فرادرسترجمه فعل مضارع در عربی – به زبان ساده + مثال
برای ترجمه فعل مضارع از عربی به فارسی ابتدا باید فعل مضارع و انواع آن را در زبان عربی بشناسیم. بعد از آن نیاز است تا با انواع فعل مضارع در زبان فارسی و نحوه ساخت آن آشنا شویم. در این صورت می‌توانیم به راحتی افعال مضارع از زبان عربی را به زبان فارسی به شیوه درست و اصولی ترجمه کنیم. در این نوشته از مجله فرادرس قصد داریم در قدم اول فعل مضارع در زبان عربی و انواع آن را بررسی کنیم. پس از آن به سراغ ترجمه فارسی افعال مضارع همراه با مثال‌های مربوط به آن خواهیم رفت. در انتها می‌توانیم با استفاده از تمرین‌های پایانی متن، میزان یادگیری‌مان از این مبحث را بسنجیم.
فعل مضارع در عربی
صحبت از کاری که الان در حال انجام شدن است یا قرار است که در آینده‌ای نزدیک انجام شود، با فعل مضارع امکان‌پذیر است. در زبان عربی فعل مضارع بر وزن معینی ساخته میشود. تنها کافی است تا ریشه‌های فعل را به این وزن ببریم تا فعل موردنظرمان را در زمان مضارع بسازیم.
مهم‌ترین نشانه شناخت فعل مضارع در زبان عربی حضور حروف «أتین» در ابتدای این فعل است. یعنی فعل مضارع عربی با «ي»، «ت‍ة، «أ» و «ن» شروع میشود. دومین نشانه آن مرفوع بودن فعل مضارع است. فعل مضارع عربی از جمله کلمات معربی است که در حالت ساده و معلوم به صورت «معرب و مرفوع» شناخته میشود. مرفوع بودن فعل مضارع در صیغه‌های عربی مفرد به شکل ضمه در انتهای افعال مضارع قابل مشاهده است. اما در صیغه‌های جمع با حضور «نون عوض رفع» در انتهای افعال مضارع می‌توانیم آنها را به راحتی شناسایی کنیم. هنگام ساختن افعال مجزوم و منصوب از فعل مضارع نیز نون انتهای آن حذف میشود.
افعال ثلاثی مجرد همگی در سه وزن «یَفعَل»، «یَفعِل» و «یَفعُل» ساخته و سپس صرف می‌شوند. اما در ثلاثی مزید وزن‌ها مشخص شده هستند. برای درک بهتر این توضیحات به جدول صرف وزن فعل مضارع که در ادامه آمده توجه کنید.
| جدول وزن فعل مضارع ثلاثی مجرد | |
| صیغه | وزن فعل مضارع |
| الغائب | یَفْعَلُ |
| الغائبانِ | یَفْعَلان |
| الغائبونَ | یَفْعَلُون |
| الغائبة | تَفْعَلُ |
| الغائبتانِ | تَفْعَلان |
| الغائبات | یَفْعَلنَ |
| المخاطب | تَفْعَلُ |
| المخاطبان | تَفْعَلان |
| المخاطبون | تَفْعَلُون |
| المخاطبة | تَفْعَلینَ |
| المخاطبتانِ | تَفْعَلان |
| المخاطبات | تَفْعَلنَ |
| المتکلم‌الوحده | أفْعَلُ |
| المتکلم مع‌الغیر | نَفْعَلُ |
بر اساس آنچه که در این جدول مشاهده میشود، در صیغه‌های الغائب، الغائبة و المخاطب، علامت رفع را می‌توان به راحتی در انتهای فعل مشاهده کرد. از میان صیغه‌های مفرد، صیغه «المخاطبة» یعنی مفرد مونث مخاطب، به دلیل داشتن ضمیر «ي» از نون عوض رفع برای نشان دادن اعراب مرفوع استفاده میشود.
با یاد گرفتن وزن‌های فعل مضارع حالا نوبت به ساخت این نوع از فعل می‌رسد. برای ساخت یک فعل ابتدا باید ریشه‌های آن را از مصدر عربی فعل خارج کنیم. منظور از ریشه فعل سه حرف اصلی است که در تمامی اشکال آن فعل مشترک است و تکرار میشود. به عنوان مثال از مصدر «کتابة» می‌توانیم سه حرف اصلی «ک ت ب» را استخراج کنیم. چنین کاری با استفاده از فرهنگ لغات عربی یا معجم به راحتی انجام میشود.
بعد از آن باید این سه حرف اصلی را در وزن‌های مختلف فعل مضارع جای‌گذاری کنیم. برای فهم بهتر به فرمول ساخت فعل مضارع بر اساس وزن و جدول صرف فعل مضارع از ریشه کتب توجه کنید.
یَفعَلُ --> ی ف ع ل --> ک ت ب --> یکتب
یفعلون --> ی ف ع ل و ن --> کتب --> یکتبون
(با توجه به این فرمول سه حرف اصلی ریشه فعل را باید به جای «ف ع ل» در وزن‌های مضارع بگذاریم تا فعل موردنظرمان ساخته شود.)
| جدول صرف فعل مضارع از ریشه کتاب | |
| وزن | فعل |
| یَفْعُلُ | يَکتُبُ |
| یَفْعُلان | يَکتُبان |
| یَفْعُلُون | يَکتُبُون |
| تَفْعُلُ | تَکتُبُ |
| تَفْعُلان | تَکتُبان |
| یَفْعُلنَ | يَکتُبنَ |
| تَفْعُلُ | تَکتُبُ |
| تَفْعُلان | تَکتُبان |
| تَفْعُلُون | تَکتُبون |
| تَفْعُلینَ | تَکتُبینَ |
| تَفْعُلان | تَکتُبان |
| تَفْعُلنَ | تَکتُبنَ |
| أفْعُلُ | أکتُبُ |
| نَفْعُلُ | نَکتُبُ |
ترجمه فعل مضارع عربی در حالت معرب و معلوم
برای ترجمه صحیح فعل مضارع از عربی به فارسی ابتدا نیاز داریم تا با انواع مضارع در زبان فارسی آشنا شویم. برای ساختن فعل مضارع در زبان فارسی ابتدا باید به مصدر ماضی مراجعه کنیم. برای مثال مصدر «رفتن» را در نظر داشته باشید. در مرحله بعد، باید از این مصدر یک فعل امر در صیغه سوم شخص مفرد بسازیم. در این صورت مصدر رفتن به «برو» تغییر شکل می‌دهد. سپس با حذف کردن «ب» ابتدای فعل امر به ریشه مضارع آن فعل می‌رسیم. در این مورد «رو» ریشه فعل مضارع ماست. سپس آن را صرف می‌کنیم. مانند «رو + ام، ای، د، ایم، اید، اند». با توجه به این روند با شش فعل «روم، روی، رود، رویم، روید، روند» روبه‌رو می‌شویم.
اما برای ترجمه فعل مضارع در حالت معرب و مرفوع به فعل مضارع اخباری در فارسی نیازمندیم. برای ساخت این فعل باید از پیشوند «می» پیش از شکل صرف شده فعل مضارع ساده استفاده کنیم تا به شکل کامل مضارع اخباری برسم. در این صورت، فعل مضارعِ اخباری از مصدر رفتن به این شکل صرف میشود: «می‌روم، می‌روی، می‌رود، می‌رویم، می‌روید، می‌روند.»
برای ترجمه فعل مضارع عربی در حالت معرب و مرفوع باید از مضارع اخباری فارسی استفاده کنیم. ابتدا باید ریشه فعل را پیدا و معنی دقیقش را بدانیم، سپس بر حسب صیغه، آن را به شکل مضارع اخباری فارسی بنویسیم. برای درک بهتر به جدول ترجمه فعل مضارع مرفوع از ریشه کتب توجه کنید.
| جدول صرف فعل مضارع مرفوع از ریشه کتب همراه با ترجمه | |
| فعل مضارع | ترجمه |
| يَکتُبُ | می‌نویسد |
| يَکتُبان | می‌نویسند |
| يَکتُبُون | می‌نویسند |
| تَکتُبُ | می‌نویسد |
| تَکتُبان | می‌نویسند |
| يَکتُبنَ | می‌نویسند |
| تَکتُبُ | می‌نویسی |
| تَکتُبان | می‌نویسند |
| تَکتُبون | می‌نویسند |
| تَکتُبینَ | می‌نویسی |
| تَکتُبان | می‌نویسند |
| تَکتُبنَ | می‌نویسند |
| أکتُبُ | می‌نویسم |
| نَکتُبُ | می‌نویسیم |
«کتب» در معنای مصدری همان «نوشتن» در زبان فارسی است. فعل امر نوشتن به فارسی «بنویس» است. با حذف «ب» ابتدایی آن به ریشه مضارع «نویس» می‌رسیم. با صرف این ریشه و افزودن «می» به ابتدای آن به شکل مضارع اخباری آن دست پیدا می‌کنیم. برای درک بهتر به مثال‌های زیر توجه کنید.
یَستَخدِمُ الناسُ الشَبَکَةَ الدُوَلیَةَ کَثیراً.
مردم از شبکه جهانی (اینترنت) بسیار استفاده می‌کنند.
تَمنَحُ «مَؤَسَّسَةُ المَلِکِ فَیصَلٍ الخَیریَةُ» جوائِزَ عالَمیةً.
«موسسه خیریه ملک فیصل» جایزه‌های جهانی را اهدا می‌کند.
أنتما تَحجَزانِ الغرفةَ الیومَ.
شما اتاق را امروز رزرو می‌کنید.
تَتَقَدَّمُ الدولةُ في مَجالِ الاِقتِصادِ.
دولت در زمینه اقتصاد پیشرفت می‌کند.
تُقابِلُ الصَدیقاتُ في السوقِ.
دوستان در بازار دیدار می‌کنند.
هم یَشرَبونَ الشايَ في قاعَةِ الاِنتظارِ.
آنها چای را در سالن انتظار می‌نوشند.
إنَّهُم یَعیشونَ في أمنٍ و رَخاءْ.
آنها در امنیت و آسایش زندگی می‌کنند.
هل تَشتَریانِ حَوالَةً بَریدیَةً مِن مَکتَبِ البَریدْ؟
آیا حواله پستی را از اداره پست می‌خرید؟
أَذهَبُ إلی الجامِعَةِ الیوم.
امروز به دانشگاه می‌روم.
یَفتَحُ أبی بابَ المَنزِلِ بِالمِفتاحِ.
پدرم در خانه را با کلید باز می‌کند.
تَنجَحُ فاطمةٌ في الإِنتِخاباتْ.
فاطمه در انتخابات پیروز میشود.
ترجمه فعل مضارع در حالت معرب و مجهول
هرگاه فاعل یا انجام دهنده یک کاری در جمله مشخص نباشد، فعل آن جمله را باید در حالت مجهول به کار ببریم. در زبان عربی برای ساختن فعل مجهول عربی باید از وزن‌های مشخصی استفاده کنیم. اگر بخواهیم از فعل ماضی یک فعل مجهول بسازیم، ابتدا باید عین‌الفعل را مکسور کنیم. یعنی باید به عین‌الفعل، یا دومین حرف از ریشه فعل، علامت کسره بدهیم. سپس، تمامی علامت‌های آوایی قبل از آن را مضموم می‌کنیم. یعنی، به آن علامت ضمه می‌بخشیم. با درنظر داشتن چنین دستورالعملی می‌توانیم تمامی فعل‌های ماضی که شامل ثلاثی مجرد و ثلاثی مزید میشود، به راحتی مجهول کنیم. برای درک بهتر به کادر رنگی زیر توجه کنید.
فَعَلَ --> فُعِلَ
کَتَبَ --> کُتِبَ
مجهول کردن فعل مضارع در زبان عربی، همانند فعل ماضی دستورالعمل خاص خودش را دارد. به این ترتیب را که عین‌الفعل را مفتوح می‌کنیم. یعنی به دومین حرف از ریشه فعل در وزن مضارع، علامت فتحه می‌دهیم. سپس، تمامی حرکات آوایی قبل از آن را مضموم می‌کنیم. یعنی آنها را به «ضمه» تبدیل می‌کنیم. از این فرمول برای مجهول کردن افعال ثلاثی مجرد و مزید استفاده میشود. برای درک بهتر به کادر رنگی زیر توجه کنید.
یَفعُلُ --> یُفعَلُ
یَکتُبُ --> یُکتَبُ
ساختن فعل مضارع مجهول در زبان فارسی روش مخصوص به خودش را دارد. برای این کار اول از همه باید ریشه مضارع فعل را به حالت مصدر برگردانیم و از آن صفت مفعولی بسازیم. منظور از صفت مفعولی در زبان فارسی کلمه‌ای است که از اضافه شدن «ه» به انتهای ریشه یا بن ماضی ساخته میشود. به مثال زیر و نحوه استخراج صفت مفعولی از فعل مضارع دقت کنید.
می‌نویسم --> نویس --> نوشتن --> نوشت + ه --> نوشته
دومین مرحله ساخت فعل مجهول فارسی، به صرف مصدر «شدن» در زمان مضارع مربوط میشود. به عبارتی دیگر، افعال مجهول مضارع در زبان فارسی از ترکیب «صفت مفعولی + صرف فعل شدن در زمان مضارع» ساخته میشود. در نتیجه می‌توانیم بگوییم که در شکل مجهول فعل مضارع مصدر «شدن» در شش صیغه صرف و به صفت مفعولی اضافه میشود. بر همین اساس، فعل امر شدن «بشو» است. با حرف «ب» ابتدای آن به ریشه مضارع «شو» می‌رسیم. بعد از صرف آن و اضافه کردن «می» به ابتدای فعل به «می‌شوم، می‌شوی، میشود، می‌شویم، می‌شوید، می‌شوند» دست پیدا می‌کنیم. برای درک بهتر به جدول صرف فعل مضارع مجهول از ریشه کتب همراه با معنی توجه کنید.
| جدول صرف فعل مضارع مجهول از ریشه کتب همراه با معنی | |
| فعل مضارع مجهول | ترجمه به فارسی |
| یُکتَبُ | نوشته میشود |
| یُکتَبان | نوشته می‌شوند |
| یُکتَبُونَ | نوشته می‌شوند |
| تُکتَبُ | نوشته میشود |
| تُکتَبان | نوشته می‌شوند |
| یُکتَبنَ | نوشته می‌شوند |
| تُکتَبُ | نوشته می‌شوی |
| تُکتَبان | نوشته می‌شوید |
| تُکتَبُون | نوشته می‌شوید |
| تُکتَبین | نوشته می‌شوی |
| تُکتَبان | نوشته می‌شوید |
| تُکتَبنَ | نوشته می‌شوید |
| أُکتَبُ | نوشته می‌شوم |
| نُکتَبُ | نوشته می‌شویم |
برای ترجمه این فعل مضارع عربی ریشه آن یعنی «کتب» را به صورت مصدری یعنی «نوشتن» ترجمه می‌کنیم. سپس از آن صفت مفعول «نوشته» را می‌سازیم. این کلمه در ترجمه تمامی افعال مفعول مضارع از ریشه کتب به صورت یکسان به کار می‌رود. تنها بخشی که صیغه فعل عربی را مشخص می‌کند، نحوه صرف مصدر «شدن» به شکل مضارع اخباری در فارسی است که در جدول بالا مشاهده می‌کنیم. برای درک بهتر به مثال‌های زیر توجه کنید.
یُفتَحُ بابُ المَنزِلِ بِالمِفتاحِ.
در خانه با کلید باز میشود.
در این مثال که حالت معلومش را کمی بالاتر مشاهده کردیم، با حذف فاعل از جمله، یعنی کلمه «أب» اولین قدم را برای مجهول کردن جمله برداشتیم. در مرحله دوم، فعل مضارع را به شکل مجهول در آوردیم. سپس با مرفوع کردن مفعول‌به، نقش آن را به نائب فاعل تغییر دادیم.
تُحجَزَ الغرفةُ الیومَ.
اتاق امروز رزرو میشود.
در مثال بالا که جمله معلوم بود، فاعل ضمیر متصل الف به فعل بود. با حذف آن و قرار دادن مفعول‌به، یعنی «الغرفة» به جای فاعل، علاوه بر اینکه اعراب آن را مرفوع کردیم، فعل مجهول را نیز از نظر تعداد و صیغه با نائب فاعل هماهنگ کردیم.
تُستَخدَمُ الشَبَکَةُ الدُوَلیَةُ کَثیراً.
شبکه جهانی (اینترنت) بسیار استفاده میشود.
با تبدیل شدن «الشبکة» به نائب فاعل، صیغه فعل مضارع مجهول نیز به مفرد مونث غائب تغییر پیدا کرد. علاوه بر آن، اعراب «الدولیة» که صفت هست هم به تبعیت از موصوفش مرفوع شده است.
یُشرَبُ الشايُ في قاعَةِ الاِنتظارِ.
چای در سالن انتظار نوشیده میشود.
در مثال معلوم، فاعل ضمیر متصل واو در فعل بود که با آمدن «الشاي» به عنوان نائب فاعل، صیغه فعل به مفرد مذکر غائب در حالت مجهول تبدیل شده است.
ترجمه فعل مضارع در حالت مجزوم
فعل مضارع، یک فعل معرب است که می‌توان آن را منصوب یا مجزوم کرد. در این بخش قصد داریم حالت‌های مختلفی را که فعل مضارع در آن مجزوم میشود، بررسی کنیم. سپس به سراغ نحوه ترجمه هر یک از این شکل‌های فعل مضارع می‌رویم.
ترجمه فعل نهی در عربی
فعل نهی در مقابل فعل امر قرار می‌گیرد. ما در فعل امر عربی، انجام گرفتن کاری را درخواست می‌کنیم. اما در فعل نهی، دستور می‌دهیم تا کاری انجام نشود. در زبان عربی، فعل نهی، با استفاده از «لای نهی» ساخته میشود. به این ترتیب که آن را قبل از فعل مضارع قرار می‌دهیم و انتهای فعل را مجزوم می‌کنیم. افعال مضارع در صیغه‌های مفرد با حذف حرکت آخر فعل و جای‌گذاری ساکن در انتهای آن مجزوم میشود. در صیغه‌های مثنی و جمع نیز «نون عوض رفع» انتهای صیغه‌ها برداشته میشود.
برای ترجمه فعل نهی از عربی به فارسی باید آن را به شکل مضارع امری نفی ترجمه کنیم. نحوه ساخت آن به این صورت است که بعد از ساختن فعل امر از مصدر فارسی، باید حرف «بِ» ابتدایی آن را با «نَ» جایگزین و سپس در شش صیغه فارسی صرف کنیم. در نتیجه فعل امر منفی مصدر نوشتن به فارسی به این شکل نوشته میشود: «ننویسم، ننویسی، ننویسد، ننویسیم، ننویسید، ننویسند». حالا برای درک بهتر به جدول نحوه ترجمه ۱۴ صیغه فعل نهی از ریشه کتب توجه کنید.
| جدول صرف فعل نهی عربی از ریشه کتب همراه با معنی | |
| فعل نهی | معنی |
| لا يَکتُبْ | نباید بنویسد |
| لا يَکتُبا | نباید بنویسند |
| لا يَکتُبُوا | نباید بنویسند |
| لا تَکتُبْ | نباید بنویسد |
| لا تَکتُبا | نباید بنویسند |
| لا يَکتُبنَ | نباید بنویسند |
| لا تَکتُبْ | ننویس |
| لا تَکتُبا | ننویسید |
| لا تَکتُبوا | ننویسید |
| لا تَکتُبي | ننویس |
| لا تَکتُبا | ننویسید |
| لا تَکتُبنَ | ننویسید |
| لا أکتُبْ | نباید بنویسم |
| لا نَکتُبْ | نباید بنویسیم |
با توجه به موارد ذکر شده در جدول، ترجمه فعل نهی عربی در صیغه‌های مخاطب به صورت امر منفی ترجمه شده، اما شکل ترجمه آن برای ۶ صیغه غائب متفاوت است. برای ترجمه این صیغه‌ها باید از «نباید + مضارع التزامی» استفاده شود. برای درک بهتر به مثال‌های زیر توجه کنید.
هم لا یَشرَبوا الشايَ في قاعَةِ الاِنتظارِ.
آنها نباید چای را در سالن انتظار بنوشند.
لا تَنجَحْ فاطمةٌ في الإِنتِخاباتْ.
فاطمه نباید در انتخابات پیروز شود.
أنتما لا تَحجَزا الغرفةَ الیومَ.
امروز اتاق را رزرو نکنید.
لا یَستَخدِمْ الناسُ الشَبَکَةَ الدُوَلیَةَ کَثیراً.
مردم نباید زیاد از شبکه جهانی (اینترنت) استفاده کنند.
لا تَشتَریا حَوالَةً بَریدیَةً مِن مَکتَبِ البَریدْ.
حواله پستی را از اداره پست نخرید.
ترجمه فعل مجزوم با لم و لما
دو حرف مجزوم‌ساز «لم» و «لما» هرگاه پیش از فعل مضارع قرار بگیرند، آن را مجزوم می‌کنند. یعنی با آمدن آنها بر سر افعال مضارع، انتهای صیغه‌های مفرد علامت «ساکن» می‌گیرد و در صیغه‌های مثنی و جمع «نون عوض رفع» انتهای فعل حذف میشود.
هرگاه حرف «لم» پیش از فعل مضارع بیاید، معنای آن به «ماضی ساده منفی» تغییر پیدا می‌کند. از این یکی از روش‌های منفی کردن فعل ماضی را استفاده از «لم + صیغه مضارع» همان فعل ماضی نام می‌برند. برای درک بهتر به مثال‌های مربوط به آن توجه کنید.
لَمْ یُشارِکْ علیٌ في الإمتِحانِ.
علی در امتحان شرکت نکرد.
(در این مثال می‌توانیم به جای «لم یشارکْ» از ترکیب «ما شارکَ» نیز استفاده کنیم. هر دوی این افعال معنی ماضی منفی ساده به جمله می‌بخشند.)
لَمْ تُرسِلْ فاطمةٌ رسالةً لِصَدیقاتِها.
فاطمه برای دوستانش نامه‌ای ننوشت.
(در این مثال هم می‌توانیم از ترکیب «ما أرسلتْ» استفاده کنیم و همان مفهوم را برسانیم.)
أنتما لم تَحجَزا الغرفةَ الیومَ.
شما اتاق را امروز رزرو نکردید.
( کاربرد ترکیب «ما حجزتا» نیز برای این جمله صحیح است.)
لم تَتَقَدَّمْ الدولةُ في مَجالِ الاِقتِصادِ.
دولت در زمینه اقتصاد پیشرفت نکرد.
لم تُقابِلْ الصَدیقاتُ في السوقِ.
دوستان در بازار دیدار نکردند.
از حرف مجزوم‌ساز «لما» برای ساختن فعل ماضی نقلی منفی استفاده میشود. یعنی هرگاه دیدیم یک فعل در جمله با ساختار «قد + ماضی ساده عربی» وجود داشت، برای منفی کردنش باید از «لما + مضارع مجزوم» ریشه همان فعل و همان صیغه استفاده کنیم. برای درک بهتر به مثال‌های زیر توجه کنید.
لَمّا أَشرَبْ شایاً و لا قَهوَةْ و لا ماءْ.
چای و قهوه و آب ننوشیده‌ام.
هم لما یَشرَبوا الشايَ في قاعَةِ الاِنتظارِ.
آنها در چای را در سالن انتظار ننوشیده‌اند.
أنتما لما تَحجَزا الغُرفةَ الیومَ.
شما امروز اتاق را رزرو نکرده‌اید.
لما تَنجَحْ فاطمةٌ في الإِنتِخاباتْ.
فاطمه در انتخابات پیروز نشده است.
أنتُما لما تَشتَریا حَوالَةً بَریدیَةً مِن مَکتَبِ البَریدْ.
شما حواله پستی را از اداره پست نخریده‌اید.
لما یَفتَحْ أبي بابَ المَنزِلِ بِالمِفتاحِ.
پدرم در خانه را با کلید باز نکرده است.
ترجمه فعل مضارع همراه با فعل کان
از دیگر کاربردهای فعل مضارع این است که می‌توانیم آن را همراه با فعل‌های دیگر به کار ببریم و ترکیب جدیدی بسازیم. یکی از این ترکیب‌ها همراهی فعل ناقصه کان و فعل مضارع است. از این ترکیب برای ساختن فعلی استفاده میشود که قرار است معنی «ماضی استمراری» را به مخاطب برساند.
ماضی استمراری کاری است که در گذشته انجام شده‌است. اما این انجام شدن کار، نه به یک‌باره، بلکه به صورت مستمر و مداوم اتفاق افتاده است. به همین خاطر برای نشان دادن چنین معنایی در جمله باید به سراغ فعل ماضی استمراری برویم.
برای ساختن ماضی استمراری در زبان عربی به شکل صرف شده فعل کان و فعل مضارع نیاز داریم. چرا که هر دو جزء سازنده فعل ماضی استمراری در زبان عربی در تعداد و جنسیت باید با یکدیگر تطابق داشته باشند. به همین خاطر بهتر است به جدول صرف فعل ناقصه کان در دو زمان ماضی و مضارع توجه کنید.
| جدول فعل ناقصه کان در دو زمان ماضی و مضارع | |
| صیغه | ماضی - مضارع |
| الغائب | کان - یکون |
| الغائبان | کانا - یکونان |
| الغائبون | کانوا - یکونون |
| الغائبة | کانت - تکون |
| الغائبتان | کانتا - تکونان |
| الغائبات | کنَّ - یکنَّ |
| المخاطب | کنتَ - تکون |
| المخاطبان | کنتما - تکونان |
| المخاطبون | کنتم - تکونون |
| المخاطبین | کنتِ - تکونین |
| المخاطبتان | کنتما - تکونان |
| المخاطبات | کنتنَّ - تکنَّ |
| متکلم الوحده | کنتُ - أکون |
| متکلم مع‌الغیر | کنّا - نکون |
در زبان فارسی برای ساختن ماضی استمراری به «می + ماضی ساده» نیازمندیم. به عنوان مثال، ماضی استمراری از مصدر نوشتن به این شکل نوشته میشود. «می‌نوشتم، می‌نوشتی، می‌نوشت، می‌نوشتیم، می‌نوشتید، می‌نوشتند». بر همین اساس، هرگاه با ترکیب «کان + فعل مضارعَ در جملات عربی برخورد کردیم باید از همین فرمول برای ترجمه افعال استفاده کنیم. برای فهم بهتر به جدول صرف فعل ماضی استمراری از ریشه کتب و ترجمه آن دقت کنید.
| جدول صرف فعل ماضی استمراری عربی از ریشه کتب | |
| ماضی استمراری عربی | ترجمه به فارسی |
| کان یُکتَبُ | می‌نوشت |
| کانا یُکتَبان | می‌نوشتند |
| کانوا یُکتَبُونَ | می‌نوشتند |
| کانت تُکتَبُ | می‌نوشت |
| کانتا تُکتَبان | می‌نوشتند |
| کنَّ یُکتَبنَ | می‌نوشتند |
| کنتَ تُکتَبُ | می‌نوشتی |
| کنتما تُکتَبان | می‌نوشتید |
| کنتم تُکتَبُون | می‌نوشتید |
| کنتِ تُکتَبین | می‌نوشتی |
| کنتما تُکتَبان | می‌نوشتید |
| کنتنَّ تُکتَبنَ | می‌نوشتید |
| کنتُ أُکتَبُ | می‌نوشتم |
| کنّا نُکتَبُ | می‌نوشتیم |
برای درک بهتر به مثال‌های زیر توجه کنید.
کانَ یَستَخدِمُ الناسُ الشَبَکَةَ الدُوَلیَةَ کَثیراً.
مردم از اینترنت بسیار استفاده می‌کردند.
أنتما کنتما تَحجَزانِ الغرفةَ.
شما دو نفر اتاق را رزرو می‌کردید.
کانَتْ تَتَقَدَّمُ الدولةُ في مَجالِ الاِقتِصادِ.
دولت در زمینه اقتصاد پیشرفت می‌کرد.
هم کانوا یَشرَبونَ الشايَ في قاعَةِ الاِنتظارِ.
آنها در سالن انتظار چای می‌نوشیدند.
هل کنتما تَشتَریانِ حَوالَةً بَریدیَةً مِن مَکتَبِ البَریدْ؟
آیا شما حواله پستی را از اداره پست می‌خریدید؟
ترجمه فعل مضارع همراه با س و سوف
با استفاده از فعل مضارع در زبان عربی می‌توانیم جملاتی بسازیم که اشاره به آینده داشته باشد. تنها کاری که باید انجام بدهیم این است که از «س» و «سوف» پیش از فعل مضارع استفاده کنیم. به «س و سوف» حروف استقبال می‌گویند چون با وجود آنها در کنار فعل مضارع معنای مستقبل ساخته میشود. این حروف غیرعامل هستند و از همراهی آنها با فعل مضارع، تغییری در افعال ایجاد نمی‌شود.
فعل مستقبل یا آینده در زبان فارسی دو جزء دارد. قسمت اول آن از صرف شکل ساده مضارع فعل «خواستن» ساخته میشود. قسمت دوم هم به بن ماضی مصدر فعل موردنظر اختصاص دارد. به عنوان مثال برای ساختن فعل مستقبل از مصدر «نوشتن»، ابتدا بن مضارع آن را که «خواه» است، به دست می‌آوریم. سپس با بن ماضی «نوشت» ترکیب می‌کنیم و به شش صیغه «خواهم نوشت، خواهی نوشت، خواهد نوشت، خواهیم نوشت، خواهید نوشت و خواهند نوشت» می‌رسیم.
در زبان عربی، هرگا بخواهیم فعل مستقبل مربوط به آینده‌ای نزدیک بسازیم باید از «س» استفاده کنیم. «سوف» مربوط به افعال مستقبل در آینده دورتر هستند. اما ترجمه هر دوی آنها به زبان فارسی یکسان است و تفاوتی با هم ندارند. برای درک بهتر به مثال‌های زیر توجه کنید.
سَتَمنَحُ «مَؤَسَّسَةُ المَلِکِ فَیصَلٍ الخَیریَةُ» جوائِزَ عالَمیةً.
«موسسه خیریه ملک فیصل» جایزه‌های جهانی را اهدا خواهد کرد.
أنتما سَتَحجَزانِ الغرفةَ الیومَ.
شما اتاق را امروز رزرو می‌کنید.
سَوْفَ تَتَقَدَّمُ الدولةُ في مَجالِ الاِقتِصادِ.
دولت در زمینه اقتصاد پیشرفت خواهد کرد.
سوفَ تُقابِلُ الصَدیقاتُ في السوقِ.
دوستان در بازار دیدار خواهند کرد.
إنَّهُم سوفَ یَعیشونَ في أمنٍ و رَخاءْ.
آنها در امنیت و آسایش زندگی خواهند کرد.
سَتَنجَحُ فاطمةٌ في الإِنتِخاباتْ.
فاطمه در انتخابات پیروز خواهد شد.
سوالات رایج درباره ترجمه فعل مضارع در عربی
در این بخش به برخی از سوالات پر تکرار مربوط به ترجمه فعل مضارع از عربی به فارسی به اختصار پاسخ می‌دهیم.
معادل فارسی فعل مضارع در زبان عربی کدام فعل است؟
برای ترجمه فعل مضارع عربی باید از فعل مضارع اخباری در زبان فارسی استفاده کنیم.
ترجمه فعل مضارع منفی از عربی به فارسی چگونه انجام میشود؟
برای ترجمه فعل به فارسی باید از پیشوند منفیساز «ن» قبل از حرف «می» در مضارع اخباری فارسی استفاده کنیم.
تمرین مربوط به ترجمه فعل مضارع در عربی
برای ارزیابی عملکرد خود در رابطه با «مطلب …»، می‌توانید از تمرین‌هایی که در ادامه در اختیار شما قرار گرفته است استفاده کنید. تمرین شامل ۵ سؤال است و پس از پاسخ دادن به تمامی پرسش‌ها و ظاهر شدن دکمه «دریافت نتیجه آزمون»، می‌توانید نمره عملکردتان را مشاهده کنید و جواب‌های درست و نادرست را نیز ببینید. پاسخ سؤالات نیز بعد از هر آزمون آمده است.
۱. ترجمه عربی این جمله کدام گزینه است؟ « آیا می‌دانستی هر شعاع نوری از هفت رنگ زیبا تشکیل میشود؟»
هل کنت تعلم الذی نشعب ضوءً من سبعة ألوان جمیلة؟
أ کنتَ تعلمین أنَّ کلَّ شعاع ضوئي یتکون من سبعة ألوان جمیلة؟
أ أنتَ تعلم أنّ کلّ شعاع ضوء من سبعة ألوان الجمیلة یتشکل؟
هل أنت تعلمي أنّ شعاع الضوء من الالوان السابعة الجمیلة یتکون؟
ترجمه فارسی این جمله کدام گزینه است؟ «لاتسمَحْ إلا الأفکار الرائعة أن تؤثر قلبک حتی تحلو حیاتک.»
فقط به افکار دل‌انگیز اجازه بده بر قلبن تاثیر کند تا زندگی‌ات شیرین شود.
به اندیشه‌های مفید اجازه بده قلبت را تحت تاثیر قرار دهد تا زنگی شیرین شود.
اجازه نده چیزی جز اندیشه‌های مطلوب بر دلت اثر کند تا زندگی را بر تو شیرین گرداند.
فقط به اندیشه‌های تازه اجازه مده که دلت را تحت تاثیر قرار دهد تا زندگی‌ات به شیرینی گراید.
۳. ترجمه فارسی این جمله کدام گزینه است؟ «لَم تُؤجِّل الأستا‌ذ لنا الامتحان و ما نجحَت خُطّتنا لِتأخیره.»
استاد ما امتحان را عقب نینداخت و نقشه ما برای به تاخیر انداختنش بی فایده بود.
استاد امتحان را برای ما به تعویق نخواهد انداخت و نقشه ما برای آن موفق نشد.
استاد برای ما امتحان را عقب نمی‌اندازد و برنامه ما برای به عقب انداختنش موفقیت‌آمیز نبود.
استاد امتحان را برای ما به تاخیر نینداخت و نقشه ما برای به تاثیر انداختنش موفقیت آمیز نبود.
۴. ترجمه عربی این جمله کدام است؟ «این دختران باهوش اگر تلاش نکنند در انجام وظایف خود موفق نخواهند شد.»
إن لم تجتهد هولاء الذکیات، لن تفوزَ في القیام بواجباتهنَّ.
إن لا تجتهد هولاء البنات الذکیات لا ینجحنَ في أداء واجباتهنَّ.
إذا لم تجتهدنَ هولاء البنات الذکیات فلن ینجحنَ في أداء واجباتهنَّ.
إذا لا یجتهدن هولاء الذکیات، لا ینجحنَ في القیام بواجباتهنَّ.
۵. در کدام گزینه فعل مضارع معنی مضارع التزامی نمی‌دهد؟ - - -
قرّرنا أن نحترم جیراننا أکثر من قبل.
حاول الطلاب کثیراً لیَصلوا إلی أهدافهم.
الامتحاناتُ تَساعدُ التلمیذات لَتعلم دروسهنَّ فلیعلمنّ ذلک.
لا نراجعُ ترجمة الادعیة و الأحادیث لِفهمها.
جمع‌بندی
در این نوشته از مجله فرادرس درباره ترجمه فعل مضارع از عربی به فارسی مطالبی آموختیم. فهمیدیم که برای ترجمه فعل مضارع عربی باید از مضارع اخباری در زبان فارسی استفاده کنیم. همچنین فهمیدیم که افعال مضارعی که با «لم و لما» مجزوم می‌شوند، معنایشان به ماضی ساده و ماضی نقلی تغییر پیدا می‌کنند. همچنین فهمیدیم که هرگاه با ترکیب «کان + فعل مضارع» مواجه شدیم، باید آن را به شکل ماضی استمراری ترجمه کنیم. از همراهی «س و سوف» با فعل مضارع هم فعلی با معنای آینده و مستقبل ساخته میشود که باید آن را به وسیله ترکیب شکل صرف شده بن مضارع «خواستن» به علاوه بن ماضی، به فارسی ترجمه کنیم.
