فرادرسزمان گذشته کامل در ترکی استانبولی — توضیح به زبان ساده + مثال و تمرین
ماضی بعید یا زمان گذشته کامل در ترکی استانبولی که به آن «Öğrenilen geçmiş zamanın hikâyesi» گفته میشود، برای بیان کاری استفاده میشود که در گذشته اتفاق افتاده و در همان زمان تمام شده است. زمان گذشته کامل از ترکیب دو زمان گذشته ساده و گذشته نامعین در ترکی استانبولی ساخته میشود. این زمان در چهار حالت خبری و سوالی مثبت و منفی صرف میشود. در این مطلب، نحوه انتخاب پسوندها برای ساخت گذشته کامل در ترکی را با مثال‌ها و نکته‌های مربوط به آن توضیح می‌دهیم.
زمان گذشته کامل در ترکی استانبولی
هنگامی که بخواهیم انجام کاری را در گذشته دور بیان کنیم از ساختار زمان گذشته کامل استفاده میکنیم. فرمول کلی ساخت این زمان در ترکی استانبولی در جدول نوشته شده است.
| شناسه (ضمیر متصل) | پسوند مخصوص گذشته ساده | پسوند مخصوص ماضی نقلی | ریشه فعل |
برای مشخص کردن ضمیر فعل در زبان ترکی استانبولی کافی است که به انتهای ساختار، پسوندهای شخصی را (شناسه) اضافه کنیم. پسوندهای شخصی مربوط به گذشته ساده و گذشته کامل یکسان است که در جدول زیر، نوشته شده‌اند. به خاطر سپردن این پسوندها در یادگیری زمان گذشته کامل بسیار مفید خواهد بود.
| پسوندهای ضمیر شخصی برای زمان گذشته کامل | |
| پسوند شخصی (ضمیر متصل) | ضمیر شخصی جدا |
| m | Ben |
| n | Sen |
| - | O |
| k | Biz |
| nız/niz/nuz/nüz | Siz |
| lar/ler | Onlar |
انتخاب پسوندهای دوم‌شخص جمع و سوم‌شخص جمع، متناسب با حرف صدادار عبارتی است که به آن متصل می‌شوند. برای انتخاب این پسوندها باید مطابق قانون هماهنگی حروف در ترکی استانبولی عمل کرد.
جمله خبری مثبت زمان گذشته کامل در ترکی استانبولی
از جمله خبری مثبت برای اطلاع دادن درباره اتفاقی استفاده میشود که در گذشته دور انجام شده و به پایان رسیده است. در ادامه، ابتدا مراحل ساخت جمله خبری مثبت را به ترتیب بیان میکنیم و سپس فرمول ساخت را به صورت جدول نشان می‌دهیم.
- ریشه فعل را با حذف پسوندهای «mak/mek» حذف میکنیم.
- یکی از پسوندهای نشان‌دهنده زمان گذشته نامعین «mış/miş/muş/müş» را متناسب با آخرین حرف صدادار ریشه انتخاب و به آن اضافه میکنیم.
- یکی از پسوندهای نشان‌دهنده زمان گذشته ساده «tı/ti/tu/tü» را انتخاب و به عبارت مرحله قبل وصل میکنیم. در این قاعده، پسوندهای «dı/di/du/dü» استفاده نمی‌شود چراکه پسوندهای گذشته نامعین با حرف «ş» تمام می‌شوند و در ترکی طبق قانون «چسپ ته کفش» حرف «d» به «t» تبدیل میشود.
- در مرحله آخر، پسوندهای ضمایر شخصی را متناسب با فاعل جمله، انتخاب و به عبارت اضافه میکنیم.
در جدول زیر، فرمول ساخت جمله خبری مثبت گذشته کامل نوشته شده است.
|
پسوند شخصی (ضمیر متصل) | tı/ti/tu/tü | mış/miş/muş/müş | ریشه فعل | ضمیر شخصی جدا |
مثال‌های زیر را بررسی کنید که برای یادگیری بهتر این موضوع نوشته شده‌اند.
Geçen sene benim yaşadığım şehirde kış çok çetin geçmişti.
سال قبل، زمستان سختی را در شهر محل زندگی‌ام گذراندیم.
Beden eğitimi dersine kimse katılmamıştı.
هیچ‌کس در کلاس ورزشی شرکت نکرده بود.
Amerikaya gitmeden önce ingilizce öğrenmiştim.
قبل از اینکه به آمریکا بروم، انگلیسی یاد گرفته بودم.
Bence onun ne demek istediğini anlamıştı.
بنظر من متوجه شده بود که او چه می‌گوید.
Mozart, otuz yaşına gelmeden önce, birçok büyük eserler yazmıştı.
موتزارت تا پیش از سی‌سالگی، قطعات موسیقی بسیاری را ساخته بود.
Biz Zehra´yla önceden tanışmıştık.
ما با زهرا از قبل آشنا شده بودیم.
Hakan çocukluğunu küçük bir kasabada geçirmişti.
«هاکان» دوران کودکی خود را در این شهر کوچک گذرانده بود.
Ben küçükken bir reklam filminde oynamıştım.
من وقتی بچه بودم در فیلم تبلیغاتی بازی کرده بودم.
Sınavım çok kötü geçti ama üzgün değilim, çünkü zaten çalışmamıştım.
امتحانم خیلی بد بود، اما ناراحت نیستم. چراکه درس نخوانده بودم.
Selin bayram sabahı erkenden uyanıp hazırlanmıştı.
سلین صبح روز عید، بیدار شده بود و آماده شده بود.
Babam emekli olana kadar yıllarca bu kasabada yaşamıştık.
تا زمانی که پدرم بازنشسته شود، سال‌ها در این شهر کوچک زندگی کرده بودیم.
Tencereyi evden çıkarken söndürmüştüm.
وقتی که از خانه بیرون می‌آمدم، زیر قابلمه را خاموش کرده بودم.
Misafirler gelmeden önce bütün işlerimi bitirmiştim.
قبل از اینکه مهمانان بیایند، کل کارهایم را تمام کرده بودم.
Okulu bitirseydi bilim adamı olurdu, kim bilir belki de böylesi daha iyi olmuştu.
اگر مدرسه را تمام می‌کرد دانشمند می‌شد، کسی چه می‌داند، شاید هم این‌طور برایش بهتر شده بود.
Beş sene önce şiledeki büyük otel yanmıştı.
پنج سال پیش هتلی در شیله (منطقه‌ای در استانبول) دچار آتش‌سوزی شده بود.
جمله خبری منفی زمان گذشته کامل
نحوه ساخت جمله خبری منفی در زمان گذشته کامل شبیه به خبری مثبت است با این تفاوت که این ساختار شامل پسوندهای منفی‌ساز است. در ادامه، مراحل ساخت جمله‌های خبری منفی را به صورت گام به گام توضیح می‌دهیم.
- ابتدا ریشه فعل را به‌دست می‌آوریم. (حذف mak/mek)
- با کمک پسوندهای منفی‌ساز در ترکی استانبولی «ma/me»، ریشه را منفی میکنیم. انتخاب پسوندها مطابق قانون هماهنگی حروف در ترکی استانبولی است.
- یکی از پسوندهای نشان‌دهنده زمان گذشته نامعین «mış/miş» را به ساختار قبل اضافه میکنیم.
- یکی از پسوندهای نشان‌دهنده زمان گذشته ساده «tı/ti» را به عبارت متصل میکنیم.
- در آخر، متناسب با فاعل جمله پسوند شخصی را انتخاب و به آن‌ها اضافه میکنیم.
در جدول زیر، ترتیب قرارگیری اجزای جمله نوشته شده است.
| پسوند شخصی (ضمیر متصل) | tı / ti | mış / miş | ma / me | ریشه فعل | ضمیر شخصی جدا |
مثال‌های زیر، برای درک بهتر حالت منفی گذشته کامل در ترکی استانبولی نوشته شده است.
Türkiye´ye gelmeden önce türkçe öğrenmemişlerdi.
قبل از اینکه به ترکیه بیایند، ترکی یاد نگرفته بودند.
Daha önce bu kadar güzel bir çiçek görmemiştim.
تابه‌حال گل به این زیبایی ندیده بودم.
Bu oyunu küçükken oynamamıştım.
این بازی را وقتی بچه بودم بازی نکرده بودم.
Sen iki hafta önce ev kirasını ödememiştin.
تو دو هفته پیش اجاره خانه را پرداخت نکرده بودی.
Aylin işlerini arkadaşları gelmeden önce bitirimişti.
آیلین کارهایش را پیش از آمدن دوستانش انجام داده بود.
Annesi o ders okusun diye gece gündüz çalışmıştı.
برای اینکه او درس بخواند، مادرش شبانه‌روز کار کرده بود.
Ahmet´in burada olduğunun farkında olmamıştım.
متوجه نشده بودم که احمد اینجا است.
Ben onunla bu konu hakkında konuşmamıştım.
من با او درباره این موضوع صحبت نکرده بودم.
Paket sana gönderilmişti. Açtım ama boştu.
پاکت برای تو فرستاده شده بود، باز کردم اما خالی بود.
Saat dörttü ve vapur kalkmamıştı.
ساعت چهار بود و کشتی نرفته بود.
Mehmed´in karısı Ankara´ya gitmemişti, onun için buradaydı.
زن محمد به آنکارا نرفته بود، به همین دلیل اینجا بود.
Ben sana para harcama dememiştim.
من به تو نگفته بودم که پول خرج نکن.
Sen benim doğum günüme gelmemiştin.
تو به جشن تولد من نیامده بودی.
O benimle kavga etmemişti, biz sadece görüşemiyorduk.
او با من دعوا نکرده بود، فقط ملاقاتی نداشتیم.
Gazeteyi size vermek isterdim, ama okumamıştım, bu yüzden vermedim.
روزنامه را دوست داشتم که به شما بدهم، اما نخوانده بودم. به همین دلیل ندادم.
Savaş döneminde hiç bir gemi batırılmamıştı.
در دوران جنگ هیچ کدام از کشتی‌ها غرق نشده بودند.
جمله سوالی مثبت زمان گذشته کامل در ترکی استانبولی
برای ساخت جمله سوالی مثبت در زمان گذشته کامل کافی است که جمله خبری مثبت در این زمان را با کمک پسوندهای پرسشی، سوالی کنیم. از جمله‌های سوالی ماضی بعید یا گذشته کامل، برای مطلع شدن یا مطمئن شدن از کاری استفاده میشود که در گذشته دور انجام شده است. در ادامه، نحوه صرف جمله‌ها در دو حالت سوالی مثبت و منفی را با مثال توضیح می‌دهیم.
- با حذف یکی از پسوندهای «mak/mek» ریشه فعل را به‌دست می‌آوریم.
- یکی از پسوندهای نشان‌دهنده زمان گذشته نامعین در ترکی استانبولی «mış/miş/muş/müş» را با توجه به آخرین حرف صدادار ریشه، انتخاب و اضافه میکنیم.
- یکی از پسوندهای پرسشی «mı/mi/mu/mü» را متناسب با آخرین حرف صدادار عبارت حاصل از مرحله قبل، انتخاب و به آن اضافه میکنیم. این پسوندها جدا از ریشه و در کنار آن نوشته می‌شوند. (توجه: پسوندهای پرسشی به کلمه قبل از خود متصل نمی‌شوند.)
- بعد از پسوندهای پرسشی، حرف میانجی «y» را به عبارت قبل متصل میکنیم.
- متناسب با آخرین حرف صدادار عبارت حاصل از مرحله قبل، یکی از پسوندهای نشان‌دهنده زمان گذشته ساده «dı/di/du/dü» را به عبارت اضافه میکنیم.
- در مرحله آخر، پسوندهای شخصی (ضمیر متصل) را متناسب با فاعل جمله، انتخاب کرده و عبارت به‌دست آمده متصل میکنیم.
جدول زیر، ترتیب قرارگیری اجزای جمله سوالی مثبت در زمان گذشته کامل را نشان می‌دهد.
| پسوند شخصی | dı/di/du/dü | y | mı/mi/mu/mü | mış/miş/muş/müş | ریشه فعل | ضمیر شخصی جدا |
در مثال‌های زیر، به نحوه انتخاب پسوندهای سوالی و اضافه شدن آن‌ها به جمله توجه کنید.
Sen Zehra’yle daha önce tanışmış mıydın?
آیا تو قبلا با زهرا آشنا شده بودی؟
Mehmet daha önce reklam filminde oynamış mıydı?
آیا محمد قبلا در ویدیو تبلیغاتی بازی کرده بود؟
Siz daha önce bu şehire seyahat etmiş miydiniz?
آیا شما قبلا به این شهر سفر کرده بودید؟
Benim bu okulda öğretmenlik yaptığımı öğrenmişler miydi?
آیا آن‌ها متوجه شده بودند که من در این مدرسه معلم هستم؟
Misafirler gelmeden önce temiz elbiselerini giymiş miydin?
آیا قبل از اینکه مهمانان بیایند، لباس‌های تمیزت را پوشیده بودی؟
Ben sana seni sevdiğimi söylemiş miydim?
آیا من به تو گفته بودم که دوستت دارم؟
Onun pişirdiği yemeklerden sende tatmış mıydın?
آیا از غذاهایی که او پخته بود تو هم خورده بودی؟
Geçen sene siz bu bankadan araba kazanmış mıydınız?
آیا شما سال گذشته از این بانک ماشین برنده شده بودید؟
Sen iki sene bu yarışmaya katılmış mıydın?
آیا تو دو سال پیش در این مسابقه شرکت کرده بودی؟
Ahmet Tahran´a yola çıkmış mıydı?
آیا احمد به سمت تهران راه افتاده بود؟
Biz matematik hocayla böyle sorular çalışmış mıydık?
آیا ما با معلم ریاضی چنین سوالاتی را تمرین کرده بودیم؟
İki sene önce mektep binası yanmış mıydı?
آیا دو سال پیش، ساختمان مدرسه سوخته بود؟
Devlet, insanlara yardım etmek için karar vermiş miydi?
آیا دولت برای کمک به مردم تصمیمی گرفته بود؟
جمله سوالی منفی زمان گذشته کامل
برای ساخت جمله سوالی منفی برای زمان گذشته کامل در ترکی استانبولی به پسوندهای پرسشی و پسوندهای منفی‌ساز نیاز داریم. از این ساختار، مانند جمله سوالی مثبت برای مطلع شدن و اطمینان از کاری استفاده میکنیم. نحوه ساخت این جمله‌ها به صورت مرحله‌ای نوشته شده است.
- ریشه فعل مورد نظر را با حذف پسوندهای «mak/mek» به‌دست می‌آوریم.
- با کمک یکی از پسوندهای منفی‌ساز «ma/me» ریشه را منفی میکنیم.
- با توجه به آخرین حرف صدادار پسوندهای منفی‌ساز، یکی از پسوندهای نشان‌دهنده زمان گذشته نامعین «mış/miş» را انتخاب و به آن متصل میکنیم.
- یکی از پسوندهای پرسشی «mı/mi» را متناسب با آخرین حرف صدادار عبارت حاصل از مرحله قبل، انتخاب و به آن اضافه میکنیم. این پسوندها جدا از ریشه و در کنار آن نوشته می‌شوند.
- بعد از پسوندهای پرسشی، حرف میانجی «y» را به عبارت قبل متصل میکنیم.
- یکی از پسوندهای نشان‌هنده زمان گذشته ساده «dı/di» را متناسب با آخرین حرف صدادار عبارت حاصل از مرحله قبل اضافه میکنیم.
- در مرحله آخر، پسوندهای شخصی (ضمیر متصل) را متناسب با فاعل جمله به عبارت وصل میکنیم.
در جدول زیر، ترتیب قرارگیری اجزای جمله سوالی منفی زمان گذشته کامل به ترتیب نوشته شده است.
| پسوند شخصی | dı/di | y | mı/mi | mış/miş | ma/me | ریشه فعل | ضمیر شخصی جدا |
در مثال‌های زیر، به نحوه انتخاب پسوندهای مختلف، منفی‌ساز، گذشته نامعین، پرسشی و گذشته ساده دقت کنید. چراکه همه پسوندها از لحاظ حروف صدادار هماهنگی خاصی با یکدیگر دارند.
Bu kitabıın farklı çevirisini daha önce satın almamış mıydın?
آیا قبلا ترجمه دیگری از این کتاب را نخریده بودی؟
Biz onların evine eskiden gitmemiş miydik?
آیا ما قبلا به خانه آن‌ها نرفته بودیم.
Siz bu filmi benle izlememiş miydiniz?
آیا شما این فیلم را با من تماشا نکرده بودید؟
O dün çiçek festivaline gitmemiş miydi?
آیا او دیشب به مراسم گل نرفته بود؟
Ben sana bu masalları küçükken okumamış mıydım? hatırlamıyorsun?
آیا من این قصه‌ها را در دوران بچگی تو برایت نخوانده بود؟ به یاد نمی‌آوری؟
Onlar nereye gideceklerini haber vermemişler miydi?
آیا آن‌ها خبر نداده بودند که کجا قرار است بروند؟
Ali´ler akşam evinize geleceklerini söylememişler miydi?
آیا خانواده علی خبر نداده بودند که به خانه شما خواهند آمد؟
Siz otelde yemek yememiş miydiniz?
آیا شما در هتل غذا نخورده بودید؟
Onlar düğünde geline birşey takmamışlar mıydı?
آیا آن‌ها در عروسی برای عروس هدیه‌ای نداده بودند؟
Biz sana Zeynep´e iyi davran, çok iyi bir kız dememiş miydik?
آیا ما به تو نگفته بودیم که با زینب به‌خوبی رفتار کن، او دختر خوبی است؟
Sen daha önce bu şirkette çalışmamış mıydın?
آیا تو قبلا در این شرکت کار نکرده بودی؟
O seninle konuşmak istediğinde telefonuna cevap vermemiş miydin?
آیا وقتی او می‌خواست با تو صحبت کند به تماس او جواب نداده بودی؟
Sen elbiselerini ona ödünç vermemiş miydin?
آیا تو لباس‌هایت را به او به قرض نداده بودی؟
Biz ona erken uyu, sabah kalkamazsın dememiş miydik?
آیا ما به او نگفته بودیم که شب زود بخوابد، وگرنه صبح نمی‌تواند بیدار شود؟
در جدول زیر، فعل «فهمیدن، متوجه شدن» (Anlamak) را در چهار حالت متفاوت و با ضمیرهای مختلف صرف میکنیم.
| صرف فعل Gitmek | ||||
| سوالی منفی | سوالی مثبت | خبری منفی | خبری مثبت | ضمیر شخصی جدا |
| Anlamamış mıydım | Anlamış mıydım | Anlamamıştım | Anlamıştım | Ben |
| Anlamamış mıydın | Anlamış mıydın | Anlamamıştın | Anlamıştın | Sen |
| Anlamamış mıydı | Anlamış mıydı | Anlamamıştın | Anlamıştı | O |
| Anlamamış mıydık | Anlamış mıydık | Anlamamıştık | Anlamıştık | Biz |
| Anlamamış mıydınız | Anlamış mıydınız | Anlamamıştınız | Anlamıştınız | Siz |
| Anlamamışlar mıydı | Anlamışlar mıydı | Anlamamışlardı | Anlamışlardı | Onlar |
نکته: پسوندهای شخصی مربوط به سوم‌شخص جمع در جمله‌های سوالی قبل از پسوندهای پرسشی قرار می‌گیرند. در جمله‌های خبری نیز قبل از پسوندهای زمان گذشته ساده قرار می‌گیرند.
تمرین‌های مربوط به زمان گذشته کامل در ترکی استانبولی
برای یادگیری بهتر زمان گذشته کامل در ترکی استانبولی تمرین‌هایی نوشته شده است که بعد از حل تمرین‌ها جواب‌ها را بررسی کنید.
Soru1: Anneannem akşam yemeğine çorba _____ . (pişirmek) (خبری مثبت)
Cevap: Anneannem akşam yemeğine çorba pişirmişti.
Soru2: Arabayı geçen hafta _____ . (yıkamak) (خبری مثبت)
Cevap: Arabayı geçen hafta yıkamıştım.
Soru3: Zehra´nın pişirdiği kekten bende yemek _____ . (istemek) (خبری مثبت) Neden bana ayırmadınız?
Cevap: Zehra´nın pişirdiği kekten bende yemek istemiştim. Neden bana ayırmadınız?
Soru4: Ben o elbiseyi _____ . (beğenmek) (خبری منفی) Bu yüzden satın _____ . (almak) (خبری منفی)
Cevap: Ben o elbiseyi beğenmemiştim. Bu yüzden satın almamıştım.
Soru5: Sen marmara üniversitesinde _____ ? (okumak) (سوالی منفی)
Cevap: Sen marmara üniversitesinde okumamış mıydın?
Soru6: Sen geçen sene ailenle tatile _____ ? (gitmek) (سوالی مثبت)
Cevap: Sen geçen sene ailenle tatile gitmiş miydin?
سوالات متداول مربوط به گذشته کامل در ترکی استانبولی
در این قسمت تعدادی از سوالات متداول که توسط زبان‌آموزها پرسیده میشود با جواب نوشته شده است.
پسوند مخصوص زمان گذشته کامل چیست؟
زمان گذشته کامل شامل پسوند ترکیبی است که از گذشته نامعین و گذشته ساده ساخته میشود.
تفاوت زمان گذشته استمراری و زمان گذشته کامل چیست؟
از زمان گذشته استمراری برای بیان انجام کاری استفاده میشود که در گذشته مدتی به صورت عادت انجام شده است. اما از زمان گذشته کامل زمانی استفاده میکنیم که کاری در گذشته شروع و به پایان رسیده است بدون اینکه مدتی طول بکشد.
جمع‌بندی
زبان ترکی استانبولی زبانی پسوندی است و برای همین تمامی قواعد به‌ویژه زمان‌ها با اضافه کردن پسوندهایی به ریشه فعل‌ها ساخته می‌شوند. زمان گذشته کامل یا ماضی بعید در ترکی استانبولی از اضافه شدن پسوند زمان‌های گذشته نامعین و گذشته ساده ساخته میشود. گذشته کامل برای بیان کارهایی استفاده میشود که در گذشته شروع و به پایان رسیده است. در انتخاب پسوندها باید به حروف صدادار پسوندهای قبل توجه شود تا هماهنگی حروف صدادار رعایت شود. در ادامه، فرمول ساخت جمله در چهار حالت خبری و سوالی مثبت و منفی برای سهولت در یادگیری نوشته شده است.
- فرمول جمله خبری مثبت
|
شناسه (ضمیر متصل) | پسوند مخصوص گذشته ساده | پسوند مخصوص گذشته نامعین | ریشه فعل |
- فرمول جمله خبری منفی
|
شناسه (ضمیر متصل) | پسوند گذشته ساده | پسوند گذشته نامعین | پسوند منفی‌ساز | ریشه فعل |
- فرمول جمله سوالی مثبت
| شناسه
(ضمیر متصل) | پسوند گذشته ساده | حرف میانجی y | پسوند پرسشی | پسوند گذشته نامعین | ریشه فعل |
- فرمول جمله سوالی منفی
|
شناسه (ضمیر متصل) | پسوند گذشته ساده | حرف میانجی y | پسوند پرسشی | پسوند گذشته نامعین | پسوند منفی‌ساز | ریشه فعل |
