در آموزش‌های پیشین از مجموعه بورس و بازار سرمایه مجله فرادرس، در مطلبی با عنوان «بورس چیست ؟ آموزش بورس (+ دانلود فیلم آموزش رایگان)» مفاهیم بازار بورس و اصطلاحات رایج آن را بیان کردیم. همچنین در مطلب «آموزش تحلیل تکنیکال بورس رایگان (+ دانلود فیلم آموزش رایگان)» با تحلیل تکنیکال آشنا شدیم و گفتیم که نظریه امواج الیوت یکی از ابزارهای آن است. در این آموزش «امواج الیوت» (Elliott Wave) را معرفی می‌کنیم.
تاریخچه نظریه امواج الیوت
«رالف نلسون الیوت» (Ralph Nelson Elliott) در دهه 1930 نظریه امواج الیوت را توسعه داد. الیوت معتقد بود بازار بورس که تصور می‌شد رفتاری تصادفی و آشوبناک دارد، در حقیقت از الگوهایی تکراری تبعیت می‌کند.
نظریه امواج الیوت در حقیقت برای توصیف حرکات قیمت در بازارهای مالی ارائه شده است. بدین صورت که در حرکات قیمت سهام و در رفتار معامله‌گران می‌توان امواج را مشخص کرد. سرمایه‌گذاران در تلاش برای سودآوری از روند بازار به نوعی «سوار بر موج» هستند. برای مثال، یک حرکت بزرگ توسط صاحبان خانه برای جایگزینی مستأجران فعلی خود با مستأجران جدید که شرایط بهتری دارند، به عنوان یک «موج تأمین مالی مجدد» عمل می‌کند.
الیوت پس از آنکه مجبور شد به دلیل بیماری بازنشسته شود، وقتش را به تحلیل بازار اختصاص داد. او در 75 سالگی مطالعات خود را روی نمودارهای شاخص سالانه، ماهانه، هفتگی و روزانه موجود و نمودارهای ساعتی و نیم‌ساعتی که خودش ساخته بود، آغاز کرد. الیوت قواعد خاص حاکم بر نحوه شناسایی، پیش‌بینی و سرمایه‌گذاری در این الگوهای امواج را تشریح کرد. این کتاب‌ها، مقاله‌ها و نامه‌ها در مجموعه‌ای به نام “R.N. Elliott’s Masterworks” در سال 1994 چاپ شده است. «الیوت وِیو اینترنشنال» (Elliott Wave International) بزرگترین شرکت مستقل تجزیه و تحلیل مالی و پیش‌بینی بازار در جهان است که تجزیه و تحلیل و پیش‌بینی بازار در آن، بر اساس مدل الیوت انجام می‌شود.
البته الیوت متوجه این نکته بود که این الگوها هیچ قطعیت کاملی در مورد حرکت قیمت‌های آینده ندارند، بلکه تنها به تحلیل بازار آینده کمک می‌کنند. در واقع، از امواج الیوت می‌توان در ارتباط با سایر روش‌های تحلیل تکنیکال از جمله شاخص‌های تکنیکال، برای شناسایی فرصت‌های خاص خرید و فروش استفاده کرد. معامله‌گران ممکن است در یک زمان مشخص تعابیر مختلفی از ساختار امواج الیوت در یک بازار داشته باشند.
ماهیت امواج الیوت
الیوت بیان کرد که روند در قیمت‌های مالی ناشی از روانشناسی غالب سرمایه‌گذاران است. وی دریافت که نوسان‌ها در روانشناسی جمعی همیشه در همان الگوهای تکراری فراکتال یا «امواج» در بازارهای مالی ظاهر می‌شود. نظریه الیوت تا حدودی به «نظریه داو» (Dow Theory) شباهت دارد، زیرا هر دو می‌گویند که قیمت سهام در قالب امواج حرکت می‌کند. از آنجا که الیوت ماهیت «فراکتالی» بازارها را نیز به رسمیت شناخت، توانست جزئیات بیشتری را تجزیه و تحلیل کند. فرکتال‌ها ساختارهایی ریاضی هستند که در مقیاس‌های کوچک‌تر بی‌نهایت بار تکرار می‌شوند. الیوت کشف کرد که ساختار الگوهای قیمت سهام بورس به همان گونه است. وی سپس شروع به بررسی این موضوع کرد چگونه می‌توان از این الگوهای تکراری به عنوان شاخص‌های پیش‌بینی کننده بازار آینده استفاده کرد.
تفسیر نظریه امواج الیوت
الیوت پیش‌بینی‌های دقیقی از بورس سهام را بر اساس ویژگی‌های قابل اعتماد و کشف شده در الگوهای امواج انجام داد. طبق نظریه الیوت، یک «موج انگیزشی» (Motive Wave)، که در کل در جهت روند بزرگ‌تر حرکت می‌کند، همیشه در الگوی خود پنج موج دارد. از طرف دیگر، «موج اصلاحی» (Corrective Wave) در جهت مخالف روند اصلی حرکت می‌کند و سه موج دارد. همچنین، الگوها خود را در مقیاس‌های همیشه کوچک‌تری به نام «اینفینیتوم» (Infinitum) تکرار می‌کنند.
در بازارهای مالی، می‌دانیم که «آنچه بالا می‌رود، باید پایین بیاید»، زیرا حرکت قیمت بالا یا پایین همیشه با یک حرکت مخالف دنبال می‌شود. رفتار قیمت نیز به انگیزش‌ها و اصلاح‌ها تقسیم می‌شود. روندهای انگیزشی جهت اصلی قیمت‌ها را نشان می‌دهند، در حالی که اصلاحات در خلاف جهت روند اصلی حرکت می‌کند.
الگوی امواج الیوت
نظریه امواج الیوت به صورت زیر تبیین می‌شود:
- پنج موج در جهت روند اصلی حرکت می‌کنند و به دنبال آن سه موج در یک اصلاح رخ می‌دهند (در کل، یک حرکت ۵-۳). این حرکت پنج-سه یا ۵-۳ سپس به دو زیربخش از حرکت موج بالاتر بعدی تبدیل می‌شود.
- الگوی زیرین 5-3 ثابت است، اگرچه طول هر موج ممکن است متغیر باشد.
نمودار زیر را در نظر بگیرید که از هشت موج با برچسب‌های 1، 2، 3، 4، 5، B ،A و C تشکیل شده است (پنج موج رو به بالا (در جهت روند اصلی) و سه موج رو به پایین) .
امواج 1، 2، 3، 4 و 5 انگیزش را تشکیل می‌دهند و امواج B ،A و C تشکیل دهنده اصلاح هستند. پنج موج مربوط فاز انگیزشی، به نوبه خود، موج 1 را درجه بعدی بزرگ‌تر شکل می‌دهند و سه موج اصلاحی نیز تشکیل دهنده موج 2 درجه بزرگ‌تر بعدی هستند. شکل زیر، به خوبی ماهیت فراکتالی امواج را نشان می‌دهد.
موج اصلاحی به طور معمول دارای سه حرکت مشخص است: دو حرکت در جهت اصلاح اصلی (A و C) و دیگری در مقابل آن (B). امواج 2 و 4 در تصویر بالا اصلاح هستند. ساختار امواج اصلاحی به طور معمول به صورت شکل زیر است.
توجه داشته باشید که در تصویر بالا، امواج A و C در جهت روند در یک درجه بزرگ‌تر حرکت می‌کنند و بنابراین، انگیزشی هستند و از پنج موج تشکیل شده‌اند. در مقابل، موج B مخالف روند اصلی است و بنابراین اصلاحی است و از سه موج تشکیل شده است. تشکیل موج انگیزشی، و به دنبال آن موج اصلاحی، درجه موج الیوت را تشکیل می‌دهد که از روندها و تقابل‌ها تشکیل شده است.
همانطور که از الگوهای تصویر بالا مشاهده می‌کنید، پنج موج همیشه به سمت بالا حرکت نمی‌کنند و به طور مشابه، سه موج همیشه به سمت پایین حرکت نخواهند کرد. این روند اصلی صعودی یا نزولی است که جهت امواج را مشخص می‌کند.
درجه امواج الیوت
طبق نظریه امواج الیوت، امواج را می‌توان در ۹ درجه و از بزرگترین به کوچک‌ترین، به صورت زیر دسته‌بندی کرد:
- اَبَرچرخه بزرگ (Grand Supercycle)
- ابرچرخه (Supercycle)
- چرخه (Cycle)
- اصلی یا اولیه (Primary)
- متوسط (Intermediate)
- ریز (Minor)
- بسیار ریز (Minuette)
- کوچک‌تر از بسیار ریز (Sub-Minuette)
به دلیل ماهیت فراکتالی امواج الیوت، همواره امواج بزرگ‌تر و کوچک‌تری از موارد بالا وجود دارد. برای استفاده از این نظریه در معاملات، یک معامله‌گر می‌تواند یک موج انگیزشی با روند صعودی را مشخص کند، در ابتدای روند سهم مورد نظر را بخرد و در موقعیت مناسب، بعد از تکمیل الگوی پنج موج آن را بفروشد.
قواعد امواج الیوت
در هر زمان، ممکن است بازار در الگوی اصلی پنج موج قرار داشته باشد و از آنجا که الگوی پنج موج شکل اصلی روند بازار است، تمام الگوهای دیگر را نیز تحت تأثیر آن هستند.
«قوانین» خاصی وجود دارد که حاکم بر الگوی پنج موج است. این سه قانون به شرح زیر هستند:
- قانون اول: موج 2 نمی‌تواند بیش از 100 درصد موج 1 تغییر کند. اگر این اتفاق بیفتد، ممکن است موج ۲ موج اصلاحی قابل انتظار نباشد و در واقع می‌تواند در جهت یک موج انگیزشی با درجه بزرگ‌تر قرار گیرد.
- قانون دوم: موج 3، که اغلب نمایانگر قوی‌ترین قسمت چرخه است، نمی‌تواند از موج 1 و موج 5 کوتاه‌تر باشد.
- قانون سوم: موج 4 نمی‌تواند از سقف موج ۱ عبور کند. اگر این اتفاق بیفتد، آخرین حرکت بازار باید بخشی از یک موج انگیزشی بزرگ‌تر باشد که می‌تواند به بالاتر یا پایین‌تر پیشرفت کند.
مثالی از امواج الیوت
در ساده‌ترین شکل، نمودار هفتگی سهام شرکت «اپل» (Apple) نمونه‌ای از الگوی پنج موج است. البته، این بدین معنا نیست که مرحله جدید اصلاحی در حال رخ دادن است. ورود به اصلاح به اندازه موج پنجم بستگی دارد و با توجه به رابطه نظریه امواج الیوت و سطوح فیبوناچی می‌توان به طور دقیق‌تر آن را بررسی کرد.
جمع‌بندی
در این آموزش، گفتیم که نظریه امواج الیوت بیان می‌کند روند بازار یک الگوی تکراری و به بیان بهتر فراکتالی دارد. هر یک از امواج الیوت با درجات مختلف تکرار می‌شوند و یک چرخه کامل موج در واقع از هشت موج تشکیل شده است. این هشت موج دو مرحله یا فاز را تشکیل می‌دهند: (1) فاز انگیزشی که پنج موج است و (2) یک فاز اصلاحی که سه موج دارد. به دلیل ماهیت فراکتالی بازار، هر فاز خود یک موج است.
امواج فاز انگیزشی معمولاً با اعداد ۱ تا ۵ نشان داده می‌شوند. موج اصلاحی نیز معمولاً توسط حروف A و B و C نشان داده می‌شود. بسته به روند اصلی حرکت، فازهای انگیزشی و اصلاحی می‌توانند صعودی یا نزولی باشند.
دوره ویدیویی آموزش مقدماتی امواج الیوت در تحلیل تکنیکال
برای آشنایی بیشتر با تحلیل امواج الیوت، پیشنهاد می‌کنیم دوره ویدیویی «آموزش مقدماتی امواج الیوت در تحلیل تکنیکال» را در این لینک مشاهده کنید. این آموزش ۵ ساعت و ۵۵ دقیقه‌ای در پنج درس تدوین شده است. در درس اول، مقدمه‌‌ای بر امواج الیوت در تحلیل تکنیکال ارائه شده و مفاهیمی مانند تئوری داو، تئوری آشوب، فراکتال‌ها، تک موج‌ها و درجه موج بیان شده است. درس دوم این آموزش مربوط به شناسایی فاز انگیزشی و درس سوم مربوط به شناسایی فاز اصلاحی در روند حرکت قیمت سهم است. قواعد مربوط به امواج الیوت نیز در درس چهارم مورد بحث قرار گرفته‌اند. نسبت‌های فیبوناچی در الیوت نیز موضوع درس پنجم است. در نهایت، فصل ششم به جمع‌بندی مطالب اختصاص یافته است.
سخن پایانی
همانطور که در ابتدای مطلب نیز اشاره شد، پیش از این در مجله فرادرس به مبحث تحلیل تکنیکال و ضرورت یادگیری آن برای حضور در بازار بورس و سرمایه پرداخته بودیم. در این نوشتار نیز، سعی کردیم به صورت خلاصه یکی از ابزارهای تحلیل تکنیکال، یعنی امواج الیوت را معرفی کنیم. در همین راستا، مروری داشتیم بر تاریخچه امواج الیوت و بعد از آن نیز به ترتیب الگو، درجه و قواعد مرتبط به این مبحث را مرور کردیم.
اگر شما نیز در این رابطه دیدگاهی دارید یا پرسشی در ذهن‌تان است که بی‌پاسخ مانده، آن را از طریق بخش نظرات در ادامه صفحه با ما و سایر خوانندگان مجله فرادرس مطرح کنید. بدیهی است که نظرات و پرسش‌های شما سبب خواهند شد تا این مطلب به مرور زمان کامل‌تر و بهتر شود.
اگر علاقه‌مند به یادگیری مباحث مشابه مطلب بالا هستید، آموزش‌هایی که در ادامه آمده‌اند نیز به شما پیشنهاد می‌شوند:
- مجموعه آموزش‌های بورس و تحلیل تکنیکال
- آموزش مقدماتی بازار بورس – از ورود تا شروع معاملات سهام
- مجموعه آموزش‌های علم اقتصاد
- آموزش آشنایی با نرم افزار MetaTrader – ابزار تحلیل تکنیکال در بازار بورس
- سهام چیست و سهامدار کیست؟ — به زبان ساده
- تفاوت بورس و فرابورس چیست؟ — به زبان ساده
- بورس چیست ؟ آموزش بورس (+ دانلود فیلم آموزش رایگان)
^^
