مراقبت از پوست با ۱۶ روش – به زبان ساده + روتین و آموزش

پوست لایه خارجی بدن است که بخش‌های داخلی را از محیط اطراف جدا می‌کند. این اندام اولین سد دفاعی بدن است. پوست از لایه‌های اپیدرم، درم و هیپودرم تشکیل شده است که هر لایه وظیفه متفاوتی دارد. این اندام سدی در برابر نفوذ باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها، آغازیان و انگل‌ها به بخش‌های داخلی است و با مکانیسم‌های فیزیکی، شیمیایی و زیستی از بدن محافظت می‌کند. مراقبت از پوست به سلامت تمام اندام‌های بدن کمک می‌کند. اتصالات پروتئینی بین سلول‌های پوست و لایه سلول‌های مرده مکانیسم فیزیک، تولید مولکول‌های آنتی‌باکتریال سد شیمیایی و فعالیت سلول‌های ایمنی سد زیستی پوست در برابر میکروب‌ها است. با توجه به نقش پوست در دفاع از بدن، آموزش مراقبت از پوست برای همه افراد ضروری است.

تغییر سبک زندگی، تغذیه سالم و استفاده از محصولات آرایشی بهداشتی مناسب نوع پوست، روش‌های اصلی مراقبت از پوست است. در این مطلب از مجله فرادرس ابتدا انواع پوست را توضیح می‌دهیم. در ادامه آموزش مراقبت از پوست را دنبال می‌کنیم. در انتهای مطلب نیز ساختمان پوست و ضایعات پوستی را بررسی می‌کنیم.

انواع پوست

پوست خارجی‌ترین لایه محافظتی بدن است که بر اساس معیارهای متفاوت به انواع مختلف تقسیم می‌شود. برای مثال طبقه‌بندی «فیتزپاتریک» (Fitzpatrick) پوست را بر اساس رنگ و پاسخ آن به اشعه فرابنفش طبقه‌بندی می‌کند. این طبقه‌بندی برای تعیین روش مراقبت پوستی مناسب در برابر اشعه فرابنفش و تخمین خطر ابتلا به سرطان پوست استفاده می‌شود. اما برای تعیین روتین پوستی مناسب، پوست را بر اساس میزان ترشح غدد سباسه، آب لایه‌های زیری پوست و حساسیت در صورت به انواع نرمال، خشک، چرب، مختلط و حساس تقسیم‌بندی می‌کنند.

• پوست نرمال: در این پوست ترشح غدد سباسه، میزان خشکی و حساسیت پوست طبیعی است و پوست منافذ مشخصی ندارد.
• پوست حساس: پوست حساس نسبت به محرک‌های خارجی حساس‌تر است و با تغییر دما زودتر از پوست نرمال قرمز می‌شود. لایه محافظتی این پوست از بین رفته است و میکروب‌ها به راحتی وارد لایه‌های زیری آن می‌شوند. در نتیجه احتمال ایجاد عفونت‌های پوستی و آلرژی در این نوع پوست افزایش می‌یابد. پوست حساس به مراقب‌های بیشتری نیاز دارد.
• پوست خشک: خشکی پوست معمولا به دلیل عوامل محیطی ازجمله دمای هوا و استفاده طولانی مدت از آب گرم ایجاد می‌شود و معمولا موقتی است. اما در بعضی افراد این حالت دائمی است. ویژگی‌های این پوست بر اساس سن، وضعیت سلامت و دلیل خشکی در افراد مختلف، متفاوت است. اما احساس کشیدگی، زبری و ترک ویژگی مشترک تمام پوست‌ها خشک است. ترک‌ها وزرد میکروب‌ها به لایه‌های زیری پوست و احتمال ایجاد عفونت‌های پوستی را افزایش می‌دهند.
• پوست چرب: پوست چرب به دلیل افزایش ترشح چربی از غدد سباسه به دلایل ژنتیکی یا تغییرات هورمونی ایجاد می‌شود. تعداد منافذ زیاد است، رطوبت بالایی دارد و براق دیده می‌شود. احتمال ایجاد آکنه در پوست چرب از انواع دیگر پوست بیشتر است.
• پوست مختلط: پوست مختلط ویژگی‌های پوست چرب و خشک را دارد. این پوست به دلیل تفاوت تعداد غدد عرق و سباسه در بخش‌های مختلف ایجاد می‌شود. ناحیه T (پیشانی، بینی و چانه) بخش چرب و گونه‌ها بخش خشک این پوست هستند.

پوست بزرگ‌ترین اندام و اولین لایه محافظتی بدن در برابر میکروب‌ها است. به همین دلیل مراقبت از آن در سلامت سایر بخش‌های بدن اهمیت بسیاری دارد. روش‌های مراقبت پوست میزان چربی و آب را کنترل می‌کند و در حالت طبیعی نگه می‌دارد. در این مطلب از مجله فرادرس ماساژهای مراقبت از پوست و مراقبت از پوست با استفاده از محصولات آرایشی-بهداشتی، تغییر سبک زندگی و تغذیه مناسب را توضیح می‌دهیم.

آموزش ماساژهای مراقبت از پوست

در ماساژ درمانی‌های پوست، نقاط مشخصی در صورت، گردن و شانه‌ها تحریک می‌شود. این روش به افزایش جریان خون پوست، کاهش انقباض ماهیچه‌های صورت، کاهش پف‌کردگی و افزایش شادابی پوست کمک می‌کند. در این بخش از مطلب مجله فرادرس ماساژ لنف و شیاتسو را آموزش می‌دهیم.

فیلم آموزش مقدماتی مراقبت از پوست در فرادرس

کلیک کنید

ماساژ لنف

لنف مایعی شبیه پلاسمای خون است که دی‌اکسید کربن، سموم و مواد زائد را از بافت‌ها خارج می‌کند. سیستم لنفاوی بدن از گره‌ها و رگ‌های لنفاوی تشکیل شده است. گره‌های لنفاوی محل تجمع سلول‌های ایمنی است که میکروب‌های همراه لنف را از بین می‌برند. تعداد زیادی گره لنفاوی در اطراف گوش و گردن وجود دارد. ماساژ این گره‌ها به خارج شدن لنف از صورت، کاهش پف‌کردگی و جوانسازی پوست کمک می‌کند. در این روش پیشانی، ناحیه بالای ابرو‌ها، زیر چشم، ناحیه زیر استخوان‌های گونه، دور لب و دو طرف گردن را ماساژ می‌دهیم. برای کمک به خروج لنف انگشتان را از بخش‌های مرکزی پوست به بخش‌های کناری حرکت می‌دهیم.

ابتدا با ماساژ گردن شروع کنید. سر انگشتان اشاره و وسط را روی دو طرف انتهای گردن قرار داده و با حرکات دورانی انگشتان ماساژ دهید.

سپس انگشتان را روی دو طرف بالای گردن، زیر فک قرار دهید و با حرکات دورانی گردن را ماساژ دهید.

در ادامه انگشتان دست را روی چانه قرار داده و با حرکت دورانی از چانه به سمت گوش‌ها ماساژ دهید.

سپس انگشتان را دو طرف بینی روی استخوان گونه قرار دهید و با حرکات دوانی به سمت گوش‌ها حرکت کنید.

در ادامه با قرار دادن انگشتان روی استخوان زیر چشم، حلقه زیر چشم را ماساژ دهید.

سپس انگشتان را لبه پایینی بین دو ابرو قرار داده و سمت انتهای خارجی ابرو حرکت کنید.

در آخر انگشتان دست را لبه بالایی بین دو ابرو قرار داده و سمت انتهای خارجی ابرو حرکت کنید.

ماساژ شیاتسو

ماساژ شیاتسو، یکی از ماساژهای چینی است که به نقاط مشخصی از بدن ازجمله فشار وارد می‌شود. در فرهنگ چینی این نقاط به جریان انرژی در بدن کمک می‌کنند. این نقاط روی اعصاب صورت قرار دارند. در این ماساژ ابتدا دو انگشت اشاره بین دو ابرو و بینی قرار می‌دهیم. فشار کمی به پوست وارد می‌کنیم و سپس پوست آهسته و دورانی حرکت می‌دهیم. این حرکت را تا انتهای دو ابرو ادامه می‌دهیم. همین کار را برای کل پیشانی تا قسمت روییدن موها انجام می‌دهیم. سپس دو انگشت اشاره را روی استخوان گونه‌ها قرار دهید و مراحل بالا را تکرار کنید. برای از بین بردن خط لبخند، این حرکت را از زیر لب پایین شروع و نزدیک بینی تمام کنید. برای افزایش کلاژن‌سازی پوست، انگشتان دو دست را روی پوست قرار دهید و با ضربات آهسته انگشتان از چانه دست را از چانه به سمت پیشانی حرکت دهید.

آموزش مراقبت از پوست با محصولات آرایشی بهداشتی

محصولات آرایشی بهداشتی لایه اپیدرم پوست را تغییر می‌دهند. این محصولات با اجدا کردن سلول‌های مرده به سلامت پوست کمک می‌کنند. روتین پوستی مناسب، کربوکسی‌تراپی، اسیدتراپی و محافظت از پوست در برابر آفتاب، روش‌های مراقبت پوستی است که با استفاده از محصولات آرایشی بهداشتی انجام می‌شود.

فیلم آموزش مقدماتی مراقبت از پوست در فرادرس

کلیک کنید

آموزش روتین مراقبت از پوست

مراقبت روزانه یکی از روش‌هایی است که به‌وسیله آن می‌توانید پوست خود را سالم و شاداب نگه دارید. در این بخش از مطلب مجله فرادرس محصولات آرایشی و بهداشتی برای مصرف روزانه، کارکرد هر کدام و ترتیب استفاده از آن‌ها را توضیح می‌دهیم. شوینده، تونر، انواع سرم‌ها، کرم ضدلک، کرم دور چشم، آبرسان و مرطوب‌کننده محصولاتی هستند که به شما در مراقب پوست کمک می‌کنند. ترتیب استفاده از این محصولات در روتین صبح و شب متفاوت است.

• ترتیب روتین پوستی صبح: شوینده، تونر، سرم آنتی‌اکسیدان، سرم یا کرم ضدلک، کرم دور چشم، سرم یا کرم آبرسان و ضدآفتاب
• ترتیب روتین پوستی شب: میسلار واتر، شوینده، لایه‌بردار، سرم، کرم یا ماسک آبرسان، کرم دور چشم و کرم شب

شوینده

شوینده‌ها باکتری‌ها و گرد و خاک پوست را از بین می‌برند. این محصولات بر پایه روغن یا آب طراحی شده‌اند. محصولات بر پایه چربی، چربی پوست را در خود حل می‌کنند و محصولات بر پایه آب از سورفاکتانت‌هایی تشکیل شده است که عرق و گرد و خاک را در خود حل می‌کنند. در انتخاب شوینده به این نکته توجه کنید که شوینده‌های بدون الکل برای سلامت پوست بهتر هستند. شوینده را به آرامی و با سر انگشتان دست روی صورت پخش کنید. برای شست و شوی صورت از آب ولرم و برای خشک کردن صورت از حوله نرم استفاده کنید. حوله را روی پوست نکشید و با ضربات آهسته حوله صورت را خشک کنید. صورت را بیش از دو بار در روز نشویید.

میسلار واتر

میسلار واتر شوینده‌ای برای پاک کردن آرایش است. این محصول از ترکیب میسل‌ها در آب تشکیل شده است. میسل‌ها ساختارهای کروی هستند که از بخش‌های آإدوست و چربی دوست تشکیل می‌شوند. بخش چربی دوست این محلول باقی‌مانده‌های مواد آرایشی را از صورت پاک می‌کند. برای تمیز کردن صورت با میسلار واتر، چند قطره از آن را روی پد آرایشی یا پنبه بریزید و پنبه را به آرامی روی پوست حرکت دهید. این محصول برای انواع پوست مناسب است.

تونر

تونر محلولی است که با نفوذ به لایه‌های سطحی پوست باقی‌مانده میکروب‌ها، مواد آرایشی و ذرات گرد و غبار را از صورت پاک می‌کند. به علاوه این محصول کنترل اندازه منافذ و تنظیم pH پوست نقش دارد. برای تمیز کردن صورت با تونر چند قطره از را روی پنبه یا پد آرایشی بریزید. پنبه را به آرامی در جهت مرکز صورت به کناره‌ها و از پایین به پایین روی پوست حرکت دهید. سپس اگر محصولی که استفاده می‌کنید نیاز به شست و شوی صورت دارد با آب ولرم صورت را بشویید. در غیر این صورت مرحله بعدی روتین را پس از ۲ تا ۳ دقیقه انجام دهید.

کرم لایه‌بردار

کرم‌ها و سرم‌های لایه‌بردار از اسیدهای ضعیفی تشکیل شده‌اند که به برداشته شدن لایه شاخی پوست کمک می‌کند. این محصولات شادابی پوست را افزایش می‌دهد و لکه‌های پوستی را به مرور زمان از بین می‌برد. از لایه‌بردارهای ضعیف می‌توانید در روتین روزانه استفاده کنید. اما بیش از دو یا سه بار در هفته استفاده از لایه‌بردارهای قوی، به پوست آسیب می‌رساند. در لایه‌بردارهای قوی از BHA (بتا هیدروکسی‌اسید) یا درصد بالایی AHA (آلفا هیدروکسی‌اسید) استفاده شده است. پس از شست و شوی صورت مقداری از لایه‌بردار را با حرکت دورانی سر انگشتان روی پوست پخش کنید. پس از حداقل دو دقیقه و حداکثر زمانی که روی برچسب محصول درج شده است، صورت را با آب ولرم بشویید. پس از لایه‌بردار حتما از کرم‌های آبرسان و مرطوب‌کننده استفاده کنید.

تفاوت کرم آبرسان و مرطوب کننده

کرم‌های آبرسان از ترکیبات مرطوب‌کننده و جذب‌کننده آب تشکیل شده است. این ترکیبات آب را به لایه‌های زیری پوست جذب می‌کنند. عسل، ژلاتین، اوره، سوربیتول، پانتنول و هیالورونیک‌اسید ترکیبات جذب‌گننده آب در کرم‌های آبرسان هستند. مروطب‌کننده‌ها لایه‌ای روی پوست ایجاد می‌کنند که از تبخیر آب جلوگیری می‌کند. به همین دلیل مرطوب‌کننده‌ها را باید پس از آبرسان استفاده کنید. مرطوب‌کننده‌ها از ترکیبات چسبنده، نرم‌کننده‌ها، ترمیم‌کننده‌ه و سرامید تشکیل می‌شود. وازلین، موم زنبور عسل، روغن‌های معدنی و لانونین ترکیبات چسبنده‌ای هستند که لایه محافظ در برابر تبخیر روی پوست تشکیل می‌دهند. اسیدها و الکل‌های چرب سد محافظتی پوست را تقویت می‌کنند. کلاژن، کراتین و الاستین پروتئين‌های هستند که بافت پوست را ترمیم می‌کنند و در جوانسازی پوست نقش دارند. سرامیدها مولکول‌های چربی هستند که سدمحافظتی پوست را تقویت می‌کنند.

سرم ها

سرم‌ها ترکیبات مایع یا امولسیون‌های غنی از یک نوع ماده مشخص هستند. سرم‌های آنتی‌اکسیدان از بدن در برابر رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کند. رادیکال‌های آزاد مولکول‌هایی هستند که با تخریب DNA سلول‌ها، سرعت پیر شدن پوست را افزایش می‌دهند. سرم‌های ویتامین C، ویتامین D، درخت چای و کافئین بهتر آنتی‌اکسیدان‌ها برای محافظت از پوست هستند.

پوست دور چشم از سایر نواحی صورت نازک‌تر و حساس‌تر است. برای پیشگیری از چروک، پف‌کردگی و سیاهی زیر چشم می‌توانید از کرم‌های مناسب استفاده کنید. کرم‌ها و سرم‌های آبرسان به تنظیم میزان آب لایه‌های زیری پوست شما و پیشگیری از خشکی کمک می‌کنند. استفاده از این کرم‌ها برای تمام انواع پوست ضروری است. استفاده از کرم‌های غلیظ‌تر برای پوست‌های خشک و مختلط، و محلول‌ها و ژل‌ها برای پوست‌های چرب توصیه می‌شود. هیالورونیک‌اسید یکی از مولکول‌هایی است که به طور طبیعی در بافت پوست وجود دارد. این ترکیب با جذب آب از خشکی پوست جلوگیری می‌کند. سرم‌های هیالورونیک‌اسید آبرسان‌های قوی برای پوست شما هستند.

میسلار واتر محلولی از دترجنت‌ها یا مواد صابونی ضعیف در آب است که مواد آرایشی را از پوست جدا می‌کند. این ترکیبات حباب‌های میکروسکوپی در آب تشکیل می‌دهند که باقی‌مانده چربی‌ها را در خود حل می‌کند، اما بافت صابونی ندارد. کرم‌ها و سرم‌های لایه‌بردار از ترکیبات شیمیایی یا آنزیم‌هایی تشکیل شده است که سلول‌های مرده روی پوست را جدا می‌کنند. قدرت لایه‌برداری این محصولات با توجه به نوع پوست تعیین می‌شود. کرم‌های شب ترکیباتی غلیظ هستند که از ترکیبات احیاکننده پوست ازجمله رتینول و ویتامین C تشکیل شده‌اند و برخلاف کرم‌های روز SPF ندارند.

آموزش مراقبت از پوست در برابر آفتاب

فعالیت در فضا باز و نور خورشید به افزایش سلامت روان و تولید ویتامین D در بدن کمک می‌کند. اما اشعه فرابنفش خورشید یکی از عوامل اصلی ایجاد سرطان‌های پوست است. به همین دلیل محافظت از پوست در برابر آفتاب اهمیت ویژه‌ای دارد. این اشعه در هوای ابری هم به پوست شما می‌رسد. استفاده از کلاه، عینک آفتابی و کرم ضدآفتاب از پوست شما در برابر این اشعه محافظت می‌کند. اشعه فرابنفش از دو دسته پرتوهای UVA و UVB تشکیل شده است. پرتوهای UVA بخش بیشتر این اشعه را تشکیل می‌دهد و به لایه‌های عمقی پوست نفوذ و لکه‌های پوستی ایجاد می‌کند. این اشعه کلاژن و الاستین پوست را از بین می‌برد و رادیکال‌های آزاد تولید می‌کند. UVB در بخش‌های عمقی پوست نفوذ نمی‌کند اما انرژی زیادی دارد و در ایجاد سرطان‌های پوستی نقش دارد.

برای محافظت از پوست از کرم ضد آفتابی استفاده کنید که از هر دو دسته پرتو UV محافظت کند و SPF بالاتر از ۱۵ داشته باشد. SPF مخفف Sun Protection Factor و به معنی فاکتور محافظت از خورشید است. هر چه میزان SPF بیشتر باشد، بیشتر از پوست شما محافظت می‌کند. اما قدرت محافظت آن پس از دو ساعت از بین می‌رود. به همین دلیل نیاز به تجدید کرم دارید.

کربوکسی تراپی چیست؟

کربوکسی‌تراپی روشی برای درمان لک، کاهش سلولیت، ماه‌گرفتگی و تیرگی زیر چشم کمک می‌کند. در این روش گاز دی‌اکسید کربن زیر پوست تزریق می‌شود یا روی پوست پخش می‌شود. دی‌اکسید کربن سبب افزایش قطر مویرگ‌ها و اکسیژن‌رسانی بیشتر به بافت پوست می‌شود. اما این روش برای افرادی با پوست حساس و دارای التهاب، مشکل انعقاد خون، مشکلات قلبی شدید، سابقه سکته فشار خون بالا، عفونت فعال، تب، از کار افتادگی کلیه و زنان باردار توصیه نمی‌شود. این روش در ۸ مرحله انجام می‌شود.

• پوست را با شوینده مناسب نوع پوست پاک می‌کنیم.
• پوست را با تونر مناسب نوع پوست پاک می‌کنیم.
• پوست را کامل خشک می‌کنیم.
• روی چشم‌ها و دهان را می‌پوشانیم تا از ورود گاز کربن دی‌اکسید جلوگیری کنیم.
• ژل کربوکسی را روی پوست پخش می‌کنیم و ماسک را روی پوست قرار می‌دهیم. در پنج دقیقه اول گره‌های لنفاوی ناحیه جناغ، پشت گوش، خط فک، جلوی گوش‌ها و روی گیجگاه را به ترتیب ماساژ می‌دهیم تا لنف در صورت جریان داشته باشد.
• پس از ده دقیقه ماسک را از روی پوست برمی‌داریم و ژل را از روی پوست پاک می‌کنیم. قرمز شدن پوست در این مرحله کاملا عادی است.
• در مرحله بعد از سرم یا کرم آبرسان و سپس ماسک آبرسان رو یبوست استفاده می‌کنیم.
• در مرحله آخر برای محافظت پوست از آبرسان و ضدآفتاب استفاده می‌کنیم.

اسید تراپی چیست؟

اسیدتراپی یکی از روش‌های لایه‌برداری شیمیایی است. این روش به برداشتن سلول‌های مرده، کاهش چروک، کاهش آکنه، درمان جای جوش و زبری پوست کمک می‌کند. این روش برای افرادی که پوست تیره و حساسی دارند و افرادی که مدت زیادی از روز در هوای آزاد هستند، مناسب نیست. در این روش از آلفا هیدروکسی اسیدها ازجمله گلیکولیک‌اسید،لاکتیک‌اسید و سیتریک‌اسید استفاده می‌شود. از این اسید می‌توان برای لایه‌برداری سطحی و متوسط بهره برد. در اولین جلسه اسیدتراپی از اسید ضعیف استفاده می‌کنیم و بر اساس واکنش پوست بیمار درصد اسید جلسات بعدی را تعیین می‌کنیم. اسیدتراپی ضعیف را می‌توان هر دو تا ۷ روز یکبار انجام داد. بین جلسات باید از روتین روازنه پوست حساس استفاده کنیم. پس از انجام اسید تراپی پوست در ۲۴ ساعت اول روشن است، روز دوم تا پنجم تیره‌تر می‌شود و پس از آن دوباره روشن می‌شود. این روش در پنج مرحله انجام می‌شود.

• پوست را با شوینده مناسب نوع پوست پاک می‌کنیم.
• پوست رو کامل خشک می‌کنیم.
• ترکیب اسید را روی پوست پخش می‌کنیم. این کار را از پیشانی شروع کنید که ضخامت بیشتری دارد و واکنش پوست را بررسی کنید. پس از دو تا سه دقیقه پیشانی را پاک و اسید را روی بخش‌های دیگر پوست پخش می‌کنیم. ناحیه دور چشم، کنار بینی و کنار دهان نباید در معرض اسید قرار بگیرد.
• پس از اسیدتراپی پوست بیشترین قابلیت جذب را دراد. به همین دلیل در این مرحله بر اساس نوع پوست از ترکیبات ضدلک، آبرسان یا کنترل‌کننده چربی استفاده کنید.
• در مرحله آخر برای محافظت پوست از ضدآفتاب استفاده می‌کنیم.

آموزش میکرونیدلینگ برای مراقبت از پوست

میکرونیدلینگ یک روش نیمه‌تهاجمی برای مراقبت از پوست است که در کلینیک‌های زیبایی انجام می‌شود. در این روش از سوزن‌های کوچکی برای ایجاد منافذ روی پوست استفاده می‌شود. این روش فرایند ترمیم پوست را تحریک می‌کند و سنتز کلاژن و الاستین را افزایش می‌دهد. این روش در کاهش چین و چروک، لک جوش و سوختگی، ترک‌های پوست، قطر منافذ و تعریق زیاد کاربرد دارد. اما از این روش نمی‌توان برای پوست دارای آکنه، افرادی با اختلال‌های انعقاد خون، افراد تحت درمان داروهای سرطان، پوست دارای اگزما یا پسوریازیس و پوست دارای خراش استفاده کرد.

میکرونیدلینگ به دو روش سطحی و عمقی انجام می‌شود. در میکرونیدلینگ سطحی التهاب همراه با قرمزی در پوست ایجاد می‌شود. اما در میکرونیدلینگ عمقی قطرات بسیار ریز خون روی پوست دیده می‌شود. طول سوزن‌های چانه، گونه‌ها و پیشانی بین ۰٫۲۵ تا ۰٫۵ میلی‌متر، پشت پلک و بینی صفر (سوزن‌های نانو) و نواحی اطراف لب‌ها بین ۰ (سوزن نانو) تا ۰٫۲۵ است. در این روش زاویه دست با صورت ۹۰ درجه است و سوزن را خلاف جهت چروک‌های صورت روی پوست قرار می‌دهیم. پس از ایجاد التهاب بر اساس نیاز پوست از محلول‌های آبرسان، کوآنزیم Q10، کلاژن و الاستین استفاده می‌کنیم. کوآنزیم Q10 یکی از آنتی‌اکسیدان‌های طبیعی بدن است. این ترکیب بخشی از زنجیره انتقال الکترون در میتوکندری تمام سلول‌ها است و در تولید انرژی سلولی (ATP) نقش دارد. این ترکیب برای جوانسازی پوست استفاده می‌شود.

آموزش مراقبت از پوست با تغییر سبک زندگی

سبک زندگی تاثیر زیادی بر سلامت روان و جسم شما دارد. استفاده از روبالشتی ساتن یا سیلک یکی از روش‌هایی است که به شما کمک می‌کند از پوست خود مراقبت کنید. جنس این روبالشتی‌ها لیزتز از پارچه‌های دیگر است. به همین دلیل اصطکاک کمتری بین پوست شما و بالشت ایجاد می‌شود. در این حالت احتمال ایجاد چروک در پوست کاهش می‌یابد. از دست زدن به پوست و فشار دادن جوش‌ها خودداری کنید! لمس پوست با دست‌های آلوده احتمال ایجاد آکنه را افزایش می‌دهد. به علاوه فشار دادن جوش‌ها با ایجاد لکه‌های قهوه‌ای حاصل از التهاب همراه است.

فیلم آموزش حرکات ورزشی مناسب برای دیسک کمر و گردن در فرادرس

کلیک کنید

شست و شوی مرتب براش‌های آرایشی برای مراقبت از پوست ضروری است. استفاده از براش‌های آرایشی برای مدت طولانی یکی دیگر از عواملی است که احتمال ایجاد آکنه را افزایش می‌دهد. علاوه بر مواد آرایشی قدیمی، یاکتری‌ها، گرد و غبار، عرق و چربی روی براش یا پَدهای آرایشی باقی می‌ماند و با استفاده از آن‌ها با افزایش التهاب، پر شدن منافذ صورت و آکنه همراه است. استرس عامل بسیاری از بیماری‌ها ازجمله آسیب‌های پوست است. ترشح هورمون کورتیزول یکی از پاسخ‌های بدن به شرایط استرسی و اضطراب است. این هورمون بدن را برای مدیریت استرس آماده می‌کند. اما استرس مداوم و ترشح زیاد هورمون کورتیزول با فرسودگی بدن همراه است. افزایش این هورمون توانایی پوست برای نگه‌داشتن آب را کاهش و تولید چربی پوست را افزایش می‌دهد.

انجام حرکات ورزشی راه دیگری برای مراقبت از پوست است. حرکات ورزشی جریان خون در پوست را افزایش می‌دهد. در نتیجه اکسيژن و مواد غذایی بیشتری به سلول‌های منتقل می‌شود. این حرکات شادابی پوست و سرعت بازسازی سلول‌ها را افزایش می‌دهد. به علاوه این حرکات سطح استرس و ترشح کورتیزول را کاهش می‌دهند. برای حفظ سلامت پوست از مصرف دخانیات پرهیز کنید. دود سیگار حاوی رادیکال‌های آزادی است که DNA سلول‌ها، کلاژن و الاستین پوست را تجزیه می‌کند و چروک‌های پوستی و پیری پوست را افزایش می‌دهد. به علاوه ترکیبات دود سیگار با انقباض ماهیچه‌ها، قطر مویرگ‌های پوستی را کاهش می‌دهند. به همین دلیل ویتامین‌ها، اکسيژن و مواد غذایی کمتری به سلول‌های پوست منتقل می‌شود و مرگ سلول‌ها افزایش می‌یابد.

خواب کافی ساده‌ترین روش مراقبت از پوست است. خواب کافی استرس و ترشح هورمون کورتیزول را کاهش می‌دهد. ترشح هورمون ملاتونین در خواب افزایش می‌یابد. این هورمون آنتی‌اکسیدانی است که از ایجاد چین و چروک صورت جلوگیری می‌کند. به علاوه زمانی که خواب هستید بدن فرضت بیشتری برای بازسازی سلول‌ها، سنتز کلاژن و ترشح هورمون‌های رشد دارد. برای خشک کردن پوست از حوله نرم و تمیز استفاده کنید. حوله را روی پوست نکشید. با ضربات آرام، پوست را خشک کنید و پس از خشک کردن پوست از کرم‌های مرطوب‌کننده استفاده کنید.

آموزش مراقبت از پوست با تغذیه مناسب

تغذیه مناسب مثل سبک زندگی نه تنها در مراقبت از پوست بلکه در مراقبت از روان و سایر  اندام‌ها نقش مهمی دارد. نوشیدن آب یکی از روش‌هایی است که به افزایش شادابی پوست شما کمک می‌کند. اگرچه نوشیدن آب تاثیر مستقیم بر افزایش آب لایه‌های داخلی پوست ندارد اما به عملکرد بهتر کل بدن کمک می‌کند.

فیلم آموزش مقدماتی مراقبت از پوست در فرادرس

کلیک کنید

نوشیدن آب به تجزیه سموم در کبد، کاهش پف‌ زیر چشم‌ها، عملکرد بهتر کلیه‌ها کمک می‌کند. عملکرد بهتر کلیه‌ها با کاهش تیرگی زیر چشم همراه است. به علاوه افزایش نوشیدن آب به درمان بیماری‌های پوستی ازجمله اگزما و پسوریازیس کمک می‌کند.

مصرف سبزیجات، میوه‌ها، غلات و پروتئین‌ها در رژیم غذایی یکی دیگر از روش‌های مراقبت از پوست است. به طور کلی افزایش چربی‌های غیراشباع در رژیم غذایی ازجمله روغن ماهی یا مکمل‌های روغن ماهی در رژیم غذایی و کاهش چربی‌های اشباع و کربوهیدرات‌ها به افزایش سلامت پوست و سایر اندام‌های بدن کمک می‌کند. افزایش قندها و کربوهیدرات‌های فراوری شده در رژیم غذایی با افزایش هورمون انسولین برای جذب این ترکیبات همراه است. بعضی از آنزیم‌های مسیر تولید این هورمون فیبرهای کلاژن پوست را تجزیه می‌کند و انعطاف‌پذیری پوست را کاهش می‌دهد. در نتیجه پوست نسبت به نور خورشید حساس‌تر می‌شود و احتمال ایجاد آکنه و چروک افزایش می‌یابد.

آموزش ساختمان پوست

پوست از سه لایه اپیدرم، درم و هیپودرم تشکیل شده است. اپیدرم خارجی‌ترین لایه پوست است که از لایه‌های بازال، پریکل، گرانولار، شفاف و شاخی تشکیل می‌شود. سلول‌های این لایه هر ۲۸ روز یک بار به سطح پوست حرکت می‌کنند و به لایه از سلول‌های مرده به نام لایه شاخی تبدیل می‌شوند. یکی از وظایف روش‌های مراقبت از پوست جدا کردن لایه شاخی است.

• لایه بازال: لایه بازال درونی‌ترین لایه اپیدرم است که از یک لایه سلول تشکیل شده و روی درم قرار می‌گیرد. سلول‌های این لایه توانایی تقسیم میتوز را حفظ کرده‌اند. به این سلول‌ها کراتینوسیت گفته می‌شود که پروتئین کراتین تولید می‌کنند و با اتصالات همی‌دسموزومی به هم متصل می‌شوند. بین این سلول‌های آب و رشته‌های پروتئینی زیادی وجود دارد. در این لایه علاوه بر کراتینوسیت‌ها، ملانوسیت‌ها وجود دارند. ملانوسیت‌ها سلول‌های تولیدکننده رنگدانه ملانین هستند. ملانین پروتئینی است که رنگ پوست را مشخص می‌کند. هر چه ملانوسیت‌های پوست بیشتر باشد، رنگ آن تیره‌تر است. اشعه فرابنفش نور خورشید تولید ملانین را تحریک می‌کند. افزایش چربی پوست سرعت تقسیم سلول‌های این لایه را افزایش می‌دهد.
• لایه سلول پریکل: این لایه از کراتینوسیت‌های چندوجهی با زوائد سیتوپلاسمی تشکیل شده است. زوائد سیتوپلاسمی دو سلول کنار هم به ‌وسیله اتصالات دسموزومی به هم متصل می‌شوند. سلول‌های دندریتی، سلول‌های سیستم ایمنی پوست هستند که در این لایه قرار دارند. این سلول‌های میکروب‌ها را شناسایی و با فاگوسیتوز از بین می‌برند. فاگوسیتوز فهضم میکروب‌ها به‌وسیله سلول‌های ایمنی بدن است.
• لایه گرانولار: سلول‌های این لایه چندوجهی هستند و شکل آن‌ها شبیه الماس است. در ستوپلایم کراتینوسیت‌های این لایه گرانول‌های کراتوهیالین و لاملار وجود دارد. در گرانول‌های کراتوهیالین مولکول‌های پیش‌ساز کراتین وجود دارد که از اتصال عرضی آن‌ها پروتئین کراتین تولید می‌شود. در گرانول‌های لاملار گلیکوپروتئینی وجود دراد که به سطح سلول ترشح شده و سلول‌هار ا کنار هم نگه می‌دارد.
• لایه شفاف: این لایه در پوست ضخیم کف پاها  دست‌ها وجود دارد. این لایه از سلول‌های شفافی تشکیل شده که پروتئین الیدین تولید می‌کنند. این پروتئین از اتصال مولکول‌های کراتوهیالین تولید و سپی به کراتین تبدیل می‌شود.
• لایه شاخی: این لایه از کورنئوسیت‌های تشکیل شده که به‌وسیله مولکول‌های چربی کنار هم نگه داشته می‌شوند. اندامک‌های این سلول‌ها از بین رفته و سیتوپلاسم این سلول با پروتئین‌های کراتین و «فاکتورهای مرطوب‌کننده طبیعی» (Natural Moisturizing Factor | NMF) پر شده است. آمینواسیدهای آزاد بخش اصلی فاکتورهای مرطوب‌کننده هستند. اروه، لاکتیک‌اسید، گلوکز، یون‌های معدنی (پتاسیم، کلسیم، فسفات، کلر، منیزیم و سدیم)، سیترات، هیالورونیک‌اسید، گلیسرول و کربوهیدرات‌های ساده، دیگر فاکتورهای مرطوب‌کننده طبیعی در لایه شاخی هستند. لایه لیپیدی بین کورنئیوسیت‌ها از کلسترول، سرآمید و اسیدهای چرب با نسبت‌های تقریبا مساوی تشکیل شده است. این ترکیبات pH لایه شاخی را اسیدی نگه می‌دارد و محیط مناسبی برای رشد باکتری‌های مفید پوست است.

درم زیر لایه بازار اپیدرم قرار دارد و وظیفه ان حفظ قابلیت ارتجاعی پوست است. این لایه از پروتئین‌های کلاژن و الاستین، و پلی‌ساکارید هیالورونیک‌اسید فراوان تشکیل می‌شود. فیبروبلاست‌ها سلول‌های اصلی این لایه پوست هستند که پروتئین‌ها و پلی‌ساکارید این لایه را تولید می‌کنند. غدد عرق، غدد چربی، بخشی از گیرنده‌های حسی پوست، رشته‌های عصبی، رگ‌های خونی و ماهیچه‌های صاف در این لایه وجود دارد. با افزایش سن کلاژن‌سازی فیبروبلاست‌ها کاهش می‌یابد. به علاوه آنزیم‌هایی که برای از بین بردن رادیکال‌های آزاد فعال می‌شوند کلاژن و الاستین را تجزیه می‌کنند.

هیپودرم درونی‌ترین لایه پوست است که زیر درم قرار دارد. سلول‌های چربی بخش زیادی از این لایه را به خود اختصاص می‌دهند. این لایه از تبخیر آب لایه‌های زیری و تبادل گرما با محیط جلوگیری می‌کند. با افزایش سن تولید چربی در بدن و ضخامت این لایه پوست کاهش می‌یابد. این لایه پوست را به بافت استخوانی و ماهیچه‌ای بدن متصل می‌کند.

سیستم دفاعی پوست

پوست اولین سد دفاعی بدن است که در ایمنی ذاتی نقش دارد. این سد از سه بخش سد فیزیکی، شیمیایی و زیستی تشکیل شده است.

• سد فیزیکی: لایه شاخه مهم‌ترین سد فیزیکی پوست است. سلول‌های این لایه شبیه دیواری از آجر و سیمان کنار هم قرار می‌گیرند و از ورود باکتری‌ها، قارچ‌ها، ویروس‌ها و انگل‌ها به لایه‌های زیری محافظت می‌کنند. به علاوه اتصالات محکم بین سلول‌های اپیدرم از ورود میکروب‌ها به لایه‌های زیری جلوگیری می‌کند. آسیب این سد با التهاب پوست همراه است. در بیماران مبتلا به اگزما، بیان پروتئین‌های اتصالات بین سلولی ایپدرم کاهش می‌یابد.
• سد شیمیایی پوست: پپروتئین‌های ضدمیکروبی و لیپدیدهای پوست از بین بردن میکروب‌ها کمک می‌کنند. پروتئین‌های ضدمیکروبی، پپتیدهای آمفی‌پاتیکی (دوگانه دوست) هستند که از کراتینوسیت‌ها، فیبروبلاست‌ها و سلول‌های ایمنی اپیدرم ترشح می‌شود. دیفنسین و «کتلیسیدین» (Cathelicidins) مهم‌ترین پروتئین‌های ضدمیکروبی پوست هستند که با فعال کردن سلول‌های ایمنی بیشتر از بدن محافظت می‌کنند. به علاوه pH اسیدی لایه شاخی پوست رشد بسیاری از باکتری‌های مهاجم را مهار می‌کند.
• سد زیستی پوست: اولین سد زیستی پوست فلور طبیعی پوست است. رقابت این باکتری‌ها با پاتوژن‌ها برای غذا و فضای زندگی از رشد پاتوژن‌ها در پوست جلوگیری می‌کند. سلول‌های ایمنی لایه‌های مختلف پوست بخش دیگری از سیستم دفاعی این اندام را تشکیل می‌دهند. سلول‌های لانگرهانس در اپیدرم، سلول‌های دندریتی در لایه پاپیلاری درم، ماکروفاژها و ماست‌سل‌ها در لایه پاپیلاری و رتیکولار درم، لنفوسیت‌های T در اپیدرم و لایه پاپیلاری درم و لنفوسیت‌های B در درم، سلول‌های ایمنی هستند که از نفوذ میکروب‌ها به لایه‌های زیری پوست جلوگیری می‌کنند.

ضایعات پوست

ضایعات پوستی بخشی از پوست هستند که رشد غیرطبیعی یا شکل متفاوتی با سایر بخش‌های پوست دارند. این ضایعات به دو گروه اولیه و ثانویه تقسیم می‌شوند. ضایعات اولیه در زمان تولید وجود دارند و ضایعات ثانویه در مراحل بعدی رشد به دلایل مختلف ایجاد می‌شوند.

لک به دلیل تجمع ملانین در بخش‌های مختلف پوست ایجاد می‌شود. اشعه فرابنفش، تغییرات هورمونی، سوختگی یا خراش پوست، افزایش سن، مصرف دخانیات و الکل، رادیکال‌های آزاد و استرس عوامل ایجاد لک‌های پوستی است. دو نوع ملانین در پوست تشکیل می‌شود. یوملانین رنگ مشکی و قهوه‌ای، و فئوملانین رنگ قرمز و نارنجی را ایجاد می‌کند. این ماده به‌وسیله مالانوسیت‌های پوست سنتز می‌شود. محصولات ضدلک با مهار سنتز، ترشح یا تشکیل ملانوزوم از ملانین از تشکیل لک‌ها جلوگیری می‌کنند. لک‌های هورمونی قبل از استفاده از محصولات ضدلک باید توسط پزشک درمان شوند. ترکیب پایه همه ضدلک‌ها از یک ماده روشن‌کننده (هیدروکینون)، لایه بردار (ترتینوئین) و ضدالتهاب (کورتیکواستروئیدها) تشکیل شده است. ماکول‌ها لک‌های کوچک‌تر از ۱ سانتی‌متر و تخت، پچ‌ها لک‌های تخت و حداقل ۱ سانتی‌متر، پاپول‌ها لک‌های برجسته و کمتر ۱ سانتی‌متر، و پلاک‌ها لک‌های برجسته و حداقل ۱ سانتی‌متری پوست هستند.

آکنه‌ها یکی از ضایعات پوستی هستند که به انواع پسچول، پاپول، کیست، ندول، آکنه‌های سر سیاه و آکنه‌های سرسفید تقسیم می‌شوند. این ضایعات به دلیل بسته شدن فولیکول مو با ترشحات سباسه ایجاد می‌شوند. آکنه‌های سر سفید برجستگی‌های کوچک و سر بسته‌ای پوست هستند که اطراف ان‌ها معمولا قرمز است. دلیل رنگ سفید لایه‌ای از سلول‌ها است که سطح فولیکول را می‌پوشاند. آکنه‌های سر سیاه، دانه‌های پوستی هستند که لایه سلولی روی آن‌ها وجود ندارد.

هشدار: مشاهده این عکس ممکن است آزاردهنده باشد.

فهمیدم، می‌خواهم ببینم

پاپول‌ها برجستگی‌های پوست هستند و همراه التهاب هستند. این برجستگی‌ها قرمز هستند و پوست اطراف ان‌ها ورم کرده است. پاسچول‌ها شبیه آکنه‌های سر سفید هستند اما بافت طراف آن‌ها التهاب زیادی دارد. ندول برجستگی بزرگ، التهابی و سفت پوستی است که باید توسط پزشک متخصص درمان شود. کیست‌ برجستگی بزرگ، پر از چرک و شبیه تاول است. پاپول، پاسچول، ندول و کیست برجستگی‌های سربسته هستند.

هشدار: مشاهده این عکس ممکن است آزاردهنده باشد.

فهمیدم، می‌خواهم ببینم

خال یکی از ضایعات پوستی است که به دلیل تجمع و رشد ملانوسیت‌ها در یک ناحیه ایجاد می‌شود و شکل‌های متفاوتی دارد. رنگ خال‌ها به نوع ملانین آن‌ها بستگی دارد. این ضایعات تخت یا برجسته هستند. زگیل ضایعه کوچک و برجسته‌ای است که به دلیل عفونت ویروس پاپیلومای انسان (HPV) ایجاد می‌شود. اندازه این ضایعات معمولا کمتر از ۱۰ میلی‌متر و سطح آن صاف یا زبر است. زگیل یک مشکل پوستی واگیردار است و از راه لمس پوست فرد مبتلا منتقل می‌شود.

هشدار: مشاهده این عکس ممکن است آزاردهنده باشد.

فهمیدم، می‌خواهم ببینم

پسوریازیس یک بیماری خودایمنی مزمن است. در بیماری‌های خودایمنی، سیستم ایمنی  به سلول‌های بدن حمله می‌کند. در این بیماری سرعت تقسیم سلول‌های پوست افزایش می‌یابد. به همین دلیل پوست فلسی یا پوسته‌پوسته می‌شود. پسوریازیس بیشتر در پوست سر، بازوها و آرنج‌ها تغییر ایجاد می‌کند.

جمع‌بندی آموزش مراقبت از پوست

در این مطلب از مجله فردارس اهمیت مراقبت از پوست به عنوان اولین سد دفاعی بدن و روش‌های مراقبت از پوست را توضیح دادیم. همچنین توضیح دادیم که پوست از لایه‌های اپیدرم، درم و هیپودرم تشکیل شده است و بر اساس مسزان آب لایه‌های عمقی و ترشح چربی به انواع نرمال، خشک، چرب و مختلط تقسیم می‌شود. میزان آب و چربی در پوست نرمال طبیعی است. میزان آب در پوست خشک کمتر از حد طبیعی و میزان چربی در پوست چرب بیشتر از حد طبیعی است. پوست مختلط ترکیبی از ویژگی‌های پوست خشک و چرب را دارد.

در ادامه مطلب آموزش مراقبت از پوست توضیح دادیم که استفاده روزانه از محصولات آرایشی-بهداشتی مناسب نوع پوست، نقش زیادی در حفظ شادابی، تنظیم pH و آبرسانی پوست دارد. استفاده از کرم ضد آفتاب و تجدید آن در هر دو ساعت، به محافظت از پوست در برابر اشعه ماورابنفش خورشید کمک و از پیری پوست پیشگیری می‌کند. همچنین روش‌های کربوکسی‌تراپی، اسیدتراپی و میکرونیدلینگ برای مراقبت از پوست را آموزش دادیم. در این روش‌ها از دی‌اکسید کربن، اسیدهای ضعیف و سوزن‌های نازک برای از بین بردن لک‌ها، لایه‌برداری و جوانسازی پوست استفاده می‌شود.

در بخش‌های بعدی آموزش مراقبت از پوست توضیح دادیم که استفاده از روباشتی‌های ساتن، استفاده از حوله و براش آرایشی تمیز، پاک کردن آرایش قبل از خواب، انجام حرکات ورزشی، پرهیز از مصرف دخانیات، کاهش استرس، نوشیدن آإ کافی، مصرف میوه و سبزیجات به حفظ سلامت پوست کمک می‌کند. در پایان ضایعات پوستی و دلایل ایجاد ان را مرور کردیم.