اختلال شخصیت اسکیزوئید چیست؟ – به زبان ساده + علائم، تست و نحوه برخورد

فرد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئيد تمایلی به ارتباط‌های اجتماعی ندارد، احساسات زیادی از خود نشان نمی‌دهد و سرد و منزوی به نظر می‌رسد. چنین ویژگی‌هایی می‌تواند مشکلات زیادی برای او و خانواده‌اش به‌وجود آورد. در نتیجه شناخت و تشخیص به موقع اختلال شخصیت اسکیزوئيد اهمیت ویژه‌ای دارد. در این مطلب از مجله فرادرس ابتدا تعریف، علائم و عوامل شکل‌گیری اختلال شخصیت اسکیزوئید را بررسی می‌کنیم. سپس به بحث تشخیص و درمان افراد مبتلا می‌پردازیم. همچنین علائم، تست‌ها و انواع اختلال شخصیت اسکیزوئید را مرور می‌کنیم و در انتها، نحوه صحیح برخورد با افراد اسکیزوئید را توضیح می‌دهیم. پس اگر علاقه‌مند به یادگیری بیشتر این موضوع هستید، تا پایان این مطلب همراه باشید.

اختلال شخصیت اسکیزوئید چیست ؟

افراد مبتلا به «اختلال شخصیت اسکیزوئید» (Schizoid Personality Disorder | ScPD) الگوی پایداری از عدم تمایل به برقراری ارتباط با دیگران از خود نشان می‌دهند. این بی‌میلی و انزوای آن‌ها مختص به بازه زمانی خاصی نیست و در تمام حوزه‌های زندگی آن‌ها در دراز مدت دیده می‌شود.

همچنین، این افراد به‌ندرت «هیجان» (Emotion) خاص و شدیدی بروز می‌دهند. به‌طوری که تقریبا هرگز آن‌‌ها را ذوق‌زده، خیلی غمگین یا عصبانی نمی‌بینیم. گاه به نظر می‌رسد آن‌ها افرادی گوشه‌گیر، سرد و بی‌روح هستند اما خودشان متوجه نیستند رفتارشان تا چه حد نامتعارف و مشکل‌ساز است.

اختلال شخصیت اسکیزوئید، جزو اختلال‌های «خوشه الف» (Cluster A) اختلال‌های شخصیت است که با رفتارهای غیرمعمول و عجیب شناخته می‌شوند. این اختلال نیز مثل تمام اختلال‌های شخصیت دیگر اگر درمان نشود، تا کهنسالی همراه فرد باقی می‌ماند. افراد مبتلا به این اختلال به‌خاطر رفتار انعطاف‌ناپذیر و غیراجتماعی خود به‌مرور دچار مشکلاتی در روابط نزدیک، محل تحصیل، محل کار یا محیط‌های اجتماعی دیگر می‌شوند.

علائم اختلال شخصیت اسکیزوئید

برخی نشانه‌های اختلال شخصیت اسکیزوئید به علائم اختلال شخصیت اجتنابی یا اختلال اسکیزوفرنی و... شباهت دارند، برای همین تشخیص دقیق اختلال شخصیت اسکیزوئید بر عهده روانشناس یا روانپزشک است. با این حال، می‌توان گفت افراد مبتلا به این اختلال از دید دیگران عجیب و غیرعادی هستند. رایج‌ترین علائم اختلال شخصیت اسکیزوئید به شرح زیر است.

• تنهایی و فعالیت‌های انفرادی را ترجیح می‌دهند.
• به روابط صمیمی علاقه‌ای ندارند.
•  به روابط جنسی علاقه‌ای ندارند یا علاقه بسیار کمی دارند.
• معمولا هیچ دوست نزدیکی ندارند.
• از فعالیت‌های کمی لذت می‌برند یا از هیچ فعالیتی لذت نمی‌برند.
• به سختی می‌توانند نسبت به مسائل مختلف هیجانی نشان دهند. مثلا به ندرت لبخند می‌زنند یا حتی عصبانی می‌شوند.
• شوخ‌طبعی را درک نمی‌کنند و سرد و خشک به نظر می‌رسند.
• ممکن است انگیزه‌ای برای رسیدن به هدف خاصی نداشته باشند.
• نسبت به تمجیدها و انتقادهای دیگران بی‌تفاوتند.
• نسبت به هنجارها و انتظارات اجتماعی بی‌تفاوتند.
• اغلب وقت خود را به خیال‌پردازی‌ درون ذهن خود می‌گذارند.
• معمولا به موضوعات غیرانسانی مثل نجوم و ریاضی علاقه دارند.

افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید ممکن است هرگز ازدواج نکند و در بزرگسالی نیز با والدین خود زندگی کنند. این افراد معمولا در زندگی روزمره خود مشکلی ندارند اما به خاطر ناتوانی اجتماعی خود، در معرض خطر افت تحصیلی، کاری و مالی هستند. اغلب اوقات آن‌ها شغلی را انتخاب می‌کنند که حداقل تماس با دیگران را داشته باشد و ممکن است در کار خود موفق باشند اما روابط نزدیک آن‌ها اغلب با مشکل روبه‌رو است.

همچنین، افراد مبتلا به این اختلال بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال، اختلال اسکیزوفرنی، دیگر اختلال‌های شخصیت، افسردگی، خودکشی و اختلال‌های اضطرابی هستند.

تشخیص افتراقی اختلال شخصیت اسکیزوئید

افراد مبتلا به اختلال شخصیت‌ اسکیزوئید نشانه‌هایی مشابه اختلال اسکیزوفرنی، اختلال شخصیت اسکیزوتایپال، اختلال اضطراب اجتماعی، اختلال شخصیت پارانوئید، اختلال شخصیت اجتنابی و اختلال طیف اوتیسم را تجربه می‌کنند. بنابراین، تشخیص این اختلال‌ها از یکدیگر اهمیت خاصی دارد. در ادامه تفاوت اختلال شخصیت اسکیزوئید از اختلال‌های مشابه آورده است.

تفاوت اختلال شخصیت اسکیزوئید با اسکیزوفرنی چیست ؟

گرچه اختلال شخصیت اسکیزوئید و اختلال اسکیزوفرنی اسم‌هایی شبیه به هم دارند اما یکسان نیستند. شباهت آن‌ها در این است که هر دوی این اختلال‌ها، فرد مبتلا در برقراری ارتباط‌ اجتماعی مشکل دارد و هیجان زیادی از خود نشان نمی‌دهد. با این حال، در اختلال اسکیزوفرنی فرد مبتلا از واقعیت جدا شده و دچار هذیان، توهم و افکار پارانوئید می‌شود ولی در اختلال شخصیت اسکیزوئید چنین نیست.

افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید، توهم ندارند و محتوای حرف‌های آن‌ها عجیب یا گسسته نیست. گرچه که معمولا با صدای پایینی صحبت می‌کنند اما می‌توان رشته حرف‌های آن‌ها را دنبال کرد.

تفاوت اختلال شخصیت اسکیزوئید با شخصیت اسکیزوتایپال

«اختلال شخصیت اسکیزوتایپال» (Schizotypal Personality Disorder) نیز جزو خوشه الف اختلال‌های شخصیت طبقه‌بندی می‌شود. افراد مبتلا به این اختلال مانند افراد اسکیزوئید گوشه‌گیرند و از روابط نزدیک اجتناب می‌کنند اما علاوه بر این، رفتارهای عجیب‌وغریب، گفتار غیرمعمول، ظاهر غیرعادی، باورهای پارانوئید و افکار جادویی نیز دارند که در افراد اسکیزوئید دیده نمی‌شود.

تفاوت اختلال شخصیت اسکیزوئید و اختلال اضطراب اجتماعی

فرد مبتلا به «اختلال اضطراب اجتماعی» (Social Anxiety Disorder) احساس می‌کند وقتی در جمع قرار دارد، توسط دیگران به شکلی منفی قضاوت می‌شود و به همین دلیل، پریشانی شدیدی را در جمع‌ها تجربه می‌کند. او برای جلوگیری از این اضطراب، تا جایی که بتواند از موقعیت‌های اجتماعی فرار می‌کند، اما در اختلال شخصیت اسکیزوئید اجتناب فرد از روابط اجتماعی به‌خاطر ترس و اضطراب نیست، بلکه علاقه‌ای به برقراری این ارتباط‌ها ندارد.

تفاوت اختلال شخصیت اسکیزوئید با شخصیت پارانوئید چیست ؟

افراد مبتلا به «اختلال شخصیت پارانوئید» (Paranoid Personality Disorder) نسبت به دیگران بدبین و محتاط هستند، در نتیجه از ارتباط صمیمی اجتناب می‌کنند. آن‌ها ممکن است خودشان را کاملا منزوی کنند اما این رفتار از روی شک و سوءظن آن‌ها است. همچنین، پارانوئیدها نسبت به اسکیزوئیدها رفتار خشونت‌آمیزتری دارند. خشم انفجاری در پارانوئيدها مشاهده می‌شود ولی اسکیزوئيدها به‌ندرت هیجان شدیدی از خود نشان می‌دهند.

تفاوت اختلال شخصیت اسکیزوئید با شخصیت اجتنابی

کسانی که مبتلا به «اختلال شخصیت اجتنابی» (Avoidant Personality Disorder) هستند نیز از ارتباط اجتماعی اجتناب می‌کنند اما دلیل اصلی رفتار آن‌ها، عزت‌نفس پایین و ترس از بد بودن و طرد شدن است. در شخصیت اجتنابی فرد مبتلا تمایل به برقراری ارتباط با دیگران دارد اما ترس مانع او می‌شود، برعکس اسکیزوئیدها چنین ترسی ندارند اما تمایلی هم بر برقراری ارتباط ندارند.

تفاوت اختلال شخصیت اسکیزوئید با اختلال طیف اوتیسم

افراد مبتلا به «اختلال طیف اوتیسم» (Autism Spectrum Disorder) نیز مانند اسکیزوئیدها مهارت‌های اجتماعی پایینی دارند اما شدت مشکل در طیف اوتیسم بیشتر است. همچنین، در اختلال طیف اوتیسم «رفتار قالبی» (Stereotypical Behaviors) و تکراری دیده می‌شود. مثلا در اختلال طیف اوتیسم ممکن است فرد مبتلا برای ساعت‌ها فرفره‌ای را بچرخاند یا دستان خود را به شیوه‌ای خاص حرکت دهد اما این رفتار در اختلال شخصیت اسکیزوئید وجود ندارد.

علت شکل‌گیری اختلال شخصیت اسکیزوئید

شخصیت مجموعه‌ای از افکار، هیجان‌ها و رفتار است که توسط ترکیبی از ژنتیک و محیط شکل‌ می‌گیرد. وجود فردی در اقوام که مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید، اختلال شخصیت اسکیزوتایپال و اختلال اسکیزوفرنی باشد، احتمال ابتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید را قوت می‌بخشد که نشانه ریشه ژنتیکی این اختلال است.

همچنین، داشتن والدینی که رفتار سرد با کودک دارند، از او به درستی مراقبت نمی‌کنند و به احساسات او توجه نمی‌کنند، احتمال ابتلا به این اختلال را افزایش می‌دهد. با این حال، دلیل ایجاد اختلال شخصیت اسکیزوئید به‌طور خاص مشخص نیست.

نحوه درمان اختلال شخصیت اسکیزوئید

درمان اختلال‌های روانی نیازمند بررسی عمیق احساسات مراجعه‌کننده و برقراری ارتباط درمانی صمیمی درمانگر با مراجعه‌کننده است اما شخصیت‌های اسکیزوئید از هیجان‌های خود فاصله می‌گیرند و ارتباط صمیمی برقرار نمی‌کنند.

از سوی دیگر، اسکیزوئیدها مانند باقی اختلال‌های شخصیت معمولا نسبت به رفتار نامتعارف خود آگاه نیستند و تمایلی به تغییر آن ندارند. در نتیجه، فرایند روان‌درمانی آن‌ها می‌تواند بسیار سخت و مشکل باشد. با این حال، یکی از موثرترین راه‌های درمانی برای انواع اختلال شخصیت «‌روان‌درمانی» (Psychotherapy) است. معمولا درمان شخصیت اسکیزوئید به کمک آموزش مهارت‌های ارتباط اجتماعی و «مهارت‌های مقابله‌ای» (Coping Skills) صورت می‌گیرد و با توجه به تفاوت روانشناس و روانپزشک در فرایند درمان، افراد با این اختلال به روانشناس مراجعه می‌کنند.

روان‌درمانی اختلال شخصیت اسکیزوئید

روان‌درمانی انواع گوناگونی دارد. سه شیوه روان‌درمانی که می‌تواند به درمان اختلال شخصیت اسکیزوئید کمک کند، در ادامه توضیح داده شده است.

گروه‌درمانی

«گروه‌درمانی» (Group Therapy) شیوه‌ای از درمان است که در آن افرادی که معمولا مشکلی مشابه دارند، در کنار هم جمع شده و در حضور یک درمانگر مشکلات خود را به اشتراک می‌گذارند. این سبک درمانی می‌تواند به افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید کمک کند تا مهارت‌های اجتماعی خود را توسعه دهند.

خانواده‌درمانی

معمولا افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید، به درخواست و اصرار خانواده خود به متخصص مراجعه می‌کنند. برای همین در بسیاری از موارد «خانواده‌درمانی» (Family Therapy) می‌تواند به این افراد کمک کند تا انتظارات خانواده و افراد نزدیک خود را متوجه شوند. از سوی دیگر، در خانواده‌درمانی، درمانگر به خانواده مراجعه‌کننده آموزش می‌دهد که چگونه با او رفتار کنند تا باعث کناره‌گیری بیشتر او از جمع نشوند.

درمان‌ شناختی رفتاری

یکی از موثرترین و شناخته‌شده‌ترین سبک‌های روان‌درمانی، «درمان‌ شناختی رفتاری» (Cognitive Behavioral Therapy | CBT) است.

در این سبک درمانی، درمانگر به مراجعه‌کننده کمک می‌کند تا نگاه دقیق‌تری به افکار و هیجان‌های خود بیاندازد و متوجه شود افکارش چطور بر رفتارهایش تاثیر می‌گذارند. برای مثال، در مورد اختلال شخصیت اسکیزوئید درمانگر ممکن است افکار غیرواقعی فرد را نسبت به اهمیت و سودمندی ارتباط با دیگر انسان‌ها بررسی کند.

دارودرمانی اختلال شخصیت اسکیزوئید

معمولا از دارو برای درمان خود اختلال شخصیت اسکیزوئید استفاده نمی‌شود. اما اگر فرد از یک مشکل روانی همبود مثل افسردگی و اضطراب رنج ببرد، روانپزشک می‌تواند برای او دارو تجویز کند.

نحوه برخورد با افراد اسکیزوئید

هنگامی که فردی در یک خانواده مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئيد است، ممکن است دیگران از عدم تمایل او به صحبت کردن و تعامل با دیگران، احساس ناامیدی کنند. همچنین دیگران نسبت به سرنوشت چنین فردی نگران می‌شوند. به همین علت، در این بخش چند روش معرفی کرده‌ایم که به کمک آن‌ها می‌توانید به فرد اسکیزوئید کمک کنید و از خودتان نیز مراقبت کنید.

۱. بدون قضاوت گوش کنید

بپذیرید که فرد عزیز شما دیدگاهی متفاوت با شما دارد. اغلب اوقات اطرافیان از فرد اسکیزوئید می‌خواهند وقت بیشتری را برای آن‌ها بگذارد اما بهتر است به جای اینکه به او بگویید چطور باید احساس یا رفتار کند، از او در مورد آنچه که واقعا احساس می‌کند، بپرسید و برای درک کردن او وقت بگذارید.

۲. فرد اسکیزوئید را به درمان تشویق کنید

به کمک گزینه‌های تاثیرگذار بر آسایش آن‌ها در زندگی، می‌توانید این افراد را تشویق به درمان کنید. مثلا می‌توانید به سودمندی روابط دوستانه هنگام بیماری یا زمانی که نیاز به حمایت عاطفی دارند، اشاره کنید.

۳. تشخیص دهید چه زمان باید کار را متوقف کنید

اگر فرد اسکیزوئيد حاضر نیست بپذیرد اختلالی دارد، سعی نکنید با مشاجره نظر او را تغییر دهید. در عوض زمان بیشتری را به گوش دادن و همدلی با او صپری کنید (حتی اگر با ذهنیت او موافق نیستید). توجه کنید که اگر خود را مقابل او قرار دهید، هرگز نمی‌توانید به او کمک کنید.

۴. به دنبال زمینه‌های مشترک باشید

حتی اگر فرد اسکیزوئید نمی‌پذیرد که انزوای او برای او مشکل ایجاد کرده است، ممکن است بپذیرد که احساس افسردگی می‌کند یا به نظرش چیزی در زندگی‌اش کم دارد. در چنین شرایطی می‌توانید او را برای مشکلی که به آن باور دارد، تشویق به درمان کنید.

۵. متوجه ترجیحات آن‌ها باشید

سعی کنید به فعالیت‌هایی مورد علاقه فرد اسکیزوئید توجه کنید. اگر برای یک پیاده‌روی آرام در طبیعت از چنین فردی دعوت کنید، ممکن است به شما ملحق شود اما احتمالا پیشنهاد یک مهمانی بزرگ را رد خواهد کرد. اگر فرد اسکیزوئید دعوت شما را نمی‌پذیرد، این موضوع را شخصی در نظر نگیرید و متوجه شرایط او باشید.

۶. مراقب خودتان باشید

ارتباط با فرد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئيد دشوار است و ممکن است در ارتباط با چنین فردی احساس فرسودگی و ناامیدی کنید. اگر در کنار چنین شخصی زندگی می‌کنید، باید مراقب خودتان باشید. با افراد دیگر وقت بگذارید، به سرگرمی‌های مورد علاقه خود بپردازید و از یک متخصص ماهر کمک بگیرید.

۷. انتظارات خود را مدیریت کنید

تغییرات اجتماعی افراد اسکیزوئيد به آرامی رخ می‌دهد و باید انتظار واقع‌بینانه‌ای در مورد میزان این تغییر داشته باشد. انتظار نداشته باشید چنین فردی یک‌شبه، با چند صحبت کوتاه یا حتی با چند جلسه محدود روان‌درمانی تغییر بزرگی کند و عاشق مهمانی شود. در عوض تغییرات کوچک او را در نظر بگیرید و تشویق کنید.

۸. انتظار شکست را داشته باشید

در مسیر تغییر افراد اسکیزوئید ممکن است بارها خودشان را عقب بکشند و به غار انزوای خود برگردند. انتظار چنین رفتارهایی را داشته باشید و خودتان را سرزنش نکنید. متوجه باشید که وقتی فردی مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید است، حتی آشنایی با فردی جدید یا تصمیم به برقراری تماس تلفنی با یک دوست می‌تواند گام مهمی رو به جلو باشد.

اگر مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئيد هستیم، چه کار کنیم؟

اگر شما تشخیص اختلال شخصیت اسکیزوئيد دریافت کرده‌اید و قصد دارید به خودتان کمک کنید، می‌توانید از راه‌کارهایی که در ادامه این مطلب از مجله فرادرس آورده شده است، بهره بگیرید. هرگز فکر نکنید که این ذات شما است یا همواره این‌طور بوده‌اید و مجبورید در آینده نیز به همین شکل باشید. روش‌هایی وجود دارد که به شما کمک می‌کند ارتباط اجتماعی خود را بهبود ببخشید.

۱. روش‌های خودآرام‌سازی را بیاموزید

مردم اغلب برای کسب آرامش روحی از حمایت اجتماعی استفاده می‌کنند. آن‌ها با دوستان و نزدیکان خود صحبت می‌کنند و مشکلات و احساسات خود را به اشتراک می‌گذارند. با این حال، افرادی که دچار اختلال شخصیت اسکیزوئید هستند، تمایلی به معاشرت با دیگران ندارند. در نتیجه بهتر است سایر روش‌های کاهش استرس را بیاموزند تا بتوانند اضطراب‌های زندگی خود را کنترل کنند.

مدیتیشن و روش‌های ذهن‌آگاهی مثل «تنفس ذهن‌آگاه» (Mindful Breathing) از معروف‌ترین روش‌های کاهش اضطراب هستند. مدیتیشن را جزو برنامه منظم زندگی خود قرار دهید. همچنین، ورزش و تحرک بدنی را فراموش نکنید. می‌توانید برای شروع پیاده‌روی یا دوچرخه‌سواری را مد نظر قرار دهید.

۲. مهارت‌های اجتماعی خود را بهبود ببخشید

معمولا کسانی که در انزوا زندگی می‌کنند، در درک نشانه‌های اجتماعی غیرکلامی، حالت‌های چهره، زبان بدن و نشانه‌های اجتماعی کلامی ظریف مشکل دارند. تمرین این مهارت‌ها به شما کمک می‌کند تا از اشتباهاتی که در ارتباط پیش می‌آید، جلوگیری کنید و در موقعیت‌های اجتماعی راحت‌تر باشید.

در هنگام مکالمه، سعی کنید نسبت به صحبت‌های دیگران کنجکاو باشید. حتی اگر خودتان نمی‌توانید بیش از چند جمله کوچک برای ادامه مکالمه بیان کنید، تلاش کنید کنجکاوی خود نسبت به فرد مقابل را بیشتر نشان دهید. برای مثال، به جای سوال‌هایی که با بله و خیر پاسخ داده می‌شوند، سوال‌هایی بپرسید که پاسخ‌های طولانی‌تری دارند. مثلا به جای «آیا کتاب خواندن را دوست داری؟» بپرسید «اخیرا چه کتاب‌هایی خوانده‌ای؟». چنین سوالاتی سبب گفت‌وگویی عمیق‌تر و صمیمی‌تر می‌شود.

۳. تمرکز خود را تقویت کنید

افرادی که در انزوا زندگی می‌کنند، ممکن است در تنهایی خود در خیالات خود غرق شوند و از دنیای واقعی فاصله بگیرند. چنین حالتی می‌تواند در موقعیت‌های اجتماعی نیز اتفاق بیفتد و فرد را از دنیای اطراف جدا کند. اگر شما نیز چنین مشکلی دارید، سعی کنید به کمک تمرین‌های مکرر، روی حواس خود در لحظه متمرکز شوید. برای مثال می‌توانید تمرین کنید تا روی صدای طرف مقابل تمرکز کنید.

حالت گسستگی می‌تواند مربوط به آسیب‌های گذشته و اختلال‌های روانشناختی نیز باشد. در این صورت می‌توانید برای بهبود شرایط خود از روانشناسان کمک بگیرید.

۴. از موقعیت‌های اجتماعی آسان‌تر شروع کنید

اگر شما دچار اختلال شخصیت اسکیزوئید باشید، قطعا حفظ روابط اجتماعی از دید شما جان‎‌فرسا به نظر می‌رسد. برای اینکه حفظ روابط آسان‌تر باشند، می‌توانید از برقراری تماس‌های غیرحضوری و کوتاه مثل ارسال پیام شروع کنید. البته دقت کنید که این گونه تماس‌ها نباید جایگزین کامل ارتباط‌های چهره‌به‌چهره باشند اما برای شروع، به شما این امکان را می‌دهد که با سرعت مطلوب خود به دیگران پاسخ دهید و از «شکلک‌ها» (Emojis) برای بیان بهتر احساسات خود استفاده کنید.

همچنین می‌توانید فعالیت‌هایی را پیدا کنید که نیاز به معاشرت سبک‌تری دارند، فعالیت‌هایی که به شما اجازه می‌دهند اطراف افراد دیگر باشید اما لازم نیست تمام مدت با آن‌ها معاشرت داشته باشید. کوه‌نوردی گروهی یا باشگاه کتابخوانی می‌تواند مثال خوبی از این دسته فعالیت‌ها باشد.

۵. وظایف اجتماعی را زمان‌بندی کنید

بهتر است از یک برنامه اجتماعی منظم استفاده کنید. مثلا از قبل برنامه‌ریزی کنید که چه روزی قصد ارسال پیام یا ملاقات با فردی را دارید و حتما در همان روز این کار را انجام دهید. این کار به شما کمک می‌کند تا از قبل آمادگی ذهنی کافی برای معاشرت اجتماعی را داشته باشید. همچنین سعی کنید در زمان‌بندی خود، بین مدت زمان‌ معاشرت‌های اجتماعی و مدت زمان فعالیت‌های انفرادی تعادل ایجاد کنید.

۶. با خود و دیگران صادق باشید

هنگامی که احساس می‌کنید ادامه یک موقعیت اجتماعی برای شما طاقت‌فرسا است، خودتان را مجبور به ماندن در آن شرایط نکنید. این کار باعث انزجار و اجتناب بیشتر شما از موقعیت‌های اجتماعی در دراز مدت خواهد شد. با خودتان و دیگران، صادق و مهربان باشید و اگر واقعا دوست ندارید در یک رویداد اجتماعی شرکت کنید، دعوت‌ به آن را رد کنید.

تشخیص اختلال شخصیت اسکیزوئید در DSM

اختلال شخصیت اسکیزوئید نیز مانند تمام اختلال‌های روانی دیگر به کمک کتاب «راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی» (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders | DSM) تشخیص داده می‌شود. این کتاب آسیب‌شناسی روانی، مبنای قراردادی تشخیص و طبقه‌بندی تمام اختلال‌های روان‌شناختی است.

طبق کتاب DSM-V اختلال شخصیت اسکیزوئيد با ملاک‌های زیر شناخته می‌شود.

• الف: الگوی فراگیری از انزوای اجتماعی و بیان هیجان محدود در روابط اجتماعی که در اوایل جوانی شروع شده، در زمینه‌های مختلفی دیده می‌شود و چهار مورد (یا بیشتر) از موارد زیر را در بر دارد.
  1. هیچ تمایلی به روابط صمیمی حتی با افراد خانواده خود ندارد و از آن لذت نمی‌برند.
  2. تقریبا همواره فعالیت‌های انفرادی را انتخاب می‌کنند.
  3. میل جنسی کمی دارند یا هیچ میلی ندارند.
  4. از فعالیت‌های کمی لذت می‌برند یا از هیچ فعالیتی لذت نمی‌برند.
  5. به جز افراد خانواده درجه یک خود،‌ دوست صمیمی یا فرد معتمدی ندارند.
  6. نسبت به تمجیدها و انتقادها بی‌تفاوتند.
  7. از نظر عاطفی سرد هستند یا عاطفه خطی و سطحی دارند.
• ب: این علائم در طی اختلال دیگری مثل اسکیزوفرنی، دو قطبی، افسردگی همراه با ویژگی‌های روان‌پریشی، اختلال روان‌پریشی دیگر یا اختلال طیف اوتیسم دیده نشود و ناشی از اثرات فیزیولوژیک بیماری جسمانی دیگر نباشد.

توجه داشته باشید که به‌طور کل تشخیص اختلال‌های شخصیت پس از ۱۸ سالگی صورت می‌گیرد.

انواع اختلال شخصیت اسکیزوئید

«تئودور میلون» (Theodore Millon) روانشناس مشهور آمریکایی، فراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید را به چهار گروه تقسیم کرد.

1.  «اسکیزوئید بی‌عاطفه» (Affectless Schizoid): افرادی که دچار این شکل از اختلال شخصیت اسکیزوئید هستند، نه در درون خود احساسی به دیگران دارند و نه در ظاهر احساسی ابراز می‌کنند. آن‌ها هیچ اشتیاق و محبتی نسبت به دیگران ندارند و کاملا سرد و بی‌تفاوت به‌نظر می‌رسند. بسیار بعید است که این دسته افراد بتوانند در رابطه عاشقانه‌ای موفق باشند اما ممکن است بتوانند شغل خود را حفظ کنند.
2.  «اسکیزوئید منزوی» (Remote Schizoid): این گروه تمایل دارند از جامعه و تمام فعالیت‌های جمعی دور باشند، مثل کسانی که به تنهایی در بالای کوهی زندگی می‌کنند.
3. «اسکیزوئید کم‌انرژی» (Languid Schizoid): اسکیزوئیدهای کم‌انرژی، افسرده، خسته و منفعل به‌نظر می‌رسند. آن‌ها تحرک کمی دارند، از فعالیت خاصی لذت نمی‌برند و احتمالا موفقیت شغلی پایینی خواهند داشت.
4. «اسکیزوئید مسخ شخصیتی» (Depersonalized Schizoid): این دسته از اسکیزوئیدها دچار مسخ شخصیت هستند و این حس را دارند که از دور زندگی خود را مشاهده می‌کنند. آن‌ها احساس می‌کنند که از شخصیت و ‌هیجان‌های خود فاصله دارند و ممکن است از دور مثل یک مرده متحرک به نظر‌ برسند.

معرفی تست معتبر برای تشخیص اختلال شخصیت اسکیزوئيد

پرسشنامه مخصوصی برای تشخیص اختلال شخصیت اسکیزوئید ساخته نشده است اما خوشبختانه اختلال شخصیت اسکیزوئید در «پرسشنامه چند فازی مینه‌سوتا ۲» ( Minnesota Multiphasic Personality Inventory 2 |MMPI-2) و «پرسشنامه بالینی چند محوری میلون» (Millon Clinical Multiaxial Inventory | MCMI) اندازه‌گیری می‌شود.

هر دوی این تست‌ها از معتبرترین تست‌های روانشناسی شخصیت هستند که قابلیت ارزیابی بالینی برای اختلال‌های روانی همچون اختلال‌های شخصیت را نیز دارند. به‌خاطر پیچیدگی نمره‌گذاری و تفسیر هر دو تست باید حتما توسط متخصص روانسنجی اجرا شود.

اختلال شخصیت اسکیزوئید چقدر رواج دارد؟

این اختلال معمولا در اواخر نوجوانی یا اوایل جوانی بروز پیدا می‌کند، کمتر از ۵ درصد جمعیت را در برمی‌گیرد و در مردان بیشتر دیده می‌شود. همچنین در افرادی که در بستگان خود فرد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال، اختلال شخصیت اسکیزوئید یا اسکیزوفرنی دارند، شیوع بیشتری دارد.

معرفی فیلم در مورد اختلال شخصیت اسکیزوئید

اختلال شخصیت اسکیزوئید در برخی از فیلم‌ها به خوبی نمایش داده شده است. در اینجا به معرفی مختصر برخی آن‌ها می‌پردازیم.

۱. فیلم The Remains of the Day

فیلم «بازمانده روز» (The Remains of the Day) محصول سال ۱۹۹۳ است. این فیلم در فضای انگلستان بعد از جنگ جهانی رخ می‌دهد و «آنتونی هاپکینز» (Anthony Hopkins) در آن نقش یک سر پیشخدمت به «جیمز استیونز» (James Stevens) را بازی می‌کند که ویژگی‌های اسکیزوئيد دارد. بازمانده روز در ۸ بخش از جمله بهترین کارگردانی و بهترین بازیگر نقش اول برای آنتونی هاپکینز نامزد اسکار شد.

۲. فیلم Lars and the Real Girl

فیلم «لارس و دختر واقعی» (Lars and the Real Girl) داستان مرد خوش‌قلب و خجالتی است که سرانجام نامزد رویاهایش را به خانواده‌اش معرفی می‌کند اما این دختر واقعی نیست بلکه یک عروسک است. این فیلم که در ژانر کمدی-درام ساخته شده است به خوبی اختلال شخصیت اسکیزوئید را در شخصیت لارس به تصویر می‌کشد.