فاکتورهای سئو که باید بدانید – ۱۰ شاخص کلیدی در سال ۲۰۲۲

بهینه‌سازی وب‌سایت برای موتورهای جستجو که بیشتر آن را با نام آشنای سئو می‌شناسیم، به فرآیندی گفته می‌شود که برای بهبود رتبه‌بندی وب‌سایت در صفحه نتایج موتور جستجو و افزایش بازدید وب‌سایت انجام می‌دهیم. موتورهای جستجو در مقابل برای رتبه‌بندی و سنجش میزان هماهنگی وب‌سایت با معیارهای خود، از الگوریتم‌ها و فاکتورهای سئو استفاده می‌کنند. در این مطلب از مجله فرادرس یاد می‌گیریم ۱۰ شاخص‌های کلیدی سئو از نظر گوگل چه مواردی هستند و چگونه می‌توانیم وب‌سایت را بر اساس آن‌ها بهینه‌سازی کنیم.

فاکتورهای رتبه بندی سئو چیست؟

«فاکتورهای رتبه‌بندی» (Ranking Factors) به معیارهای مورد استفاده انواع موتورهای جستجو برای رتبه‌بندی نتایج مختلف بر اساس «کیفیت» (Quality) و «ارتباط» (Relevance) آن‌ها با «عبارت مورد جستجوی کاربر» (Search Query) گفته می‌شود. آنچه در بهینه‌سازی موتورهای جستجو یا انواع سئو انجام می‌دهیم در واقع بهینه‌سازی وب‌سایت طبق این فاکتورها برای بهبود رتبه‌بندی در صفحه نتایج موتورهای جستجو (SERP) است.

گوگل به عنوان اصلی‌ترین موتور جستجو با دارا بودن بیش از ۸۰ درصد «سهم از بازار» (Market share) به منبع اصلی پاسخ سوالات کاربران تبدیل شده است. تعیین رتبه طبیعی سایت در گوگل توسط الگوریتم‌های گوگل در سئو انجام می‌شود که بیش از ۲۰۰ فاکتور و شاخص مختلف سئو را مدنظر قرار می‌دهند.

تعداد بسیار زیادی از این فاکتورها هنوز به طور رسمی توسط گوگل تایید نشده‌اند و ناگفته نماند که میزان اهمیت آن‌ها نیز با توجه به نوع نتایج و عبارات مورد جستجوی کاربران قابل تغییر است. تعدادی از این فاکتورها از بقیه مهم‌تر هستند و اهمیت بالای آن‌ها نیز توسط خود گوگل تایید شده است و در این مطلب قصد داریم به بررسی آن‌ها بپردازیم.

 

رتبه بندی یا رنکینگ چیست؟

حالا که صحبت از رتبه شد، مهم است که بدانیم رتبه‌بندی یا رنکینگ در سئو به «جایگاه محتوا» در صفحه نتایج موتور جستجو گفته می‌شود.

رتبه شماره ۱ در صفحه نتایج به این معناست که کاربران بعد از جستجوی عبارتی خاص، صفحه‌ای از وب‌سایت شما را به عنوان اولین نتیجه طبیعی (ارگانیک) مشاهده کنند. البته در این بخش از دیگر انواع نتایج در SERP مثل نتایج پولی، ویژگی‌های اسنیپت و کادرهای پاسخ صرف‌نظر کرده و فقط روی نتایج طبیعی (ارگانیک) تمرکز می‌کنیم.

 

اهمیت سئو در رتبه بندی

سئوی وب‌سایت مدت زمانی است که به یکی از مهم‌ترین استراتژی‌های دیجیتال مارکتینگ تبدیل شده است. دلیل اهمیت آن نیز به استفاده گسترده مردم از موتورهای جستجو برمی‌گردد. تقریباً همه ما برای یافتن پاسخ سوالات، خرید یا پیدا کردن ایده‌های جدید از موتورهای جستجویی مثل گوگل کمک می‌گیریم.

صفحه نتایج موتورهای جستجو (SERP) حالا دیگر به دانش‌نامه‌ای از اطلاعات تبدیل شده که در مورد هر موضوعی محتوای ارزشمند در اختیار کاربران قرار می‌دهد.

با توجه به تعاریفی که تا اینجا ذکر کردیم، «سئو یا بهینه‌سازی موتورهای جستجو» (Search Engine Optimization | SEO) یعنی تلاش برای هماهنگ کردن وب‌سایت با فاکتورهای سئو گوگل که در نتیجه آن وب‌سایت در رتبه‌بندی بالاتری به کاربران نمایش داده شود.

رقابت بالا میان وب‌سایت‌های مختلف در فضای آنلاین باعث شده انجام اصولی سئو برای کسب و کارهای مختلف به یکی از چالش‌های بزرگ و پرهزینه تبدیل شود. از طرف دیگر گوگل نیز برای تشخیص محتوای واقعا مفید برای کاربران، به طور دائم الگوریتم‌ها و فاکتورهای سنجش خود را به‌روزرسانی می‌کند که باعث می‌شود سئو فرآیندی مداوم و مستمر باشد.

انواع فاکتورهای سئو گوگل چیست؟

تا این قسمت از مطلب با چیستی فاکتورهای سئو و دلیل اهمیت آن‌‌ها آشنا شدیم. در ادامه بررسی می‌کنیم 10 شاخص کلیدی اصلی سئو چه مواردی هستند و برای بهبود آن‌ها چه اقداماتی را باید انجام دهیم.

سئو خود به سه دسته اصلی سئو داخلی، سئو خارجی و سئو تکنیکال طبقه‌بندی می‌شود و مفهومی به نام سئو محلی نیز وجود دارد که می‌توان آن را زیر مجموعه سئو خارجی قرار داد.

جدول زیر اقدامات مهم در بخش‌های مختلف سئو را به درستی نشان می‌دهد:

برای آشنایی بیشتر با انواع مختلف سئو و روش‌های انجام آن‌ها توصیه می‌کنیم مطالب زیر از مجله فرادرس را مطالعه کنید:

• اصول سئو چیست؟ – ۲۴ اصل لازم برای رسیدن به رتبه یک
• سئو داخلی چیست؟ — راهنمای کامل سئو آن پیج (On Page SEO)
• سئو خارجی چیست؟ – به زبان ساده
• سئو تکنیکال چیست؟ — اصول سئو فنی به زبان ساده
• سئو محلی چیست؟ – سئو لوکال به زبان ساده + تکنیک ها

بر اساس همین دسته‌بندی انواع فاکتورهای سئو نیز در ۴ دسته اصلی زیر قرار می‌گیرند.

• فاکتورهای رتبه‌بندی سئو داخلی: بهبود کیفیت محتوا و کلمات کلیدی هدف آن.
• فاکتورهای رتبه‌بندی سئو خارجی: تایید محتوا از طرف دیگر وب‌سایت‌ها و بهبود دریافت بک لینک.
• فاکتورهای رتبه‌بندی سئو تکنیکال: بهینه‌سازی توانایی وب‌سایت برای انجام بهتر و سریع‌تر «خزش» (Crawling)، «نمایه‌گذاری» (Indexing) و «اجرا» (Rendering).
• فاکتورهای رتبه‌بندی سئو محلی: بهینه‌سازی تمامی موارد بالا با تمرکز بیشتر روی نقدها و دیدگاه‌های مشتریان و فهرست‌های راهنما برای جستجوهای محلی.

هیچ‌یک از فاکتورهای سئو به تنهایی نمی‌توانند سئو وب‌سایت را بهبود داده یا تضعیف کنند. ترکیبی از اجرای اصولی استراتژی‌های سئو داخلی، خارجی و فنی است که می‌توانند به گونه‌ای موثر انتظارات الگوریتم‌های گوگل را برطرف کنند.

 

با انجام همزمان استراتژی‌ها، وب‌سایت در رتبه بالاتری به نمایش درمی‌آید، ترافیک طبیعی بیشتری به سمت آن هدایت می‌شود و همین امر موجب اعتماد بیشتر کاربران به محتوای آن خواهد شد.

فاکتورهای رتبه بندی سئو داخلی

گفتیم که فاکتورهای سئو داخلی بر بهبود محتوا و کلمات کلیدی هدف آن تمرکز می‌کنند. در ادامه ۴ شاخص مهم را در استراتژی سئو داخلی بررسی می‌کنیم. این ۴ معیار اصلی عبارتند از:

1. تولید محتوای مرتبط و باکیفیت
2. «جایگذاری کلمه کلیدی» (Keyword Placement)
3. «بهینه‌سازی تصاویر» (Image Optimization)
4. «تخصص در کسب و کار نیچ» (Niche Expertise)

در ادامه توضیحاتی در مورد هریک از موارد بالا ارائه می‌کنیم.

1. تولید محتوای مرتبط و باکیفیت

مهم‌ترین فاکتور موردنظر الگوریتم گوگل در رتبه‌بندی، کیفیت محتوای تولیدی است. کیفیت محتوا با موارد زیادی مثل انتشار مداوم و منظم محتوای باکیفیت، میزان تعامل کاربر و تخصص در کسب وکار نیچ ارتباط تنگاتنگی دارد.

در فهرست زیر چند مورد از ویژگی‌های محتوای باکیفیت آورده شده است.

• قابل اعتماد بودن: اطلاعات محتوا کامل و جامع، دقیق و کاربردی است و در آن لینک یا نظر اسپم وجود ندارد.
• خوانایی و قابل فهم بودن: منطقی بودن بخش‌های مختلف محتوا و ارتباط آن‌ها با یکدیگر، نگارش محاوره‌ای و قابل فهم و عدم «استفاده بیش از حد از کلمات کلیدی» (Keyword Stuffing) از عوامل تأثیرگذار در خوانایی هستند. البته خود گوگل وب‌سایت‌ها را به خاطر مورد آخر جریمه می‌کند. استفاده از کلمات کلیدی به صورت طبیعی و به‌کارگیری کلمات کلیدی مرتبط به جای آن‌ها از تکرار بیش از حد جلوگیری می‌کند.

• جدید بودن: حتی محتوای همیشه سبز نیز ممکن است در گذر زمان دیگر چندان مرتبط به نظر نرسد. بنابراین علاوه بر نگارش مطالب جدید، بهتر است مطالب قبلی را به طور دائم با اطلاعات تکمیلی و کلمات کلیدی جدید به‌روزرسانی کنید.

گوگل فراهم کردن اطلاعات جدید برای کاربران را دوست دارد و محتوای جدید یا محتوایی که به صورت منظم به‌روزرسانی می‌شود، در اولویتی بالاتر برای رتبه‌بندی قرار می‌گیرد. با به‌کارگیری الگوریتم Freshness گوگل، مطالبی که در مورد موضوعات داغ روز (ترند) نوشته می‌شوند، عموماً رتبه بهتری در SERP کسب می‌کنند.

البته این موضوع قابل تعمیم به تمامی نتایج جستجو نیست و گوگل اساسا بین محتوای همیشه سبز و محتوای نیازمند به به‌روزرسانی تمایز قائل می‌شود.

• هماهنگی محتوا با قصد کاربر از جستجو: برای تشخیص هدف کاربر از جستجوی یک عبارت خاص علاوه بر استفاده از ابزارهای تحقیق کلمه کلیدی، خود را به جای کاربر بگذارید و کلیدواژه‌ها را در گوگل جستجو کنید. با انجام این کار می‌توانید درک کنید کاربر در زمان تایپ آن عبارت در نوار جستجو دقیقا به دنبال چه اطلاعاتی است.

 

اگرچه محتوای باکیفیت و مرتبط به‌تنهایی فاکتوری مستقل برای تعیین رتبه نیست، اما گوگل در سیگنال‌های مختلفی که از صفحات مختلف دریافت می‌کند به کاربردی بودن و کپی نبودن محتوا بسیار حساس است.

یکی از روش‌های گوگل برای تشخیص بهتر کیفیت محتوا استفاده از «ارزیابی انسانی کیفیت جستجو» (Human Quality Raters) است. این کاربران بر اساس دستورالعمل ارزیابی کیفیت جستجو محتوای صفحات مختلف را بررسی می‌کنند و به آن بازخورد می‌دهند.

گوگل بر اساس این بازخوردها الگوریتم‌های رتبه‌بندی خود را به‌روزرسانی می‌کند. دستورالعمل کیفیت محتوا بر اساس معیار EAT عمل می‌کند که برگرفته از سه مفهوم زیر است:

• «تخصص» (Expertise): این مفهوم تخصص و شایستگی وب‌سایت منبع را بررسی می‌کند.
• «اعتبار» (Authority): این شاخص بررسی می‌کند آیا محتوای این صفحه بهترین منبع موجود برای پاسخ به سوال کاربر است یا خیر.
• «اعتماد» (Trustworthiness): این معیار میزان قابل اطمینان بودن و غرض‌ورزانه نبودن محتوا را بررسی می‌کند.

به زبان ساده معیار EAT دربرگیرنده مجموعه ویژگی‌هایی است که نشان‌گر کیفیت بالای وب‌سایت و مفید بودن محتوای آن برای کاربران است.

با در نظر گرفتن مفهوم EAT امتیازدهندگان عناصر مختلفی را در رابطه با محتوا مورد بررسی قرار می‌دهند که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• هدف وب‌سایت (اطلاع‌رسانی به کاربران، فروش محصولات، ایجاد سرگرمی و غیره)
• شهرت و خوش‌نامی وب‌سایت (از طریق نقد و بررسی کاربران، مقاله‌ها و مرجع‌های خارج از وب‌سایت، توصیه و تایید کارشناسان مستقل و غیره)
• تعداد تبلیغات یا دیگر عوامل حواس‌پرتی
• تأثیر محتوا روی زندگی افراد (الگوریتم YMYL)
• مقدار محتوای اصلی و تکمیلی

نکته: با وجود این‌که معیارهای EAT از نظر فنی فاکتور رتبه‌بندی نیستند اما گوگل از سیگنال‌های مختلف بازتاب‌دهنده این سه مفهوم برای رتبه‌بندی صفحات استفاده می‌کند.

۲. جایگذاری کلمه کلیدی

یکی از روش‌های گوگل در سنجش میزان ارتباط محتوا، توجه به کلمات کلیدی و نحوه جایگذاری آن‌ها در سراسر محتوا است. موتور جستجو با استفاده از کلمه کلیدی تلاش می‌کند محتوای وب‌سایت را درک کند و ارتباط متن و کلیدواژه را مورد ارزیابی قرار دهد.

برای درک محتوای بهتر محتوای وب‌سایت سیگنال‌های ارتباطی در نظر گرفته می‌شوند که یکی از مهم‌ترین آن‌ها به‌کارگیری کلمه کلیدی است. در درجه اول گوگل یک صفحه وب را در صورتی مرتبط در نظر می‌گیرد که شامل کلمه کلیدی مطابق با عبارت مورد جستجو باشد.

طبق بررسی اخیر Directive، حدود ۷۸ درصد از بازاریابان بر این باورند که تحقیق کلمات کلیدی تأثیر بسیار زیادی در هدایت ترافیک جدید به سمت وب‌سایت دارد. فرآیند تحقیق کلمات کلیدی شما را قادر می‌کند بهتر قصد و هدف کاربر از جستجو را درک کنید و تولید محتوا را دقیقاً بر اساس عبارات مورد جستجوی کاربر انجام دهید.

بعد از تعیین کلمات کلیدی که قصد دارید برای آن‌ها رتبه کسب کنید، اهمیت زیادی دارد که آن را در قسمت‌های مهم محتوا به کار ببرید. مهم‌ترین بخش‌های محتوا که نیاز است حتما از کلمه کلیدی در آن‌ها استفاده کنید عبارتند از:

• «تگ عنوان» (Title Tag): تگ عنوان یا «عنوان متا» به عبارتی گفته می‌شود که در SERP به نمایش درمی‌آید. تگ‌های عنوان موضوع محتوا را به موتور جستجو اعلام می‌کنند. حتما از «کلمه کلیدی اصلی» (Focus Keyword) در تگ عنوان استفاده کنید چرا که هم به گوگل و هم به کاربران برای فهم موضوع صفحه کمک می‌کند و گوگل آن را به عنوان سیگنالی مثبت از ارتباط بین محتوا و موضوع صفحه در نظر می‌گیرد.

• «توضیحات متا» (Meta Description): توضیحات کوتاهی هستند که در قسمت پایینی تگ عنوان در صفحه نتایج ظاهر می‌شود. مطمئن شوید توضیحات متا خلاصه کامل و خوبی از محتوای شما به کاربر ارائه می‌کند و به او دلیلی برای کلیک کردن می‌دهد. گوگل همیشه از توضیحات متا استفاده نمی‌کند اما این موضوع به معنی نادیده گرفتن آن نیست.

• عنوان H1: تگ H1 به عنوانی گفته می‌شود که پس از کلیک روی تگ عنوان در SERP، در قسمت بالایی محتوا به نمایش درمی‌آید. تگ H1 بر خلاف تگ عنوان یکی از فاکتورهای غیر مستقیم در بهبود سئو است. تصویر زیر جایگاه تگ عنوان و تگ H۱ را بهتر نشان می‌دهد.

• سر تیترهای H2: عنوان قسمت‌های مختلف محتوا که از آن‌ها برای تقسیم محتوا به بخش‌های مختلف استفاده می‌کنیم. این عنوان‌ها اطلاعات بیشتری در مورد محتوا در اختیار کاربر و موتور جستجو قرار می‌دهند. بهتر است حتما از کلمات کلیدی اصلی در سرتیترها H2 به صورت طبیعی استفاده کنید. برای مثال بخشی که در ابتدای هر مطلب از مجله فرادرس تحت عنوان فهرست مطالب می‌بینیم تگ‌های H2 هستند.

• «پیوند یکتا» (URL): پیوند یکتا را تا حد امکان ساده و کوتاه نگه دارید و همزمان به این نکته توجه داشته باشید که وجود کلمه کلیدی اصلی در پیوند یکتا یکی از اصلی‌ترین فاکتورهای رتبه‌بندی بهتر صفحه وب است. پیوند یکتا باید ترکیبی از «کلمه کلیدی اصلی + یک یا دو کلمه قبل و بعد از آن» باشد. در تصویر زیر، کلمه کلیدی اصلی روابط عمومی دیجیتال بوده است.

• استفاده طبیعی در بدنه متن: از کلمه کلیدی اصلی و کلیدواژه‌های مترادف حتما در ۱۰۰ کلمه اول و بدنه متن به صورت طبیعی استفاده کنید.

برای آشنایی بیشتر با مفاهیم مربوط به کلمه کلیدی و ابزارهای تحقیق کلیدواژه مطالعه مطالب زیر از مجله فرادرس را به شما پیشنهاد می‌کنیم:

۳. بهینه‌سازی تصاویر

بهینه‌سازی تصاویر در محتوا تأثیر مثبت و مهمی روی سئوی آن دارد. دلایل این اهمیت را می‌توان در ۲ مورد زیر خلاصه کرد:

• تصاویر بهینه در نتایج جستجوهای تصویری Google Image نیز ظاهر می‌شوند.
• در میان نتایج طبیعی گوگل هر روز نتایج تصویری بیشتری به کاربران نمایش داده می‌شود و این موضوع در نتایج جستجوهای موبایلی بیشتر است.

در فهرست زیر ۴ روش اصلی برای بهینه‌سازی تصاویر مطابق معیارهای سئو آورده شده است.

1. استفاده از متن جایگزین
2. فشرده‌سازی و تغییر اندازه
3. ارزشمند کردن تصویر
4. استفاده از کلمه کلیدی و خط تیره در نام فایل

در ادامه در مورد هریک از این موارد توضیح کوتاهی ارائه می‌کنیم.

استفاده از متن جایگزین

«متن جایگزین» (Alt Text) به عبارت کوتاهی گفته می‌شود که گوگل از طریق آن درک می‌کند تصویر در مورد چه موضوعی است. متن جایگزین تصاویر را کوتاه و توصیفی بنویسید و در صورت امکان کلمه کلیدی یا بخشی از آن را در آن به‌کار ببرید.

استفاده از متن جایگزین درست و مرتبط کمک می‌کند کاربران نابینا یا دارای اختلال بینایی که از «صفحه‌خوان» (Screen Reader) برای وب‌گردی استفاده می‌کنند، بهتر با وب‌سایت و محتوای شما تعامل برقرار کنند. ناگفته نماند که متن جایگزین تصویر در صورت عدم اجرای درست تصویر به جای آن به نمایش درمی‌آید.

فشرده‌سازی و تغییر اندازه

با استفاده از ابزارهایی مثل Tinypng «+» می‌توانید حجم تصویر را بین ۷۰ تا ۱۰۰ کیلوبایت یا حتی کمتر از آن نگه دارید. بهتر است از تصاویر با فرمت JPG به جای PNG استفاده کنید و عرض تصاویر نیز در حالت معمول باید کمتر از ۱۰۰۰ پیکسل باشد.

ایجاد وب‌سایت به صورت «واکنش‌گرا» (Responsive) باعث می‌شود سایز تصاویر به صورت خودکار در دستگاه‌های مختلف تغییر کند. از طرف دیگر هرچه تعداد درخواست‌های ارسالی مرورگر به سرور کمتر باشد، سرعت بارگذاری وب‌سایت نیز بالاتر است که در نتیجه آن تجربه کاربری بهتری برای کاربران ایجاد خواهد شد.

ارزشمند کردن تصویر

به جای استفاده از تصاویر قدیمی که اطلاعات جدیدی در اختیار کاربر قرار نمی‌دهند، از عکس صفحه نمایش (اسکرین شات)، مثال‌‌های کاربردی، جدول، نمودار و اینفوگرافیک خلاقانه استفاده کنید.

 

استفاده از عناصر گرافیکی بالا علاوه بر توضیح بهتر موضوع به مخاطب، فهم محتوا را برای او راحت‌تر می‌کند و باعث می‌شود محتوای تولیدی از نظر گوگل کیفیت بیشتری داشته باشد. کاربران نیز به طور معمول زمان بیشتری را صرف مطالعه و بررسی محتواهای این‌چنینی می‌کنند. نمونه‌ای از این عناصر را در تصویر زیر از مطلب «دیجیتال مارکتینگ چیست» مشاهده می‌کنید.

استفاده از کلمه کلیدی و خط تیره در نام فایل

استفاده از کلمه کلیدی در متن جایگزین و نام اصلی فایل اهمیت ویژه‌ای دارد. اگر نام فایل از چند کلمه تشکیل می‌شود، بهتر است حتما فاصله بین کلمات را با «خط تیره» (Dash) پر کنید. در غیر این صورت سیستم‌های مدیریت محتوایی مثل وردپرس این فواصل را با عبارت «%20» پر می‌کنند.

این جایگزینی باعث می‌شود لینک تصویر ناامن و غیرقابل‌اعتماد به نظر برسد.

۴. تخصص در کسب و کار نیچ

میزان مهارت در حوزه تخصصی کسب و کار علاوه بر «کیفیت» (Quality) محتوای تولیدی به «کمیت» (Quantity) تولید آن نیز بستگی دارد.

برای مثال فرض کنید وب‌سایت A که کاربران و گوگل آن را به عنوان منبع مطالب باکیفیت در حوزه تبلیغات کلیکی می‌شناسند، ناگهان مطلبی تخصصی و ارزشمند در حوزه هوش مصنوعی تولید کند. شانس رتبه‌بندی خوب برای این کلمه کلیدی در مدت زمان کوتاهی پس از انتشار بسیار کم است. بنابراین توصیه می‌کنیم با استفاده از استراتژی‌های نیچ مارکتینگ در تولید محتوا، محتوایی تخصصی به دفعات زیاد تولید کنید.

 

استفاده از مدل محتوای خوشه ای

یکی از روش‌های تولید محتوای هدفمند در حوزه تخصصی کسب و کار استفاده از مدل «محتوای خوشه‌ای» (Cluster Content) است. در این روش محتوایی اصلی به نام «محتوای ستونی» (Pilar Content) تولید می‌کنیم. این محتوا بر اساس کلمه کلیدی هدف کلی‌تر و با «حجم جستجو» (Search Volume) بالاتر تولید می‌شود.

بعد از تولید این محتوای مرکزی، محتواهای دیگری را برای وب‌سایت تولید می‌کنیم که روی مفاهیم جزئی‌تر تمرکز می‌کنند و کلمات کلیدی جزئی‌تر را هدف می‌گیرند. این محتوا «خوشه‌های محتوایی» نام دارند و بین آن‌ها و محتوای ستونی لینک داخلی ایجاد می‌شود. 

تولید محتوا بر اساس این روش سه مزیت اصلی برای شما ایجاد می‌کند:

1. تبدیل وب‌سایت به منبع تخصصی حوزه کسب و کار به دلیل تولید محتوای باکیفیت و پر تعداد در تمامی بخش‌های موضوع
2. ایجاد ساختار و دسته‌بندی منظم برای محتوای تولیدی
3. لینک سازی داخلی میان موضوعات مختلف یک حوزه تخصصی و بهبود سئو

 

فاکتورهای رتبه بندی سئو تکنیکال

انجام موثر سئو تکنیکال یا فنی به دلیل نیاز به دانش و تخصص در سیستم‌های مدیریت محتوا (Content Management Systems | CMS) و معماری بک‌اند وب‌سایت، در واقع پلی ارتباطی میان تیم بازاریابی و فنی ایجاد می‌کند.

 

رعایت استراتژي‌های سئو فنی ممکن است در ابتدا کمی دشوار باشد اما بسیاری از اقدامات آن پس از انجام دیگر نیازی به بازنگری ندارند و کار عملا آسان‌تر می‌شود.

انواع فاکتورهای مهم در سئو فنی در فهرست زیر آمده است.

• سرعت بارگذاری صفحه وب
• معیارهای هسته حیاتی وب
• سازگاری با موبایل
• معماری وب‌سایت
• امنیت وب‌سایت

۵. سرعت بارگذاری صفحه وب

سرعت بارگذاری صفحات مختلف وب‌سایت از سال ۲۰۱۰ به یکی از فاکتورهای اصلی رتبه‌بندی گوگل تبدیل شده است. این سیگنال سرعت بارگذاری وب‌سایت را برای کاربران اندازه‌گیری می‌کند. با بهبود سرعت وب‌سایت علاوه بر بهبود در رتبه‌بندی، تجربه کاربری بهتری نیز برای کاربر فراهم می‌شود.

کاربران با کلیک روی پیوند یکتای وب‌سایت انتظار دارند صفحه وب مورد‌نظر ساده و آسان بارگذاری شود در غیر این صورت، صفحه را ترک می‌کنند. این رفتار باعث می‌شود «نرخ پرش» (Bounce Rate) وب‌سایت افزایش یابد که تأثیر بسیار بدی روی رتبه وب‌سایت خواهد گذاشت.

 

دو ابزار کاربردی برای بررسی سرعت بارگذاری صفحات وب‌سایت عبارتند از:

• ابزار GTmetrix: «+»
• ابزار PageSpeed Insights: «+»

اندازه‌گیری سرعت بارگذاری وب‌سایت توسط سیگنال‌های رتبه‌بندی به نام هسته‌های حیاتی وب انجام می‌شود.

۶. هسته‌های حیاتی وب

«هسته‌های حیاتی وب» (Core Web Vitals) به عنوان سیگنال‌های بررسی «تجربه صفحه» (Page Experience) در سال ۲۰۲۰ میلادی معرفی شدند. هدف از ایجاد این سیگنال‌ها اندازه‌گیری میزان رضایت و تعامل کاربران با صفحه وب است. سه شاخص اصلی گوگل تا زمان نگارش این مطلب عبارتند از:

• LCP که مخفف عبارت (Largest Contentful Paint) است و به مدت زمان بارگذاری عناصر بصری وب‌سایت در صفحه وب برای بار اول گفته می‌شود.
• FID که از عبارت (First Input Delay) گرفته شده و به معنی مدت زمانی است که طول می‌کشد تا نخستین تعامل یا کنش (Interaction) کاربر در وب‌سایت واکنش یا عکس‌العمل دریافت کند.
• CLS که مخفف عبارت (Cumulative Layout Shift) است، بررسی می‌کند تحرکات غیر منتظره یا صفحات پاپ آپ (Popup) مخربی در وب‌سایت وجود دارد یا نه.

بهبود این سه شاخص با استفاده از «بارگذاری تنبل» (Lazy Loading)، «کمینه‌سازی کدها» (Code Minification)، فشرده‌سازی تصاویر و غیره قابل انجام است.

 

۷. سازگاری با موبایل

در سال ۲۰۱۹ گوگل اعلام کرد که برای نخستین بار با الگوریتمMobile-first indexing نسخه‌های موبایلی وب‌سایت‌های جدید را نیز «نمایه‌گذاری» (Index) می‌کند. استفاده از این الگوریتم به این معنا بود که گوگل فرآیند رتبه‌بندی خود را بیشتر از نسخه دسکتاپ بر اساس نسخه موبایلی انجام خواهد داد.

در سال ۲۰۲۰ گوگل دوباره اعلام کرد این برنامه را برای تمام وب‌سایت‌ها در نظر خواهد گرفت و در نتیجه این اقدام از سال ۲۰۲۱ به بعد تمامی وب‌سایت‌ها ابتدا بر اساس نسخه موبایل خود برای رتبه‌بندی ارزیابی می‌شوند.

به عبارت دیگر، با وجود بارگذاری بدون ایراد نسخه دسکتاپ وب‌سایت در صورتی که نسخه موبایلی وب‌سایت را به خوبی بهینه‌سازی نکرده باشید، رتبه‌بندی در صفحه نتایج به شکل چشم‌گیری تحت‌تأثیر قرار خواهد گرفت.

اغلب سیستم‌های مدیریت محتوا این امکان را در اختیار شما قرار می‌دهند که بررسی پیش‌نمایش و تنظیمات لازم برای بهینه‌سازی موبایلی را انجام دهید. یکی از ابزارهای کاربردی گوگل برای بررسی این موضوع Mobile-Friendly Test است که به صورت رایگان این موضوع را بررسی می‌کند.

به زبان ساده‌تر در واقع گوگل این موضوع را بررسی می‌کند که آیا وب‌سایت در دستگاه‌های موبایلی با سرعت و طراحی ریسپانسیو بارگذاری می‌شود یا خیر. اهمیت واکنش‌گرا بودن وب‌سایت به اندازه‌ای بالا است که آن را به عنوان یکی از استراتژی‌های موبایل مارکتینگ مطرح می‌کنیم. دلیل این موضوع نیز افزایش چشم‌گیر در جستجوهای موبایلی و فراهم کردن رضایت کاربران این دستگاه‌ها است.

علاوه بر استفاده از این تست‌ها، حتما پیش‌نمایش صفحات مختلف وب‌سایت را روی دستگاه‌های موبایلی بررسی کنید زیرا نکات و مواردی هستند که توسط این ابزارها قابل بررسی نیستند.

 

۸. معماری وب‌سایت

موتورهای جستجو با خزش و نمایه‌گذاری روی بخش‌های مختلف محتوای وب‌سایت فعالیت می‌کنند. لینک‌های داخلی (Internal Links) در اتصالات یا هایپرلینک‌هایی هستند که بین صفحات مختلف وب‌سایت ایجاد می‌شوند.

هرچه سیستم لینک‌دهی داخلی بین صفحات مختلف وب‌سایت بهتر و منظم‌تر سازماندهی شود، هم کاربران دسترسی بهتری به صفحات مختلف دارند و هم خزش و نمایه‌گذاری موتورهای جستجو به شکل موثرتری صورت می‌گیرد.

در حالت ایده‌آل هر یک صفحات وب‌سایت بهتر است در حداکثر سه کلیک قابل دسترسی باشند. برای دستیابی به چنین هدفی باید در زمان ایجاد هر صفحه وب در وب‌سایت و هر محتوا به این نکته که لینک‌های داخلی را بین کدام صفحات ایجاد می‌کنید، توجه ویژه داشته باشید.

استفاده از مدل محتوای خوشه‌ای نیز در ایجاد نظم بین صفحات بسیار مفید است. لینک سازی منظم داخلی از دو جهت حائز اهمیت است:

• از دیدگاه موتور جستجو: موتور جستجو از طریق لینک‌های داخلی صفحات مهم‌تر وب‌سایت را تشخیص داده و ارزش صفحات مختلف را به یکدیگر انتقال می‌دهد.
• از دیدگاه کاربر: کاربران با استفاده از لینک‌های داخلی دسترسی راحت‌تر یا به عبارت بهتر «ناوبری» (Navigation) آسان‌تری بین صفحات مختلف وب‌سایت دارند و نیازی نیست برای یافتن پاسخ سوالات خود به وب‌سایت‌های مختلف مراجعه کنند و در وب‌سایت شما می‌مانند.

بررسی هر چند وقت یکبار صفحات مختلف وب‌سایت و خطاهای سرور کمک می‌کند بهتر بتوانید نقاط قوت و ضعف را تشخیص دهید. خطاهای ۴۰۴، لوپ‌های ریدایرکت و لینک‌های آسیب‌دیده از جمه مواردی هستند که نیاز است به طور مرتب آن‌ها را بررسی کنید.

۹. امنیت وب‌سایت

رمزنگاری https یکی از سیگنال‌های رتبه‌بندی توسط گوگل است که در سال ۲۰۱۴ اهمیت آن در بهبود رتبه‌بندی به طور رسمی اعلام شد. ببینیم https چیست و چرا گوگل برای آن اهمیت قائل می‌شود؟

کلمه http که مخفف عبارت (Hyper Text Transfer Protocol) است به معنای پروتکل انتقال ابر متن است و در گذشته نمی‌توانست تضمین‌کننده امنیت وب‌سایت باشد. در حال حاضر وب‌سایت‌ها برای اثبات امنیت کاربر به گوگل تلاش می‌کنند با دریافت گواهینامه SSL در رده وب‌سایت‌های https قرار بگیرند. منظور از s پایانی «‌امنیت» (Security) وب‌سایت است.

 

فاکتورهای رتبه بندی سئو خارجی

فاکتورهای سئو خارجی به طور کامل مربوط به همه اقداماتی است که در خارج از وب‌سایت برای ارتقای آن انجام می‌دهیم. در مطلب «»

برای مثال استفاده از تکنیک‌های بازاریابی شبکه‌های اجتماعی، اینفلوئنسر مارکتینگ و برقراری ارتباط با وب‌سایت‌های دیگر برای دریافت بک‌لینک در حوزه سئو خارجی یا آف پیج قرار می‌گیرند. در اینجا به مهم‌ترین آن‌ها یعنی دریافت بک‌لینک می‌پردازیم.

۱۰. بک لینک

بک لینکی به لینکی گفته می‌شود که از طرف وب‌سایت‌های دیگر به وب‌سایت شما ایجاد می‌شود. صفحه وبی که تعداد زیادی بک لینک دریافت می‌کند از نظر گوگل محتوای ارزشمندی دارد و متعلق به وب‌سایت معتبری است. بک‌لینک‌ها به عنوان یکی از ارزشمندترین سیگنال‌های موثر در بهبود سئو شناخته می‌شوند.

نکته اینجاست که تنها یک بک‌لینک حاصل از وب‌سایتی معتبر ارزش بیشتری نسبت به چندین بک‌لینک از وب‌سایت‌های با «اعتبار دامنه» (Domain Authority) پایین دارد.

 

همان‌طور که گفته شد بک‌لینک‌ها ارزش یکسانی ندارند و بسته به وب‌سایت ایجادکننده ارزش متفاوتی را به وب‌سایت هدف لینک انتقال می‌دهند. در فهرست زیر مهم‌ترین ویژگی‌های بک‌لینک‌های ارزشمند آورده شده‌اند.

• ارتباط بک‌لینک
• اعتبار وب‌سایت ایجادکننده
• جایگاه بک‌لینک
• انکرتکست بک‌لینک

در ادامه در مورد هریک از این موارد توضیح کوتاهی ارائه می‌دهیم.

ارتباط بک‌لینک

دریافت بک‌لینک از وب‌سایت‌های مرتبط برای گوگل به منزله مفید بودن محتوای وب‌سایت شما است. به عبارت بهتر استنباط گوگل از بک‌لینک‌های مرتبط این است که وب‌سایت شما حتما می‌تواند نتیجه خوب و کاملی برای عبارات مورد جستجوی کاربر باشد.

اعتبار وب‌سایت ایجادکننده لینک

گوگل از چندین سیگنال مختلف برای تعیین اعتبار وب‌سایت استفاده می‌کند و اینگونه نیست که تنها با اندازه‌گیری یک شاخص اعتبار یک صفحه یا وب‌سایت را تعیین کند. یکی از الگوریتم‌های مهم گوگل به نام الگوریتم PageRank بر اساس سه شاخص زیر ارزش‌گذاری صفحات را انجام می‌دهد:

1. تعداد بک‌لینک‌ها
2. تعداد لینک‌ها در صفحه ایجادکننده لینک
3. رتبه صفحه ایجاد کننده لینک

برای اندازه‌گیری و تعیین دقیق رتبه یک صفحه وب شاخص رسمی توسط گوگل اعلام نشده است اما سه شاخص کلی استاندارد وجود دارند که می‌توانند برای تخمین رتبه صفحه مورد استفاده قرار بگیرند. این شاخص‌ها در فهرست زیر آورده شده‌اند.

• «رتبه دامنه» (Domain Authority | DA) و «رتبه صفحه» (Page Authority | PA): شاخص‌های ارتباطی معرفی شده توسط MOZ که به عنوان استانداردهای صنعتی سئو مورد استفاده قرار می‌گیرند.

 

• شاخص‌های Flow: دو معیار Citation Flow و Trust Flow که برای نمره‌دهی به محبوبیت، تأثیر و قابل اعتماد بودن پیوندهای یکتا بر اساس تعداد لینک‌های وب‌سایت و کیفیت آن‌ها به کار می‌روند.
• تعداد Referring Domain: شاخص ساده‌ای که تعداد دامنه‌های یکتای لینک‌دهنده را اندازه‌گیری می‌کند. برای مثال در تصویر زیر ۴ دامنه ارجاع‌دهنده وجود دارد که هرکدام چندین بک‌لینک به وب‌سایت دریافت‌کننده ایجاد کرده اند.

جایگاه بک‌لینک

گوگل لینک‌ها را بر اساس جایگاهشان در صفحه وب ارزیابی می‌کند. لینک‌هایی که در بدنه محتوا قرار می‌گیرند، از نظر گوگل نسبت به لینک‌های نوار کناری (Sidebar) و بخش پایینی (Footer) مرتبط‌تر هستند. تصویر زیر Footer وب‌سایت مجله فرادرس را نشان می‌دهد.

این قانون هم برای لینک‌های داخلی و هم برای لینک‌های خارجی صدق می‌کند.

انکرتکست بک‌لینک

انکرتکست به کلمه یا عبارتی گفته می‌شود که لینک را به آن پیوند می‌دهیم. موتورهای جستجو از طریق انکرتکست تشخیص می‌دهند لینک موردنظر در چه موردی است و چه اطلاعاتی قرار است در اختیار کاربر قرار دهد. یکی از سیگنال‌های رتبه‌بندی در نظر موتورهای جستجو انکرتکست است. در تصویر زیر چند مورد از انکرتکست‌های داخلی مجله فرادرس را مشاهده می‌کنید.

انکرتکست بهتر است توصیف دقیقی از صفحه وب هدف باشد و از کلمات کلیدی در آن استفاده کنید. در صورتی که انکرتکست‌های مشابه زیادی به یک صفحه وب ارجاع داده شوند، گوگل متوجه این نکته می‌شود که محتوای صفحه برای آن کلمه کلیدی خاص، محتوای مرتبط و ارزشمندی است.

 

روش های دریافت بک لینک باکیفیت

در فهرست زیر سه روش اصلی دریافت بک‌لینک‌های باکیفیت را آورده‌ایم.

1. تولید محتوای اصیل و باکیفیت: طبیعی‌ترین روشی که به کمک آن می‌توانیم بک‌لینک‌های ارزشمند از دیگر وب‌سایت‌ها دریافت کنیم تولید محتوای غیرکپی و همیشه سبز است.
2. استفاده از «تبلیغات سرد» (Cold Outreach): روشی از بازاریابی برون‌گرا که در آن تلاش می‌کنیم با افرادی که هیچ‌گونه ارتباط قبلی با کسب و کار ما ندارند، ارتباط برقرار کنیم. ایجاد اعتبار از این طریق ممکن است سال‌ها برای کسب و کارها طول بکشد. بنابراین می‌توان با یافتن محتوا در وب‌سایت‌های مرتبط و برقراری ارتباط با نویسندگان از آن‌ها درخواست بک‌لینک کنید.
3. نگارش پست‌های مهمان: روش بعدی برای دریافت بک‌لینک نگارش پست‌های مهمان است. به جای درخواست بک‌لینک از وب‌سایت‌های دیگر می‌توانیم برای وب‌سایت‌هایی که نویسنده مهمان می‌پذیرند محتوا تولید کنیم و در آن به وب‌سایت و محتوای خودمان لینک دهیم.

جمع‌بندی

با حضور بیشتر در نتایج طبیعی و پولی موتورهای جستجو می‌توانیم بیشتر در معرض دیده شدن قرار بگیریم. صرف‌نظر از نوع کسب و کار، قابلیت دیده شدن در موتورهای جستجو امری ضروری و تعیین‌کننده در جلب اعتماد مخاطبان، ایجاد آگاهی از برند، افزایش ترافیک ورودی، جذب مشتریان و افزایش درآمد است. ده فاکتور اصلی سئو در رتبه‌بندی در گوگل عبارتند از:

1. تولید محتوای باکیفیت
2. جایگذاری کلمه کلیدی
3. بهینه‌سازی تصویر
4. ساختار پیوند یکتا
5. سرعت بارگذاری صفحه
6. سازگاری با موبایل
7. هسته‌های حیاتی وب
8. معماری وب‌سایت
9. امنیت وب‌سایت
10. بک‌لینک‌ها

فراموش نکنیم در سئوی وب‌سایت چوب جادو وجود ندارد و رسیدن به جایگاه‌های بالا در صفحه نتایج گوگل زمانبر است. حتی اگر تمامی مواردی را که در این مطلب به آن‌ها اشاره شد به درستی و در مدت زمان کوتاهی انجام دهیم قرار نیست وب‌سایت به طور ناگهانی در جایگاه نخست صفحه نتایج قرار بگیرد.

معرفی کاپریلا به عنوان اولین سیستم تبلیغات هدفمند کلیدواژه ای ایران

استفاده از تبلیغات هدفمند در تبلیغات آنلاین روشی بسیار مؤثر برای بهبود سئو وب‌سایت و افزایش نرخ کلیک است. به کمک این نوع از تبلیغات می‌توان کمپین‌های تبلیغاتی را بر اساس ویژگی‌های مشترک مخاطبان هدف سازماندهی کرد و کمپین‌های تبلیغاتی را کاملاُ مرتبط با ویژگی‌های شخصی، رفتار و علاقه‌مندی‌های مخاطب ایجاد کرد. این امر در نهایت سبب افزایش نرخ تبدیل و فروش خواهد شد.

می‌توان «کاپریلا» را به عنوان یکی از پلتفرم‌های برتر برای تبلیغات آنلاین هدفمند معرفی کرد. کاپریلا با بهره‌گیری از هوش مصنوعی، بهترین و مرتبط‌ترین تبلیغات هدفمند کلیدواژه‌ای را با توجه به کمپین‌های فعال کسب و کار به کاربران نمایش می‌دهد. این پلتفرم با شبکه‌ای گسترده از ناشران برای انتشار تبلیغات کلیکی و اجاره‌ای همکاری می‌کند. با توجه به این‌که شبکه کاپریلا بیشتر متمرکز بر وب‌سایت‌های بزرگ دانشجویی، آموزشی و عمومی کشور بوده و قشر جوان و دانشجوی کشور، بهره‌گیری مناسبی از اینترنت دارند، با استفاده از تبلیغات هدفمند کلیدواژه‌ای می‌توان تمرکز را روی این قشر معطوف کرد و در صورت انتشار تبلیغات هدفمند در شبکه نسبتاً بزرگ ناشران همکار کاپریلا، امکان هدف‌گذاری شبکه متمرکزی از دانشجویان و کاربران جوان علاقه‌مند به اینترنت برای کسب و کارها فراهم می‌شود.

علاوه بر این، سیستم آماری کاپریلا با بهره‌گیری از سیستم آمارگیری مبتنی بر گوگل آنالیتیکس، در تشخیص کلیک‌های صحیح و غیرتکراری دقت بسیار زیادی دارد.

خدمات کاپریلا در دو بخش «ناشر» و «تبلیغ‌دهنده» به کاربران ارائه می‌شود. نمونه‌ای از این تبلیغات را در تصویر زیر مشاهده می‌کنید که مجموعه بنرهای تبلیغاتی با اندازه و حجم کم را شامل می‌شود. این بنرها، به طور کامل با موضوع نوشته شده در وبلاگ – در اینجا «مقاله و منبع در مورد دیجیتال مارکتینگ» ـ مرتبط است.

بخش دوم این پلتفرم در قالب «تبلیغ‌دهنده» امکان معرفی کسب‌وکار به دیگران را برای شما فراهم می‌کند. از مزایای دیگر این روش تبلیغات می‌توان به نرخ تبدیل بالای آن اشاره کرد، چراکه این تبلیغات فقط به مخاطبان هدف نمایش داده می‌شوند و در نتیجه، افراد بیشتری به استفاده از محصولات و خدمات کسب‌وکار شما ترغیب می‌شوند.

• برای آشنایی بیشتر و دسترسی به خدمات کاپریلا + اینجا کلیک کنید.

معرفی نشریلا به عنوان پلتفرم عالی جهت رپورتاژ آگهی، انتشار بررسی محصول و معرفی خدمات

استفاده از رپورتاژ آگهی یکی از روش‌های تبلیغات آنلاین برای گرفتن بک‌لینک و بهبود رتبه سایت در موتورهای جستجو به شمار می‌رود. رپورتاژ آگهی اگر به شکلی صحیح و متناسب با لحن هر رسانه نوشته شود تأثیرگذار است و رعایت تمام اصول و معیارهای انتشار رپورتاژ آگهی مناسب به صرف هزینه و زمان زیادی نیاز دارد. به همین دلیل، بهتر است برای انتشار رپورتاژ آگهی از پلتفرمی مانند پلتفرم «نشریلا» استفاده کنید که محتوای مناسب رپورتاژ آگهی را با هزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه تولید و منتشر می‌کند. نشریلا با استفاده از مطالب تخصصی، برای انتشار بررسی محصولات یا معرفی خدمات نیز به شما کمک می‌کند.

• برای آشنایی بیشتر و دسترسی به خدمات نشریلا + اینجا کلیک کنید.

سوالات متداول فاکتورهای سئو

در این مطلب از مجله فرادرس ۱۰ شاخص کلیدی در رتبه‌بندی گوگل را بررسی و برای بهبود هرکدام راهکارهایی را ارائه کردیم. در این بخش به چند سوال پرتکرار در مورد فاکتورهای سئو پاسخ می‌دهیم.

فاکتورهای سئو گوگل چیست؟

فاکتورهای سئو به شاخص‌هایی گفته می‌شود که گوگل برای تعیین رتبه وب‌سایت‌های مختلف بر اساس ارتباط و کیفیت محتوای آن‌ها مورد استفاده قرار می‌دهد. آنچه در بهینه‌سازی موتورهای جستجو یا انواع سئو انجام می‌دهیم در واقع بهینه‌سازی وب‌سایت طبق این فاکتورها برای بهبود رتبه‌بندی در صفحه نتایج موتورهای جستجو (SERP) است.

انواع فاکتورهای سئو گوگل چیست؟

تعیین رتبه طبیعی سایت در گوگل توسط الگوریتم‌های گوگل انجام می‌شود که بیش از ۲۰۰ فاکتور و شاخص مختلف سئو را مدنظر قرار می‌دهند. تعداد بسیار زیادی از این فاکتورها هنوز به طور رسمی توسط گوگل تایید نشده‌اند و بعضی دیگر به تایید رسمی گوگل رسیده‌اند. با توجه به تقسیم‌بندی انواع سئو به سئو داخلی، خارجی و فنی، می‌توانیم انواع فاکتورهای سئو گوگل را نیز به سه دسته فاکتورهای مهم در سئو داخلی، خارجی و فنی یا تکنیکال دسته‌بندی کنیم و هریک را با توجه به نوع سئو بررسی کنیم.

مهم ترین فاکتورهای سئو داخلی چیست؟

سئو داخلی یا آن پیج به مجموعه اقداماتی گفته می‌شود که در درون وب‌سایت و برای بهینه‌سازی محتوای آن مطابق شاخص‌های موتورهای جستجو انجام می‌دهیم. از جمله مهم‌ترین فاکتورهای سئو داخلی می‌توان به محتوای مرتبط و باکیفیت، جایگذاری کلمه کلیدی (Keyword Placement)، بهینه‌سازی تصاویر (Image Optimization) و تخصص در کسب و کار نیچ (Niche Expertise) اشاره کرد.

فاکتورهای مهم در سئو تکنیکال چیست؟

سئو فنی یا تکنیکال به بهینه‌سازی طراحی و معماری وب‌سایت و مراحل کدنویسی بک‌اند آن گفته می‌شود. از جمه مهم‌ترین فاکتورهای سئو تکنیکال می‌توان به سرعت بارگذاری صفحه وب، هسته‌های حیاتی وب، سازگاری با موبایل، معماری وب‌سایت و امنیت وب‌سایت اشاره کرد.