تبدیل فعل به اسم در ترکی استانبولی — توضیح + مثال های کاربردی و تمرین

۹۴۶ بازدید
آخرین به‌روزرسانی: ۲۹ خرداد ۱۴۰۱
زمان مطالعه: ۱۷ دقیقه
تبدیل فعل به اسم در ترکی استانبولی — توضیح + مثال های کاربردی و تمرین

در زبان ترکی استانبولی به روش‌های مختلفی می‌توان اسم ساخت. یکی از این روش‌ها تبدیل فعل به اسم است. برای تبدیل فعل به اسم در ترکی استانبولی سه روش وجود دارد که هر کدام خصوصیات و نحوه استفاده متفاوتی دارند. به این اسم‌ها اسم مصدر یا شبه‌فعل نیز گفته می‌شود. در این مطلب، هر سه روش ساختن اسم از فعل را با مثال‌های کاربردی آموزش می‌دهیم.

تبدیل فعل به اسم در ترکی استانبولی

برای تبدیل فعل به اسم در ترکی استانبولی سه پسوند مهم وجود دارد که با اضافه شدن به ریشه فعل‌‌ها باعث به‌وجود آمدن اسم می‌شوند و نقش اسم را در جمله ایفا می‌کنند. پسوندها عبارت‌اند از:

  • پسوند اسم‌ساز «ma/me»
  • پسوند اسم‌ساز «mak/mek»
  • پسوند اسم‌ساز «Iş»

این شبه‌فعل‌ها در طول زمان باعث به‌وجود آمدن اسم‌های ماندگار در ترکی استانبولی شده‌اند. با همه فعل‌هایی که در این زبان وجود دارند می‌توان اسم مصدر ساخت.

روش اول تبدیل فعل به اسم در ترکی استانبولی

اولین روش برای تبدیل اسم به فعل استفاده از پسوندهای «mak/mek» است. اسم‌هایی که به این روش ساخته می‌شوند، ظاهری شبیه به فعل، اما نقش اسم دارند و در ابتدا یا اواسط جمله به‌کار می‌روند. این اسم‌ها در ترجمه فارسی همانند مصدر ترجمه می‌شوند و معمولا در آخر جمله نمی‌آیند. هر فعلی با حرف اضافه مخصوصی استفاده می‌شود. اگر حرف اضافه فعل جمله، یکی از حروف اضافه «از» یا «در» باشد، از پسوند اسم‌ساز «mak/mek» برای ساخت اسم مصدر استفاده می‌شود. در جدول زیر، نحوه تبدیل فعل به اسم و ساخت اسم مصدر در ترکی استانبولی نوشته شده است.

حرف اضافه در صورت نیازپسوند اسم‌ساز mak/mekریشه فعل

زمانی که جمله بدون فاعل مشخصی نوشته شده باشد، به عبارت دیگر جمله حالت کلی داشته باشد، از مصدرها (شبه‌فعل) بدون حرف اضافه استفاده می‌کنیم. مثال‌های زیر برای درک بهتر این مبحث نوشته شده‌اند.

Bu alanda fotoğraf çekmek yasak.

عکاسی در این مکان ممنوع است.

Bugün televizyon izlemek istemiyorum.

امروز نمی‌خواهم تلویزیون تماشا کنم.

Onu görmek hepimizi çok şaşırttı.

دیدن او همه ما را متعجب کرد.

Herkese hediye almak zorunda değilim.

مجبور نیستم که برای همه هدیه بخرم.

Ben ülkemden ayırlmak istemiyorum.

من نمی‌خواهم از کشورم جدا شوم.

Bazen ağlamak rahatlatıcı bir eylemdir.

بعضی وقت‌ها گریه کردن یک کار آرام‌کننده است.

Depremden sonra kimse ile konuşmak istemiyordu.

بعد از زلزله نمی‌خواست با کسی صحبت کند.

Üniversitede okumak için sınavdan geçmen gerekiyor.

برای این‌که در دانشگاه تحصیل کنی، باید در امتحان موفق شوی.

Seninle kavga etmek istemiyorum.

نمی‌خواهم با تو دعوا کنم.

Adana da kebap yemek ister misin?

آيا می‌خواهی در شهر آدانا کباب بخوری؟

در مثال‌های بالا، تمامی جمله‌ها حالت مثبت و بدون حرف اضافه نوشته شده‌اند. حال به مثال‌های شامل حروف اضافه توجه کنید. در این مثال‌ها حروف اضافه متناسب با قانون هماهنگی حروف در ترکی استانبولی انتخاب و اضافه شده‌اند.

Akşama kadar konuşsun, dinlemekten hiç yorulmam.

اگر تا شب صحبت کند، از گوش دادن اصلا خسته نمی‌شوم.

Ahmet öğrendiklerini başkalarına aktarmaktan hoşlanır.

احمد دوست دارد آموخته‌های خود را به دیگران یاد بدهد.

Evde film izlemekten hoşlanmam, sinemaya gitmeyi tercih ederim.

از تماشای فیلم در خانه خوشم نمی‌آيد، رفتن به سینما را ترجیح می‌دهیم.

Yaşlılara yardım etmekten zevk alırım.

از کمک به سالمندان خوشنود می‌شوم.

Gelecekte yalnız kalmaktan çok korkuyorum.

از تنها شدن در آینده خیلی می‌ترسم.

Şimdiden doğum günü hediyesini almakta yalnış yapmıyoruz umarım.

امیدوارم که خریدن هدیه تولد برای او از الآن، کار اشتباهی نباشد.

Bu konuyu tekrar tekrar konuşmakta fayda yok.

صحبت به صورت مداوم درباره این موضوع بی‌فایده است.

Ben türk baklavası yemekten keyif alırım.

من از خوردن باقلوای ترکی لذت می‌برم.

Çocuklarla oynamaktan yoruldum, biraz dinlenmem gerekiyor.

از بازی کردن با بچه‌ها خسته شدم. کمی باید استراحت کنم.

Akşam üstü güneş batımını izlemekten çok hoşlanırım.

از تماشای غروب خورشید خیلی خوشم می‌آید.

غروب خورشید به ترکی

شکل منفی تبدیل فعل به اسم با mak/mek

شکل منفی اسم‌های مصدر با کمک پسوندهای منفی‌ساز در ترکی استانبولی «ma/me» ساخته می‌شود. در جدول زیر، ترتیب قرارگیری اجزای سازنده اسم مصدر نوشته شده است.

حرف اضافه در صورت نیازپسوند mak/mekپسوند منفی‌ساز ma/me ریشه فعل

حروف اضافه در این بخش، متناسب با آخرین حرف صدادار پسوندهای «mak/mek» انتخاب می‌شوند. در مثال‌های زیر به نحوه انتخاب حروف اضافه توجه کنید.

İşe gitmemek için, hasta numarası yaptı.

برای این‌که سر کار نرود، وانمود می‌کرد که بیمار است.

O an ağlamamak için kendimi zor tutuyordum.

آن لحظه برای جلوگیری از گریه کردن، خودم را به زور کنترل کردم.

Onunla konuşmamak için kitap okumaya başladım.

برای جلوگیری از صحبت کردن با او، شروع به خواندن کتاب کردم.

Doktor bana «ilaç içmemek sağlığın için tehlikeli» dedi.

دکتر به من گفت که «مصرف نکردن دارو به ضرر سلامتی‌‌ات است.»

Sigara içmemek için spora kayıt yaptırdı.

برای این‌که سیگار نکشد، در [این] ورزش ثبت‌نام کرد.

اسم ماندگار با پسوند اسم‌ساز mak/mek

در زبان ترکی استانبولی برخی از اسم‌هایی که نام شیء یا کار هستند از فعل ساخته شده‌اند که به عنوان اسم ماندگار شناخته می‌شوند. تعدادی از این اسم‌ها در جدول زیر آورده شده است.

اسم‌های ماندگاری که با پسوند mak/mek ساخته شده‌اند
معادل فارسیاسم ماندگار
نانEkmek
فندکÇakmak
غذاYemek
رودخانهIrmak
خامهKaymak

مثال‌های زیر، برای یادگیری بهتر این موضوع نوشته شده‌اند.

Ben kızartma yemeklerini çok severim.

من غذاهای سرخ شده را خیلی دوست دارم.

Akşam yemeğine ekmek istemiyoruz, ama yarın için alman gerekiyor.

برای شام نان نیاز نداریم، اما برای فردا باید تهیه کنی.

Çakmak yadımıyla küçük ve kuru dalları yaktı.

با کمک فندک، شاخه‌های کوچک و خشک را آتش زد.

Ben sabahları bal ve kaymak yemeği çok severim.

من صبح‌ها خوردن عسل و خامه را خیلی دوست دارم.

Eski evlerinde tadilat yapmak için annesinin evine taşındılar.

برای بازسازی خانه قدیمی به خانه مادرشان اسباب‌کشی کردند.

مکالمه های کوتاه شامل اسم مصدر با پسوند mak/mek

در مکالمه‌های زیر، به تبدیل فعل به اسم و نحوه استفاده از آن‌ها توجه کنید.

A: Nereye gitmek istersin?

به کجا می‌خواهی بروی؟

B: Tebriz´e gitmek istiyorum.

می‌خواهم به تبریز بروم.

A: Tebriz´de nereyi görmek istiyorsun?

در تبریز می‌خواهی کجا را ببینی؟

B: Kapalı çarşıyı görmek istiyorum.

بازار سرپوشیده را می‌خواهم ببینم.

A: Başka gezmek istediğin yer var mı?

جای دیگری هست که بخواهی بروی؟

B: Evet El gölü´ye de gitmek istiyorum.

بله می‌خواهم به دریاچه «ائل گلی» بروم.

A: Hangi ev işini yapmak sana zor geliyor?

انجام کدام کار خانه برای شما سخت است؟

B: Bulaşık yıkamak.

شستن ظرف.

A: Hangi ev işinden zevk alıyorsun?

از انجام کدام کار خانه لذت می‌بری؟

B: En keyif aldığım iş yemek pişirmektir.

کاری که بیشترین اشتیاق به انجام آن دارم، آشپزی است.

تبدیل فعل به اسم در زبان ترکی

روش دوم تبدیل فعل به اسم در ترکی استانبولی

دومین روش برای تبدیل فعل به اسم در ترکی استانبولی، استفاده از پسوندهای «ma/me» است. نحوه ساخت این نوع از اسم‌های مصدر به صورت گام‌به‌گام توضیح داده شده است.

  • ابتدا ریشه فعل را با حذف پسوندهای «mak/mek» به‌دست می‌آوریم.
  • متناسب با آخرین حرف صدادار ریشه، یکی از پسوندهای اسم‌ساز «ma/me» را به آن اضافه می‌کنیم. اگر آخرین حرف صدادار ریشه کالین (ضخیم) باشد، پسوند «ma» و اگر اینجه (نازک) باشد «me» اضافه می‌کنیم.
  • پسوندهای اسم‌ساز «ma/me» با پسوندهای منفی‌ساز «ma/me» متفاوت هستند که زمان ساخت اسم‌های مصدر باید دقت کرد.

در جدول زیر، ترتیب قرارگیری اجزای اسم مصدر با پسوند «ma/me» نوشته شده است.

حرف اضافه در صورت نیازحرف میانجی yپسوند اسم‌ساز ma/me ریشه فعل

اسم‌هایی که با پسوندهای «ma/me» ساخته می‌شوند، حروف اضافه «a/e» و «ı/i/u/ü» را دریافت می‌کنند. مثال‌های زیر را بررسی کنید.

Ali resim çizmeyi ve şiir okumayı hiç sevmez.

علی نقاشی کشیدن و شعر خواندن را اصلا دوست ندارد.

Her akşam bir saat kitap okumaya karar verdim.

تصمیم گرفتم که هر شب یک ساعت کتاب بخوانم.

Dışarıdaki sesleri duymasıyla, annesinin geldiğini anladı.

با شنیدن صداهای بیرون، متوجه شد که مادرش آمده است.

Kompozisyon sınavı olmayı sevemzler.

آن‌ها از امتحان انشا خوششان نمی‌آید.

Bugünden itibaren şiir yazmaya karar verdim.

از امروز تصمیم گرفتم که شعر بنویسم.

Annemin güzel sesini dinlemeyi çok özledim.

دلتنگ شنیدن صدای زیبای مادرم شده‌ام.

Benim yazdığım romanı okumanıza sevindim.

خیلی خوشحالم که رمانم را خوانده‌اید.

Hafta sonu parkta koşmaya gideceğim.

آخر هفته برای دویدن به پارک خواهم رفت.

Sabah kahvaltıdan önce kahve içmeyi çok seviyorum.

نوشیدن قهوه پیش از صبحانه را خیلی دوست دارم.

Ben küçükken resim çizmeye başlamışım.

نقاشی کشیدن را در دوران کودکی شروع کرده‌ام.

Deniz kıyısında oturup dalgaları seyretmeyi çok severim.

نشستن لب دریا و تماشا کردن امواج را خیلی دوست دارم.

Makyaj yapmayı sevmiyorum.

آرایش کردن را دوست ندارم.

Bu sene yeniden üniversiteye başvurmaya karar verdim.

تصمیم گرفتم امسال دوباره در دانشگاه ثبت‌نام کنم.

Kış aylarında sabah geç kalkmayı ve uyumayı çok seviyorum.

در زمستان، دوست دارم صبح دیرتر از خواب بیدار شوم و بخوابم.

Annem kazak örmeyi başarıyor.

مادرم می‌تواند پلیور ببافد.

Ağabeyimle beraber maç izlemeye bayılıyorum.

تماشای مسابقه را همراه با برادرم خیلی دوست دارم.

Aylin yüzmeyi sevmiyor, çünkü o boğulmaktan çok korkuyor.

آیلین شنا کردن را دوست ندارد، چون‌که از غرق شدن می‌ترسد.

Erkekler futbol oynamayı çok seviyor.

مردها فوتبال بازی کردن را خیلی دوست دارند.

Hastaneye ablamı görmeye gittim.

برای دیدن خواهرم به بیمارستان رفتم.

Eczaneye tansiyonumu ölçtürmeye gittim.

برای سنجش فشار خونم به بیمارستان رفتم.

اسم‌های مصدر با هر کدام از پسوندها که ساخته شوند شامل مفهوم یکسانی هستند. تنها تفاوت آن‌ها در گرفتن حروف اضافه است. اگر جمله به حروف اضافه «a/e» و «ı/i/u/ü» نیاز داشته باشد، اسم مصدر با پسوند «ma/me» ساخته می‌شود. اما اگر جمله به حروف اضافه «DA» و «DAn» نیاز داشته باشد از پسوند «mak/mek» برای ساخت اسم مصدر کمک می‌گیریم.

صرف اسم مصدر برای شخص

در تبدیل فعل به اسم باید به فاعل جمله توجه کنیم چراکه اگر فاعل ضمیر خاصی باشد، به فعلی که نقش اسم می‌گیرد - یعنی اسم مصدر - باید پسوندهای ملکی متصل شود. ترتیب قرارگیری اجزای اسم مصدر در این شرایط به صورت زیر است.

حرف اضافه در صورت نیازپسوندهای ملکیپسوند اسم‌ساز ma/me ریشه فعل

برای درک بهتر این موضوع به مثال‌های زیر، توجه کنید.

Tahran´a ulaşmamıza iki saat kaldı.

تقریبا دو ساعت دیگر به تهران می‌رسیم.

Lütfen benimde yardım etmeme izin verin.

لطفا اجازه بدهید که من هم کمک کنم.

Bu mağazanın dekorasyonunu değiştirmemiz gerekiyor.

باید دکوراسیون این مغازه را تغییر دهیم.

Bana hediye almana çok sevindim.

از این‌که برای من هدیه خریدی خیلی خوشحالم.

Spor yapmanın faydalarını biliyor musun?

آیا فواید ورزش کردن را می‌دانی؟

Spor yapmanıza sevindim.

خوشحالم که ورزش می‌کنید.

Kitaplarının her zaman temiz kalmasına dikkat ederdi.

او همیشه مراقب بود که کتاب‌هایش تمیز بماند.

Annem her zaman kalbimin sesini dinlememi söyler.

مادرم همیشه می‌گوید که به صدای قلبم گوش دهم.

Ben saçlarımın beyazlanmasından çok korkuyorum.

من از سفید شدن موهایم خیلی می‌ترسم.

شکل منفی تبدیل فعل به اسم با ma/me

اسم‌هایی که با اضافه شدن پسوندهای «ma» و «me» به فعل ساخته می‌شوند، به صورت زیر منفی می‌شوند.

حرف اضافه در صورت نیازحرف میانجی یا پسوند ملکی در صورت نیازپسوند اسم‌ساز ma/meپسوند منفی‌ساز ma/meریشه فعل

مثال‌های زیر، برای درک بهتر حالت منفی اسم‌های مصدری نوشته شده‌اند که با پسوندهای «ma/me» ساخته می‌شوند.

Biz onlarla Anakaraya gitmemeye karar verdik.

ما تصمیم گرفتیم که با آن‌ها به آنکارا نرویم.

Ünlü futbolcunun maçı terk etmemesine ve yaralı halde mücadele etmesine çok şaşırdık.

از این‌که فوتبالیست معروف، مسابقه را با وجود مصدومیت ترک نکرد، شوکه شدیم.

Komşular, onlarla misafirliğe gitmememize bozulmuşlar.

همسایه‌ها از این‌که با آن‌ها به میهمانی نرفتیم ناراحت شده‌اند.

Senin herkes hakkında konuşmamana hayranım.

از این‌که درباره هیچ‌کس صحبت نمی‌کنی، خیلی خوشم می‌آید.

Onların beni sevmemeleri umrumda değil.

اهمیت ندارد که آن‌ها من را دوست ندارند.

اسم مصدر با پسوند mak/mek در ترکی استانبولی

اسم ماندگار با پسوند اسم‌ساز ma/me

در ترکی استانبولی اسم‌های ماندگاری وجود دارد که با اضافه شدن پسوندهای «ma/me» به ریشه فعل‌ها ساخته می‌شوند. در جدول زیر، تعدادی از اسم‌های ماندگار شامل پسوند «ma/me» نوشته شده‌اند.

اسم‌های ماندگاری که با پسوند ma/me ساخته شده‌اند
معادل فارسیاسم ماندگار
مسابقهYarışma
بحث، دعواTartışma
بادبادکUçurtma
بستنیDondurma
دلمهDolma
کاوورماKavurma
نام غذاGözleme
بافندگیDokuma
کلنگKazma
محافظ شخصی، حفاظتKoruma
مشورتDanışma

برای فهم بهتر جدول بالا و اسم‌های ماندگار، مثال‌های زیر را بررسی کنید.

Bu yarışmanın galibi biz olacağız.

برنده این بازی ما خواهیم شد.

Bu kadar tatışmaya gerek yok, ikinizde haklısınız.

لازم به بحث نیست. هر دو درست می‌گویید.

Biz küçükken babam bize uçurtma yapardı.

ما وقتی بچه بودیم، پدرم برای ما بادبادک درست می‌کرد.

Kurbanlık etle kavurma yaptılar.

با گوشت قربانی «کاوورما» درست کردند.

Ben çocukken dondurmayı çok severdim.

من در دوران کودکی بستنی را خیلی دوست داشتم.

Arkadaşım, sarma yemeğini çok sever.

دوستم، دلمه برگ مو را خیلی دوست دارد.

Ben pirinçli dolma sevmiyorum.

من دلمه‌‌ای که برنج دارد را دوست ندارم.

Türkiye´de kurban kesildiği zaman, sabah kahvaltıda kavurma pişirirler.

در ترکیه وقتی گوسفندی قربانی می‌کنند، صبح برای صبحانه «کاوورما» درست می‌کنند.

Makarna pişirmek için, bir kilo kıyma aldım.

برای پختن ماکارونی یک کیلو گوشت چرخ‌کرده خریدم.

Devlet kurumları küçük kızı koruma altına aldı.

نهاد‌های دولتی، دختر بچه را تحت حفاظت گرفتند.

Dokuma fabrikasında çalışan insanlar, düşük maaş nedeniyle grev yaptı.

کارگرهای کارخانه بافندگی، به‌دلیل حقوق کم اعتراض کردند.

Bizim şehirde sabahları kızartmanın yanında çay içilir.

در شهر ما، صبح‌ها کنار «کیزارتما» چای می‌‌نوشند.

Annem her zaman «sabırlı ol ve kimseyle tatışma» der.

مادرم همیشه می‌گوید: «صبور باش و با کسی بحث نکن»

Dedem kazma yardımıyla yeri kazdı.

پدربزرگم با کمک کلنگ، زمین را کند.

مکالمه های کوتاه شامل اسم مصدر با پسوند ma/me

برای درک بهتر نحوه استفاده از این اسم‌های مصدر داخل جمله، مکالمه‌های کوتاهی نوشته شده است.

A: Hangi şarkıyı dinlemeyi seversin?

گوش دادن به کدام آهنگ را خیلی دوست داری؟

A: En çok kiminle konuşmayı özledin?

دل‌تنگ صحبت با چه کسی هستی؟

B: Çocukluk arkadaşım, Berna´yla konuşmayı özledim.

دوست کودکی‌ام، دل‌تنگ صحبت با «برنا» هستم.

A: Bu işten sonra ne yapmayı düşünüyorsun?

بعد از این‌ کار می‌خواهی چکار کنی؟

(کلمه «düşünüyorsun» به معنی «فکر می‌کنی» است، اما در جمله برای مفهوم بهتر، «چکار می‌کنی» معنی شده است.)

B: Hiç düşünmedim, biraz kafa dinlemek istiyorum.

اصلا فکر نکردم، کمی می‌خواهم استراحت کنم.

A: Anne sence ben başarılı olabilir miyim?

مادر، به نظر تو من می‌توانم موفق شوم؟

B: Tabii ki, Sen kendine güvenmeyi öğrenirsen, başarılı olursun.

البته. تو اگر اعتماد به نفس داشته باشی، موفق می‌شوی.

نکته: برخی از صفت‌ها در زبان ترکی استانبولی همانند اسم‌های ماندگار، با اضافه شدن پسوندهای اسم‌ساز «mak/mek» و «ma/me» ساخته می‌شوند که اسم مصدر نیستند.

به مثال‌های زیر، دقت کنید.

Düğün arabası yapma çiçeklerle süslenmişti.

ماشین عروسی، با گل‌های مصنوعی تزئین شده بود.

Kahvaltıda sıkma portakal içmek çok faydalıdır.

نوشیدن آب پرتقال در صبحانه خیلی مفید است.

Okulda herkesin bir takma adı var.

در مدرسه هر شخصی یک اسم مستعار دارد.

Benim bütün kış elbiselerim, gömme dolaptadır.

تمام لباس‌های زمستانی من، داخل کمد‌دیواری است.

Mağazanın açılış günü, herkes bana çiçek göndermişti.

در روز افتتاح مغازه، همه برای من گل فرستاده بودند.

ساختن اسم از فعل در ترکی

روش سوم تبدیل فعل به اسم در ترکی استانبولی

در بخش‌های قبل، دو روش تبدیل فعل به اسم در ترکی استانبولی آموزش داده شد. روش سوم تبدیل فعل به اسم (ساخت اسم مصدر) با کمک پسندهای «ış/iş/uş/üş» است. اسم‌های مصدری که با پسوندهای «ış/iş/uş/üş» ساخته می‌شوند، حالت فعل جمله را بیان می‌کنند. به عبارت دیگر، برای بیان نحوه، طرز و حالت انجام فعل اصلی جمله استفاده می‌شوند. نحوه ساخت اسم‌های مصدر با روش سوم در ادامه نوشته شده است.

  • ابتدا ریشه فعل را با حذف پسوندهای مصدر «mak/mek» به‌دست می‌آوریم.
  • با توجه به آخرین حرف صدادار ریشه فعل، یکی از پسوندهای «ış/iş/uş/üş» را انتخاب و به آن اضافه می‌کنیم.
  • اگر جمله فاعل داشته باشد، یعنی جمله کلی نباشد، پسوندهای ملکی را متناسب با فاعل جمله و آخرین حرف صدادار عبارت حاصل از مرحله قبل انتخاب و به آن اضافه می‌کنیم.

در جدول زیر، ترتیب قرارگیری اجزای اسم مصدر در حالت جمله کلی، نوشته شده است.

حرف اضافه در صورت نیازپسوند اسم‌ساز ış/iş/uş/üşریشه فعل

اگر جمله فاعل داشته باشد، از جدول زیر برای تبدیل فعل به اسم در ترکی استانبولی کمک می‌گیریم.

حرف اضافه در صورت نیازپسوندهای ملکیپسوند اسم‌ساز ış/iş/uş/üşریشه فعل

مثال‌های زیر برای درک بهتر این موضوع نوشته شده‌اند.

Yaşlı adam insanların sokaktan geçişini seyrederdi.

پیرمرد گذر آدم‌ها از کوچه را تماشا می‌کرد.

Bu kelimenin söyleyiş şekli farklıdır.

نحوه تلفظ این کلمه متفاوت است.

Hırsız hastanenin çıkışına doğru koşuyordu ki, güvenlik görevlisi onu yakaladı.

دزد به سمت خروجی بیمارستان می‌دوید که نگهبان او را دستگیر کرد.

Sana olan bakışlarından anladım ki o hala seni çok seviyor.

از نگاه‌هایش به تو متوجه شدم که هنوز هم دوستت دارد.

Bir bakışta aşka inanmıyorum.

به عشق در یک نگاه اعتقاد ندارم.

Ankara´ya gidiş geliş bileti çok pahalı.

بلیط رفت و برگشت به آنکارا خیلی گران است.

Müdürümüz her konu hakkında görüşlerimizi dinler ve sonra karar verir.

مدیر درباره هر موضوعی نظر ما را می‌شنود و سپس تصمیم می‌گیرد.

İstanbul´da kar yağışı, trafiğe neden oldu.

بارش برف در استانبول، سبب ترافیک شد.

Oğlum benim araba sürüşümü taklit ediyor ve gelecekte sürücü olmak istiyor.

پسرم نحوه رانندگی من را تقلید می‌کند و می‌خواهد که در آینده راننده شود.

Arkadaşımın gülüşü çok güzel.

خنده دوستم خیلی زیبا است.

Herkesin bakış açısı farklı olduğu için, birbirinizi ilk önce iyiyice dinlemeniz gerekiyor.

از آنجایی که طرز نگرش هر کسی متفاوت است، ابتدا باید به یکدیگر خوب گوش کنید.

Müdürün yanlış kişiyi takdir edişi herkesi üzdü.

تقدیر اشتباه از طرف مدیر، همه را ناراحت کرد.

نکته: در این روش که از پسوندهای «ış/iş/uş/üş» برای تبدیل فعل به اسم در ترکی استانبولی استفاده می‌کنیم. اگر ریشه فعل با حرف صدادار تمام شده باشد، ابتدا حرف میانجی «y» را به ریشه اضافه می‌کنیم و سپس یکی از پسوندهای اسم‌ساز «ış/iş/uş/üş» را متصل می‌کنیم. به مثال‌های زیر، توجه کنید.

Çocuğun ağlayışı herkesin içini parça parça etti.

حالت گریه کودک قلب همه را تکه‌تکه کرد.

∗∗∗

Onun bu sözleri söyleyiş tarzını hiç beğenmedim.

نحوه بیان این حرف‌ها توسط او را اصلا نپسندیدم.

∗∗∗

Çocuklara her gece masal okuyuşu, ne kadar onları sevdiğinin göstergesidir.

قصه خواندن او برای بچه‌ها هر شب، نشان می‌دهد که چقدر آن‌ها را دوست دارد.

شکل منفی تبدیل فعل به اسم با ış/iş/uş/üş

برای ساخت شکل منفی اسم‌های مصدری که با روش سوم ساخته شده‌اند، از پسوندهای منفی‌ساز «ma/me» کمک می‌گیریم. نحوه ساخت به ترتیب در ادامه توضیح داده می‌شود.

  • ریشه فعل را به‌دست می‌آوریم. (حذف mak/mek)
  • یکی از پسوندهای منفی‌ساز «ma/me» را متناسب با آخرین حرف صدادار ریشه انتخاب و وصل می‌کنیم.
  • حرف میانجی «y» را به پسوندهای منفی‌ساز اضافه می‌کنیم.
  • یکی از پسوندهای «ış/iş» را به حرف میانجی وصل می‌کنیم.
  • اگر جمله برای فاعل خاصی نوشته شده باشد، پسوندهای ملکی در این مرحله اضافه می‌شود. اگر جمله حالت کلی داشته باشه باشد، بعد از پسوندهای «ış/iş» حروف اضافه مناسب در صورت نیاز به عبارت اضافه می‌شود.

در جدول زیر، ترتیب قرارگیری اجزای اسم مصدر در حالت منفی بدون فاعل مشخص و برای حالت کلی نوشته شده است.

حرف اضافه در صورت نیازپسوند اسم‌ساز ış/işحرف میانجیپسوند منفی‌ساز ma/meریشه فعل

اگر جمله فاعل داشته باشد، از جدول زیر برای ساخت اسم مصدر منفی کمک می‌گیریم.

حرف اضافه در صورت نیازپسوندهای ملکیپسوند اسم‌ساز ış/işحرف میانجیپسوند منفی‌ساز ma/meریشه فعل

مثال‌های زیر، برای تمرین بیشتر نوشته شده‌اند.

Yaptığı şakalara gülmeyişimiz, şaka yapmamasına sebep oldu.

نخندیدن به شوخی‌های او باعث شد که دیگر شوخی نکند.

Benim sorunlarımı anlamayışı ve dalga geçmesi beni çok üzdü.

درک نکردن مشکلات من و مسخره کردنش، من را خیلی ناراحت کرد.

Ona söylenen işleri yapmayışı, annesini kızdırdı.

انجام ندادن کارهایی که به او سپرده شده بود، مادرش را خیلی عصبانی کرد.

Babama verdiğim altınları satmayışı ve bana geri vermesi beni çok duygulandırdı.

پدرم با نفروختن طلاها و برگرداندن آن‌ها به من، من را خیلی احساساتی کرد.

Şelalenin bu mevsimde akmayışı, iklim değişikliğinin göstergesidir.

جاری نبودن آبشار در این فصل، نشان از تغییر اقلیم است.

Beni hastanede yanlız bırakıp gitmeyişi ona olan sevgimi biraz daha da artırdı.

این‌که مرا در بیمارستان تنها نگذاشته بود، کمی علاقه‌ام را به او بیشتر کرد.

İnatçı keçinin arabanın üzerinden inmeyişi herkesi sinirlendirdi.

پایین نیامدن آن بز لجباز از روی ماشین همه را عصبانی کرد.

Arkadaşımın o uçakla gitmeyişi hepimizi sevindirdi.

از این‌که دوستم با آن هواپیما نرفته بود، همه خوشحال شدیم.

اسم ماندگار با پسوند اسم‌ساز ış/iş/uş/üş

اسم‌های ماندگار با پسوندهای «ış/iş/uş/üş» هم ایجاد شده‌اند که در جمله‌ها به صورت گسترده استفاده می‌شوند اما به‌ندرت به قواعد این کلمه‌‌ها توجه می‌کنیم. اسم‌های ماندگار مانند سایر لغات در فرهنگ لغات وجود دارند و با گذشت زمان ایجاد شده‌اند. اما به این معنا نیست که هر شخصی می‌تواند به‌راحتی با اضافه کردن این پسوندها به ریشه هر فعلی اسم ماندگار بسازد. اسم‌های ماندگار را می‌توان از فرهنگ‌های لغت ترکی استانبولی پیدا کرد. در جدول زیر، تعدادی از اسم‌های ماندگار با پسوند «ış/iş/uş/üş» آورده شده‌اند.

اسم‌های ماندگاری که با پسوند ış/iş/uş/üş ساخته شده‌اند
معادل فارسیاسم ماندگار
رفتGidiş
آمدGeliş
برگشتDönüş
بارانYağış
نوعی توتYemiş
گذشتهGeçmiş
نگاهBakış
نوعی مینی‌بوسDolmuş
ورودیGiriş
خروجیÇıkış
خریدAlışveriş
پایانیBitiş
حرکتKalkış

برای درک بهتر اسم‌های ماندگار، مثال‌های زیر را بررسی کنید.

Ali´nin başka ülkeye gidişi herkesi üzdü.

رفتن علی به کشوری دیگر همه را ناراحت کرد.

Çocuğun dünyaya gelişi hepimize umut oldu.

به دنیا آمدن نوزاد برای همه ما امید شد.

Yağmur yağışı böyle devam ederse, çiftçiler çok zarar görür.

اگر بارش باران به همین شکل ادامه پیدا کند، همه کشاورزان ضرر خواهند کرد.

Geçmişte insanlar daha saygılıydılar.

در گذشته انسان‌ها رفتار محترمانه‌تری داشتند.

Bakışın o kadar sert ki kimse sana şaka yapamıyor.

حالت نگاهت آن‌قدر خشن است که کسی نمی‌تواند با تو شوخی کند.

Sabah dolmuşta binmeye yer yoktu.

صبح برای سوار شدن به مینی‌بوس جا نبود.

Bu apartmanın girişi nereden?

ورودی این آپارتمان از کجا است؟

İş çıkışı seni de evine bırakırım, otobüsle gitme.

در انتهای ساعت کاری تو را هم به خانه می‌رسانم، با اتوبوس نرو.

Herşey o kadar pahalı ki artık alışveriş yapamıyoruz.

همه چیز آن‌قدر گران است که دیگر نمی‌توانیم خرید کنیم.

Bitiş çizgisini ilk ben geçtim.

ابتدا من از خط پایان گذشتم.

İlk siparişiniz için, ücretsiz danışma avantajı bulunuyor.

برای اولین سفارشتان، مزیت مشاوره رایگان وجود دارد.

مکالمه های کوتاه اسم مصدر با پسوند ış/iş/uş/üş

در این قسمت، برای درک بهتر اسم مصدر شامل پسوندهای ış/iş/uş/üş مکالمه‌های کوتاهی نوشته شده است.

A: Siz mağazanızda ne satışı yapıyorsunuz?

شما در مغازه خود چه می‌فروشید؟

B: Biz makyaj malzemesi satışı yapıyoruz.

ما لوازم آرایشی می‌فروشیم.

A: Dönüşte kendinizle ne getireceksiniz?

زمان بازگشت با خودتان چه چیزی خواهید آورد؟

B: Dönüşte İran safranı ve hurması getireceğiz.

زمان بازگشت زعفران و خرمای ایرانی خواهیم آورد.

A: Sinemanın girişinde beni beklermisin?

آیا در ورودی سینما منتظر من می‌مانی؟

B: Evet, seni sinemanın birinci salonunun girişinde bekliyorum.

بله، در ورودی سالن یک سینما منتظرت هستم.

سالن سینما به ترکی استانبولی

سوالات متداول درباره تبدیل فعل به اسم در ترکی استانبولی

زبان آموزان سوالات متفاوتی درباره اسم مصدر در ترکی استانبولی می‌پرسند که تعدادی از آن‌ها در یادگیری مؤثر است. در این قسمت برخی از آن‌ها نوشته شده است.

  • پسوندهای اسم مصدر‌ساز کدام‌ها هستند و چگونه به خاطر بسپاریم؟

    • پسوندهای اسم مصدر‌ساز «ma/me/mak/mek / ış/iş/uş/üş» هستند که برای به خاطر سپردن از کد «maışmak» استفاده می‌کنیم.
  • تفاوت فعل و شبه‌فعل چیست؟

    • فعل‌ها نمی‌توانند حروف اضافه دریافت کنند، در حالی‌که شبه‌فعل‌ها به خاطر این‌که به اسم تبدیل می‌شوند، پسوندها و حروف اضافه را می‌توانند دریافت کنند.

 تمرین‌های مربوط به تبدیل فعل به اسم

در تمرین‌های زیر، کلمه‌های مناسب را انتخاب و در جای خالی بگذارید. در ادامه، جواب‌ها برای بررسی نوشته شده‌اند.

Soru1: Ben senin arabana _____ (binmek, binmeki) istiyorum.

جواب

Cevap: Ben senin arabana binmek istiyorum.

Soru2: Ben tatil _____ (yapmayı, yapmakta) çok seviyorum.

جواب

Cevap: Ben tatil yapmayı çok seviyorum.

Soru3: Ben sana hediye _____ (almamanı, alışını) söylememiş miydim? Zahmet etmeseydin keşke.

جواب

Cevap: Ben sana hediye almamanı söylememiş miydim? Zahmet etmeseydin keşke.

Soru4: Ona yardım _____ (edişini, etmeyişini) taktir ediyorum.

جواب

Cevap: Ona yardım edişini taktir ediyorum.

Soru5: Kalbi güzel insanların _____ (gülmeye, gülüşü) de güzel.

جواب

Cevap: Kalbi güzel insanların gülüşü de güzel.

Soru6: Enflasiyon neticesinde herşeyde fiyat _____ (artışı, artmak) bekleniyor.

جواب

Cevap: Enflasiyon neticesinde herşeyde fiyat artışı bekleniyor.

Soru7: Bu bayram tatilinde birçok kişinin Antalya´ya tatile _____ (gelmesini, gelmeyini) bekliyoruz.

جواب

Cevap: Bu bayram tatilinde birçok kişinin Antalya´ya tatile gelmesini bekliyoruz.

Soru8: Bu yıl iklim değişikliği nedeniyle yaz aylarının daha sıcak _____ (olamasını, olmasına) bekliyoruz.

جواب

Cevap: Bu yıl iklim değişikliği nedeniyle yaz aylarının daha sıcak olamasını bekliyoruz.

Soru9: Ben seninle parkta _____ (yürümeyi, yürüyüş) yapmayı çok özledim.

جواب

Cevap: Ben seninle parkta yürüyüş yapmayı çok özledim.

Soru10: Seninle _____ (konuşmak, konuşmayı) bana çok iyi geldi.

جواب

Cevap: Seninle konuşmak bana çok iyi geldi.

جمع‌بندی تبدیل فعل به اسم در ترکی استانبولی

یکی از قواعد به‌ظاهر پیچیده اما آسان در زبان ترکی استانبولی نحوه تبدیل فعل به اسم است. با این کار می‌توان جمله‌های فراوانی ایجاد کرد. فعل‌ها هیچ‌وقت پسوندهای حالت اسمی «DAn/DA/I/A» را نمی‌گیرند اما با تبدیل آن‌ها به اسم پسوندها به آن‌ها اضافه می‌شوند و جمله مفهوم درستی پیدا می‌کند.

در این مطلب، سه روش تبدیل فعل به اسم در حالت‌های مختلف مثبت و منفی با مثال‌های کاربردی شرح داده شد. علاوه بر این، تعریف اسم‌های ماندگار و فهرستی از ‌آن‌ها برای درک بهتر آورده شدند.

بر اساس رای ۱۴ نفر
آیا این مطلب برای شما مفید بود؟
اگر بازخوردی درباره این مطلب دارید یا پرسشی دارید که بدون پاسخ مانده است، آن را از طریق بخش نظرات مطرح کنید.
منابع:
مجله فرادرسturkcedenizicevapohepturkcecokbilgiyee
۱ دیدگاه برای «تبدیل فعل به اسم در ترکی استانبولی — توضیح + مثال های کاربردی و تمرین»

عالی، ممنون🙏

نظر شما چیست؟

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *