صندوق سرمایه گذاری چیست؟ — به زبان ساده

در آموزش‌های قبلی مجله فرادرس، مطالبی با عنوان «آموزش بورس رایگان | گام به گام برای همه | به زبان ساده» و «بورس چیست ؟ آموزش بورس (+ دانلود فیلم آموزش رایگان)» را ارائه کردیم و در آن، با بازار بورس، فرابورس و بازار پایه و موضوعاتی مانند تابلوخوانی، نوسان‌گیری و تحلیل فاندامنتال در بورس آشنا شدیم. در این آموزش، با صندوق سرمایه گذاری آشنا می‌شویم و انواع آن را معرفی خواهیم کرد.

صندوق سرمایه گذاری چیست؟

یکی از تعاریف ساده سرمایه‌گذاری، خریدن کالایی است که در حال حاضر مورد استفاده قرار نمی‌گیرد و در آینده با فروش آن سود کسب خواهد شد. حال این کالا ممکن است ملک، خودرو، طلا، سهام، اشیاء قیمتی و... باشد. به طور کلی، سرمایه‌گذاری را می‌توان در دو نوع مستقیم و غیرمستقیم دسته‌بندی کرد. در سرمایه‌گذاری مستقیم، سرمایه‌گذار مستقیماً وارد بازار می‌شود و به خرید و فروش سهم می‌پردازد. این کار نیازمند داشتن دانش و تجربه کافی و البته صرف زمان برای بررسی بازار است.

فیلم آموزش صندوق درآمد ثابت در بورس در فرادرس

کلیک کنید

پر واضح است که همه دانش و تجربه کافی را برای معامله در بورس و سایر بازارها ندارند. از طرف دیگر، ممکن است افرادی که باتجربه و خبره نیز باشند، زمان لازم را برای حضور در بازار نداشته باشند. این افراد می‌توانند از طریق واسطه‌های مالی، مانند سبدگردان‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بورس سرمایه‌گذاری کنند. واسطه‌های مالی تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار قرار دارند و مجوزهای لازم را اخذ کرده‌اند. علاوه بر این، صندوق‌ها و سبدگردانان تیم‌های تخصصی دارند که مرتباً‌ بازار را پایش کرده و سهام سودآور را شناسایی می‌کنند. سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها از انواع سرمایه‌گذاری‌های غیرمستقیم است. صندوق‌های سرمایه گذاری، با وجوهی که از طرف سرمایه‌گذاران در اختیار دارند، سبد‌های متنوعی را تشکیل داده و در ازای آن از سرمایه‌گذاران کارمزد دریافت می‌کنند.

فیلم آموزش صندوق سرمایه گذاری مشترک

در این فیلم آموزشی، مفهوم صندوق سرمایه گذاری مشترک، چگونگی عملکرد، مزایا و معایب و چگونگی سرمایه‌گذاری با استفاده از آن، شرح داده شده است.

انواع صندوق های سرمایه گذاری

صندوق‌های سرمایه گذاری مشترک (معمولاً کلمه مشترک برای اختصار حذف می‌شود) انواع مختلفی دارند که در این بخش آن‌ها را معرفی می‌کنیم.

صندوق سرمایه گذاری با درآمد ثابت

در این صندوق‌ها، حداقل ۷۰ تا ۹۰ درصد از دارایی‌ها باید در اوراق مشارکت، سپرده بانکی و سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری شود. باقیمانده دارایی‌های صندوق نیز بنا به تصمیم مدیر صندوق و تا سقف ۱۰ درصد در بورس سرمایه‌گذاری می‌شود. با توجه به درصد بالای سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت، این صندوق‌ها ریسک پایینی دارند و مناسب افرادی هستند که ریسک‌پذیری پایین‌تری دارند.

فیلم آموزش صندوق درآمد ثابت در بورس در فرادرس

کلیک کنید

صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت، معمولاً یک حداقل سود تضمین شده دارند و در فواصل زمانی مشخص، مثلاً سه ماه یک بار، آن را به سرمایه‌گذاران پرداخت می‌کنند. سرمایه‌گذار به راحتی می‌تواند به این صندوق‌ها مراجعه کرده و سرمایه خود را نقد کند. اغلب صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت، بخشی به نام ضامن دارند که معمولاً یک نهاد مالی معتبر بوده و نقطه اطمینانی برای سرمایه‌گذاران است. سود صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت، معمولاً‌ ۳ تا ۴ درصد بیشتر از سود بانکی است.

صندوق سرمایه گذاری در سهام

حداقل ۷۰ درصد از دارایی‌های صندوق سرمایه گذاری در سهام در سهام سرمایه‌گذاری می‌شود. ۳۰ درصد باقیمانده دارایی‌ها نیز با صلاح‌دید مدیر صندوق، در اوراق مشارکت، سهام، بانک و سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری می‌شود. در نتیجه، ریسک این صندوق‌ها نسبت به صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت بیشتر است و سود تضمین شده ندارند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام بیشتر مناسب افرادی است که قصد سرمایه‌گذاری در بورس را دارند، اما زمان یا دانش زیادی برای این کار ندارند. تعداد زیادی از این صندوق‌ها نیز ضامن نقدشوندگی دارند.

صندوق سرمایه گذاری مختلط

در صندوق سرمایه گذاری مختلط، حداکثر ۶۰ درصد از دارایی در سهام و حداقل ۴۰ درصد از آن در اوراق با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری می‌شود. ریسک این نوع صندوق، چیزی بین صندوق با درآمد ثابت و صندوق سرمایه‌گذاری در سهام است. بسیاری از این صندوق‌ها دارای ضامن نقدشوندگی هستند، اما تضمینی برای حداقل سود ندارند.

صندوق سرمایه گذاری شاخصی

در صندوق سرمایه‌گذاری شاخصی، پرتفوی سهام با شاخص بازار منطبق می‌شود. سرمایه‌گذاری در صندوق‌های شاخصی، مبتنی بر یکی از شاخص‌های موجود در بازار است و تقریباً معادلات آتی انجام نمی‌دهد. از مزیت‌های این صندوق می‌توان به هزینه‌های نسبتاً کم و حذف ریسک مدیریت صندوق اشاره کرد.

در صندوق‌های سرمایه‌گذاری شاخصی، مدیریت نقش غیرفعالی دارد و تلاش‌ها تنها در جهت تطبیق ترکیب وزن اوراق سبد با شاخص مبنا است.

صندوق سرمایه گذاری قابل معامله

دارایی پایه این نوع صندوق‌ها اوراق بهادار یا دارایی‌های فیزیکی است. واحدهای صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله، به صورت سهام در فرابورس داد و ستد می‌شود. صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت، سرمایه‌گذاری در سهام و سرمایه‌گذاری مختلط، همه می‌توانند صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله نیز باشند. از آنجایی که واحدهای این نوع صندوق‌ها در بورس معامله می‌شود، عرضه و تقاضا می‌تواند بر قیمت‌ سهام آن‌ها تأثیرگذار باشد.

صندوق سرمایه گذاری نیکوکاری

صندوق سرمایه‌گذاری نیکوکاری، نوعی سرمایه‌گذاری مولد است که در آن، اصل سرمایه حفظ شده و عواید آن بین نیازمندان تقسیم می‌شود. البته سرمایه‌گذار می‌تواند اصل سرمایه یا تنها بخشی از سود را به امور خیریه اختصاص دهد. مجوز این صندوق‌ها را سازمان بورس و اوراق بهادار صادر می‌کند و مدت زمان فعالیت آن‌ها از تاریخ مجوز به مدت سه سال است و بعد از آن باید مطابق اساسنامه تمدید شود. مصرف منافع حاصل از صندوق‌های نیکوکاری در امور نیکوکارانه، تقریباً تضمین شده است.

صندوق های تأمین مالی

همان‌طور که می‌دانیم، صندوق‌های سرمایه‌گذاری برای تأمین مالی ایجاد شده‌اند. از انواع صندوق‌های تأمین مالی می‌توان به صندوق‌های پروژه، صندوق‌های زمین و ساختمان و صندوق‌های جسورانه اشاره کرد.

فیلم آموزش تامین مالی در بازار سرمایه در فرادرس

کلیک کنید

صندوق پروژه

صندوق پروژه به طور تخصصی به طرح‌های اقتصادی مرتبط با پروژه‌های اقتصادی می‌پردازد. صندوق پروژه برای اجرای پروژه، طبق مقررات، یک شرکت سهامی خاص به نام شرکت پروژه تأسیس و ثبت کرده و و پس از آغاز بهره‌برداری، آن را به یک شرکت سهامی عام تبدیل می‌کند و سپس، در بورس یا خارج از آن قابل معامله خواهد بود. پس از عرضه سهام شرکت، همه دارایی‌ها و بدهی‌های صندوق به شرکت منتقل می‌شود و صاحبان واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق، به همان اندازه صاحب سهام شرکت پروژه خواهند شد.

صندوق سرمایه گذاری زمین و ساختمان

این صندوق‌ها در قالب یک شخص حقوقی و با مجوز سازمان بورس تأسیس می‌شوند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری زمین و ساختمان، در کنار وام، یکی از منابع مالی سازندگان پروژه‌های ساختمانی هستند.

صندوق سرمایه گذاری خطر پذیر

صندوق سرمایه‌گذاری خطرپذیر، در زمینه راه‌اندازی کسب‌وکارهای نوآفرین و شرکت‌های کوچک که به منابع مالی دسترسی آنچنانی ندارند، فعالیت می‌کنند. شرکت‌های نوپا و کوچک معمولاً ریسک بالایی برای سرمایه‌گذار دارند. البته، این شرکت‌ها در کنار ریسک بالای سرمایه‌گذاری، در صورت سودآوری، سود بالایی خواهند داشت.

صندوق سرمایه‌ گذاری اختصاصی بازار گردانی

در این نوع صندوق‌ها، سرمایه سرمایه‌گذاران جمع شده و طبق تعهدات، بازارگردانی آن از این محل خواهد بود. هدف بازارگردان متعادل نگه داشتن سهم با دوری آن از صف‌های خرید و فروش و سوق دادن آن به سمت ارزش ذاتی سهم است.

مزایای صندوق های سرمایه گذاری

صندوق‌های سرمایه گذاری مزایای فراوانی دارند که در ادامه، به برخی از مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم.

سرمایه گذاری آسان

یکی از مزایای مهم صندوق‌های سرمایه‌گذاری، این است که سرمایه‌گذار وقت و انرژی خاصی برای افزایش سرمایه صرف نمی‌کند. تنها کاری که سرمایه‌گذار باید انجام دهد، این است که صندوق سرمایه گذاری مناسب را انتخاب کرده و به آن مراجعه کند و کارهای مربوط به آن را انجام دهد. ادامه کارهای مرتبط با سرمایه‌گذاری توسط صندوق انجام می‌شود و نیازی به پیگیری و تحلیل بازار توسط سرمایه‌گذار نیست. در این صورت، در وقت سرمایه‌گذار نیز صرفه‌جویی می‌شود.

فیلم آموزش صندوق درآمد ثابت در بورس در فرادرس

کلیک کنید

قابلیت نقدشوندگی مناسب

هر سرمایه‌ای که داشته باشید، در نهایت شاید بخواهید آن را نقد و به پول تبدیل کنید. حال سؤال اینجاست که آیا هر زمان که اراده کنیم، می‌توانیم سرمایه خود را نقد کنیم؟ سهولت و سرعت تبدیل سرمایه به پول، یکی از مهم‌ترین عوامل در انتخاب سرمایه‌گذاری است.

بازار بورس و سهام نیز که معمولاً معامله در آن انجام می‌شود، همواره قابلیت نقدشوندگی ندارد. برای مثال، گاهی ممکن است یک سهم به دلایلی تا مدتی بسته شود یا اینکه در صف فروش گرفتار شود و نتوان سهام آن را نقد کرد. از سال ۱۳۸۶ به بعد، سرمایه‌گذاران می‌توانند در صندوق‌ها سرمایه‌گذاری کرده و به این ترتیب، دغدغه‌ای برای نقد کردن سهام خود نخواهند داشت. ضامن نقدشوندگی این اطمینان خاطر را ایجاد می‌کند.

کاهش ریسک

بر اساس قوانین سازمان بورس و اوراق بهادار، صندوق‌ها باید سبد متنوعی از دارایی‌های نقدی و اوراق بهادار تشکیل دهند. برخی از این دارایی‌ها، مثل سپرده‌های بانکی و اوراق مشارکت، دارای درآمد ثابتی هستند و به همین دلیل ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش می‌دهند. بدین ترتیب، ریسک سرمایه‌گذاری شخصی به مقدار قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند.

نظارت و شفافیت اطلاعات

متولی، حسابرس و سازمان بورس و اوراق بهادار، سه نهادی هستند که در بازه‌های زمانی منظم صندوق‌ها را مورد بازرسی قرار می‌دهند. بنابراین، همه فعالیت‌های صندوق‌ها به صورت شفاف اطلاع‌رسانی می‌شود.

سرمایه گذاری حرفه‌ ای

همان‌طور که گفتیم، یکی از ویژگی‌های مهم صندوق‌ها این است که تیمی متخصص دارند و سرمایه‌گذاری طبق نظر این تیم متخصص انجام می‌شود. این تیم و مدیریت‌ آن همواره در تلاش هستند سبد سرمایه‌گذاری را به گونه‌ای بچینند که خروجی و بازده بهینه حاصل شود.

تنوع سرمایه‌ گذاری

همان‌طور که می‌دانیم، صندوق‌های سرمایه‌گذاری از سرمایه‌های خرد تشکیل می‌شوند و به همین دلیل، مجموع سرمایه‌ آ‌ن‌ها عدد قابل توجهی خواهد شد. پر واضح است که اگر میزان سرمایه زیاد باشد، انتخاب‌های بیشتر و متنوع‌تری برای سرمایه‌گذاری وجود خواهد داشت.

چگونه در صندوق ها سرمایه گذاری کنیم؟

اولین کار برای سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها این است که میزان ریسک‌پذیری خود را بدانید و با توجه به آن، نوع صندوق سرمایه‌گذاری را انتخاب کنید. در گام بعدی، باید از میان صندوق‌هایی که فعالیت می‌کنند، با توجه به سابقه و خدماتی که به مشتریان ارائه می‌دهند، صندوق سرمایه‌گذاری را انتخاب کنید. هر یک از صندوق‌های سرمایه‌گذاری دارای شعبی هستند که با در دست داشتن مدارک لازم باید به آن‌ها مراجعه کنید. این شعب که توسط خود صندوق معرفی می‌شوند، می‌توانند بانک، کارگزاری یا یک شرکت تأمین سرمایه باشند. پس از انجام کارهای اداری معمول، گواهی سرمایه‌گذاری صادر شده و می‌توانید آن را دریافت کنید.

فیلم آموزش مقدماتی ورود به بازار بورس و نکات کاربردی در فرادرس

کلیک کنید

فیلم آموزش تامین مالی در بازار سرمایه

برای آشنایی بیشتر با صندوق‌های سرمایه‌گذاری و موضوعات مربوط به آن، می‌توانید به فیلم آموزش تامین مالی در بازار سرمایه مراجعه کنید. در این آموزشِ ۱۵ ساعت و ۵۳ دقیقه‌ای، می‌توانید با انواع بازارهای مالی آشنا شوید. در درس اول این آموزش، با بازارهای مالی و بازارهای تابعه آن‌ها آشنا خواهید شد. درس دوم درباره نرخ بهره و نحوه تعیین آن و درس سوم درباره نرخ بهره و ارزش‌گذاری اوراق قرضه است. لینک آموزش مذکور در ادامه آورده شده است.

• برای دیدن فیلم آموزش تامین مالی در بازار سرمایه + اینجا کلیک کنید.

مطالعه موردی بازار پولی و نرخ بهره در درس چهارم این آموزش بیان شده و موضوعات درس‌های پنجم و ششم، به ترتیب، بررسی بازار پول و مدیریت بازار اوراق قرضه هستند. مطالب مربوط به بررسی تسهیلات و سیستم بازار تسهیلات رهنی نیز در درس هفتم آورده شده است.

شناخت سهام و جزییات بازار آن نیز یکی از موضوعات این آموزش است که در درس هشتم به آن پرداخته شده است. بازار پول‌های بین المللی و بازار اوراق بهادار تعهد شده نیز در درس‌های نهم و دهم مورد بررسی قرار گرفته‌اند. در نهایت، در درس پایانی و یازدهم این مجموعه آموزش موضوعاتی درباره مؤسسات مالی با صندوق مشترک و پوششی سرمایه‌گذاری ارائه شده است.

سخن پایانی

در این مقاله از مجموعه مقالات اقتصادی مجله فرادرس، صندوق‌های سرمایه‌گذاری، کاربرد، انواع و مزایای سرمایه‌گذاری در آن‌ها را به صورت خلاصه شرح دادیم. در پایان، از شما دعوت به عمل می‌آوریم پرسش‌ها و تجربیات خود پیرامون بهره‌گیری از این صندوق‌ها را با ما و دیگر خوانندگان مجله فرادرس در میان بگذارید و از این طریق به کامل‌تر شدن هر چه بیشتر این مطلب کمک کنید.