پس از احراز هویت در این سامانه کد بورسی خود را دریافت کنید. پس از دریافت کد بورسی می‌توانید یکی از کارگزاری‌های معتبر بورسی را انتخاب کنید و در آن برای انجام معاملات سهام ثبت‌نام کنید. البته اطلاعات کاملی پیش‌تر در مجله فرادرس راجع به دریافت کد بورسی موضوع داده شده است.

پس از ثبت‌نام در کارگزاری مربوطه با شارژ کردن حساب خود در کارگزاری می‌توانید سهام موردنظر را خریداری کنید. در این حالت در صورتی که سهام مربوطه را برای اولین بار خریداری کنید، کارگزاری موردنظر به‌‌صورت پیش‌فرض به‌عنوان کارگزار ناظر برای سهم مربوطه درنظر گرفته می‌‌شود.

با توجه به قوانین سازمان بورس خرید سهام می‌تواند در هر کارگزاری انجام شود ولی فروش سهام تنها از طریق کارگزار ناظر امکان‌پذیر است. این موضوع زمانی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند که شخصی بخواهد از طریق چند کارگزاری در بورس فعالیت کند که در ادامه این موضوع را بیشتر توضیح می‌دهیم.

فعالیت با حساب‌های بورسی متنوع

افراد می‌توانند با حساب‌های بورسی از کارگزاری‌های متعددی در بورس فعالیت کنند. لازم به ذکر است حساب بورسی با کد بورسی متفاوت است. کد بورسی همانند شماره ملی برای هر فردی یکتاست و از طریق سامانه سجام به افراد اختصاص پیدا می‌کند. افراد با داشتن کد بورسی می‌توانند در کارگزاری‌های متعدد ثبت‌نام کنند و برای انجام معاملات در پلتفرم‌های آنلاین مربوطه، در هر کدام حساب بورسی ایجاد کنند.

در این حالت ممکن است برخی از سهام‌ها را از طریق یک کارگزاری و برخی دیگر را از طریق کارگزاری دیگری خریداری کنند. در این صورت سهام‌هایی که برای اولین بار در هر کارگزاری خریداری می‌شوند، تنها از طریق آن کارگزاری قابل فروش هستند. به عبارت دیگر در صورتی که سهام‌دار همان نماد را در کارگزاری دیگری نیز خریداری کند، سهام مربوطه در سبد سهام کارگزاری ناظر قرار می‌گیرد.

این موضوع حتی پس از فروش سهام موردنظر در کارگزاری اولیه نیز روی می‌دهد. در این حالت در صورتی که سهام‌دار آن نماد را در کارگزاری دیگری دوباره بخرد، سهام مربوطه در سبد سهام کارگزاری ناظر سهم قرار می‌گیرد و تنها از طریق آن کارگزاری قابل فروش است. در ادامه این موضوع را با مثالی بیشتر توضیح می‌دهیم.

انتقال خودکار نماد به کارگزار ناظر چیست؟

افرادی که از چندین کارگزاری برای خرید سهام استفاده می‌کنند ممکن است این موضوع را تجربه کنند که سهام خریداری شده آنها به حساب کارگزاری ناظر منتقل می‌شود. با توجه به اینکه طبق قوانین بورسی فروش سهام خریداری شده تنها از طریق کارگزاری ناظر امکان‌پذیر است، بنابراین در صورت خرید دوباره نماد در کارگزاری دیگر، نماد مربوطه به‌طور خودکار به کارگزار ناظر منتقل می‌شود.

برای مثال فرض کنید شخصی نماد الف را برای اولیه بار در کارگزاری «ب» خریداری کند و پس از مدتی آن را در همان کارگزاری بفروشد. در این حالت کارگزاری «ب» برای سهم الف کارگزاری ناظر محسوب می‌شود. در صورتی که پس از مدتی شخص همان نماد را دوباره در کارگزاری دیگری خریداری کند، نماد خریداری شده به کارگزاری «ب» که به‌عنوان کارگزار ناظر نماد الف محسوب می‌شود، به‌طور خودکار انتقال پیدا می‌کند. در این صورت برای اینکه شخص بتواند نماد خریداری شده را به کارگزاری جدید منتقل کند، می‌بایست تغییر کارگزار ناظر را انجام دهد که در ادامه آن را شرح می‌دهیم.

وظایف کارگزار ناظر چیست؟

کارگزاران ناظر همانند واسطه‌ای بین خریدار و فروشنده سهام عمل می‌کنند. به عبارت دیگر خریداران و فروشندگان سهام از طریق کارگزار ناظر با هم مرتبط می‌شوند و می‌توانند معاملات خود را انجام دهند. کارگزار ناظر وظایف متعددی بر عهده دارد که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم.

• ایجاد شرایطی برای انجام معاملات انواع اوراق بهادار در بورس و فرابورس
• تهیه گزارش از معاملات سهام‌داران و تراکنش‌های مربوطه
• انجام بازارگردانی برای اوراق بهادار پذیرفته شده در بورس
• عامل فروش اوراق با درآمد ثابت در بورس
• مشاوره و ارائه راهنمایی جهت دریافت کد بورسی و انجام معاملات

تغییر کارگزار ناظر چیست؟

برای این‌که بتوانید سهام خریداری شده خود را به کارگزاری دیگری انتقال دهید، نیاز دارید تا تغییر کارگزاری ناظر را برای سهام مربوطه انجام دهید. در این حالت نیاز است تا از پلتفرم آنلاین معاملاتی کارگزاری مربوطه قسمت تغییر کارگزاری را انتخاب و درخواست تغییر کارگزاری ناظر را برای نماد مربوطه ثبت کنید.

فیلم آموزش مقدماتی ورود به بازار بورس و نکات کاربردی در فرادرس

کلیک کنید

در این حالت نماد موردنظر طی دو روز کاری به کارگزاری جدید منتقل می‌شود. بنابراین برای اینکه نماد مربوطه را به کارگزاری دیگری مثلا کارگزاری ج انتقال دهید، می‌بایست در کارگزاری ج ثبت درخواست تغییر کارگزاری را برای نماد موردنظر انجام دهید. در این حالت سهام موردنظر که از کارگزاری‌های متفاوتی خریداری شده است، در کارگزاری انتخابی تجمیع می‌شود.

تصویر زیر از پلتفرم معاملاتی مربوط به کارگزاری مفید انتخاب شده است. همان‌طور که در تصویر زیر با پیکان قرمز مشخص شده است، کاربران از منوی پلتفرم معاملاتی خود در کارگزاری موردنظر می‌توانند گزینه مربوط به تغییر کارگزار ناظر را انتخاب کنند.

عدم امکان تغییر کارگزار ناظر در زمان بدهکاری چیست؟

طبق مقرراتی که از طرف شرکت سپرده گذاری مرکزی و تسویه وجوه اجرا می‌شود، سهام‌دارانی که به کارگزار ناظر بدهکار هستند، نمی‌توانند کارگزار ناظر خود را تغییر دهند. این سهام‌داران در ابتدا باید نسبت به تسویه بدهی خود اقدام کنند تا بتوانند تغییر کارگزار ناظر را انجام دهند.

تفکیک سهام‌ها با تغییر کارگزار ناظر چیست؟

یکی از کارهایی که می‌توان با استفاده از تغییر کارگزار ناظر انجام داد، مرتب‌سازی و تفکیک سهام‌ها است. برای این‌ منظور سهام‌داران می‌بایست حداقل در دو کارگزاری حساب معاملاتی داشته باشند. همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، سهام‌داران می‌توانند در کارگزاری‌های متنوعی برای انجام معاملات حساب بورسی باز کنند.

در این حالت می‌توانند برخی از سهام‌ها را از یک کارگزاری به کارگزاری دیگر انتقال دهند. سهام‌دارانی که سهام‌های متنوعی در سبد بورسی خود دارند برای این‌که بتوانند مدیریت بهتری بر روی سهام‌ها داشته باشند ممکن است ترجیح دهند تا بخشی از سهام‌های خود را به کارگزاری دیگری انتقال دهند.

برای این منظور سهام‌داران می‌بایست کارگزار ناظر را برای سهام مربوطه تغییر دهند. برای مثال سهام‌دارانی که در سبد سهام خود دارای سهام‌های عرضه اولیه در کنار سهام‌های دیگر هستند،‌ می‌‌توانند با انتقال سهام‌های عرضه اولیه به کارگزاری دیگر مدیریت بهتری بر روی این دسته از سهام‌ها داشته باشند.

فریز سهام توسط کارگزار ناظر چیست؟

برخی از سهام‌داران برای خرید سهام از کارگزاری مربوطه اعتبار دریافت می‌کنند. در این حالت کارگزاری ناظر این امکان را دارد تا سهام مربوطه را فریز کند. در این صورت سهام‌دار امکان تغییر کارگزار ناظر را برای سهام‌های فریز شده ندارد و در ابتدا باید اعتبارات دریافتی را تسویه کند.

با توجه به این‌که فروش سهام تنها از طریق کارگزاری ناظر انجام می‌شود، بنابراین قبل از تسویه اعتبار، سهام‌دار تنها می‌تواند سهام مربوطه را در کارگزاری ناظر بفروشد و نمی‌تواند برای فروش آن را به کارگزاری دیگری انتقال دهد. این موضوع به این دلیل است تا سهام‌دار در ابتدا اعتبار دریافتی از کارگزاری ناظر را تسویه کند و سپس با تغییر کارگزار ناظر بتواند آن را در کارگزاری‌های دیگر بفروشد.

برای اطلاع از مجموع سهام‌هایی که در کارگزاری‌ها دارید و برای اینکه بدانید کارگزار ناظر سهام مورنظر کیست، می‌توانید از درگاه یک‌پارچه ذینفعان بازار سرمایه‌ «+» استفاده کنید که در ادامه توضیحاتی درباره این وب‌سایت ارائه می‌کنیم.

سامانه ذینفعان بازار سرمایه چیست؟

سامانه ذینفعان بازار سرمایه وب‌سایتی کاربردی است که این امکان را به سهام‌داران می‌دهد تا بتوانند از وضعیت ‌سهام‌های خریداری شده آگاهی پیدا کنند. علاوه بر این سهام‌داران می‌توانند اطلاعات دیگری همانند اطلاع از میزان سود تعلق گرفته به هر سهم در مجمع و اطلاعات مربوط به کارگزار ناظر هر سهم را به‌دست آورند.

در واقع این سامانه برای استفاده از خدمات غیرحضوری برای فعالان بازار سرمایه ایجاد شده است. لازم به ذکر است برای استفاده از این وب‌سایت کاربردی در ابتدا نیاز دارید تا در سامانه سجام ثبت‌نام کنید. بنابراین با استفاده از این وب‌سایت می‌توانید اطلاعات کاملی را از دارایی‌های بورسی خود به‌دست آورید. با توجه به کاربردی بودن این وب‌سایت در ادامه این مطلب نحوه ثبت‌نام در این سامانه را شرح می‌دهیم.

مراحل گام به گام برای ثبت‌نام در سامانه ذینفعان بازار سرمایه

اگر برای اولین بار است که قصد استفاده از این وب‌سایت را دارید، در ابتدا می‌بایست در آن ثبت‌نام کنید. بنابراین همان‌طور که در تصویر زیر مشاهده می‌کنید بر روی گزینه ثبت‌نام در سامانه کلیک کنید. در اینجا لازم به ذکر است همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره شد، قبل از ثبت‌نام و استفاده از خدمات این وب‌سایت، کاربران می‌بایست مراحل احراز هویت و ثبت‌نام در سامانه سجام را انجام داده باشند. در تصویر زیر قسمت مربوط به ثبت‌نام اولیه با مستطیل قرمز رنگ مشخص شده است.

در ادامه با انتخاب گزینه ثبت‌نام در سامانه پنجره‌ای مطابق با تصویر زیر باز می‌شود که در آن می‌بایست کد ملی خود را وارد کنید. سپس حروف تصویر را وارد کنید و بر روی ثبت اطلاعات کلیک کنید.

در ادامه رمز یک‌بار مصرفی به تلفن همراه شما ارسال می‌شود. این رمز یک‌بار مصرف به شماره همراه ثبت شده در سامانه سجام ارسال می‌شود. همان‌طور که در تصویر زیر مشاهده می‌کنید، کد یک‌بارمصرف ارسالی را در قسمت مربوطه وارد کنید و بر روی گزینه تائید کلیک کنید.

در ادامه مرحله ثبت‌نام در سامانه پنجره‌ای مطابق تصویر زیر باز می‌شود. در این مرحله می‌بایست رمز عبور خود را برای ورود به این سامانه تعیین کنید. برای تعیین رمز عبور دقت کنید که رمز عبور انتخابی باید شرایط خاصی داشته باشد. به عبارتی دیگر رمز عبور باید ترکیبی از عدد، حروف انگلیسی کوچک و بزرگ و علامت‌هایی نظیر @ $ % * # ! & باشد. رمز عبور می‌بایست دارای حداقل ۸ و حداکثر ۱۶ کاراکتر باشد.

پس از انجام این مرحله، رمز عبور تعیین شده در سامانه ثبت می‌شود و برای ورود به سامانه می‌توانید از این رمزعبور استفاده کنید.

نحوه مشاهده کارگزار ناظر از سامانه ذینفعان بازار سرمایه

برای مشاهده کارگزار ناظر برای سهام‌های خریداری شده می‌توان از سامانه ذینفعان بازار سرمایه استفاده کرد. برای استفاده از این سامانه در ابتدا با رمزعبور خود به سامانه وارد شوید. سپس در صفحه اول می‌توانید منوهای مختلفی را مشاهده کنید که هر کدام امکاناتی را در اختیار شما قرار می‌دهد.

در تصویر زیر نمایی از قسمت بالای صفحه نخست این سامانه پس از ورود به آن را مشاهده می‌کنید. با کلیک بر روی گزینه دارا می‌توانید سبد دارایی‌های خود را در کارگزاری‌ها مشاهده کنید. لازم به ذکر است فهرستی از نمادهای موجود با مشخصات آنها از قبیل نماد، نام شرکت، تعداد سهم و کارگزار ناظر را می‌توانید از این قسمت مشاهده کنید. در تصویر زیر گزینه‌ای که از طریق آن می‌توانید اطلاعات مربوطه به سهام از جمله اطلاعات مربوطه به کارگزار ناظر مربوطه را مشاهده کنید، با پیکان قرمز رنگ مشخص شده است.

جمع‌بندی

در ابتدای این مطلب از مجله فرادرس به این موضوع پرداختیم که کارگزار ناظر چیست و برای درک بهتر مطلب به نحوه خرید سهام از بورس اشاره کردیم و فعالیت با حساب‌های بورسی متنوع را توضیح دادیم. سپس انتقال خودکار نماد به کارگزار ناظر را شرح دادیم. کارگزاران ناظر وظایفی برعهده دارند که در ادامه این مطلب این وظایف را بیان کردیم. سپس نحوه تغییر کارگزار ناظر را توضیح دادیم و تفکیک سهام‌ها با تغییر کارگزار ناظر را بیان کردیم. فریز سهام توسط کارگزار ناظر و عدم امکان تغییر کارگزار ناظر در زمان بدهکاری را شرح دادیم. سپس سامانه ذینفعان بازار سرمایه را توضیح دادیم. برای این منظور مراحل گام به گام برای ثبت‌نام در این سامانه را بیان کردیم و در پایان نیز نحوه مشاهده کارگزار ناظر از سامانه ذینفعان بازار سرمایه را شرح دادیم.