چگونه فعل ها را در عربی ترجمه کنیم؟ – آموزش ۲۰ تکنیک کاربردی با مثال و تمرین

از نظر معنایی، فعل‌ها مهم‌ترین بخش جمله‌های عربی هستند. با توجه به فعل‌هاست که متوجه می‌شویم پیام اصلی گوینده و نویسنده جمله چه بوده است. به همین علت، در ترجمه جمله‌های عربی به فارسی، حتماً لازم است با روش ترجمه افعال مختلف عربی آشنا باشیم. به‌طور مثال، لازم است بدانیم ترجمه فعل‌های مجهول چه تفاوتی با ترجمه فعل‌های معلوم دارد یا اینکه فعل‌های زمان‌های مختلف را به چه صورت باید ترجمه کنیم. در این مطلب از مجله فرادرس، به این موضوع می‌پردازیم که چگونه فعل ها را در عربی ترجمه کنیم. همچنین ۲۰ تکنیک کاربردی را برای ترجمه فعل‌های عربی معرفی می‌کنیم. در عین حال، تمرین‌ها و مثال‌های متنوعی را در اختیارتان قرار می‌دهیم تا با توجه به آن‌ها، روش ترجمه فعل‌های عربی را به‌طور عملی بیاموزید.

چگونه فعل ها را در عربی ترجمه کنیم؟

در زبان عربی، فعل‌های متنوعی به کار می‌روند. برای ترجمه هرکدام از این فعل‌‌ها باید از روش‌های متفاوتی استفاده کنیم. روش ترجمه انواع فعل‌های عربی را می‌توانید با مشاهده فیلم آموزش ترجمه از عربی به فارسی فرادرس یاد بگیرید. لینک این فیلم آموزشی را در ادامه آورده‌ایم.

انواع فعل‌های عربی و روش ترجمه آن‌ها را به‌طور خلاصه در جدول زیر نشان داده‌ایم.

اکنون که به‌طور کلی آموختیم چگونه فعل ها را در عربی ترجمه کنیم، آمادگی آن را داریم که تکنیک‌های ترجمه هرکدام از آن‌ها را به‌صورت جداگانه بیاموزیم. در بخش‌های بعدی، این تکنیک‌ها را همراه با مثال آموزش می‌دهیم.

روش‌ ها و تکنیک های ترجمه فعل های عربی

در بخش قبلی، به‌طور کلی یاد گرفتیم که چگونه فعل ها را در عربی ترجمه کنیم. در این بخش، تکنیک‌ها و روش‌های ترجمه تمامی فعل‌های عربی را با مثال بررسی می‌کنیم. همچنین تمرین‌هایی را برای یادگیری بهتر آن‌ها به مخاطبان ارائه می‌دهیم.

۱. فعل ماضی ساده

«فعل ماضی ساده» فعلی است که قبل از آن هیچ حرف عامل یا غیرعاملی قرار نگرفته باشد. این نوع از فعل‌های ماضی را در زبان فارسی به‌صورت «ماضی ساده» ترجمه می‌کنیم.

روش ترجمه فعل ماضی ساده را در کادر زیر نشان داده‌ایم.

فعل‌های ماضی ساده فارسی با ساختار (بن ماضی + شناسه «ـَ م، ی، Ø، یم، ید، ـَ ند») صرف می‌شوند.

نکته: انتهای اغلب فعل‌های ماضی ساده، ضمیر متصل فاعلی قرار می‌گیرد. (مانند «ذَهَبَ، ذَهَبَا، ذَهَبُوا، ذَهَبَتْ، ذَهَبَتَا، ذَهَبْنَ، ذَهَبْتَ، ذَهَبْتُمَا، ذَهَبْتُمْ، ذَهَبْتِ، ذَهَبْتُمَا، ذَهَبْتُنَّ، ذَهَبْتُ، ذَهَبْنَا»)

۲. قد + فعل

حرف «قَدْ» یکی از حروف غیرعامل در زبان عربی است که قبل از فعل‌های ماضی و فعل‌های مضارع قرار می‌گیرد و معنای آن‌ها را تغییر می‌دهد. در کادر زیر، روش ترجمه «قدْ» و فعل بعد از آن را نشان داده‌ایم.

برای اینکه ساختارهای بالا و روش ترجمه آن‌ها را بهتر یاد بگیرید، به نکته‌های زیر دقت کنید.

• اگر «قَدْ» قبل از فعل ماضی بیاید، نشان‌دهنده تأکید بر وقوع فعل است. به همین دلیل، برای ترجمه آن می‌توانیم از قیدهای تأکید «حتماً»، «قطعاً» و... استفاده کنیم.
• اگر «قَدْ» قبل از فعل مضارع بیاید، نشان‌دهنده تردید در وقوع فعل یا کم بودن احتمال وقوع فعل است. اگر به معنای تردید در وقوع فعل باشد، آن را با کلمه «شاید» ترجمه می‌کنیم اما اگر کم بودن احتمال وقوع فعل را نشان بدهد، آن را با قید «گاهی» ترجمه می‌‌کنیم.
• در زبان فارسی، فعل ماضی نقلی با ساختار (صفت مفعولی + فعل کمکی «ام، ای، است، ایم، اید، اند») صرف می‌شود.
• فعل مضارع التزامی فارسی با ساختار (ب‍ـ + بن مضارع + شناسه «ـَ م، ی، ـَ د، یم، ید، ـَ ند») ساخته می‌شود.
• فعل مضارع اخباری فارسی نیز با ساختار «می + بن مضارع + شناسه» صرف می‌شود.

نکته‌ها و ساختار بالا را با توجه به مثال‌های زیر بهتر یاد می‌گیرید. در مثال‌های زیر، «قَدْ» ابتدا بر سر فعل ماضی قرار گرفته است که آن را به‌صورت ماضی نقلی و با استفاده از قید تأکید «قطعاً» ترجمه کرده‌ایم.

در جمله دوم، «قَد» قبل از فعل مضارع آمده است. در این حالت، هم می‌توانیم آن را به‌صورت «شاید + مضارع التزامی» یا «گاهی + مضارع اخباری» ترجمه کنیم. روش ترجمه فعل مضارع در چنین حالتی، به جمله و سایر کلمه‌های آن بستگی دارد.

۳. مضارع مرفوع

«فعل مضارع مرفوع» فعلی است که قبل از آن، هیچ‌کدام از حروف عامل (ادات نصب، ادات جزم و...) نیامده باشند. انتهای این فعل‌ها، یا حرکت ضمه (ـُ) قرار می‌گیرد یا نون عوض رفع می‌آید.

روش ترجمه فعل‌های مضارع مرفوع را در کادر زیر و با مثال نشان داده‌ایم.

نکته: فعل‌های مضارع مرفوع دارای اعراب ظاهری ضمه (ـُ) یا نون عوض رفع هستند. مانند «يَضْحَكُ، يَضْحَكَانِ، يَضْحَكُونَ، تَضْحَكُ، تَضْحَكَانِ، يَضْحَكْنَ، تَضْحَكُ، تَضْحَكَانِ، تَضْحَكُونَ، تَضْحَكِينَ، تَضْحَكَانِ، تَضْحَكْنَ، أَضْحَكُ، نَضْحَكُ».

ساختار فعل‌های مضارع و روش صرف آن‌ها در فیلم آموزش رایگان فعل مضارع عربی پایه هشتم فرادرس تدریس شده است.

۴. ادات نصب + فعل مضارع

«أدات نصب» حروف عاملی هستند که قبل از فعل مضارع قرار می‌گیرند و آن را به‌صورت منصوب درمی‌آورند. وجود این ادات قبل از فعل مضارع، معنای فعل را نیز تغییر می‌دهد.

در کادر زیر، هم ادات نصب و هم روش ترجمه فعل مضارع بعد از ادات نصب را نشان داده‌ایم.

با توجه به مثال‌های زیر یاد می‌گیریم چگونه فعل ها را در عربی ترجمه کنیم و ساختارهای بالا را به فارسی معنی کنیم.

با توجه به ساختارها و مثال‌های بالا پی می‌بریم که فعل‌های مضارع بعد از ادات نصب، معمولاً به‌صورت «مضارع التزامی» ترجمه می‌شوند. البته «ل‍ـِ» و «لَنْ» هم جزء ادات نصب هستند اما روش ترجمه آن‌ها را در تکنیک‌های ۵ و ۶، به‌طور جداگانه توضیح می‌دهیم.

نکته: اگر فعل‌های مضارع بعد از ادات نصب قرار بگیرند، انتهای آن‌ها، حرکت فتحه (ـَ) قرار می‌گیرد یا نون پایانی آن‌ها حذف می‌شود، به‌جز در صیغه‌های جمع مؤنث. (مانند «يَرْجِعَ، يَرْجِعَا، يَرْجِعُوا، تَرْجِعَ، تَرْجِعَا، يَرْجِعْنَ، تَرْجِعَ، تَرْجِعَا، تَرْجِعُوا، تَرْجِعِي، تَرْجِعَا، تَرْجِعْنَ، أَرْجِعَ، نَرْجِعَ»)

۵. لن + فعل مضارع

«لَنْ» یکی از ادات نصب است که قبل از فعل مضارع قرار می‌گیرد و علاوه‌بر منصوب کردن فعل، معنای آن را نیز تغییر می‌دهد. روش ترجمه این حرف و فعل بعد از آن را در کادر زیر مشاهده می‌کنید.

در مورد ساختار بالا و روش ترجمه آن، لازم است به نکته‌های زیر توجه داشته باشید. با توجه به این نکته‌ها می‌آموزیم که چگونه فعل ها را در عربی ترجمه کنیم.

• هرگاه «لَنْ» قبل از فعل مضارع قرار بگیرد، حرکت انتهای فعل از ضمه (ـُ) به فتحه (ـَ) تغییر می‌کند و نون عوض رفع نیز از انتهای آن حذف می‌‌شود، به‌جز در صیغه‌های جمع مؤنث.
• فعل آینده منفی در زبان فارسی به‌صورت «ن‍ـ + خواه + شناسه + بن ماضی» ساخته می‌شود.

برای آشنایی بیشتر با فعل‌های مضارع توصیه می‌کنیم به فیلم آموزش رایگان فعل مضارع در عربی زبان قرآن ۲ فرادرس مراجعه کنید.

۶. ل‍ـِ + فعل مضارع

«ل‍ِـ» یکی از حروف عامل در زبان عربی است که هم اعراب و هم معنای فعل‌های مضارع را تغییر می‌دهد. در کادر زیر نشان داده‌ایم که این حرف و فعل مضارع بعد از آن را باید چطور ترجمه کنیم.

مشاهده می‌کنید که در ساختار بالا، دو روش برای ترجمه «ل‍ـِ + فعل مضارع» معرفی شده است. در واقع، دو نوع «ل‍ِـ» در زبان عربی وجود دارد که برای ترجمه آن‌ها باید از روش‌‌های متفاوتی استفاده کنیم. انواع «ل‍ِـ» عبارتند از:

• «ل‍ـِ» ادات نصب: نوعی حرف ناصبه است و با قرار گرفتن بر سر فعل‌های مضارع، آن‌ها را به‌صورت فعل مضارع منصوب درمی‌آورد. این حرف و فعل بعد از آن به روش «تا + مضارع التزامی» ترجمه می‌شوند.
• «ل‍ـِ» امر: برای ساخت فعل‌های امر به کار می‌رود و اگر بر سر فعل مضارع بیاید، آن فعل را مجزوم می‌کند. این حرف و فعل بعد از آن به‌صورت «باید + مضارع التزامی» ترجمه می‌شوند.

هرگاه با ساختار «ل‍ـِ + فعل مضارع» مواجه شدید، برای اینکه نوع «ل‍ـِ» و روش ترجمه آن را تشخیص بدهید، به اعراب فعل توجه کنید. اگر فعل منصوب شده بود، باید آن را به‌صورت «تا + مضارع التزامی» ترجمه کنید. اگر  فعل مجزوم شده بود، برای ترجمه آن باید ساختار «باید + مضارع التزامی» را به کار ببرید. البته با توجه به سایر کلمه‌های جمله نیز می‌توانید نوع «ل‍ـِ» را تشخیص بدهید.

۷. ادات جزم + فعل مضارع

«ادات جزم» حروفی هستند که با قرار گرفتن بر سر فعل مضارع، آن را مجزوم می‌کنند و معنای فعل را نیز تغییر می‌دهند. در کادر زیر، روش ترجمه برخی از ادات جزم و فعل مضارع بعد از آن‌ها را مشخص کرده‌ایم.

ساختارهای بالا و روش ترجمه آن‌ها را با توجه به مثال‌های زیر بهتر یاد می‌گیرید.

برای اینکه روش ترجمه فعل‌های بالا را بهتر بیاموزیم و یاد بگیریم که چگونه فعل ها را در عربی ترجمه کنیم، لازم است به نکته‌های زیر دقت کنیم.

• «لَمْ» نوعی ادات جزم است اما «لِمَ» نوعی کلمه پرسشی است. دقت کنید که آن‌‌ها را با هم اشتباه نگیرید.
• «لَمّا» یکی از ادات جزم به شمار می‌آید اما «لِمَا» یکی از کلمه‌های پرسشی عربی است. هنگام ترجمه، توجه کنید که آن‌ها را با هم اشتباه نگیرید.
• اگر «لَمّا» قبل از فعل ماضی بیاید، آن فعل به صورت ماضی و همراه با کلمه «هنگامی که...» ترجمه می‌شود. (مانند ««لَمّا قامَ» که به‌صورت «هنگامی که برخاست» ترجمه می‌شود.)
• فعل ماضی ساده منفی در زبان فارسی با ساختار «ن‍ـ + بن ماضی + شناسه» صرف می‌شود.
• فعل ماضی نقلی فارسی با ساختار «ن‍ـ + صفت مفعولی + فعل کمکی» ساخته می‌شود.

۸. سَوفَ / س‍َـ + فعل مضارع

با قرار گرفتن حروف «سَوفَ» یا «س‍َـ» بر سر فعل مضارع، فعل آینده یا مُستَقبَل عربی ساخته می‌شود. این فعل‌ها را در زبان فارسی به‌صورت فعل آینده ترجمه می‌کنیم. فعل‌های آینده عربی و ساختار آن‌ها را می‌توانید به کمک فیلم آموزش عربی پایه هشتم فرادرس بیاموزید.

ساختار و روش ترجمه فعل‌های آینده را در مثال زیر مشاهده می‌کنید.

در مورد فعل‌ آینده و ترجمه آن به نکته‌های زیر دقت داشته باشید.

• حرف «سَوفَ» برای اشاره به آینده دور به کار می‌رود اما حرف «س‍َـ» برای اشاره به آینده نزدیک کاربرد دارد.
• فعل آینده فارسی با ساختار «خواه + شناسه + بن ماضی» صرف می‌شود.

۹. کان + فعل

فعل «کان» یکی از فعل‌های ناقصه است که هرگاه قبل از فعل‌های ماضی و مضارع قرار بگیرد، معنای آن‌ها را تغییر می‌دهد. فعل «کان» با قرار گرفتن بر سر فعل ماضی، «فعل ماضی بعید» را می‌سازد اما با آمدن بر سر فعل مضارع، «فعل ماضی استمراری» را تشکیل می‌دهد.

برای آشنایی بیشتر با ترجمه فعل‌های مضارع پیشنهاد می‌کنیم فیلم آموزش زبان قرآن ۲ رشته‌های ریاضی و تجربی فرادرس را تهیه و مشاهده کنید. روش ترجمه این فعل‌ها را در کادر زیر نشان داده‌ایم.

برای هرکدام از ساختارهای بالا، مثالی را در کادر زیر آورده‌ایم.

برای یادگیری بهتر این مبحث، لازم است به نکته‌های زیر هم دقت کنید.

• در ساختار‌ «کان + فعل ماضی / مضارع»، فعل ناقصه «کان» متناسب با صیغه فعل بعد از خود صرف می‌شود. البته در این حالت، «کان» همیشه به‌صورت فعل ماضی می‌آید، حتی اگر فعل بعد از آن مضارع باشد.
• فعل ماضی بعید در فارسی به‌صورت «صفت مفعولی + بود + شناسه» صرف می‌شود.

۱۰. فعل + فعل

در برخی از جمله‌های عربی ممکن است از دو فعل استفاده شود. گاهی این فعل‌ها پشت سر هم می‌آیند و گاهی میان آن‌ها به اندازه یک یا چند کلمه فاصله می‌افتد. در این حالت، فعل‌های دوم را به روش‌های زیر ترجمه می‌کنیم.

برای اینکه ترجمه ساختارهای بالا را به‌خوبی یاد بگیرید، مثال‌هایی را با هم بررسی می‌کنیم. به کمک این مثال‌های یاد می‌گیریم که چگونه فعل ها را در عربی ترجمه کنیم.

مثال ۱

در مثال زیر، از ساختار «فعل ماضی + فعل ماضی» استفاده شده است. «فَتَحْتُ» فعل ماضی اول است و «قَدْ اِشْتَرَی» نیز به‌عنوان فعل دوم آمده است. همان‌طور که مشاهده می‌کنید، فعل دوم را به‌صورت ماضی بعید ترجمه کرده‌ایم.

مثال ۲

در این مثال، ابتدا فعل ماضی (رَأَیتُ) و سپس فعل مضارع (یَبیعُ) آمده است. همان‌طور که ملاحظه می‌کنید، فعل دوم را به‌صورت ماضی استمراری ترجمه کرده‌ایم.

مثال ۳

در مثال زیر، دو فعل مضارع (أُفَتِّشُ و تُغَرِّدُ) به‌طور همزمان به کار رفته‌اند. در چنین ساختاری، فعل دوم را به‌صورت مضارع التزامی ترجمه می‌کنیم.

برای دسترسی به مثال‌های بیشتر در مورد ترجمه فعل‌های مضارع می‌توانید از فیلم آموزش زبان قرآن ۲ رشته ادبیات و علوم انسانی فرادرس کمک بگیرید.

۱۱. ترجمه فعل امر

در زبان عربی، برای امر کردن مخاطب به انجام کاری، از فعل‌های امر استفاده می‌شود. این فعل‌ها در زبان فارسی نیز به‌صورت فعل امر ترجمه می‌شوند. روش ترجمه فعل‌های امر را در کادر زیر آورده‌ایم.

برای اینکه فعل‌های امر و ترجمه آن‌ها را به‌طور کامل یاد بگیرید، به نکته‌های زیر توجه کنید.

• این نوع از فعل‌های امر فقط از صیغه‌های مخاطب ساخته می‌شوند.
• فعل‌های امر معمولاً با همزه «أ / إ» شروع می‌شوند.
• انتهای فعل‌های امر معمولاً حرکت ساکن (ـْ) قرار می‌گیرد یا «ن» از پایان آن‌ها حذف می‌شود. مگر در صیغه‌های جمع مؤنث. (مانند «اُقْعُدْ، اُقْعُدَا، اُقْعُدُوا، اُقْعُدِي، اُقْعُدَا، اُقْعُدْنَ»)
• گاهی فعل‌های امر را در زبان فارسی بدون پیشوند «ب‍ـ» ترجمه می‌کنیم. (مانند «اُخْرُجْ» که به‌صورت «خارج شو» ترجمه می‌شود.)

۱۲. ترجمه «لا»

حرف «لا» یکی از حروف پرکاربرد زبان عربی است که بر سر فعل مضارع قرار می‌گیرد و آن را به‌صورت فعل مضارع منفی یا فعل نهی درمی‌آورد. روش ترجمه این حرف و فعل بعد از آن را در کادر زیر مشاهده می‌کنید.

در کادر زیر، مثال‌هایی برای ساختارهای بالا ارائه کرده‌ایم.

برای اینکه ساختارها و مثال‌های بالا را بهتر یاد بگیریم و بیاموزیم که چگونه فعل ها را در عربی ترجمه کنیم، لازم است به نکته‌های زیر نیز توجه کنیم.

• اگر «لا» قبل از فعل مضارع مرفوع بیاید، «لای نافیه» است و تأثیری بر اعراب فعل بعد از خود ندارد. در این حالت، فعل به‌صورت «مضارع اخباری منفی» ترجمه می‌شود.
• اگر «لا» قبل از فعل مضارع مجزوم بیاید، فعل نهی ساخته می‌شود. در فیلم آموزش رایگان فعل نهی در عربی فرادرس، این نوع از فعل‌ها به‌خوبی آموزش داده شده‌اند.
• فعل نهی صیغه‌های مخاطب را به‌صورت «ن‍ـ + بن مضارع» ترجمه می‌کنیم.
• فعل نهی صیغه‌های غائب و متکلم را به‌صورت «نباید + مضارع التزامی» معنی می‌کنیم.

۱۳. ترجمه «ما»

حرف «ما» در زبان عربی، کاربردهای متنوعی دارد. در این بخش، نقش آن را قبل از فعل‌های ماضی و مضارع بررسی می‌کنیم و روش ترجمه آن را توضیح می‌دهیم.

«ما» قبل از فعل‌های ماضی و مضارع، به‌صورت زیر ترجمه می‌شود.

برای اینکه با کاربرد «ما» در ساختارهای بالا آشنا شوید، به مثال‌های زیر دقت کنید.

برای اینکه مثال‌ها و ساختارهای بالا را به‌طور کامل یاد بگیرید، به نکته‌های زیر توجه کنید. با دقت به نکته‌های زیر می‌آموزیم که چگونه فعل ها را در عربی ترجمه کنیم.

• حرف «ما» در ساختارهای بالا، «مای نافیه» است و برای منفی کردن فعل به کار می‌رود. مای نافیه از نوع حروف غیرعامل است.
• مای نافیه معمولاً برای منفی کردن فعل‌های ماضی به کار می‌رود اما در برخی مواقع، قبل از فعل‌های مضارع نیز می‌آید.

۱۴. ترجمه فعل مجهول

«فعل‌های مجهول»، فعل‌هایی هستند که به‌جای فاعل جمله، به مغعول جمله نسبت داده می‌شوند. در این جمله‌ها، فاعل و انجام‌دهنده فعل نامشخص است. برای ترجمه فعل‌های مجهول در زبان فارسی از مصدر «شدن» استفاده می‌کنیم.

فعل‌های مجهول و روش ترجمه آن‌ها را در کادر زیر نشان داده‌ایم.

روش ترجمه ساختارهای بالا را با توجه به مثال‌های زیر بهتر یاد می‌گیرید.

برای اینکه بتوانید فعل‌های مجهول را به‌راحتی تشخیص بدهید، حتماً به نکته‌های زیر دقت کنید.

• حرف اول فعل‌های ماضی مجهول به‌صورت مضموم و با حرکت ضمه (ـُ) می‌آید.
• در فعل‌های ماضی مجهول، دومین حرف اصلی فعل (عین‌الفعل) مکسور است و با حرکت کسره (ـِ) می‌آید.
• حرف مضارعه (ی‍ـ ، ت‍ـ ، أ ، ن‍ـ) در فعل‌های مضارع مجهول به‌صورت مضموم و با حرکت ضمه (ـُ) می‌آید.
• عین‌الفعل در فعل‌های مضارع مجهول به‌صورت منصوب و با حرکت فتحه (ـَ) می‌آید.

با مشاهده فیلم آموزش رایگان بررسی فعل مجهول در عربی فرادرس، نکته‌های مهمی را در مورد این نوع از فعل‌ها می‌آموزید.

۱۵. فعل «داشتن» در عربی

در زبان عربی، فعل خاصی برای نشان دادن «مالکیت» و «داشتن» وجود ندارد. در این زبان، ساختارهایی به کار می‌روند که می‌توانیم آن‌ها را به‌صورت فعل «داشتن» ترجمه کنیم. این ساختارها و روش ترجمه آن‌ها را در جدول زیر آورده‌ایم.

ساختارهای بالا و روش ترجمه آن‌ها را به کمک مثال‌های زیر بهتر یاد می‌گیرید.

در مورد ساختارهای بالا به نکته‌های زیر دقت کنید.

• در ساختارها و مثال‌های بالا، منظور از ضمیر، ضمیر متصل مجروری (هُ، هُما، هُم، ها، هُما، هُنَّ، کَ، کُما، کُم، کِ، کُما، کُنَّ، ي، نا) است.
• حرف «ل‍ـ» اگر قبل از ضمیر بیاید، معمولاً با فتحه و به‌صورت «ل‍ـَ» تلفظ می‌شود. (مانند «لَهُ»)
• حرف «ل‍ـ» اگر قبل از ضمیر «ي» قرار بگیرد، با کسره و به‌صورت «ل‍ـِ» تلفظ می‌شود. (مانند «لِي»)

۱۶. فعل‌ های ثلاثی مزید

«فعل‌های ثلاثی مزید» فعل‌هایی هستند که در صیغه مفرد مذکر غائب آن‌ها، علاوه‌بر ۳ حرف اصلی، یک یا چند حرف زائد نیز وجود دارد. فعل‌های ثلاثی مزید در ۸ باب و وزن رایج صرف می‌شوند.

در جدول زیر، علاوه‌بر اینکه وزن فعل‌های ثلاثی مزید را نشان داده‌ایم، روش ترجمه آن‌ها را نیز مشخص کرده‌ایم. البته در این مورد می‌توایند نکته‌های تکمیلی را با مشاهده فیلم آموزش رایگان ثلاثی مزید فرادرس بیاموزید.

برای اینکه روش ترجمه فعل‌های ثلاثی مزید را بهتر یاد بگیرید، به نکته‌های زیر دقت کنید.

• فعل‌هایی که به باب «إفعال» می‌روند از نوع متعدی هستند. مانند «ذَهَبَ» به معنی «رفت» که اگر به‌صورت «أَذْهَبَ» صرف شود، آن را به شکل «بُرد» ترجمه می‌کنیم.
• فعل‌های باب تفعیل نیز از نوع متعدی هستند. مانند فعل «دَرَسَ» که به‌صورت «درس خواند» ترجمه می‌شود اما اگر آن را به شکل «دَرَّسَ» صرف کنیم، به‌صورت «درس داد» ترجمه می‌شود.
• فعل‌های باب‌های «مُفاعَلَة» و «تَفاعُل» به معنی مشارکت و همراهی‌اند. بنابراین برای ترجمه آن‌ها از حرف اضافه «با» استفاده می‌کنیم. مانند «کاتَبَ» و «تکاتَبَ» که به‌صورت «با ... مکاتبه کرد.» ترجمه می‌شوند.
• فعل‌های باب انفعال، اثرپذیری و مُطاوَعَة را نشان می‌دهند. بنابراین آن‌ها را به‌صورت فعل‌های لازم ترجمه می‌کنیم. (مانند «إنْعَقَدَ» که به‌صورت «منعقد شد» ترجمه می‌شود.)
• فعل‌های باب‌های «تَفَعُّل»، «إفتِعال» و «إسْتِفعال» هم به‌صورت متعدی و هم به‌‌صورت لازم ترجمه می‌شوند. در واقع، روش ترجمه آن‌ها به جمله و سایر اجزای آن بستگی دارد.

۱۷. ترجمه جمله های شرطیه

جمله‌های شرطیه با ساختار «ادات شرط + فعل شرط + جواب یا جزای شرط» ساخته می‌شوند. در این جمله‌ها، روش‌های خاصی برای ترجمه «جواب یا جزای شرط» وجود دارد. در کادر زیر، روش ترجمه آن را نشان داده‌ایم.

پرکاربردترین ادات شرط در زبان عربی عبارتند از: «إِنْ»، «مَنْ»، «ما»، «مَتَی»، «أیْنَ»، «إِذا» و... . ساختارهای بالا و نحوه ترجمه آن‌ها را با خواندن مثال‌های زیر بهتر می‌آموزیم. همچنین با دقت به این مثال‌های زیر، یاد می‌گیریم که چگونه فعل ها را در عربی ترجمه کنیم.

مثال ۱

در جمله شرطیه زیر، «تَقْرَأْ» نقش فعل شرط را به‌عهده دارد و «تَنجَحْ» نیز به‌عنوان جواب شرط آمده است. هر دو فعل از نوع مضارع هستند. فعل اول را به‌صورت مضارع التزامی و دومی را نیز به‌صورت مضارع اخباری ترجمه کرده‌ایم.

مثال ۲

مثال زیر نوعی جمله شرطیه است که «قَرَأتَ» فعل شرط و «تَنجَحْ» نیز جواب شرط آن محسوب می‌شود. در این حالت، فعل اول را به‌صورت ماضی بعید و فعل دوم را نیز به‌صورت ماضی استمراری ترجمه می‌کنیم.

۱۸. ترجمه فعل مثنی

در زبان عربی، فعل‌ها از نظر شمار به سه دسته زیر تقسیم می‌‌شوند:

• مفرد: فاعل آن‌ یک شخص است.
• مثنی: فاعل آن دو شخص است.
• جمع: فاعل و انجام‌دهنده آن بیشتر از دو نفر هستند.

برخلاف زبان عربی، در زبان فارسی، فعل‌های مثنی به کار نمی‌روند. در فارسی، فعل‌ها یا مفرد هستند یا جمع. به همین دلیل، هنگامی که با فعل‌های مثنی عربی مواجه شدید، برای ترجمه آن‌ها از فعل‌های جمع فارسی استفاده کنید.

در مثال زیر، این نکته را به‌خوبی نشان داده‌ایم. در این مثال، فعل مثنی «یَجلِسانِ» به‌‌صورت فعل جمع (می‌نشینند) ترجمه شده است.

۱۹. ترجمه مصدر فعل

مصدر کلمه‌ای است که بر وقوع یک رخداد، بدون اشاره به زمان آن دلالت می‌کند. همه فعل‌های ماضی، مضارع و آینده از مصدرها مشتق می‌شوند. گاهی در زبان عربی، با مصدرهایی مواجه می‌شویم که نمی‌توانیم آن‌ها را به‌صورت مصدری (بن ماضی + ـَ ن) ترجمه کنیم. در چنین حالتی باید آن‌ها را مانند فعل‌ها ترجمه کنیم.

این نکته را با توجه به مثال زیر بهتر و بیشتر می‌آموزید. در این مثال، از مصدر «الذَهابَ» استفاده شده است. در ترجمه جمله زیر، این مصدر را نه به‌صورت مصدری، بلکه در قالب فعل مضارع التزامی (بروم) معنی کرده‌ام.

در مطلب زیر از مجله فرادرس، انواع مصدرهای عربی با مثال آموزش داده شده‌اند.

۲۰. فعل + حرف اضافه

برخی از فعل‌های عربی همراه با حرف اضافه به کار می‌روند. این حروف اضافه را در بسیاری از موارد ترجمه نمی‌کنیم. مثال‌هایی از این نوع فعل‌ها را به همراه حرف اضافه آن‌ها در جدول زیر آورده‌ایم. ترجمه آن‌ها را نیز مشخص کرده‌ایم.

یادگیری ترجمه زبان عربی با فیلم‌ های آموزشی فرادرس

در بخش‌های قبلی این مطلب، با مثال نشان دادیم که چطور و چگونه فعل ها را در عربی ترجمه کنیم. همچنین تکنیک‌های ترجمه انواع ساختارها را بررسی کردیم. حتماً می‌دانید که علاوه‌بر فعل‌ها، اسم‌ها و حرف‌ها نیز نقش مهمی در جمله‌های عربی دارد. بنابراین، اگر می‌خواهید ترجمه زبان عربی را به‌طور تخصصی یاد بگیرید، لازم است نحوه ترجمه سایر اسم‌ها یا حرف‌ها را نیز بیاموزید.

با مشاهده فیلم‌های آموزشی زیر در فرادرس، نکته‌های کاربردی و مفیدی را در مورد ترجمه انواع کلمه‌های عربی یاد می‌گیرید. در عین حال، بایدها و نبایدها ترجمه عربی به فارسی را نیز می‌آموزید.

• فیلم آموزش ترجمه از عربی به فارسی فرادرس
• فیلم آموزش ترجمه متون علمی از عربی به فارسی فرادرس

به مخاطبانی که می‌خواهند به‌طور تخصصی وارد حوزه ترجمه شوند، توصیه می‌کنیم مجموعه فیلم‌‌های آموزشی زیر را در فرادرس از دست ندهد.

• مجموعه فیلم آموزش ترجمه و اصول آن از مقدماتی تا پیشرفته فرادرس

مثال ترجمه فعل های عربی

در بخش قبلی با روش و تکنیک ترجمه فعل‌های عربی آشنا شدیو و یاد گرفتیم که چگونه فعل ها را در عربی ترجمه کنیم. برای اینکه این مبحث را بهتر یاد بگیرید، چندین مثال را در این بخش با هم بررسی می‌کنیم.

مثال اول

در جمله زیر از فعل ماضی «رَجَعَ» استفاده شده است. قبل از این فعل، هیچ‌کدام از حروف عامل یا غیرعامل نیامده‌اند. بنابراین، آن را به‌صورت فعل ماضی ساده فارسی ترجمه کرده‌ایم.

مثال دوم

در مثال زیر، قبل از فعل مضارع «أَشْتَرِي»، حرف «قَدْ» آمده است. به همین دلیل آن را با قید «شاید» و به‌صورت مضارع التزامی ترجمه کرده‌ایم.

مثال سوم

در مثال زیر، «یَخرُجُ» نوعی فعل مضارع مرفوع است که انتهای آن، حرکت ضمه (ـُ) قرار دارد. این فعل را به‌‌صورت مضارع اخباری ترجمه کرده‌ایم.

مثال چهارم

در مثال زیر، فعل ناقصه «کانوا» به همراه فعل مضارع بعد از آن (یَسبَحونَ)، هر دو به‌صورت ماضی استمراری ترجمه می‌شوند.

مثال پنجم

در جمله زیر، فعل ناقصه «کَنتُ» و فعل ماضی «قَرَأتُ» در کنار هم به کار رفته‌اند. در این حالت، هر دو فعل را با هم و به‌صورت ماضی بعید ترجمه می‌کنیم.

مثال ششم

در این مثال، از دو فعل «نَظَرنا» و «تَطیرُ» استفاده شده است. فعل اول ماضی است اما فعل دوم به‌صورت مضارع آمده است. در چنین مواردی، فعل دوم را به‌صورت مضارع اخباری ترجمه می‌کنیم.

مثال هفتم

در مثال زیر، فعل «یُسافِرَ» با استفاده از ادات نصب «أَن» به‌صورت فعل مضارع منصوب درآمده است. این ساختار، یعنی «أَن + فعل مضارع منصوب» را‌ به‌صورت «که + مضارع التزامی» ترجمه می‌کنیم.

مثال هشتم

در این مثال، کاربرد «لام امر» را قبل از فعل مضارع «یَحتَرِمْ» مشاهده می‌کنید. این فعل و حرف قبل از آن، هر دو به‌صورت «باید + مضارع التزامی» ترجمه می‌شوند.

مثال نهم

در جمله زیر، قبل از فعل مضارع «یَسْمَعْ» از حرف جازمه «لَمّا» استفاده شده است. هر دوی این کلمه‌ها به‌صورت «ماضی نقلی منفی» ترجمه می‌شوند.

مثال دهم

در این مثال، ادات ناصبه «لَنْ» قبل از فعل مضارع «نَرْجَعَ» آمده است و آن را به‌صورت فعل مضارع منصوب درآورده است. «لَنْ نَرْجَعَ» را در فارسی به‌صورت آینده منفی ترجمه می‌کنیم.

مثال یازدهم

در این مثال، برای نشان دادن مالکیت، از ساختار «عِنْدَ + ک» استفاده کرده‌ایم. در زبان فارسی، این ساختار را با استفاده از فعل «داشتن» ترجمه می‌کنیم.

مثال دوازدهم

«شاهِدَ» در مثال زیر از نوع فعل‌های مجهول است. قبل از این فعل، حرف تأکید «قَدْ» هم آمده است. فعل «شاهِدَ» و حرف قبل از آن را به‌صورت ماضی نقلی مجهول ترجمه می‌کنیم.

مثال سیزدهم

در این آیه، قبل از فعل مضارع «تُبْطِلُوا» از لای ناهیه استفاده شده است. به همین دلیل، کل ساختار «لَا تُبْطِلُوا» را به‌صورت امر منفی یا نهی ترجمه کرده‌ایم. توجه داشته باشید که این فعل در صیغه مخاطب صرف شده است. به همین خاطر، برای ترجمه آن از ساختار «نباید + مضارع التزامی» استفاده نمی‌کنیم.

مثال چهاردهم

در مثال زیر، فعل ماضی «عَرَفتَ» با استفاده از مای نافیه، به‌صورت منفی درآمده است. این فعل را در زبان فارسی نیز به‌صورت ماضی منفی ترجمه می‌کنیم.

مثال پانزدهم

در این مثال، فعل ثلاثی مزید «حارَبَ» به کار رفته است. این فعل، در باب مُفاعَلَة صرف شده است و نوعی عمل دوطرفه را نشان می‌دهد. به همین دلیل، آن را به همراه حرف اضافه «با» ترجمه کرده‌ایم.

مثال شانزدهم

مثال زیر، نوعی جمله شرطی است که با استفاده از ادات شرط (مَنْ)، فعل شرط (یُحِبّ) و جواب شرط (یُحِبّ) ساخته شده است. هم فعل شرط و هم جواب شرط از نوع فعل‌های مضارع هستند. اولی را به‌صورت مضارع التزامی ترجمه کرده‌ایم اما دومی را به‌صورت مضارع اخباری معنا کرده‌ایم.

مثال هفدهم

در این مثال، مصدر «الجُلُوسَ» به کار رفته است. با این حال، برای ترجمه این مصدر، از فعل مضارع التزامی استفاده کرده‌ایم.

مثال هجدهم

در این جمله، فعل مثنی «تَکتُبانِ» به کار رفته است. ازآنجایی‌که در زبان فارسی، فعل مثنی وجود ندارد، «تَکتُبانِ» را به‌‌صورت فعل جمع «می‌نویسند» ترجمه کرده‌ایم.

مثال نوزدهم

با دقت به مثال زیر می‌بینیم که فعل «حَصَلَ» همراه با حرف اضافه یا حرف جرّ «عَلَی» به کار رفته است. با وجود این، هنگام ترجمه زیر، حرف «عَلَی» را ترجمه نمی‌کنیم. البته فعل «حَصَلَ عَلَی» را می تون به روش‌های دیگر، مانند «به... دست یافت»، «... را به‌دست آورد» و... نیز ترجمه کرد. در این حالت، ترجمه فارسی آن نیز با حرف اضافه می‌آید.

مثال بیستم

در مثال زیر، کاربرد دو فعل «عَلِّمْ» و «لا أعلَمُ» را مشاهده می‌کنید. فعل اول به باب تفعیل رفته است که آن را به‌صورت فعل متعدی (یاد بده) ترجمه کرده‌ایم. فعل دوم نیز با استفاده از «لا» منفی شده است. به همین علت، آن را به‌صورت فعل مضارع اخباری منفی معنی کرده‌ایم.

برای اینکه به مثال‌های بیشری از ترجمه فعل‌ها یا سایر اجزای جمله‌های عربی دسترسی داشته باشید، می‌توانید به فیلم آموزش صرف و نحو کاربردی ۳ با گرایش ترجمه فرادرس مراجعه کنید.

سؤالات متداول

تا اینجا به‌طور کلی یاد گرفتیم که چگونه فعل ها را در عربی ترجمه کنیم. همچنین تکنیک‌ها و روش‌هایی را برای ترجمه آن‌ها بررسی کردیم. در این بخش، به برخی از سؤالات متداول در مورد ترجمه فعل‌های عربی اشاره می‌کنیم و به آن‌ها پاسخ می‌دهیم.

البته در فیلم آموزش فعل مضارع در زبان قرآن ۳ فرادرس نیز نکته‌های مهمی در مورد ترجمه فعل‌ها، به‌ویژه فعل‌های مضارع بیان شده است. لینک این فیلم آموزشی را در ادامه مشاهده می‌کنید.

آیا فعل‌های ماضی ساده عربی را همیشه در فارسی به‌صورت ماضی ساده ترجمه می‌کنیم؟

خیر، گاهی فعل‌های ماضی ساده عربی، در زبان فارسی به‌صورت ماضی نقلی ترجمه می‌شوند.

در زبان عربی، فعل ماضی بعید چگونه ساخته می‌شود؟

به‌طور کلی، هرگاه دو فعل در جمله به کار برود که هر دو نیز از نوع ماضی باشند، فعل دوم به‌صورت ماضی بعید ترجمه می‌شود. فعل اول ممکن است، فعل ناقصه «کان» یا سایر فعل‌های عربی باشد.

در زبان عربی، فعل ماضی استمراری چگونه ساخته می‌شود؟

اگر دو فعل در جمله به کار بروند، به‌طوری که فعل اول ماضی باشد اما فعل دوم مضارع باشد، فعل دوم را به‌صورت ماضی استمراری ترجمه می‌کنیم. در این حالت، فعل اول ممکن است فعل ناقصه «کان» یا سایر فعل‌های عربی باشد.

تمرین ترجمه فعل های عربی

در بخش‌های قبلی به این موضوع پرداختیم که چطور و چگونه فعل ها را در عربی ترجمه کنیم. توجه داشته باشید که این مبحث را فقط می‌توان با تمربن و تکرار فراوان یاد گرفت. به همین خاطر، در این بخش، چندین تمرین کوتاه‌پاسخ و چهارگزینه‌ای را همراه با پاسخ در اختیارتان می‌گذاریم.

روش پاسخ دادن به هرکدام را در ادامه توضیح داده‌ایم.

تمرین ترجمه فعل های عربی بخش اول

فعل‌ها و ساختارهای پررنگ‌ شده را با توجه به آنچه در پرانتز آمده است و با دقت به سایر اجزای جمله، ترجمه کنید.

تمرین ترجمه فعل های عربی بخش دوم

برای جواب دادن به تمرین‌های این بخش، لازم است یکی از گزینه‌های آن را علامت بزنید. بعد از پاسخ دادن به هر سؤال، با کلیک روی گزینه «مشاهده پاسخ»، جواب درست سؤال‌ها نشان داده می‌شود. بعضی از سؤال‌ها دارای پاسخ تشریحی هم هستند. برای مشاهده پاسخ تشریحی آن‌ها، روی گزینه «شرح پاسخ» کلیک کنید. بعد از اینکه به همه سؤال‌ها جواب دادید، گزینه «دریافت نتیجه آزمون» را مشاهده می‌کنید. با کلیک روی آن، تعداد امتیازهای شما در این آزمون نشان داده می‌شود.

جدول خلاصه ترجمه فعل های عربی

در بخش‌های قبلی این مطلب از مجله فرادرس یاد گرفتیم که چگونه فعل ها را در عربی ترجمه کنیم و چه تکنیک‌هایی در این مورد وجود دارد. در این بخش، خلاصه‌ای از کل نکته‌‌های مربوط به ترجمه فعل‌ها را به‌صورت یک‌جا در جدول زیر قرار داده‌ایم.