فرادرسجمله شرطی در ترکی استانبولی — به زبان ساده + مثال
از جملههای شرطی برای بیان آرزوها، رویاها، پشیمانی‌ها و سردرگمی‌ها استفاده می‌شود. از این ساختار علاوه بر جملههای اسمیه و فعلیه می‌توان در زمان‌های مختلف حال استمراری، گذشته ساده، آینده و گسترده (حال ساده در ترکی استانبولی) استفاده کرد. جمله شرطی در ترکی استانبولی را می‌توان در حالت‌های مختلف خبری مثبت و منفی صرف کرد. در این مقاله، نحوه ساخت جمله شرطی در حالت‌ها و زمان‌های مختلف بررسی می‌شود.
جمله شرطی در ترکی استانبولی
جملههای شرطی در فارسی با «اگر» ساخته می‌شوند در حالی که در ترکی استانبولی از کلمه «اگر» (Eğer) برای ساخت جمله شرطی استفاده نمی‌شود و به جای آن از دو پسوند «sa / se» استفاده می‌شود. پسوندهای «sa / se» متناسب با آخرین حرف صدادار کلمه یا ریشه فعل انتخاب می‌شوند. نحوه انتخاب آن‌ها را در قسمت پایین توضیح می‌دهیم.
- اگر آخرین حرف صدادار کلمه یا ریشه فعل «a / ı /o / u» باشد، از پسوند «sa» استفاده می‌کنیم.
- اگر آخرین حرف صدادار کلمه یا ریشه فعل «e / i / ö / ü» باشد، از پسوند «se» استفاده می‌کنیم.
جمله شرطی در ترکی استانبولی برای زمان حال استمراری
صرف جمله شرطی در ترکی استانبولی برای زمان‌های مختلف شبیه به هم است. برای ساخت جملههای شرطی در زمان حال استمراری در ترکی استانبولی و در حالت خبری مثبت، مطابق مراحل زیر عمل می‌کنیم.
- ابتدا فعل را در زمان حال استمراری صرف می‌کنیم.
- سپس پسوند «sa» به آن اضافه می‌کنیم.
- متناسب با فاعل جمله، پسوند شخصی (ضمیر متصل) را به عبارت حاصل، وصل می‌کنیم.
در جدول زیر، ترتیب قرارگیری اجزای جمله آورده شده است.
| پسوند شخصی | پسوند sa | صرف فعل در زمان حال استمراری | ضمیر جدا |
نکته: در ترکی استانبولی پسوندهای شخصی در زمان‌های مختلف با هم فرق دارند. در جملههای شرطی، پسوندهای شخصی که به عبارت‌های ساخته شده اضافه می‌شوند، پسوندهای شخصی زمان گذشته هستند.
مثال‌های زیر برای درک بهتر این موضوع آورده شده‌اند.
Hergün işe erken gidiyorsan beni de uyandırır mısın?
اگر هر روز زود به محل کار می‌روی من را هم بیدار می‌کنی؟
Sende spor yapmak istiyorsan spor salonuna kayıt yaptırman gerekir.
اگر تو هم می‌خواهی ورزش کنی لازم است که (باید) در سالن ورزش ثبت نام کنی.
Yemek yemek istiyorsanız ilk önce ödevlerinizi yapmalısınız.
اگر می‌خواهید غذا بخورید ابتدا باید تکالیفتان را انجام دهید.
Dramatik filmleri izlemeyi seviyorsan sana bir kaç film önerebilirim.
اگر تماشا کردن فیلم‌های درام را دوست داری می‌توانم به تو چند فیلم پیشنهاد بدهم.
Biz o araba modelini alıyorsak sizin tavsiyeniz içindir.
اگر ما آن مدل ماشین را می‌خریم بخاطر توصیه (پیشنهاد) شما است.
Onlar bu davranışları sizin karşınızda yapıyorsa hala çocuk olduklarının göstergesidir.
اگر آن‌ها این رفتار‌ها را در مقابل شما انجام می‌دهند نشان‌دهنده بچه بودن آن‌ها است.
Ona alıdığınız hediyelerin hepsini kırıyorsa psikoloğa götürmenizi tavsiye ederim.
توصیه می‌کنم اگر او همه هدیه‌های خریداری شده برایش را می‌شکند او را نزد روانشناس ببرید.
حالت خبری منفی جمله شرطی برای حال استمراری
نحوه ساخت حالت منفی جمله شرطی در ترکی استانبولی برای زمان حال استمراری همانند ساخت جمله منفی در زمان حال استمراری است اما در این قسمت چند مرحله دیگر نیز اضافه می‌شود که به صورت گام به گام بیان می‌کنیم.
- ابتدا ریشه فعل را بدست می‌آوریم. (حذف mak / mek)
- ریشه را با پسوندهای منفی‌ساز در ترکی استانبولی زمان حال استمراری منفی می‌کنیم و سپس پسوند «yor» را به آن اضافه می‌کنیم.
- پسوند «sa» مربوط به وجه شرطی را به عبارت حاصل وصل می‌کنیم.
- در آخر، پسوند شخصی را متناسب با فاعل جمله اضافه می‌کنیم. (در جملههای شرطی پسوندهای شخصی زمان گذشته را انتخاب کرده و اضافه می‌کنیم)
جدول زیر ترتیب قرارگیری اجزای جمله خبری منفی جمله شرطی را نشان می‌دهد.
| پسوند شخصی | پسوند sa | yor |
پسوند منفی‌ساز (mı / mi / mu / mü) |
ریشه فعل | ضمیر جدا |
در مثال‌های زیر به نحوه انتخاب پسوندهای منفی‌ساز و پسوندهای شخصی دقت کنید.
Ben seni kötü günlerinde yalnız bırakmıyorsam seninde aynısını yapmanı beklerdim.
اگر من تو را در روز‌های سختت تنها نمی‌گذارم، انتظار داشتم تو هم همین کار (رفتار) را بکنی.
İşini yapmak için en yakın arkadaşının düğününe gitmiyorsan ya iş düşkünü birisisin ya onunla kavga etmişsin.
اگر برای انجام کارهایت به عروسی نزدیکترین دوستت نمی‌روی، یا خیلی وابسته کار هستی یا با او دعوا کرده‌ای.
O kendi yemeklerinin bulaşıklarını temizlemiyorsa çok tenbel brisidir.
اگر او ظرف‌های غذایش را تمیز نمی‌کند فرد خیلی تنبلی است.
Biz bu arabayı satmıyorsak onun çalıştığından değil onu ve hatıralarını sevdiğimizdendir.
اگر ما این ماشین را نمی‌فروشیم بخاطر کار کردنش نیست، بخاطر این است که آن و خاطراتش را دوست داریم.
Siz bu konuları müdürünüze söylemiyorsanız sonralar çok pişmanlık duyarsınız.
اگر شما این موضوع‌ها را به مدیرتان نمی‌گویید بعدها پشیمان می‌شوید.
Onlar bugünler yemek yemiyorlarsa çok üzgün oldukları içindir.
اگر آن‌ها این روزها غذا نمی‌خورند بخاطر این است که خیلی ناراحت هستند.
جمله شرطی در ترکی استانبولی برای زمان گسترده
جمله شرطی در ترکی استانبولی علاوه بر زمان حال استمراری برای زمان گسترده در ترکی استانبولی نیز صرف می‌شود که با حال استمراری از لحاظ معنایی متفاوت هستند. زمانی که در جمله وجه شرطی وجود داشته باشد نمی‌توان جملههای حال استمراری و گسترده را جای هم استفاده کرد چرا که وقتی وجه شرطی در جمله باشد معنای جمله را عوض می‌کند. در ادامه، نحوه ساخت جمله شرطی مثبت را به صورت مرحله‌ای بیان می‌کنیم.
- ابتدا ریشه فعل را بدست می‌آوریم. (حذف mak / mek)
- پسوندهای زمان گسترده را متناسب با آخرین حرف صدادار ریشه فعل انتخاب و اضافه می‌کنیم.
- یکی از پسوندهای وجه شرطی «sa / se» را متناسب با آخرین حرف صدادار ریشه (قانون هماهنگی حروف صدادار در ترکی استانبولی)، به عبارت حاصل وصل می‌کنیم.
- در مرحله آخر، متناسب با فاعل جمله، پسوند شخصی (ضمیر متصل) را به آن اضافه می‌کنیم.
در جدول زیر ترتیب قرارگیری جمله شرطی برای زمان گسترده آورده شده است.
| پسوند شخصی | sa / se | پسوند زمان گسترده | ریشه فعل | ضمیر جدا |
مثال‌های زیر برای تمرین بیشتر جمله شرطی در زمان گسترده آورده شده‌اند.
Bu konuda sözümü dinlersen başarılı olursun.
اگر در مورد این موضوع به حرفم گوش دهی موفق خواهی شد.
Arkadaşım söyledi bu kitapları okursam sınavı iyi bir notla kazanabilirim.
دوستم گفت، اگر این کتاب‌ها را بخوانم می‌توانم امتحان را با نمره خوبی قبول شوم.
Sana bu işi nasıl yapacağını söylersem bana ne alacaksın?
اگر چگونگی انجام این کار را به تو بگویم برای من چه چیزی خواهی خرید؟
O bu arabayı satarsa yenisini bir daha asla alamaz.
او اگر این ماشین را بفروشد، دیگر هیچ‌وقت نمی‌تواند جدیدش را بخرد.
Bana haber vermeden giderseniz çok kırılırım.
اگر بدون خبر دادن به من بروید خیلی ناراحت می‌شوم.
Biz bu çikolataları yiyersek kilo alırız.
اگر ما این شکلات‌ها را بخوریم چاق می‌شویم.
Onlar bana yardım etmezlerse ben de artık onlara hiç bir zaman yardım etmem.
اگر آن‌ها به من کمک نکنند، من هم دیگر هیچ‌وقت به آن‌ها کمک نمی‌کنم.
حالت خبری منفی جمله شرطی برای زمان گسترده
جمله شرطی زمان گسترده را می‌توان برای حالت منفی نیز صرف کرد که در این حالت، از پسوندهای منفی‌ساز مخصوص زمان گسترده استفاده می‌شود. در ادامه، توضیحات نحوه ساخت به صورت مرحله‌ای نوشته شده است.
- ابتدا ریشه فعل را بدست می‌آوریم. (حذف mak / mek)
- پسوندهای منفی‌ساز زمان گسترده «maz / mez» را متناسب با آخرین حرف صدادار ریشه فعل انتخاب و اضافه می‌کنیم.
- یکی از پسوندهای وجه شرطی «sa / se» را متناسب با آخرین حرف صدادار ریشه، به عبارت حاصل وصل می‌کنیم.
- در مرحله آخر، متناسب با فاعل جمله، پسوند شخصی (ضمیر متصل) را به آن اضافه می‌کنیم.
در جدول زیر، ترتب قرارگیری اجزای جمله شرطی و منفی در زمان گسترده نوشته شده است.
| پسوند شخصی | sa / se | maz / mez | ریشه فعل | ضمیر جدا |
برای درک بهتر این مبحث مثال‌های زیر را بررسی کنید.
Yarın seninle pazara gelmezsem bana kırılır mısın?
اگر فردا با تو به بازار نیایم از دست من ناراحت می‌شوی؟
Bir daha onunla görüşmezsen çok sevinirim.
اگر با او دوباره دیدار نداشته باشی خیلی خوشحال می‌شوم.
Evini bu yıl boyamazsa seneye daha çok para harcayarak boyaması lazım.
اگر امسال خانه‌اش را رنگ نکند سال بعد باید با هزینه بیشتری رنگ کند.
Biz bu yıl tatilde köye gitmezsek anneannem çok kırılır. çünkü geçen sene de gitmedik.
ما اگر تعطیلات امسال به روستا نرویم مادربزرگم خیلی ناراحت می‌شود چون‌که سال قبل هم نرفتیم.
Siz bizimle ders çalışmazsanız ne kadar zor olduğunu bilemezsiniz.
اگر شما با ما درس نخوانید متوجه نخواهید شد که چقدر سخت است.
Onlar bu kazayı unutmazlarsa artık hiç bir zaman mutlu olamazlar.
اگر آن‌ها این تصادف را فراموش نکنند، دیگر هیچ‌وقت نمی‌توانند شاد بشوند.
نکته: برای منفی کردن اول‌شخص مفرد و جمع، زمانی که جمله شرطی نیست، هر کدام پسوند منفی‌ساز مخصوص خود را دارند. در جملههای شرطی و منفی گسترده برای هر دو این ضمیرها از پسوندهای «maz / mez» استفاده می‌شود. برای درک بهتر، مثال‌های زیر را مقایسه کنید.
جمله بدون وجه شرطی
ben asla yalan söylemem.
من هیچ‌وقت دروغ نمی‌گویم.
∗∗∗
biz akşamları dışarı çıkmayız.
ما شب‌ها بیرون نمی‌رویم.
جمله شامل وجه شرطی
Yarın seninle pazara gelmezsem bana kırılır mısın?
اگر فردا با تو به بازار نیایم از دست من ناراحت می‌شوی؟
Biz bu yıl tatilde köye gitmezsek anneannem çok kırılır. çünkü geçen sene de gitmedik.
ما اگر تعطیلات امسال به روستا نرویم مادربزرگم خیلی ناراحت می‌شود. چون‌که سال قبل هم نرفتیم.
نکته: در حالت عادی، زمان گسترده و زمان حال استمراری را می‌توان به جای هم استفاده کرد اما در دو مثال زیر، ثابت می‌شود که اگر جمله شامل وجه شرطی باشد تفاوت معنایی پیدا می‌کنند. به معنی فعل «Gidiyorsan»، «می‌روی» و فعل «Gidersen»، «بروی» دقت کنید.
Okula gidiyorsan beni de kendinle götür.
اگر به مدرسه می‌روی من را هم با خودت ببر.
∗∗∗
Tatile gidersen işleri yetiştiremezin.
اگر به مسافرت بروی کارها را نمی‌توانی برسانی.
جمله شرطی در ترکی استانبولی برای زمان گذشته ساده
جمله شرطی در ترکی استانبولی برای زمان گذشته در ترکی استانبولی، هم برای حالت مثبت و هم برای حالت منفی صرف می‌شود. برای صرف جمله شرطی در زمان گذشته، طبق مراحل زیر عمل می‌کنیم.
- ابتدا ریشه فعل را بدست می‌آوریم. (حذف mak / mek)
- یکی از پسوندهای زمان گذشته را متناسب با آخرین حرف صدادار ریشه اضافه می‌کنیم. (di / dı / du / dü / tı / ti / tu / tü)
- بعد از پسوندهای زمان گذشته، حرف میانجی «y» را به عبارت حاصل اضافه می‌کنیم.
- یکی از پسوندهای وجه شرطی «sa / se» را متناسب با قانون هماهنگی حروف صدادار انتخاب و به عبارت وصل می‌کنیم.
- در مرحله آخر، متناسب با فاعل جمله، پسوند شخصی (ضمیر متصل) را به آن اضافه می‌کنیم.
در جدول زیر ترتیب قرارگیری اجزای جمله شرطی گذشته ساده به ترتیب قرار داده شده است.
| پسوند شخصی | sa / se | حرف میانجی y | di / dı / du / dü / tı / ti / tu / tü | ریشه فعل | ضمیر جدا |
مثال‌های زیر برای درک بهتر جمله شرطی در زمان گسترده نوشته شده است.
Onun aldığı hediyeyi sevdiysen ara teşekkür et.
اگر هدیه‌ای را پسندیدی که او خریده است، زنگ بزن [و] تشکر کن.
Ödevlerinizi yapdıysanız bizimle gelebilirsiniz.
اگر تکالیفتان را انجام دادید می‌توانید با ما بیایید.
Ben seninle konuştuysam seni affetmişim demektir.
من اگر با تو صحبت کردم به این معنی است که تو را بخشیده‌ام.
Pencereleri kapattıysa sanırım gidebiliriz.
اگر پنجره‌ها را بست احتمالا می‌توانیم برویم.
Öğretmenin anlattıklarını anladıysak sınavı da kazanabiliriz.
اگر توضیحات معلم را متوجه شدیم امتحان را هم می‌توانیم قبول شویم.
Onlar bu ülkeden gittiyse delilleri vardır.
اگر آن‌ها از این کشور رفتند دلیل‌هایی دارند.
حالت خبری منفی جمله شرطی برای زمان گذشته
جمله شرطی در ترکی استانبولی برای حالت منفی زمان گذشته مانند حالت خبری مثبت صرف می‌شود با این تفاوت که در حالت منفی ابتدا باید ریشه منفی شود. در ادامه، به صورت گام به گام مراحل ساخت را توضیح می‌دهیم.
- ابتدا ریشه فعل را بدست می‌آوریم. (حذف mak / mek)
- یکی از پسوندهای منفی‌ساز «ma / me» را متناسب با آخرین حرف صدادار ریشه انتخاب می‌کنیم.
- یکی از پسوندهای نشان‌دهنده زمان گذشته را متناسب با «ma / me» در عبارت حاصل از مرحله قبل اضافه می‌کنیم. (di / dı)
- بعد از پسوندهای زمان گذشته حرف میانجی «y» را اضافه می‌کنیم.
- یکی از پسوندهای وجه شرطی «sa / se» را متناسب با قانون هماهنگی حروف صدادار به عبارت وصل می‌کنیم.
- در مرحله آخر، متناسب با فاعل جمله، پسوند شخصی (ضمیر متصل) را به آن اضافه می‌کنیم.
در جدول زیر ترتیب قرارگیری اجزای جمله شرطی منفی برای زمان گذشته آورده شده است.
| پسوند شخصی | sa / se | حرف میانجی y | di / dı | ma / me | ریشه فعل | ضمیر جدا |
در مثال‌های زیر، به نحوه انتخاب پسوندهایی که به ریشه متصل شده‌اند دقت کنید.
Dün doktora gitmediysen benle bugün gelebilirsin.
اگر دیروز به دکتر نرفتی امروز می‌توانی با من بیایی.
Derslerinizi çalışmadıysanız oyun oynayamazasınız.
اگر تکالیفتان را انجام ندادید نمی‌توانید بازی کنید.
O yemek yemediyse şimdiye kadar acıkmıştır.
اگر او غذا نخورده است تا الان گرسنه‌اش شده است.
Ben seninle konuşmadıysam sebeplerim vardı.
اگر من با تو صحبت نکردم دلیل‌هایی داشتم.
Onlar bugün dışarı çıkmadıylarsa evde bir sorun çıkmıştır.
اگر آن‌ها امروز بیرون نرفتند احتمالا در خانه مشکلی پیش آمده است.
Biz bu konu hakkında şikayet etmediysek ona olan saygımızdandır.
اگر ما درباره این موضوع اعتراض نکردیم به خاطر احتراممان به او است.
نکته: در جملههای مربوط به سوم‌شخص جمع، بعد از حرف میانجی «y»، ابتدا پسوند شخصی جمع و سپس پسوند وجه شرطی می‌آید. به مثال زیر توجه کنید.
Pencereden bak gitmediylerse, tatlıları verelim Ali'ye götürsünler.
از پنجره نگاه کن [که] اگر نرفته‌اند، شیرینی‌ها را هم بدهیم به علی [که] ببرند.
جمله شرطی در ترکی استانبولی برای زمان آینده
از جمله شرطی در ترکی استانبولی برای زمان آینده در ترکی استانبولی برای بیان انجام کاری در آینده که شرط آن، به وقوع پیوستن کاری دیگر است استفاده می‌شود. مراحل ساخت جمله شرطی در زمان آینده نوشته شده است.
- ابتدا ریشه فعل را بدست می‌آوریم. (حذف mak / mek)
- یکی از پسوندهای نشان‌دهنده زمان آینده «acak / ecek» را انتخاب و به ریشه اضافه می‌کنیم.
- متناسب با پسوند نشان‌دهنده زمان آینده، یکی از پسوندهای وجه شرطی «sa / se» را به عبارت حاصل از مرحله قبل، وصل می‌کنیم.
- پسوندهای ضمیر شخصی را متناسب با فاعل مورد نظر در جمله، انتخاب می‌کنیم. (در جملههای شرطی از پسوندهای ضمایر شخصی زمان گذشته استفاده می‌کنیم)
در جدول زیر، ترتیب قرارگیری اجزای جمله شرطی در زمان آینده بررسی کنید.
| پسوند شخصی | sa / se | acak / ecek | ریشه فعل | ضمیر جدا |
برای درک بهتر جملههای شرطی در زمان آینده به مثال‌های زیر توجه کنید.
Bugün dişçiye gideceksen bende senle geleyim. çünkü benim de dişim ağrıyor.
اگر امروز قرار هست به دندان‌پزشکی بروی من هم با تو بیایم. چون‌که دندان من هم درد می‌کند.
Yarın okula gidecekse, söyle erken uyusun çünkü sabah uyanamıyor.
اگر فردا به مدرسه خواهد رفت، بگو زود بخوابد چون‌که صبح نمی‌تواند بیدار شود.
Ben seninle konuşacaksam kendim ararım başkasının benim tarafımdan aramasına gerek yok.
اگر من قرار باشد با تو صحبت کنم خودم تماس می‌گیرم. نیاز نیست شخصی دیگر از طرف من تماس بگیرد.
Biz ona karşı şikayet edeceksek siz ne yapacaksınız?
اگر قرار باشد ما علیه او شکایت کنیم شما چه خواهید کرد؟
Siz bugün derslerinizi çalışacaksanız dışarı çıkmayalım. derslerinizi ihmal etmeyin.
اگر شما امروز درس‌هایتان را خواهید خواند(می‌خوانید)، بیرون نرویم. درس‌هایتان را به تعویق نیندازید.
Onlara söyle, arabalarını satacaklarsa ilk bize haber versinler.
به آن‌ها بگو اگر ماشینشان را خواهند فروخت (می‌فروشند)، اول به ما بگویند.
نکته: ریشه فعل‌های «چشیدن» (Tatmak)، «رفتن» (Gitmek) و «انجام دادن / کردن» (Etmek) که به حرف «t» تمام می‌شوند، زمانی که پسوندهای «acak / ecek» را به ریشه وصل کنیم، حرف «t» به حرف «d» تبدیل خواهد شد.
O başka ülkeye gidecekse ilk önce oranın kültürünü araştırmalı.
اگر او به کشور دیگری خواهد رفت (می‌رود) اول از همه باید درباره فرهنگ آنجا تحقیق کند.
∗∗∗
Senin pişirdiğin yemekleri ben tadacaksam iyi pişir.
اگر غذاهایی که تو می‌پزی را من خواهم چشید، خوب بپز.
∗∗∗
Hergün sokaktaki insanlarla kavga edeceksen ben seninle yaşayamam.
اگر هر روز با انسان‌ها در کوچه دعوا خواهی کرد من نمی‌توانم با تو زندگی کنم.
(اگر قرار باشد هر روز در کوچه با انسان‌ها دعوا کنی من نمی‌توانم با تو زندگی کنم.)
حالت خبری منفی جمله شرطی برای زمان آینده
خبری منفی جمله شرطی در ترکی استانبولی برای زمان آینده، برای بیان انجام شدن کاری، در نتیجه انجام نشدن کاری دیگر است. خبری منفی همانند حالت خبری مثبت است با این تفاوت که ریشه فعل باید منفی شود. در ادامه، نحوه ساخت به صورت مرحله‌ای توضیح داده می‌شود.
- ابتدا ریشه فعل را بدست می‌آوریم (حذف mak / mek)
- ریشه بدست آمده را با استفاده از پسوندهای منفی‌ساز «ma / me» منفی می‌کنیم. (متناسب با آخرین حرف صدادار ریشه انتخاب می‌شود.)
- حرف میانجی «y» را به عبارت حاصل وصل می‌کنیم
- یکی از پسوندهای نشان‌دهنده زمان آینده «acak / ecek» را انتخاب و به ریشه اضافه می‌کنیم. (متناسب با ma / me انتخاب می‌شود.)
- متناسب با پسوند نشان‌دهنده زمان آینده «acak / ecek»، یکی از پسوندهای وجه شرطی «sa / se» را به عبارت حاصل از مرحله قبل، وصل می‌کنیم
- پسوندهای ضمیر شخصی را متناسب با فاعل مورد نظر در جمله، انتخاب می‌کنیم. (در جملههای شرطی از پسوندهای ضمایر شخصی زمان گذشته استفاده می‌کنیم)
در جدول زیر ترتیب قرارگیری اجزای جمله شرطی در حالت منفی برای زمان آینده نوشته شده است.
| پسوند شخصی | sa / se | acak / ecek | حرف میانجی y | ma / me | ریشه فعل | ضمیر جدا |
به نحوه انتخاب پسوندها در مثال‌های زیر دقت کنید.
Yarın spora gitmeyeceksen söyle ben yalnız gideyim.
اگر فردا به ورزش نخواهی رفت بگو من تنها بروم.
(اگر قرار نیست فردا به ورزش بروی بگو من تنها بروم.)
Tatile tren bileti almayacaksanız kendi arabanızla mı gideceksiniz?
اگر برای (به) مسافرت بلیط قطار نخواهید خرید با ماشین خودتان خواهید رفت؟
(اگر برای مسافرت قرار نیست بلیط قطار بخرید، با ماشین خودتان خواهید رفت؟ )
Arkadaşların kafeye gelmeyeceklerse bekleme artık gel benle yürüyüşe gidelim.
اگر دوستانت به کافه نخواهند آمد دیگر منتظر نباش. بیا با من به پیاده‌روی برویم.
(اگر دوستانت قرار نیست به کافه بیایند دیگر منتظر نباش. بیا با من به پیاده‌روی برویم.)
Sence ben bu kitapları okumayacaksam neden bu kadar para verip satın alıyorum.
به نظر تو اگر من این کتاب‌ها را نخواهم خواهند چرا انقدر پول برای خرید آن می‌دهم.
(اگر من قرار نیست کتاب‌ها را بخوانم، چرا انقدر پول برای خرید آن می‌دهم.)
Olempiyat yarışmalarına biz gitmeyeceksek hangi takım gidecek?
اگر ما به مسابقات المپیک نخواهیم رفت کدام تیم خواهد رفت؟
(اگر قرار نیست ما به مسابقات المپیک برویم کدام تیم خواهد رفت.)
O bugün konuşmayacaksa peki ne zaman hakkını arayacak?
او اگر امروز صحبت نخواهد کرد پس چه زمانی دنبال حقش خواهد رفت.
(او اگر قرار نیست صحبت کند پس چه زمانی دنبال حقش خواهد رفت؟)
جمله شرطی بدون زمان برای افعال
از ابتدای مقاله، نحوه صرف جمله شرطی در زمان‌های مختلف آینده، حال استمراری، گذشته و گسترده را توضیح دادیم. حال به نحوه صرف افعال در جمله شرطی بدون زمان می‌پردازیم که به آن جمله شرطی - آرزویی نیز گفته می‌شود. در این حالت جمله شامل بار معنایی خواسته و آرزو است که به وقوع پیوستن آن معلوم نیست یعنی ممکن است آرزو یا خواسته برآورده شود. در ادامه نحوه ساخت جمله شرطی بدون زمان را به صورت گام به گام توضیح می‌دهیم.
- ابتدا ریشه فعل را بدست می‌آوریم (حذف mak / mek)
- متناسب با آخرین حرف صدادار ریشه بدست آمده، یکی از پسوندهای «sa / se» را به آن اضافه می‌کنیم.
- پسوندهای شخصی را متناسب با پسوندهای «sa / se» و فاعل جمله انتخاب می‌کنیم.
در جدول زیر ترتیب قرارگیری اجزای جمله شرطی بدون زمان آورده شده است.
| پسوند شخصی | sa / se | ریشه فعل | ضمیر جدا |
به نحوه صرف جمله‌ها و نحوه انتخاب پسوندها در مثال‌های زیر، دقت کنید.
Yeni bir araba alsam seni de okula ben götürüm.
اگر ماشین جدید بخرم تو را هم به مدرسه می‌برم.
(آرزو و خواسته برای خرید ماشین جدید)
Aya gitsem, yıldızları yakından görsem.
(ای کاش) به ماه بروم، ستاره‌ها را از نزدیک ببینم.
(آرزو و خواسته برای رفتن به ماه و دیدن ستاره‌ها)
Sabahtan beri yemek yemedik yemek mi yesek?
از صبح غذا نخوردیم (به نظر تو) غذا بخوریم؟
(آرزو و خواسته برای خوردن غذا)
Ah bir zengin olsam her ülkeyi gezerim.
آه اگر ثروتمند بشوم، به هر کشوری سفر می‌کنم.
(آرزو و خواسته برای ثروتمند شدن و سفر کردن)
Siyavaş hocanın matematik sınavından iyi bir not alsam.
(ای کاش) از امتحان ریاضی استاد سیاوش نمره خوبی بگیرم.
(آرزو و خواسته برای گرفتن نمره خوب از امتحان)
Üniversteyi kazansam artık hiç bir şey istemem.
اگر در دانشگاه قبول بشوم دیگر هیچ چیز نمی‌خواهم.
(آرزو و خواسته برای قبولی در دانشگاه)
نکته: برای جملههای بدون زمان، اگر فعل را منفی کنیم، جمله شامل بار معنایی سردرگمی، شک و تردید خواهد بود. به مثال‌های زیربا مفهوم سردرگمی دقت کنید.
O arabayı almasam ne alabilirim?
اگر آن ماشین را نخرم چه چیزی می‌توانم بخرم؟
(سردرگم در خریدن)
∗∗∗
Bu kitabı okumasan sınavı geçemez misin?
اگر این کتاب را نخوانی نمی‌توانی از امتحان قبول شوی؟
(تردید در قبول شدن بدون خواندن این کتاب)
∗∗∗
Ali paramı vermese ev kirasını nasıl ödeyeceğim?
اگر علی پولم را ندهد اجاره خانه را چطور پرداخت خواهم کرد.
(سردرگم در پرداخت اجاره خانه)
∗∗∗
Biz bu konuları kendi aramızda konuşmasak ve onu da davet etsek nasıl olur?
چطور است که ما درباره این موضوع‌ها بین خودمان صحبت نکنیم و او را هم دعوت کنیم؟
(تردید در پرسش سوال ملحق شدن شخص جدید)
∗∗∗
Siz bizim kararlarımıza katılsanız da katılmasanız da biz kararımızı verdik.
شما چه با تصمیم‌های ما موافق باشید چه موافق نباشید ما تصمیممان را گرفتیم.
(تردید در موافق بودن مخاطب با تصمیم‌ها)
∗∗∗
Onlar bu konuda haklı olmasalar da bizim birşey söylemek gibi bir yetkimiz yok.
اگر در این موضوع حق با آن‌ها هم نباشد، ما اختیار گفتن چیزی را نداریم.
(شک در بودن حق با تصمیم‌های آن‌ها)
نکته: اگر در جمله شرطی بدون زمان، جمله را با یکی از پسوندهای پرسشی «mı / mi» سوالی کنیم، معنای نظر خواستن از مخاطب را خواهد داشت. در مثال‌های زیر به بار معنایی جمله‌ها توجه کنید.
Yarın sabah parka yürüyüş yapmak için gitsek mi?
فردا صبح برای پیاده‌روی به پارک برویم؟
∗∗∗
Doğum günü nedeniyle kendimiz pasta yapsak mı?
برای (به دلیل) روز تولد، خودمان کیک درست کنیم؟
∗∗∗
Haftaya yeni eve taşınsak mı? artık bu evde kalmak istemiyorum.
هفته آینده به خانه جدید اسباب‌کشی کنیم؟ دیگر نمی‌خواهم در این خانه بمانم.
∗∗∗
Yanlış davranışlarını ona anlatsak mı?
رفتارهای اشتباهش را به او بگوییم؟
جمله شرطی در ترکی استانبولی برای اسم ها
در بخش‌های بالا، نحوه صرف جمله شرطی در ترکی استانبولی را برای افعال در زمان‌های مختلف و در حالت‌های متفاوت توضیح دادیم. در این بخش از مقاله، به نحوه صرف جمله شرطی در جملههای اسمیه و با اسم‌ها می‌پردازیم. نحوه انتخاب پسوندهای شرطی و ساخت جمله‌ها در این حالت به صورت زیر است.
- در مرحله اول، متناسب با آخرین حرف صدادار کلمه (اسم) یکی از پسوندهای «sa / se» را انتخاب و به اسم وصل می‌کنیم.
- اگر کلمه (اسم) با یک حرف بی‌صدا تمام شده باشد، پسوندهای وجه شرطی «sa / se» را بلافاصله اضافه می‌کنیم.
Masa temizse yemeğimi onun üzerine koymak istiyorum.
اگر میز تمیز است می‌خواهیم غذایم را روی آن قرار دهم.
- اگر کلمه (اسم) با یک حرف صدادار تمام شده باشد، ابتدا حرف میانجی «y» به کلمه وصل می‌کنیم و سپس یکی از وجه‌های شرطی «sa / se» را اضافه می‌کنیم.
Yarın hava güneşliyse parka gidelim mi?
اگر فردا هوا آفتابی است به پارک برویم؟
- در جملههای اسمی برای منفی کردن جمله، از کلمه منفی‌ساز «değil» استفاده می‌کنیم. اگر بخواهیم جمله اسمیه شرطی و منفی بسازیم، وجه شرطی «se» را باید به کلمه منفی‌ساز «değil» وصل کنیم.
Hava yağmurlu değilse ince gömlek giymek istiyorum.
اگر هوا بارانی نیست پیراهن نازک می‌خواهم بپوشم.
- اگر جمله‌ای مخاطب خاصی داشته باشد، از پسوندهای شخصی استفاده می‌کنیم. پسوندهای شخصی به وجه شرطی «sa / se» اضافه می‌شوند.
Yorgunsan bizimle gelmeyebilirsin.
اگر خسته هستی می‌توانی با ما نیایی.
به مثال‌های زیر جهت تمرین بیشتر توجه کنید.
Deniz güzelse bizde gidelim.
اگر دریا زیبا است ما هم برویم.
Arkadaşın çok çalışkansa büyük hedefleri vardır.
اگر دوستت خیلی سخت‌کوش است به این معنی است که هدف‌های بزرگی دارد.
Öğrencilerin tembellerse onları ders çalışmaya meraklandırmalısın.
اگر دانش‌آموزانت تنبل هستند باید آن‌ها را به درس خواندن مشتاق کنی.
Bir kişi evde düzenliyse iş yerinde de düzenlidir.
اگر شخصی در خانه منظم باشد در محل کار هم منظم هست.
جمع‌بندی
جمله شرطی وقتی ایجاد می‌شود که انجام کاری وابسته به وقوع پیوستن کاری دیگر باشد. در این مقاله، نحوه صرف جملههای شرطی در زمان‌های آینده، گذشته، حال استمراری و گسترده را در حالت‌های خبری مثبت و منفی توضیح دادیم. حال به عنوان جمع‌بندی از کل مطالب، ترتیب قرارگیری اجزای جمله در هر کدام از حالت‌ها آورده شده است.
- جمله شرطی برای زمان حال استمراری
| پسوند شخصی | پسوند sa | صرف فعل در زمان حال استمراری | ضمیر جدا |
- جمله شرطی و منفی برای حال استمراری
| پسوند شخصی | پسوند sa | yor |
پسوند منفی‌ساز (mı / mi / mu / mü) |
ریشه فعل | ضمیر جدا |
- جمله شرطی برای زمان گسترده
| پسوند شخصی | sa / se | پسوند زمان گسترده | ریشه فعل | ضمیر جدا |
- جمله شرطی و منفی برای زمان گسترده
| پسوند شخصی | sa / se | maz / mez | ریشه فعل | ضمیر جدا |
- جمله شرطی برای زمان گذشته ساده
| پسوند شخصی | sa / se | حرف میانجی y | di / dı / du / dü / tı / ti / tu / tü | ریشه فعل | ضمیر جدا |
- جمله شرطی و منفی برای زمان گذشته ساده
| پسوند شخصی | sa / se | حرف میانجی y | di / dı | ma / me | ریشه فعل | ضمیر جدا |
- جمله شرطی برای زمان آینده
| پسوند شخصی | sa / se | acak / ecek | ریشه فعل | ضمیر جدا |
- جمله شرطی و منفی برای زمان آینده
| پسوند شخصی | sa / se | acak / ecek | حرف میانجی y | ma / me | ریشه فعل | ضمیر جدا |
- جمله شرطی بدون زمان برای افعال
| پسوند شخصی | sa / se | ریشه فعل | ضمیر جدا |
مگه از این کامل تر هم داریم ؟ مجه داریم مگه میشه؟؟ شلاله خانم عزیز دستانت رو‌میبوسم که به این زیبایی و دقت و کمال،و با عشق و سخاوت اینهمه مطلب مفید را جز به جزء برامون تایپ کردی، خداوندی پشت و پناهت باشه همیشه