حروف اضافه در ترکی استانبولی — به همراه نکته ها و مثال
همانند هر زبان دیگری در زبان ترکی استانبولی نیز حروف اضافه وجود دارد. حروف اضافه در ترکی استانبولی بسیار پر کاربرد هستند و در هر جمله حداقل یک حرف اضافه استفاده میشود. در این مقاله هر کدام از حرفهای اضافه را با مثالها و نکتههای مهم توضیح میدهیم.
حروف اضافه در ترکی استانبولی
حروف اضافه در ترکی استانبولی شامل حروف «از، به، در، را، با، تا» است. برای کامل شدن جمله در هر زمانی مانند زمان گسترده در ترکی استانبولی یا حال ساده و ماضی نقلی به حروف اضافه نیاز داریم. این حروف اضافه به صورت پسوند به کلمه قبل خود وصل میشوند. فقط حرف اضافه «با» که به آن کلمه همراهی نیز گفته میشود، به شکل جدا نیز نوشته میشود که در ادامه توضیحات کامل آن را خواهیم داد. فهرست حروف اضافه در ترکی استانبولی به صورت زیر است.
- حرف اضافه «از» (tan / ten / dan / den)
- حرف اضافه «به» (a / e)
- حرف اضافه «در» (ta / te / da / de)
- حرف اضافه «را» (ı / i / u / ü)
- حرف اضافه «با» (ile)
- حرف اضافه «تا» (a / e ... kadar)
حرف اضافه از در ترکی استانبولی
«از» یکی از حروف اضافه در ترکی استانبولی است که به پسوند انفصال نیز شناخته میشود. این پسوند برای بیان دور شدن از یک موقعیت استفاده میشود و به ۴ شکل «tan / ten / dan / den» وجود دارد که متناسب با آخرین حرف صدادار کلمه (قانون هماهنگی حروف صدادار در ترکی استانبولی) قبل خود انتخاب میشوند. به عنوان یادآوری، در جدول زیر نحوه انتخاب این پسوندها آورده شده است.
حرف اضافه مناسب | آخرین حرف صدادار کلمه |
dan / tan | a / ı / o / u |
den / ten | e / i / ö / ü |
برخی کلمات پرسشی با استفاده از حروف اضافه ساخته میشوند. کلمات پرسشی زیر با استفاده از پسوند «از» ساخته شدهاند.
- «از چه کسی؟»(nereden)
- «چرا» (neden)
نکته: اگر کلمهای با یکی از حروف «ç / s / p / t / h / k / f / ş» تمام شده باشد، آنگاه از پسوندهای «tan / ten» استفاده میکنیم. در غیر اینصورت از پسوندهای «dan / den» استفاده میشود.
برای سهولت در به خاطر سپردن حروف «ç / s / p / t / h / k / f / ş» میتوان از کد «چسپ ته کفش» استفاده کرد.
Zehra bu akşam yorgunluktan çok erken uyudu.
زهرا امشب از (به خاطر) خستگی خیلی زود خوابید.
Biz her gün okula parktan geçerek gidiyoruz.
ما هر روز به مدرسه با عبور از پارک میرویم.
در مثالهای زیر، به نحوه انتخاب پسوندها دقت کنید.
Ahmet küçük kardeşinden çok daha çalışkan.
احمد از برادر (خواهر) کوچکترش خیلی بیشتر سختکوش است.
Ben lüks arabalardan hoşlanırım.
من از ماشینهای لوکس خوشم میآید.
Uçaktan indiğin zaman mutlaka beni ara, yoksa merak ederim.
وقتی از هواپیما پیاده شدی به من زنگ بزن، وگرنه نگران میشوم.
Sabahtan beri bu makaleleri yazıyorum.
از صبح درحال نوشتن این مقالهها هستم.
حرف اضافه به در ترکی استانبولی
«به» یکی از حروف اضافه در ترکی استانبولی است برای بیان نزدیک شدن به یک موقعیت استفاده میشود. این حرف اضافه با عنوان پسوند جهتی نیز شناخته میشود. این حرف اضافه به دو شکل «a / e» وجود دارد. نحوه انتخاب این پسوندها همانند دیگر پسوندها، متناسب با آخرین حرف صدادار کلمهای است که به آن وصل میشوند. توجه داشته باشید که اگر کلمه با حرف صدادار تمام شده باشد، قبل از وصل شدن این حروف اضافه به کلمه، حتما حرف میانجی «y» قرار داده شود. در جدول زیر نحوه انتخاب این پسوندها آورده شده است.
حرف اضافه مناسب | آخرین حرف صدادار کلمه |
a / ya | a / ı / o / u |
e / ye | e / i / ö / ü |
مشابه با حرف اضافه «از»، از حرف اضافه «به» نیز برای ساخت کلمات پرسشی استفاده میشود. کلمات پرسشی که با این حرف اضافه ساخته میشوند به صورت زیر هستنند.
- «به چه کسی» (kime)
- «به چه چیزی» (neye)
در مثالهای زیر به نحوه انتخاب پسوندها دقت کنید.
Beni hergün babam okula götürür.
من را پدرم هر روز به مدرسه میبرد.
Sen arabaya binerken düştüğünü söylemiştin ama annen kavga ettiğini söyledi.
تو گفته بودی که موقع سوار شدن به ماشین افتادهای اما مادرت گفت که دعوا کردهای.
O işe gitmemek için her gün bir ayrı bahane getiriyor.
او برای اینکه به سر کار نرود هر روز بهانهای جدید میآورد.
Ben arkadaşlarımla beş yıl önce geziye gitmiştim.
من پنج سال قبل با دوستانم به اردو رفته بودم.
در حرف اضافه «به» چند استثنا نیز وجود دارد. وقتی این حروف به ضمیرهای «ben / sen / o» وصل میشوند، این ضمیرها را تغییر میدهند. در جدول زیر، حالت درست ضمیرها، در ستون راست نوشته شده است. این ضمیرها باید بخاطر سپرده شوند.
bana | ben |
sana | sen |
ona | o |
در مثالهای زیر برای هر کدام از ضمیرها مثالی آورده شده است.
Bana bu konuda konuşmamamı söylediler.
به من گفتند که در مورد این موضوع صحبت نکنم.
Sana bu kitapları okumanı tavsiye etmiştim.
به تو توصیه کرده بودم که این کتابها را بخوانی.
Ona ablası doğum günü için konser bileti almış.
خواهرش بخاطر تولدش به (برای) او بلیط کنسرت خریده است.
نکته: در زبان ترکی استانبولی اگر بعد از حروف «p / t / k / ç» پسوندی بیاید که اولین حرفش صدادار باشد، به ترتیب به حروف «b / d / g,ğ / c» تبدیل میشوند. برای درک بهتر این نکته، برای هر کدام یک مثال نوشته شده است.
Ben kitap okumayı seviyorum.
من کتاب خواندن را دوست دارم.
Ben bu kitabı satın almak istiyorum.
من میخواهم این کتاب را بخرم.
∗∗∗
Dört arkadaşımla dışarıya gidiyorum.
با چهار تا دوستم به بیرون میروم.
Ayakkabıların dördü ucuz birisi çok pahalıydı.
چهار تا از کفشها ارزان و یکی از آنها بسیار گران بود.
∗∗∗
Bu renk oda, çocuklar için çok uygun.
اتاق با این رنگ مناسب بچهها است.
Duvarları mavi renge boyamak lazım.
دیوارها را باید به رنگ آبی، رنگ کنیم.
∗∗∗
Çocuk her zaman kendisi okula gitmeye çalışıyor.
بچه همیشه تلاش میکند خودش به مدرسه برود.
Arkadaşımın çocuğu her zaman kendisi okula gitmeye çalışıyor.
بچه دوستم همیشه تلاش میکند خودش به مدرسه برود.
∗∗∗
Parktaki ağaçlar çok güzel.
درختهایی که در پارک هستند بسیار زیبا هستند.
Kedi ağaca çıkmış ve çok korkmuş.
گربه از درخت بالا رفته است و خیلی ترسیده است.
حرف اضافه «در»
این حرف اضافه به پسوند حالت مکانی نیز شناخته میشود. پسوند «در» در ترکی استانبولی به ۴ شکل «ta / te / da / de» وجود دارد. اگر این پسوندها در انتهای اسامی یا ضمایر بیایند معنای «نزد، پیش ،در اختیار» میدهند. نحوه انتخاب این پسوندها همانند دیگر حروف اضافه متناسب با آخرین حرف صدادار کلمه قبل خود است. تنها زمانی که کلمه با یکی از حروف «ç / s / p / t / h / k / f / ş» تمام شده باشد، از پسوندهای «ta / te» استفاده میکنیم. در جدول زیر، نحوه انتخاب پسوندها آورده شده است.
حرف اضافه مناسب | آخرین حرف صدادار کلمه |
da / ta | a / ı / o / u |
de / te | e / i / ö / ü |
تنها یک کلمه پرسشی با حرف اضافه «در» ساخته میشود.
- «در دست چه کسی» (kimde)
به مثالهای زیر و پسوندهای اضافه شده با عنوان حروف اضافه دقت کنید.
Aradığım bütün bilgileri bu kitapta buldum.
همه اطلاعاتی که میخواستم را در این کتاب پیدا کردم.
Bugün okulda en iyi öğrenci seçimleri yapılacak.
امروز در مدرسه انتخابات بهترین دانشآموز انجام خواهد شد.
Bu günlerde en sevdiğim ve çok kulak astığım şarkıcı Sezen Aksu’dur.
این روزها خوانندهای که دوستش دارم و زیاد گوش میدهم «سزن آکسو» است.
Maçta bir çok insan birbirlerine su şişesi fırlattılar.
در مسابقه تعداد زیادی از افراد به همدیگر بطری آب پرتاپ کردند.
Senin tarih kitabın bende.
کتاب تاریخ تو نزد من (در درست من) است.
Benim bütün elbiselerim sende çünkü her defa birisini alıp gidiyorsun.
تمام لباسهای من نزد تو (در دست تو) است. چونکه هر دفعه یکی از آنها را برمیداری و با خود میبری.
نکته: قوانین مربوط به حرف اضافه «در» برای برخی کلماتی که از زبانهای دیگر وارد زبان ترکی شدهاند ممکن است صدق نکند.
حرف اضافه را در ترکی استانبولی
یکی دیگر از حروف اضافه پرکاربرد در ترکی استانبولی حرف اضافه «را» است. این حرف اضافه به عنوان پسوند حالت مفعولی نیز شناخته میشود. حرف اضافه «را» در ترکی استانبولی به ۴ شکل «ı / i / u / ü» وجود دارد. نحوه انتخاب این پسوندها متناسب با آخرین حرف صدادار کلمهای است که به آن متصل میشوند. این حرف اضافه میتواند هم به کلمات و هم به افعال اضافه شود. اگر کلمهای با حرف صدادار تمام شده باشد، به هنگام اضافه کردن این پسوندها از حرف میانجی «y» کمک میگیریم. در جدول زیر نحوه انتخاب این پسوندها متناسب با حروف آورده شده است.
حرف اضافه مناسب | آخرین حرف صدادار کلمه |
ı | a / ı |
i | e / i |
u | o / u |
ü | ö / ü |
با استفاده از حرف اضافه «را» میتوان کلمات پرسشی زیر را ساخت.
- «چه کسی را» (kimi)
- «چه چیزی را» (neyi)
حرف اضافه «را» در موقعیتهای مختلفی استفاده میشود که در ادامه به بررسی آنها میپردازیم.
- اگر مفعول جمله یک اسم خاص باشد.
Tahran’ı seviyorum.
تهران را دوست دارم.
∗∗∗
Ali’yi sokakta annesiyle gördüm.
علی را در کوچه همراه مادرش دیدم.
- اگر مفعول جمله ضمیر باشد.
biz Onları yeni mahallede gördük.
ما آنها را در محله جدید دیدیم.
∗∗∗
Seni seviyorum.
تو را دوست دارم.
- اگر مفعول جمله پسوندهای مالکیت یا پسوندهای مضاف مضافالیه گرفته باشد.
Paralarını ona verme dedim sana ama dinlemedin.
به تو گفتم پولهایت را به او نده اما گوش ندادی.
∗∗∗
Arkadaşımı görmeye gideceğim.
به دیدن دوستم خواهم رفت.
نکته: حروف اضافه در هر زبانی متناسب با فعلها تغییر میکنند. در مثال بالا «به دیدن دوستم خواهم رفت»، در ترجمه ترکی حرف اضافه «را» بهکار برده شده است در حالی که در فارسی حرف اضافه «به» استفاده میشود.
- اگر مفعول جمله یکی از صفتهای «bu / şu / o / hangi / bütün / bazı» را گرفته باشد.
Bu defterleri alıyorum.
این دفترها را میخرم.
∗∗∗
Bütün gülleri seviyorum.
همه گلها را دوست دارم.
∗∗∗
Hangi renk elbiseyi seviyorsun?
کدام رنگ لباس را دوست داری؟
به مثالهای زیر مربوط به این بخش توجه کنید.
Siz bu öğrenciyi tanıyor musunuz?
آیا شما این دانشآموز را میشناسید؟
En çok hangi yemeği seviyorsun?
بیشتر کدام غذا را دوست داری؟
Sence bu sorunun cevabını biliyor mu?
به نظر تو، جواب این سوال را میداند؟
Günde iki kez dişlerimi fırçalıyorum.
روزی دو بار دندانهایم را مسواک میزنم.
حرف اضافه با در ترکی استانبولی
حرف اضافه «با» در ترکی استانبولی معانی مختلفی مانند «همراه با» و «بوسیله» دارد و به شکلهای «ile / la / le / yle / yla» در جمله استفاده میشود. حالت «ile» جدا نوشته میشود، به همین دلیل در استفاده از آن نیاز نیست به حرف آخر کلمات دقت شود. به کلماتی که با حرف صدادار تمام شده باشند، قبل از اضافه کردن پسوندهای «la / le» باید حرف میانجی «y» اضافه کنیم. در جدول زیر، نحوه انتخاب هر کدام از این پسوندها توضیح داده شده است
حرف اضافه مناسب | آخرین حرف صدادار کلمه |
ile / la / yla | a / ı / o / u |
ile / le / yle | e / i / ö / ü |
کلمات پرسشی که با این حرف اضافه ساخته میشوند به صورت زیر هستند.
- «با چه کسی» (kimle)
- «با چه چیزی» (neyle)
نکته: اگر حرف اضافه «با» در بین دو اسم استفاده شود، آنگاه میتواند بهجای «به همراه» معنی «و» نیز بدهد.
Dün ayakkabıyla kemer aldım.
دیروز کفش و کمربند خریدم.
در مثالهای زیر، به نحوه انتخاب حروف اضافه و معانی آنها دقت کنید.
Geçen hafta babamın arabasıyla alışverişe gittik.
هفته پیش با ماشین پدرم به خرید رفتیم.
Hakan ile Meryem bu yaz evlenecekler.
«هاکان» و «مریم» این تابستان ازدواج خواهند کرد.
Pazardan domatesle patates aldım.
از بازار گوجه و سیبزمینی خریدم.
Arkadaşım tepsiyle bütün misafirlere çay getirdi.
دوستم با سینی به همه مهمانها چای آورد.
Kendi bilgisayarımla bütün işlerimi yapıyorum.
با کامپیوتر خودم تمام کارهام رو انجام میدهم.
حرف اضافه تا در ترکی استانبولی
حرف اضافه «تا» یکی دیگر از حروف اضافه پرکاربرد در ترکی استانبولی است. این حرف اضافه به دو شکل «a .... kadar» و «e .... kadar» وجود دارد. انتخاب این حرف اضافه، متناسب با آخرین حرف صدادار کلمه قبل است. اگر کلمهای با حرف صدادار تمام شده باشد، از حرف میانجی «y» استفاده میکنیم. در جدول زیر، نحوه انتخاب این حرف اضافه آورده شده است.
حرف اضافه مناسب | آخرین حرف صدادار کلمه |
a .... kadar | a / ı / o / u |
e .... kadar | e / i / ö / ü |
از حرف اضافه «تا» برای ساخت کلمه پرسشی زیر استفاده میشود.
- «تا کجا» (nereye kadar)
نکته: گاهیاوقات در صحبتهای محاورهای کلمه «kadar» را استفاده نمیکنند اما مخاطب متوجه معنی جمله گوینده میشود.
Antalya’dan Ankara’ya bisikletle gittim.
از آنتالیا تا آنکارا با دوچرخه رفتم.
برای درک بهتر این موضوع به مثالهای زیر دقت کنید.
Okuldan eve kadar hergün yürüyüş yapıyorum.
از مدرسه تا خانه هر روز پیادهروی میکنم.
Sabahtan akşama kadar çalışsamda yine de kendimi yorgun hissetmiyorum.
اگر از صبح تا شب هم کار کنم باز هم احساس خستگی نمیکنم.
Akşama kadar bu soruları çözmeliyim.
تا شب باید این سوالها را حل کنم.
Babamın benimle havalimanına kadar gelmesini istedim.
از پدرم خواستم که با من تا فرودگاه بیاید.
معرفی فیلم آموزش زبان ترکی - سطح مقدماتی A1 و A2
زبان ترکی آذربایجانی، زبان ترکمنی و ترکی استانبولی از جمله پرکابردترین گویشهای ترکی هستند. به دلیل اهمیت یادگیری و استفاده از این زبان، «فرادرس» مجموعه آموزش زبان ترکی، برای سطح مقدماتی A1 و A2 را در طی 6 ساعت و 15 دقیقه تدوین کرده است. این دوره آموزشی در 20 درس طراحی شده است که در آن مباحث مقدماتی سطح A1 و A2 آموزش داده شده است.
در درسهای اول تا چهارم مباحث مربوط به الفبا، تاریخچه زبان ترکی، ضمایر، قانوت هماهنگی مصوتها، جمع بستن و ویژگیهای این زبان مورد بررسی قرار گرفته است. در درسهای پنجم تا هفتم، کلمات پرسشی، اعداد، تقویم و زمان تدریس شده است. در بخشهای بعدی این آموزش، نحوه صرف فعلها در زمانهای مختلف حال استمراری در ترکی استانبولی، گذشته ساده، آینده ساده در ترکی استانبولی، فعل مضارع و کلمات بسیار کاربردی روزمره مانند اسم لباسها، میوهها، سبزیجات و نسبتهای فامیلی آموزش داده شده است.
- برای دیدن فیلم آموزش زبان ترکی - سطح مقدماتی A1 و A2 + اینجا کلیک کنید.
جمعبندی
در این مقاله تمامی حروف اضافه در ترکی استانبولی با مثالها و نکتههای مربوط به آنها به طور کامل بررسی شدند. در زبان ترکی استانبولی حروف اضافه به صورت پسوند به کلمه قبل خود متصل میشوند به همین دلیل تمامی آنها متناسب با آخرین حرف صدادار کلمه مورد نظر تغییر میکنند. هر کدام از این حروف اضافه شکلهای متفاوتی دارند که در این مقاله به بررسی کامل آنها پرداخته شد.