مهارت نه گفتن چیست؟ + ۱۴ راهکار برای تقویت آن

فیلم آموزش هدف گذاری و انتخاب مسیر در زندگی – بخش یکم در فرادرس

بسیاری از مردم برای «نه گفتن» به دیگران مشکل دارند و نمی‌توانند بدون احساس گناه این کار را انجام دهند. وقتی کسی از آن‌ها خواهشی می‌کند هرگز او را رد نمی‌کنند و حتی اگر با دردسر مواجه شوند باز هم آن خدمت را انجام می‌دهند. اما از آنجایی که هر کاری بهایی دارد بهای پذیرش آن خواهش این است که شخص از برنامه خود عقب می‌ماند و در مدیریت زمان روزانه خود با مشکلات جدی مواجه می‌شود. به این ترتیب همواره در انجام امور خودش دچار مشکل می‌شود و نمی‌تواند هیچ بهانه‌ای بیاورد زیرا این ضعف خود اوست که نمی‌داند مهارت نه گفتن چیست.

اگر توان انجام کاری را دارید به این معنا نیست که باید حتما آن کار را انجام دهید. به‌طور مثال شما از حیوانات خانگی خوشتان می‌آید و دوستتان از یک طوطی نگهداری می‌کند. او در روزهای تعطیل سال که همه در فکر تفریح و استراحت هستند از شما می‌خواهد که از این طوطی مراقبت کنید تا او با خیال راحت به مسافرت برود. در این حالت اگر این خواهش را بپذیرید در روزهای تعطیل به‌شدت محدود می‌شوید و نمی‌توانید به کارهای دلخواهتان برسید. ولی با نپذیرفتن این خواهش، خود را از محدودیت‌های بی‌مورد رها می‌کنید.

اما نه گفتن همواره کار راحتی نیست. برای رد درخواست دیگران باید لحن بسیار مودبانه داشته باشید و برای نه گفتن با آن‌ها پرخاش نکنید. زیرا هیچ کس از نه شنیدن خوشش نمی‌آید و اگر لحن مناسبی نداشته باشید در مهارت های برقراری ارتباط خود دچار مشکل می‌شوید. همچنین تلاش کنید که بعد از استفاده از مهارت نه گفتن دچار عذاب وجدان نشوید. این حق شما است که بدون احساس گناه فعالیت‌های دلخواهتان را انتخاب کنید. یادتان باشد که دیگران نباید انتخاب‌های شما را محدود کنند. در ادامه روش‌های تقویت مهارت نه گفتن را بیشتر می‌آموزیم.

چطور بدون احساس گناه نه بگوییم؟

نه گفتن در عین سادگی برای بسیاری از ما کار سختی است. از این رو برای آن‌که بهتر دریابید که مهارت نه گفتن چیست برخی از تکنیک‌های کاربردی برای تقویت آن را مرور می‌کنیم. اگر شما نیز ازجمله افرادی هستید که در برابر درخواست‌های مکرر دیگران مقاومتی ندارید، این متدها برای شما کاربرد زیادی خواهند داشت.

فیلم آموزش اصول و تکنیک های متقاعد سازی افراد در فرادرس

۱. به خودتان اجازه نه گفتن بدهید

بعضی افراد توقع دارند که همواره درخواست‌هایشان پذیرفته شوند اما شما مجبور به پذیرش این انتظارشان نیستید و واقعا حق دارید که به آن‌ها جواب رد بدهید. ممکن است در ابتدای یادگیری این مهارت، نه گفتن برایتان دشوار باشد اما به‌مرور عادت می‌کنید. همین که این حق را برای خود قائل باشید عزت نفس زیادی پیدا می‌کنید و حتی در حین قبول درخواست‌ها نیز احساس بهتری نسبت به خود دارید زیرا این پذیرش از سر ناچاری نبوده است بلکه خودتان انتخاب کردید که این لطف را انجام دهید.

۲. حد و مرز تعیین کنید

اگر علتی برای رد درخواست دیگران داشته باشید راحت تر نه می‌گویید. البته الزامی برای داشتن دلیل وجود ندارد. علت نه گفتن شما می‌تواند ساده باشد. مثلا با عدم پذیرش درخواست طرف مقابل می‌خواهید حد و مرز خودتان را نشان دهید و این پیام را منتقل کنید که باید حتی به ساده‌ترین مسائل مربوط به شما اهمیت دهد. برای تعیین منطقی این حد و مرزها، نکات زیر را در نظر بگیرید.

دریابید که انجام چه کارهایی برایتان امکان‌پذیر است و چه کاری را با لذت انجام می‌دهید. در این حالت با علم به این‌که مهارت نه گفتن چیست حد و مرزهای خود را به دیگران تفهیم کنید. به‌طور مثال دو روز در پایان هفته دارید و می‌خواهید برای سفری کوتاه برنامه‌ریزی کنید. در این بین یک از اقوام تماس می‌گیرد تا برای چند روز به خانه شما بیاید. مسلما می‌توانید این چند روز را از آن‌ها پذیرایی کنید اما ترجیح می‌دهید همچنان به سفر بروید. بنابراین در این حالت به او جواب منفی می‌دهید تا بابت ناتوانی خود در نه گفتن آسیب نبینید.

مثال دیگر این است که شما کنکور دارید و فقط یک روز در هفته را به تفریح می‌پردازید. در این موقعیت درخواست دوستان را برای تفریح اضافه‌تر رد می‌کنید تا به قوانین تعریف شده خودتان پایبند باشید.

همچنین می‌توانید از مهارت نه گفتن برای مدیریت مالی شخصی استفاده کنید. به‌طور مثال فروشنده‌ای اصرار به خرید محصولی کرد و شما با وجود خواستن آن کالا درخواستش را رد می‌کنید تا جلوی هزینه‌های اضافه ماهانه خود را بگیرید.

۳. مراقب تکنیک های متقاعد سازی باشید

معمولا افراد جواب منفی شما را نمی‌پذیرند و سعی می‌کنند که با استفاده از تکنیک های متقاعد سازی نظرتان را تغییر دهند. آن‌ها معمولا از ترفندهای مشترکی استفاده می‌کنند که در پایین به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

فیلم آموزش شیوه های صحیح ارتباط گیری با کودکان در شرایط دشوار و آموزش به آن ها (وبینار ضبط شده) – رایگان در فرادرس

تکنیک احساس گناه

یکی از تکنیک‌ها این است که برای رد درخواستشان به شما احساس گناه بدهند. به یاد داشته باشید که چون دوستی برایتان کاری کرده است شما به او بدهکار نیستید زیرا در دوستی به میزان لطف یکدیگر امتیاز نمی‌دهند و هرکس با توجه به شرایط برای دیگری کارهایی انجام می‌دهد. اگر پس از کوچک‌ترین لطفی از شما انتظار داشتند و منت محبت‌های پیشین را بر سرتان گذاشتند این افراد دوستان واقعی شما نیستند و فقط به دنبال منافع خود می‌گردند.

تکنیک تکرار درخواست

تکنیک بعدی آن‌ها این است که درخواستشان را بیش از یک بار بیان می‌کنند تا شاید با تکرار آن، شما را مجاب به پذیرش خواسته خود کنند. در این حالت امکان دارد به جای تقاضای لطف بزرگ، درخواست کوچک‌تری را مطرح کنند تا لااقل آن را بپذیرید. در این حالت فراموش نکنید که با توجه به حدود و اولویت‌هایتان همچنان باید از مهارت نه گفتن استفاده کنید و در برابر خواسته‌های کوچک‌تر نیز تسلیم نشوید. به یاد داشته باشید که تمامی این تکنیک‌ها برای مواقعی صدق می‌کنند که به انجام کاری راضی نیستید و برنامه دیگری برای خود ترتیب داده‌اید.

تکنیک مقایسه

روش بعدی آن‌ها مقایسه شما با دیگران است. به‌طور مثال می‌گویند که پیش از شما با شخص دیگری مطرح کردند و او پذیرفته است. در این حالت توضیح دهید که همه یکسان نیستند و این حق را دارید که درخواست آن‌ها را نپذیرید.

۴. نه گفتن را تمرین کنید

شاید به نظرتان عجیب باشد اما نه گفتن نیز یک مهارت قابل تمرین است و برای درک بهتر این‌که مهارت نه گفتن چیست باید روزانه آن را در تنهایی خود تمرین کنید. در این حالت روبه‌روی آینه بایستید و با مرور درخواست‌های فرضی و رعایت ادب به شخص درون آینه «نه» بگویید. این تمرین به شما کمک می‌کند که در موقعیت‌های واقعی ارتباط موثرتری داشته باشید و بدون استرس به درخواست‌های بقیه پاسخ منفی بدهید.

بسیاری از افراد وقتی در شرایط پرتنشی قرار می‌گیرند توانایی نه گفتن را ندارند و ناخودآگاه پاسخ مثبت می‌دهند که این پاسخ مثبت بعدها برایشان پشیمانی زیادی به دنبال دارد. تمرین‌های ساده روزانه این‌چنین به شما در مدیریت استرس در این شرایط کمک می‌کند.

۵. پاسخ دادن را به تعویق بیندازید

افراد توقع دارند که شما در لحظه به آن‌ها پاسخ مثبت بدهید و اگر تاکنون این عادت را داشته‌اید احتمالا به صورت خودکار جواب بله می‌دهید. برای این‌که بدانید مهارت نه گفتن چیست و در این امر قوی شوید باید برای پاسخگویی کمی زمان بخرید. مثلا بگویید: «باید راجع به این موضوع فکر کنم.» یا «می‌توانم بعدا جواب دهم؟ خوشحال می‌شوم کمک کنم اما باید کمی برنامه‌هایم را بررسی کنم.»

وقتی این فرصت را برای خود مهیا می‌کنید اندیشیدن به جنبه‌های مختلف موضوع برایتان راحت‌تر می‌شود. در این حالت اگر موافق درخواست شخص نبودید به راحتی جواب منفی می‌دهید. به‌طور مثال یکی از همکارانتان، پروژه خود را به علت شروع پروژه‌ای دیگر نیمه‌کاره رها کرده است و از شما برای تکمیل آن کمک می‌خواهد. در این حالت به او این‌طور پاسخ دهید: «اجازه بدهید برنامه روزانه‌ام را بررسی کنم تا جواب دهم.». سپس اگر در جدول مدیریت زمان خود فرصت خالی نداشتد آگاهانه خواهش او را رد کنید.

۶. با جمله‌های مودبانه شروع کنید

وقتی با استفاده از قدرت تصمیم گیری به این نتیجه می‌رسید که درخواستی را رد کنید حتما از لحنی مودبانه و آرام استفاده کنید. همین که پاسخ منفی به کسی می‌دهید به اندازه کافی ناراحت‌کننده است. بنابراین با لحن تند خود شرایط را بدتر نکنید و اجازه دهید ذهن شخص نسبت به شما مثبت باقی بماند. برای درک بهتر این تمرین مثال زیر را در نظر بگیرید.

دوستی برای کمک به انجام پروژه درسی خود کمک گرفته است و شما لازم است که پاسخ منفی به او بدهید: «خیلی دوست داشتم کمک کنم. می‌دانم که روی پروژه حساس هستی و این درخواست نشان می‌دهد که به نوع کار من اعتماد داری. اما متاسفانه همزمان با پروژه تو، زمان امتحان‌های من فرارسیده است و باید خودم را برای آن‌ها آماده کنم.».

۷. به صورت شفاف نه بگویید

با گفتن چند جمله محبت‌آمیز می‌توانید به درخواست دیگران پاسخ منفی بدهید. پاسخ خود را در لفافه نگویید و اجازه دهید که طرف مقابل به‌طور واضح از تصمیم شما آگاه شود. مثلا در برابر دعوت دوستان توضیح دهید که این هفته را با برنامه‌های دیگری از قبل پر کرده‌اید و شرایط حضور در جمع آن‌ها را ندارید.

۸. از طرف مقابل تشکر و قدردانی کنید

قصد شما این است که بدون از بین بردن روابط، درخواست دیگران را نپذیرید و از طرفی نمی‌خواهید که بی‌ادب و عصبی به نظر برسید. بنابراین در حین استفاده از مهارت نه گفتن از طرف مقابل بابت این خواسته و اعتمادش به شما تشکر و قدردانی کنید. همچنین برای او آرزوی موفقیت کنید. به‌طور مثال در سال کنکور، فرصتی برای یادگیری موسیقی ندارید و دوست صمیمی شما پیشنهاد شرکت در کلاس پیانو را می‌دهد. در این حالت مودبانه توضیح دهید که فرصت این کار را ندارید و تشکر کنید که به شما این پیشنهاد را داده است. در نهایت نیز برای موفقیت او در این زمینه هنری آرزوی موفقیت کنید.

۹. علت نه نگفتن‌ها را بیابید

اکنون که برای پرورش مهارت نه گفتن تلاش می‌کنید یعنی این کار برای شما دشوار است. برای این که بهتر درک کنید مهارت نه گفتن چیست ابتدا باید علت ضعف خود در این زمینه را بیابید. به این بیندیشید که چه عواملی مانع از احساس راحتی شما می‌شوند و اجازه نمی‌دهند که درخواست بقیه را رد کنید. در زیر به برخی از علت‌های متداول بروز این ضعف اشاه کرده‌ایم.

ممکن است جزو افراد بسیار مهربان باشید و نخواهید که نه گفتن خود بقیه را ناراحت کنید.
امکان دارد از عصبانی کردن و از دست دادن دیگران بترسید و فکر کنید که با نه گفتن شما، دیگر دوستتان نخواهند داشت.
احتمال دارد که از برخورد دیگران دوری کنید و کوچک‌ترین برخورد از جانب آن‌ها شما را دچار استرس کند. در این حالت ترجیح می‌دهید که از بروز مشکلات این چنینی دور بمانید.

دانستن این علت‌ها به شما کمک می‌کند که بر ضعف‌های دیگر خود غلبه کنید. به‌طور مثال مهم‌ترین عامل مشترک در موارد بالا مسئله استرس و کمبود عزت نفس است. ترس از تنهایی و نداشتن دوست یعنی به اندزه کافی برای خود ارزش قائل نیستید و عزت نفس پایینی دارید. در صورتی که این قبیل مشکلات را در درون خودتان رفع کنید چه بسا که علاوه بر تقویت مهارت نه گفتن، به خودشکوفایی برسید.

۱۰. نه گفتن دلیل نمی‌خواهد

برخی افراد فکر می‌کنند که برای نه گفتن باید حتما دلیل قانع کننده‌ای داشته باشند. در حالی که این طرز تفکر اشتباه است. اگر تمایلی به انجام کار خاصی ندارید لزومی ندارد که به دنبال دلیل موجه بگردید. شما این اختیار را دارید که چیزی را بخواهید یا نخواهید و اجبار دیگران نباید تاثیری در تصمیم نهایی شما بگذارد. در تمرین مهارت نه گفتن، وقتی به‌دنبال علت موجهی می‌گردید این نکته را به یاد بیاورید و بدون آزار خود پیشنهاد دیگران را رد کنید.

به‌طور مثال اگر دوستی از شما خواست که با او به کنسرت بروید و شما صدای آن خواننده را دوست نداشتید خیلی راحت بگویید: «نه، ممنون. من به این خواننده و آهنگ‌هایش علاقه‌ای ندارم.».

یا به‌طور مثال اگر کسی از شما خواست که با او بیرون بروید، حتی بدون عنوان کردن دلیل قانع کننده می‌توانید این درخواست را رد کنید و پاسخ بدهید: «امروز اصلا حس بیرون رفتن ندارم. ممنون که پیشنهاد دادی اما ترجیح می‌دهم یک روز دیگر با تو همراه شوم.».

۱۱. حد و مرزهای خود را بپذیرید

برای این که بدانید مهارت نه گفتن چیست باید مرزهای خود را بشناسید. مرزها کاملا شخصی و معمولا ذهنی هستند و اشکالی ندارد که با حد دیگران فرق کنند. بنابراین این حدود تعیین شده در ذهنتان را بپذیرید و به خود اجازه پایبندی به آن‌ها را بدهید.

به یاد داشته باشید که مرزهای شما نسبت به دیگران بهتر یا بدتر نیستند و هرکس با توجه به این محدودیت‌ها انتخاب‌های خاص خودش را دارد. به‌طور مثال وقتی در چند راهی‌های زندگی قرار می‌گیرید با استفاده از مهارت تصمیم گیری چند معیاره و رعایت اصول درونی در نهایت انتخاب می‌کنید. انتخاب شما ممکن است کاملا با شخص دیگر متفاوت باشد و بخش زیادی از این موضوع به همان حدود ذهنی شما مرتبط است. بنابراین در مواجهه با درخواست‌های دیگران این محدودیت‌های شما هستند که بسیاری از آن‌ها را رد می‌کنند و اگر برای خود ارزش قائل باشید به درخواست‌های خارج از چارچوب دیگران جواب منفی می‌دهید.

به‌طور مثال در حین مذاکره با یکی از شرکت‌ها درمی‌یابید که درخواست‌های آن‌ها بیش از حد معمول است. اما از نظر همکاران دیگر این طور نیست. لزومی ندارد که مانند بقیه فکر کنید. شما می‌توانید مذاکره را طوری پیش ببرید که امتیاز کمتری بدهید و به این ترتیب به مرزهای ذهنی خود پایبند بمانید. مثال دیگر این است که شما برای رفتن به مهمانی‌های مختلف برای خود حد و مرزهایی تعیین کرده‌اید که دیگران آن مرزها را ندارند. هیچ مشکلی نیست اگر انتخاب کنید که به مهمانی خاصی نروید. این انتخاب شما است و با نرفتن به آن محفل نشان می‌دهید که می‌دانید مهارت نه گفتن چیست.

۱۲. به گذشته فکر نکنید

اگر می‌خواهید مهارت نه گفتن را به بهترین شکل در خود بپرورانید پس از رد درخواست طرف مقابل به انتخاب خود احترام بگذارید و دیگر به آن نیندیشید. شک و تردید و زیر سوال بردن جواب‌های منفی باعث تضعیف این مهارت در شما می‌شود و در موقعیت‌های بعدی جرئت دادن پاسخ منفی را نخواهید داشت.

در این مواقع به حس خوب راحتی و دوری از استرس پس از رد پیشنهاد بیندیشید. مسلما اگر خواسته‌های دیگران را می‌پذیرفتید اکنون مسئولیت انجام کاری خارج از برنامه برعهده شما بود و باید دوباره برنامه‌ریزی می‌کردید تا با کمک اصول مدیریت زمان و تلاش مضاعف به این کارهای اضافه بپردازید.

در این حالت مدام کار خوب خود را به یاد بیاورید و به‌جای احساس گناه از این حس رهایی از وظایف بی‌مورد لذت ببرید.

۱۳. از بروز مشکلات دوری کنید

در بسیاری از مواقع پاسخ مثبتی که می‌دهید باعث رنجش شما می‌شود و اگر ازجمله افراد با خصوصیت مهرطلبی باشید (همواره برای جلب محبت دیگران، به آن‌ها محبت کنید) پاسخ‌های مثبت مداوم به شما آسیب‌های جدی وارد می‌کند. به‌طور مثال یکی از دوستانتان همواره برای کمک، رویتان حساب می‌کند و شما هم به این درخواست‌ها نه نمی‌گویید. در این حالت آن شخص احساس مسئولیت کمتری را تجربه می‌کند و به‌مرور یاد می‌گیرد که از این نقطه ضعف شما برای رسیدن به هدف‌های خودش استفاده کند. اما اگر سرانجام بدانید که مهارت نه گفتن چیست و از آن استفاده کنید به احتمال زیاد روابط شما دچار مشکل می‌شود زیرا این دوستی دیگر منفعتی برای او ندارد و البته که مقصر اصلی این ماجرا رفتار اشتباه شما در گذشته بوده است. بنابراین پیش از این‌که به این نقطه برسید بر احساس گناه خود غلبه کنید و با نه گفتن، به دوست خود بیاموزید که روی پایش بایستد و این رابطه باارزش را حفظ کنید.

۱۴. احساس ارزشمندی داشته باشید

یکی از عمده‌ترین علت‌های ضعف در نه گفتن افراد این است که به خود و خواسته‌هایشان اهمیت نمی‌دهند و خودشان را فرد ارزشمندی نمی‌دانند. برای جلوگیری از احساس گناه برای جواب منفی، روی افزایش حس ارزشمندی خود کار کنید. در این راستا خوب است که از روش‌های زیر بهره ببرید.

نوشتن فهرستی از ویژگی‌های مثبت خود
استفاده از روش‌های ذهن آگاهی و گفتن جمله‌های مثبت به خود
یافتن علاقه‌مندی‌های و صرف زمان برای آن‌ها
دوری از مقایسه خود با دیگران
هدف گذاری‌های واقعی

مهارت نه گفتن در کودکان

کودکان برای این که بدانند مهارت نه گفتن چیست باید باارزش و مهم شمرده شوند تا به این ارزش‌ها پایبند بمانند و در برابر درخواست‌های بی‌جای دیگران ضعیف نباشند. شما به عنوان افراد بالغ می‌توانید با برخی اقدامات به آن‌ها قدرت و جرئت نه گفتن بدهید. در ادامه به این رفتارهای حساب‌شده اشاره می‌کنیم.

فیلم آموزش مهارت های زندگی برای نوجوانان در فرادرس

به نیازهای کودک پاسخ دهید

اگر کودک به چیزی نیاز دارید به نیاز او پاسخ دهید. مهم نیست که آن را رفع کنید یا خیر. مهم این است که این نیازها را ببینید و در صورت امکان رفعشان کنید و اگر تشخیص دادید که لزومی به برطرف کردن آن نیاز ندارید برای او مسئله را توضیح دهید تا دریابد که برای شما اهمیت دارد و حاضر هستید که برای راحتی او تلاش کنید. وقتی برای کودک کاری انجام می‌دهید این پیام به او می‌رسد که شخص مهمی است و لیاقت دیده شدن را دارد.

کودکان با باور این مسئله در سال‌های بعد همچنان احساس ارزشمندی می‌کنند و عزت نفس را در وجودشان شکل می‌گیرد.

از نگرانی برای نوع رفتار کودک دست بردارید

بچه‌ها به صورت غریزی با مهارت‌های اجتماعی آشنا هستند. به‌طوری که از هفته ششم تولد خود به دیگران لبخند می‌زنند. آن‌ها به رفتار شما می‌نگرند و دقیقا مطابق همین دیده‌ها، رفتارشان را تنظیم می‌کنند. گاهی بزرگسالان در رفتار با کودک دچار اشتباه می‌شوند و او را قضاوت می‌کنند. مثلا از هر ۱۰ باری که از کودک درخواست کاری می‌کنید حداقل ۹ بار، همان کار را مطابق درخواستتان انجام می‌دهد اما در بیشتر مواقع توجه شما به آن یک بار نافرمانی جلب می‌شود. همچنین وقتی کودک در میان افرادی نظیر معلم‌ها و پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها قرار می‌گیرد باز هم آن‌ها از او می‌خواهند که مطابق میلشان عمل کند. به این ترتیب تمام رفتار کودک مطابق با نظر دیگران می‌شود و هرگز درنمی‌یابد که خودش چه می‌خواهد و ترجیح می‌دهد در لحظه چه کاری انجام دهد.

به‌عنوان بزرگ‌تر برای این که به کودک بیاموزید مهارت نه گفتن چیست ابتدا باید کمک کنید که او کارهای دلخواهش را شناسایی کند و بعد با توجه به اهمیت آن‌ها به بقیه فعالیت‌های موجود «نه» بگوید.

از آن‌ها متناسب با سن خودشان انتظار داشته باشید

درباره رفتارهای طبیعی کودک در سن‌های مختلف اطلاعات به دست بیاورید. به‌طور مثال اگر مادری در سه‌ماهگی کودک به او غذای خشک بدهد، فرزند ناخودآگاه آسیب می‌بیند. در این حالت مادر نباید نتیجه بگیرد که فرزند بدغذایی دارد. نکته اینجاست که حرکت کودک در آن سن طبیعی است. در هر سنی بچه‌ها رفتارهای متناسب با سن خودشان را نشان می‌دهند بنابراین شما به عنوان بزرگ‌تر باید با این رفتارها آشنا باشید و کودک را به خاطر آن‌ها تنبیه نکنید تا سیر روحی سالمی را پیش بگیرد و بدون احساس حقارت بزرگ شود. به این ترتیب برای جلب رضایت شما و دیگران رفتارهای طبیعی خود را تغییر نمی‌دهد و توانایی نه گفتن در او پرورش داده می‌شود.

جواب‌های منفی کودک را تشویق کنید

به کودک خود بگویید که پاسخ منفی می‌تواند در برابر سوال‌های مختلف، جوابی درست و قابل پذیرش باشد و اگر او این پاسخ را انتخاب کند باز هم شما دوستش خواهید داشت و مهارت نه گفتن او هیچ صدمه‌ای به روابط موثر شما نمی‌زند. به‌طور مثال اگر نمی‌خواهد غذا بخورد، اشکالی ندارد یا اگر می‌خواهد مسیری از خیابان را به جای کفش، روفرشی بپوشد ایرادی ندارد. این کارهای کوچک را برای آن‌ها انجام دهید و بعد مثلا اگر خواست دست شما را در حین عبور از خیابان نگیرد در این حالت حدود نه گفتن را به او بیاموزید و درخواستش را رد کنید تا دریابد که ارزش‌هایی نظیر سلامت و امنیت به دقت و مراقبت بیشتری نیاز دارند.

حد و مرز شخصی تعریف کنید

به جای این‌که مانند دیکتاتورها کودک را محدود کنید، محدودیت‌هایی را برای خودتان در نظر بگیرید. تفاوت اصلی این جمله در لحن کلام و زبان بدن شما است.

به‌طور مثال دو نوع جمله برای یک مفهوم واحد وجود دارد:

جمله اول: نمی‌خواهم که به وسایل روی میز دست بزنی.
جمله دوم: اجازه نداری به وسایل من دست بزنی.

برای پرورش مهارت نه گفتن کودک همواره از جمله اول استفاده کنید تا احساس محدودشدن نداشته باشد و با احساس رهایی در تصمیم‌گیری‌ها عملکرد بهتری از خود نشان دهد.

خودتان را در موقعیت‌های مختلف مثال بزنید

معمولا مردم می‌ترسند نه بگویند و علت اصلی آن‌ها این است که همواره در تلاش برای جلب رضایت دیگران هستند. اما این مسئله خوبی نیست و کودک باید با نمونه‌هایی از این دست مواجه شود. بنابراین در مواقع مختلف، در قصه‌گویی و در روابط اجتماعی خود با دیگران به کودک نشان دهید که مهارت نه گفتن چیست تا هر موقعیتی را تحلیل کند و متناسب با همان موقعیت پاسخ مناسبی به درخواست دیگران بدهد.

مهارت نه گفتن در دانش آموزان

وقتی کودکان وارد مدرسه می‌شود هر روز در شرایط تصمیم‌گیری قرار می‌گیرند و این انتخاب‌ها روی زندگی آن‌ها تاثیر می‌گذارد. مثلا این‌که چه دوستی را از میان بچه‌های کلاس انتخاب کنند برایشان کاری سخت و مهم است. در بسیاری از مواقع دانش‌آموز باید در برابر درخواست بچه‌های همکلاسی پاسخ منفی بدهد و اگر این مهارت را نداشته باشد با مشکلات ریز و درشتی مواجه می‌شود.

فیلم آموزش آداب تجاری و مذاکره حرفه ای + فرهنگ مذاکرات بین المللی در فرادرس

برای این که مهارت نه گفتن را به دانش آموز یاد بدهید باید انتخاب‌هایش را تشویق کنید و توانایی نه گفتن را از او نگیرید. در بالا درباره توانایی نه گفتن در کودکان روش‌هایی را گفتیم که اگر از سن پایین کودک موارد گفته شده را رعایت کنید تا دوران مدرسه نیز همچنان شجاع و با عزت نفس خواهد بود اما اگر در کودکی همواره تحقیر شده است اکنون باید کمی روی ارزش‌های درون او بیشتر وقت بگذارید و اجازه دهید گاهی با شما در کمال امنیت مخالفت کند تا حد و مرزهایی برای خود تعریف کند و در هر موقعیت بهترین انتخاب را داشته باشد.

چطور در مذاکره نه بگوییم؟

اصول و فنون مذاکره پیچیدگی‌های زیادی دارد که برای تسلط بر آن‌ها علاوه‌بر گذراندن دوره‌های مختلف لازم است که تجربه کافی در این زمینه داشته باشید. افراد حرفه‌ای در مذاکره می‌دانند که مهارت نه گفتن چیست و از آن در موقعیت‌های مختلف استفاده می‌کنند. برای این‌که در مذاکره‌های خود با لحن مناسب‌تری درخواست‌ها را رد کنید، متناسب با شرایط از روش‌های زیر بهره بگیرید.

۱. چطور باید این کار را انجام دهم؟

وقتی این سوال را می‌پرسید، به‌طور مستقیم نه نگفته‌اید اما آن را با رفتار و زبان بدن خود نشان می‌دهید. در واقع با این پرسش خود را عقب نمی‌کشید بلکه از نظر تکنیک مذاکره به بخش دیگری وارد می‌شوید. از این سوال شما این طور برمی‌آید که علاقمند به پذیرش درخواست هستید اما توان انجام آن را ندارید. این تکنیک در برخی مواقع کاربردی است و گاهی نیز شرایط را بدتر می‌کند. بنابراین برای استفاده از آن موقعیت را بسنجید تا کار شما در مذاکره خراب نشود.

فنون مذاکره چیست و چطور در مذاکره ها برنده باشیم؟ — راهنمای کاملاً کاربردی

۲. می‌ترسم که نتوانیم این کار را انجام دهیم

در این حالت نیز می‌دانید که مهارت نه گفتن چیست و به‌جای استفاده از عبارت «نه» با ایجاد احساس همدردی و عذرخواهی، درخواست طرف مقابل را رد می‌کنید. در این حالت لحن کلام در ارتباط کلامی شما اهمیت زیادی دارد. به‌طور مثال می‌توانید بگویید: «پیشنهاد فوق‌العاده‌ای دادید اما می‌ترسم که ما از پس انجام آن برنیاییم.»

ارتباط کلامی چیست ؟ + راهنمای تقویت مهارت ارتباط کلامی

۳. این کار برای ما مناسب نیست

این حالت نیز زمانی به وجود می‌آید که طرف دوم مذاکره پیشنهاد انجام کاری را می‌دهد و شما با آن موافق نیستید. در این شرایط با استفاده از تکنیک همدلی این‌طور جمله‌بندی می‌کنید: «از این پیشنهاد شما قدردانی می‌کنم. واضح است که می خواهید با ما کار کنید اما متاسفانه این راه‌حل برای ما جواب نمی‌دهد.»

۴. نه بگویید

در مذاکره باید نه بگویید اما نه به صورت واضح و روشن. برخلاف تکنیک‌هایی که در بالا به آن‌ها اشاره کردیم، در مذاکرها باید نه گفتن را به جمله‌هایی همراه با همدردی تبدیل کنید تا از تاثیر منفی آن‌ها بکاهید. زیرا رنجیدن طرف مقابل ما ممکن است به ضرر کل سازمان تمام شود و از طرفی نباید تمام درخواست‌های آن‌ها را رد کنید. آنچه اهمیت دارد این است که صرفا امتیازهای کمتری بدهید و امتیازهای بهتری بگیرید تا مذاکره موفقی را پشت سر گذاشته باشید. بنابراین اگر با مسئله‌ای مخالف هستید آن را در لفافه بگویید یا جهت صحبت را عوض کنید تا مجبور به دادن پاسخ شفاف نشوید.

انواع مذاکره و کاربردهای آن ها — توضیحات کامل و دانستنی های مهم

فیلم آموزش شیوه های ایجاد تغییر در زندگی در فرادرس

اهمیت نه گفتن

مهارت نه گفتن در موقعیت‌های مختلف اهمیت زیادی دارد و به شما در پرورش مهارت‌های نرم دیگرتان کمک می‌کند. در ادامه به نکاتی اشاره می‌کنیم که با مطالعه آن‌ها درمی‌یابید که اهمیت مهارت نه گفتن چیست.

فیلم آموزش خودشناسی و ساخت نگرش نو در فرادرس

مهربانی، کمک به دیگران و صرف زمان و انرژی برای آن‌ها کار خوبی است اما به شرطی که این کارها به قیمت از بین رفتن خود واقعی شما تمام نشوند.
اگر همواره در تلاش برای رفع نیازها و مشکلات دیگران باشید هرگز فرصتی برای فکر کردن به نیازهای خودتان نخواهید داشت.
شما زمان، انرژی و منابع محدودی دارید و در برابرشان مسئول هستید. اگر تمام آن‌ها را برای دیگران خرج کنید دیگر فرصتی برای خود نخواهید داشت و این مسئله باعث ناراحتی و سردرگمی شما می‌شود.
مهارت نه گفتن به شما این امکان را می‌دهد که زمان و انرژی خود را در جای دلخواه خود مصرف کنید. در این حالت قسمتی از آن را به دیگران می‌بخشید و قسمتی را به خودتان اختصاص می‌دهید که باعث ایجاد تعادل در کل زندگی شما می‌شود.
وقتی به این مرحله می‌رسید رشد و توسعه فردی شما آغاز می‌شود و می‌توانید برای پیشرفت خود زمان صرف کنید.

چه افرادی نه نمی‌گویند؟

افرادی که همواره می‌خواهند دیگران را راضی نگه دارند هرگز از مهارت نه گفتن خود استفاده نمی‌کنند. این افراد دارای ویژگی‌های مشترکی هستند که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم. اگر شما نیز اغلب این ویژگی‌ها را در خود دیده‌اید باید ابتدا بدانید که مهارت نه گفتن چیست و سپس با استفاده از روش‌های بالا، این مهارت را در خود پرورش دهید.

فیلم آموزش تقویت عزت نفس، اعتماد به نفس و خودباوری در فرادرس

برای شناسایی نیازها و خواسته‌های خود مشکل دارید و بیش از حد آن‌ها را با بقیه هماهنگ می‌کنید.
همواره احساس شرمساری می‌کنید.
از درگیری و بحث بیزار هستید و برای این‌که صلح را پایدار کنید هر کاری را که بقیه بخواهند، برایشان انجام می‌دهید.
بیش از حد کار می‌کنید و علت اصلی آن این است که به پروژه‌های جدید جواب رد نداده‌اید.
پیش از هر تصمیم گیری از دیگران نظرسنجی می‌کنید.
الگوی روابطتان این است که بقیه افراد نظیر والدین می‌توانند بر شما حکم‌رانی کنند.
در موقعیت‌های مختلف حتی اگر نظر متفاوتی داشته باشید تظاهر می‌کنید که با موضوع موافق هستید.
احساسات واقعی خود را زیر پرخاشگری و عصبانیت‌های بیش از حد، تعارف‌های بی‌مورد و قربانی جلوه دادن خود پنهان می‌کنید.
با هر موقعیتی خودتان را تطبیق می‌دهید و هیچ کس نمی‌داند روی واقعی شما کدام است.
نقش روانشناس را برای دوستان، شریک عاطفی یا خانواده بازی می‌کنید تا احساسات خود را تخلیه کنند.
مهم نیست که چقدر برای جلب رضایت دیگران تلاش می‌کنید زیرا در نهایت باز هم احساس می‌کنید که به اندازه کافی خوب نیستید.

معایب نه نگفتن

اگر هرگز از مهارت نه گفتن استفاده نکنید با مشکلات زیادی روبه‌رو می‌شوید که در پایین به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.

کمبود عزت نفس

وقتی همواره درخواست دیگران را قبول می‌کنید یعنی آن‌ها را بیش از خودتان در اولویت قرار می‌دهید و این امر در کاهش عزت نفس شما موثر است. در واقع اگر خودتان کاری داشته باشید و شخصی از شما کار دیگری را بخواهد خودتان را بی‌ارزش می‌شمارید و ابتدا به درخواست او پاسخ مثبت می‌دهید. به‌تدریج این رفتار در ذهن شما و بقیه حک می‌شود که فرد باارزشی نیستید و همه فقط برای رفع مسائل خود به شما رجوع می‌کنند.

عزت نفس چیست ؟ – تفاوت با اعتماد به نفس + راه افزایش به زبان ساده

کمبود اعتماد به نفس

اگر شجاعت لازم را برای رد درخواست دیگران نداشته باشید و ندانید که مهارت نه گفتن چیست اعتماد به نفس کافی برای نمایش توانایی‌های خود را نیز نخواهید داشت. به‌طور مثال چون همواره در حال لطف کردن به دیگران هستید زمان کافی برای انجام کارهای خود ندارید و دیگران شما را شخصی بدقول می‌دانند. در این حالت دیگر اعتماد به نفس کافی برای مدیریت زمان کارها و استفاده از چک لیست را نیز ندارید زیرا هر لحظه ممکن است مجبور به انجام کارهای دیگران شوید.

اعتماد به نفس چیست ؟ + ۲۶ تکنیک طلایی برای افزایش آن

عدم تمرکز

وقتی ندانید که مهارت نه گفتن چیست همواره کوهی از کارهای غیرمرتبط، آزاردهنده و وقت‌گیر شما را احاطه کرده‌اند و نمی‌توانید با آرامش فکری به انجام امور مربوط به خودتان بپردازید. به‌طور مثال برای مطالعه صحیح باید عوامل حواس‌پرتی را تا حد ممکن از محیط حذف کنید اما اگر به درخواست دوست خود برای رفتن به مهمانی پاسخ مثبت داده باشید در محیط شلوغ هرگز توانایی مطالعه نخواهید داشت یا این فرایند خیلی سخت‌تر از حالت عادی خواهد شد.

روش مطالعه صحیح چیست ؟ – به زبان ساده + مرور انواع روش ها

البته در نظر داشته باشید اگر در نه گفتن افراط کنید و هیچ درخواستی را نپذیرید هرگز نمی‌توانید انواع مهارت های ارتباطی را با بقیه داشته باشید. به‌طور مثال اگر شخصی همواره به شما محبت می‌کند، طبیعی است که درخواست ساده و عادی او را بپذیرید و رد چنین درخواستی نشان می‌دهد که آن رابطه برای شما ارزشی ندارد.

مثلا با یکی از دوستان خود صمیمیت بیشتری دارید و او همواره به شما لطف می‌کند. حال، او مریض شده است و نیاز به کمک دارد. در این حالت اگر درخواستش را رد کنید او هرگز این رفتارتان را فراموش نمی‌کند و دیگر مانند سابق با شما صمیمی نخواهد بود. موضوع در این مواقع اولویت‌بندی درست است. اگر بتوانید اولویت هر امری را به‌درستی تعیین کنید هرگز در مهارت نه گفتن دچار ضعف نمی‌شوید.

یکی از روش‌های موفقیت در این امر یادگیری برنامه ریزی عصبی کلامی یا همان NLP است که با استفاده از آن هرگز در اولویت‌بندی و انتخاب عبارت‌ها دچار مشکل نمی‌شوید و روابط موثرتری برای خود می‌سازید.

برنامه ریزی عصبی کلامی چیست ؟ – آموزش NLP به زبان ساده + معرفی کتاب

فیلم آموزش آرامش روانی و دور کردن اضطراب و استرس در فرادرس

استرس و افسردگی

وقتی بیش از حد توان خود، مسئولیت‌ها را برعهده می‌گیرد هرگز به تمام کارهای داخل چک لیست روزانه نمی‌رسید و همین امر شما را افسرده می‌کند. همچنین چون همیشه از برنامه عقب هستید احساس آرامش ندارید و روزانه استرس زیادی را تحمل می‌کنید. این در حالی است که اگر بخشی از این مسئولیت‌ها را قبول نمی‌کردید شادتر و آرام‌تر بودید و همچنین برای موفقیت‌های کوچک و بزرگ خود احساس شادی می‌کردید.

فیلم آموزش اثر مرکب برای موفقیت در فرادرس

کتاب مهارت نه گفتن

مطالعه کتاب‌های مرتبط، راه دیگری است که به شما کمک می‌کند که دریابید مهارت نه گفتن چیست. اگر به غیر از متدهای بالا به تمرین‌های بیشتری برای تسلط بر این مهارت نیاز دارید توصیه ما این است که به آثار زیر مراجعه کنید. با توجه به اهمیت مهارت نه گفتن تاکنون در کل دنیا آثار زیادی در این حوزه منتشر شده‌اند که در زیر به برخی از بهترین موارد آن اشاره می‌کنیم.