تعدیل در بورس چیست؟ | به زبان ساده

تاکنون مطالب متعددی پیرامون بازار بورس و تشریح مهم‌ترین مفاهیم آن در مجله فرادرس نگاشته شده است. در نوشتار پیشِ‌رو، با عبارت تعدیل در بورس آشنا می‌شویم. تعدیل در بورس به معنی تعدیل قیمت سهام و تعدیل EPS در نظر گرفته می‌شود که در اینجا ابتدا تعدیل قیمت سهام و سپس تعدیل سود هر سهم بررسی شده‌اند.

تعدیل در بورس چیست؟

ممکن است در هنگام خرید سهام فقط به قیمت ظاهری آن توجه کنید اما قیمت ظاهری و قیمت تعدیل‌ شده سهم هر دو به صورت متفاوتی ارزش آن سهم را نشان می‌دهند. درواقع، در محاسبه قیمت تعدیل‌شده سهم، ویژگی‌های دیگر آن نیز مورد توجه قرار می‌گیرند.

قیمت سهام پس از تعدیل شدن، بیشتر نشان‌دهنده ارزش ذاتی آن خواهد بود. تعدیل قیمت سهام در بورس عواملی مانند سود، «تجزیه سهام» (Stock Split) و ارائه شدن سهام جدید را نیز مورد ملاحظه قرار می‌دهد.

فیلم آموزش مقدماتی ورود به بازار بورس و نکات کاربردی در فرادرس

کلیک کنید

انواع تعدیل قیمت در بورس چیست؟

در ادامه به رایج ترین دلایل تعدیل قیمت در بورس اشاره کرده‌ایم.

• تعدیل قیمت به علت تجزیه سهام
• تعدیل قیمت برای سود
• تعدیل قیمت حق تقدم خرید سهام

تعدیل در بورس به علت تجزیه سهام

تجزیه سهم فعالیتی در جهت مقرون‌ به ‌صرفه‌تر‌ کردن فرایند خریداری سهام برای سرمایه‌گذاران با سطوح درآمدی متوسط است. تجزیه سهم در اغلب موارد، بر سرمایه ‌کلی شرکت اثری ندارد اما قیمت سهام شرکت را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

برای مثال، ممکن است هیئت‌مدیره شرکتی تصمیم بگیرند که سهام آن شرکت را به نسبت ۳ به ۱ تقسیم کنند. در نتیجه، تعداد سهام منتشر شده ۳ برابر و قیمت آن بر ۳ تقسیم می‌شود. فرض کنید که قیمت بسته شدن سهمی در روز قبل از تجزیه شدن آن معادل ۳۰۰ هزارتومان بوده باشد. در این‌صورت، قیمت سهام معادل ۱۰۰ هزارتومان (۳۰۰ تقسیم بر ۳) می‌شود. به صورت مشابه، تمام قیمت‌های قبلی تقسیم بر ۳ می‌شوند تا قیمت تعدیل شده بدست آید.

تعدیل در بورس برای سود

از موارد تاثیرگذار بر قیمت سهام می‌توان به سود نقدی و غیرنقدی اشاره کرد. تفاوت بین سود نقدی و غیر نقدی در این است که در مورد اول، قیمت سهام از قبل تعیین شده است و در مورد دوم، فرد سهام اضافه دریافت می‌کند.

تعدیل در بورس به علت حق تقدم خرید سهام

یکی از دلایل تعدیل قیمت سهام می‌تواند حقوق ارائه‌ شده به سهام‌داران فعلی باشد. برای مثال، فرض کنید که شرکت برای خرید سهام توسط سهام‌داران فعلی خود، حق تقدم قائل شود و با وجود این حق تقدم، سهام‌داران فعلی به ازای هر دو سهمی که دارند، یک سهم اضافه دریافت کنند.

تصور کنید که قیمت معاملاتی سهم معادل ۵۰ هزار تومان باشد و سهام‌داران فعلی بتوانند سهم‌های اضافی ارائه شده را با قیمت ۴۵ هزار تومان خریداری کنند. بعد از اعطای حق تقدم خرید سهام به سهام‌داران فعلی، قیمت تعدیل شده بر حسب عامل تعدیل‌کننده و قیمت، محاسبه می‌شود.

فواید تعدیل در بورس چیست؟

تعدیل قیمت سهام باعث می‌شود که تخمین دقیق‌تری از عملکرد آن داشته باشیم. تعدیل قیمت این امکان را فراهم می‌کند که سرمایه‌گذاران بدانند با خرید این سهم چه میزان سود کسب می‌کنند.

فیلم آموزش تحلیل بنیادی بورس اوراق بهادار تهران در فرادرس

کلیک کنید

دلایل بوجود آمدن اختلاف قیمت چه هستند؟

«اختلاف قیمت» (Price Gap) زمانی بوجود میاید که قیمت سهام به علت عوامل تکنیکال یا بنیادی تغییر کند. این اختلاف قیمتی زمانی در نمودار ظاهر می‌شود که قیمت دارایی مالی بدون انجام معامله به صورت قابل‌توجهی افزایش یا کاهش پیدا کند. در بسیاری از موارد، تعدیل قیمت جهت از بین بردن اختلاف قیمت انجام می‌شود. همان‌طور که در نمودار زیر مشاهده می‌کنید، بدون صورت گرفتن معامله‌ای، قیمت افزایش داشته است.

برای مثال اگر EPS یک شرکت بالاتر از EPS پیش‌بینی شده توسط تحلیل‌گران باشد، اختلاف قیمت قابل توجهی به سمت بالا بوجود خواهد آمد. به صورت مشابه، امکان دارد در  بازار فارکس گزارشی منتشر شود که اسپرد بین قیمت خرید و فروش را به طرز چشم‌گیری افزایش دهد تا جایی که اختلاف قیمت زیادی در نمودار مشاهده شود. در تصویر زیر می‌توانید نمونه کاهشی اختلاف قیمت را مورد ملاحظه قرار دهید.

EPS چیست؟

«سود هر سهم» (Earning Per Share | EPS) از تقسیم سود شرکت بر تعداد سهام‌داران آن بدست می‌آید. از عدد بدست آمده می‌توان به عنوان معیاری برای بررسی وضعیت شرکت اشاره کرد. هرچه EPS شرکتی بالاتر باشد، آن را سودده‌تر در نظر می‌گیرند.

فیلم آموزش مقدماتی ورود به بازار بورس و نکات کاربردی در فرادرس

کلیک کنید

EPS یکی از مهم‌ترین معیار‌ها در تعیین ارزش یک سهم، در نظر گرفته می‌شود. بسیاری از سرمایه‌گذاران برای تشخیص میزان سوددهی یک شرکت به EPS آن توجه می‌کنند. EPS بالاتر به معنی آن است که شرکت منتشرکننده سهام، پول بیشتری برای ارائه به سهام‌داران خود دارد. برای مثال، ممکن است شرکتی در طی زمان همراه با افزایش درآمد، سود خود را نیز افزایش دهد.

سرمایه‌گذاران عموماً در یک صنعت معین، برای بررسی وضعیت دو شرکت، EPS آن‌ها را با یکدیگر مقایسه می‌کنند. ممکن است روند رشد EPS با توجه به عملکرد پیشین و عملکرد مورد انتظار، نظر سرمایه‌گذاران را به خود جلب کند. شرکتی با EPS پیوسته در حال افزایش، گزینه سرمایه‌گذاری قابل اطمینان‌تری از شرکتی با EPS در حال کاهش به شمار می‌رود.

فرمول محاسبه EPS چیست؟

باتوجه به شرکت مورد نظر و نوع سهام‌ منتشر شده (عادی یا ممتاز)، می‌توان به روش زیر EPS آن‌را محاسبه کرد. دو فرمول ارائه‌شده برای محاسبه EPS یکسان هستند و تنها درصورت عرضه سهام ممتاز توسط شرکت، باید سود سهام ممتاز از درآمد خالص شرکت موردنظر کسر شود.

    میانگین سهام منتشر‌ شده ÷ درآمد خالص = EPS

یا

میانگین سهام منتشر شده ÷ ( سود سهام ممتاز  –  درآمد خالص ) = EPS

تعداد سهام منتشر شده در شرکت می‌تواند با توجه به عرضه شدن سهام جدید، بازخرید سهام، مسترد شدن آن‌ها یا تبدیل سایر اوراق بدهی به سهام، تغییر کند. میانگین سهام منتشر شده، تمام تغییرات بوجود آمده در سهام شرکت را در طی مدت زمان معین ثبت می‌کند. امکان دارد شرکت‌های متفاوت از میانگین ساده یا میانگین وزنی در محاسبه EPS استفاده کنند.

سهام ممتاز چیست؟

به طور معمول، دو نوع «سهام ممتاز» (Preferred Stock) و «سهام عادی» (Common Stock) وجود دارند. دارندگان سهام ممتاز نسبت به دارندگان سهام عادی حق بیشتری برای دریافت سود یا دارایی توزیع‌ شده دارند. جزییات سهام ممتازی منتشر شده به شرکت ایجادکننده آن بستگی دارد.

معمولاً سهام‌داران ممتاز امکان رای‌دهی پیرامون حاکمیت مشارکتی شرکت را ندارند یا حقوق آن‌ها محدود شده است. در زمان نقد کردن دارایی‌ها نیز، دریافت دارایی توسط دارندگان سهام‌ ممتاز به دریافت دارایی توسط دارندگان سهام عادی، ارجحیت دارد اما دارندگان اوراق قرضه نسبت به دارندگان سهام ممتاز الویت دارند.

سهام ممتاز تعدادی از ویژگی‌های اوراق قرضه و سهام عادی را داراست که جذابیت سرمایه‌گذاری در آن را برای سرمایه‌گذاران معینی افزایش می‌دهد. سهام‌داران ممتاز الویت بیشتری برای دریافت سود نسبت به سهام‌داران عادی دارند و سود کسب شده توسط آن‌ها بیشتر است و می‌تواند به صورت ماهانه یا فصلی پرداخت شود.

چرا برای محاسبه EPS سود سهام ممتاز را از درآمد خالص کسر می‌کنیم؟

همان‌طور که بیان شد، سهام ممتاز نسبت به سهام عادی حق تقدم دارد. بنابراین، سود سهام ممتاز در اختیار سهام‌داران عادی قرار نخواهد گرفت. در نتیجه، برای محاسبه eps، سود سهام ممتاز از درآمد خالص کسر می‌شود. درواقع، باید توجه داشته باشید که EPS تنها برای سهام عادی کاربردی است.

چگونه برای بدست آوردن EPS میانگین وزنی را محاسبه کنیم؟

بکارگیری میانگین وزنی در صورت تغییر در میزان سهم‌های شرکت، دقت را در محاسبات مالی افزایش می‌دهد. میانگین وزنی سهم‌ها، با محاسبه تعداد سهام منتشر شده، ضرب در دوره معین گزارش آن سهم و محاسبه این میزان برای هر بخش و محاسبه کردن مجموع این بخش‌ها بدست می‌آید.

مثال محاسبه میانگین وزنی برای EPS