پیش نیاز برنامه نویسی چیست؟ – پیش نیازهای برنامه نویس شدن

یکی از با ارزش‌ترین مهارت‌هایی که امروزه می‌توان کسب کرد، مهارت برنامه نویسی است. شاید به ساخت نرم‌افزار یا برنامه‌های بازی، یا ارتقای دانش خود در حوزه فناوری و تکنولوژی علاقه‌مند باشید. در هر صورت، یادگیری زبان کامپیوتر می‌تواند دارایی بزرگی برای رشد و پیشرفت حرفه‌ای و شخصی افراد باشد. با گذر زمان و دسترسی بیشتر و بیشتر به اینترنت، هر کسی می‌تواند برنامه نویسی را یاد بگیرد. اگر در حال مطالعه این مطلب هستید، پس اولین قدم برای یادگیری برنامه نویسی را برداشته‌اید. این مطلب با موضوع محوری پیش نیاز برنامه نویسی تهیه شده است و در آن به شرح جامع پیش نیاز های برنامه نویسی پرداخته شده است.

علاوه بر پاسخ دادن به این پرسش که پیش نیاز برنامه نویسی چیست در این مطلب به سایر موضوعاتی از قبیل اینکه چرا باید برنامه نویسی را یاد بگیریم و چگونه در آن پیشرفت کنیم، ساده‌ترین زبان‌های برنامه نویسی برای افراد مبتدی، مباحثی که برای شروع کد نویسی باید یاد بگیریم، کد نویسی چه تفاوتی با برنامه نویسی دارد، مهارت‌ها و اصول لازم برای برنامه نویسی، برنامه نویسی برای مبتدیان به چه صورت است و مواردی از این قبیل خواهیم پرداخت.

کد چیست ؟

کدنویسی فرایند استفاده از زبان‌های برنامه نویسی برای ارائه دستورالعمل‌ها به سیستم کامپیوتری است. این دستورالعمل‌ها ساخت وب سایت‌ها، نرم‌افزارها و برنامه‌هایی که مردم روزانه استفاده می‌کنند را میسر می‌سازند. در واقع کدها در نرم‌افزارهایی نوشته می‌شوند که به عنوان «محیط توسعه یکپارچه» (IDE) قابل استفاده هستند و پس از اجرای کد، خط به خط نوشته‌ها برای سیستم‌عامل کامپیوتر به صورت باینری (اعداد صفر و یک) ترجمه می‌شود.

چرا برنامه نویسی را یاد بگیریم ؟

باید به این فکر کنیم که چرا می خواهیم کد نویسی کنیم؟ نتیجه این تحقیق و تفکر به ما کمک می‌کند تا مشخص کنیم کدام زبان برنامه نویسی را می‌خواهیم در ابتدا یاد بگیریم و چگونه برنامه نویسی را شروع کنیم، چطور برنامه نویس شویم، چه نوع پروژه‌هایی را می‌خواهیم پیش ببریم و در نهایت می‌خواهیم با مهارت‌های خود چه چیزی را بسازیم و از آن چگونه استفاده کنیم. در ادامه به برخی از مزایای شناخته شده و مهم یادگیری برنامه نویسی اشاره می‌کنیم.

برنامه نویسی به ایجاد مهارت‌های حرفه ای کمک می‌کند

ابتدا باید بدیهیات را از سر راه برداریم. دانش برنامه نویسی کامپیوتر یک دارایی شغلی ارزشمند است. همان‌طور که فناوری باعث ادامه زندگی روزمره می‌شود، مهارت‌های کدنویسی نیز روزبه‌روز میان داوطلبان باعث ایجاد علاقه‌مندی بیشتر می‌شود. بسیاری از مهارت‌های مورد تقاضا مربوط به حوزه کامپیوتر می‌شوند.

اگر به دنبال تغییر موقعیت شغلی خود و ورود به حوزه فناوری کامپیوتر هستید یا علاقه دارید به سمت نقشی فنی‌تر و تخصصی‌تر در حوزه فعالیت خود تغییر مسیر بدهید، یادگیری حداقل یک زبان برنامه نویسی مرتبط برای شروع این مسیر ضروری است.

فقط توسعه‌دهندگان یک زمینه فعالیت خاص نباید احاطه کامل بر دانش برنامه نویسی موردنیاز داشته باشند، بلکه طراحان وب نیز باید کاملاً با CSS ،HTML و جاوا اسکریپت آشنایی داشته باشند، مدیران پروژه باید عملکرد درونی ابزارهایی را بدانند که به ساخت آن‌ها کمک می‌کنند، حتی اگر شخصی وب‌سایت ساده وردپرسی دارد، آشنایی با زبان‌های Front-End و کمی هم PHP برای او بسیار مفید خواهد بود.

حتی اگر وظیفه‌ای تماماً فنی را دنبال نمی‌کنیم، تجربه برنامه نویسی دارایی بزرگی به حساب می‌آید. این دانش فنی، توانایی درک مفاهیم انتزاعی و حل مسائل پیچیده را در انسان تقویت می‌کند. در نهایت دانش برنامه نویسی شما را قادر می‌سازد تا کار آزاد یا حرفه‌ای تمام وقت داشته باشید.

برنامه نویسی به کسب درآمد بیشتر کمک می‌کند

متوسط حقوق اولیه در ایالات متحده در سال ۲۰۲۲ بالغ بر ۴۰ هزار دلار بوده است. اما میانگین حقوق اولیه برای یک برنامه نویس عددی در حدود ۸۵ هزار دلار، یعنی بیش از دو برابر بالاتر از متوسط حقوق سایر مشاغل است.

بین کدنویس‌ها و برنامه‌نویسان تفاوت‌های اندکی وجود دارد، همان‌طور که به یادگیری کدنویسی ادامه می‌دهیم، رفته رفته تخصص بیش‌تری کسب می‌کنیم و حرفه‌ای‌تر می‌شویم. با تقویت مهارت و تخصص خود در حوزه‌ای خاص و مشخص از برنامه نویسی، می‌توان در این زمینه بسیار پیشرفت کرد و کسب درامد بسیار بیشتری داشت.

در خصوص تفاوت کدنویس، برنامه نویس و توسعه‌دهنده باید گفت که کد نویسی اولین سطح در مشاغل حوزه برنامه نویسی به حساب می‌آید و پس از آن برنامه نویس و توسعه‌دهنده در جایگاه‌های بعدی قرار می‌گیرند. توسعه‌دهندگان علاوه بر نوشتن کد، نرم‌افزار را نیز اشکال‌زدایی یا دیباگ کرده و با کدهای منبع آن کار می‌کنند. توسعه‌دهندگان معمولاً در یک زبان برنامه نویسی خاص تخصص زیادی دارند.

توسعه‌دهند۰‌ها اغلب حقوق بیشتری نسبت به برنامه‌نویسان دریافت می‌کنند و رشد شغلی قابل پیش‌بینی و رو به بالایی دارند. طبق بررسی‌های اداره آمار کار ایالات متحده تا سال 2030، مشاغل برای توسعه‌دهندگان 22 درصد رشد خواهد داشت.

برنامه نویسی اجازه خلق هر چیزی را می دهد

یکی از جالب‌ترین مزایای یادگیری نحوه کدنویسی این است که می‌توان ایده‌های خود را زنده کرد. در صورتی که ایده‌ای برای یک وب سایت، برنامه کاربردی یا بازی رایانه‌ای داریم، اکنون می‌توان آن را دقیقاً همان‌طوری پیاده‌سازی کرد که باب میل خودمان است و سپس آن را در اینترنت با بقیه به اشتراک گذاشت.

چه بخواهیم از پروژه خود کسب درآمد کنیم، چه بخواهیم آن را در یک پلتفرم اوپن سورس مانند GitHub پست کنیم، یا صرفاً چیزی را به عنوان یک سرگرمی بسازیم، دانش و ابزار لازم برای انجام این کار را خواهیم داشت. خوشحال‌کننده است که باعث خلق برنامه‌هایی شویم که تا به حال هرگز به این شکل ایجاد نشده اند. به‌علاوه، این پروژه‌ها برای فرایند یادگیری و کاریابی ضروری هستند.

برنامه نویسی به درک بهتر دنیای اطراف کمک می‌کند

یادگیری اصول اولیه برنامه نویسی کامپیوتر بسیار در درک چشم‌انداز فناوری رو به رشد کمک‌کننده است. با بدست آوردن دیدگاهی کاملاً جدید پیرامون فناوری‌های روزمره زندگی خود، از خلق همه آن‌ها قدردانی خواهیم کرد.

برنامه نویسی سرگرم کننده است

برنامه نویسی در عین پیچیدگی، بسیار لذت‌بخش است. برای بسیاری افراد یادگیری برنامه نویسی تجربه‌ای سرگرم‌کننده و جالب است. بعد از اینکه اصول اولیه را فراگرفتیم و پروژه‌های اصلی شروع شدند، این فرآیند کمتر شبیه به یادگیری و بیشتر شبیه اوقات فراغت خواهد بود. به هر حال، اگر از برنامه نویسی لذت نبریم، دشوار است آن را به عنوان یک حرفه دنبال کنیم.

بنابراین تا اینجا دریافتیم که چرا باید برنامه نویسی را یاد بگیریم و حالا آماده هستیم تا به سراغ پیش نیازهای برنامه نویسی برویم و ببینیم که این پیش نیازها چه هستند.

پیش نیاز برنامه نویسی چیست ؟

به لطف اینترنت و دنیای گسترده وب، اکنون بهترین و مناسب‌ترین زمان برای یادگیری برنامه نویسی است، چرا که دریایی از انواع مختلف محتوای آموزشی رایگان یا به‌صرفه در دسترس همگان قرار دارد. البته حجم زیاد گزینه‌ها می‌تواند برخی از برنامه‌نویس‌های مبتدی را قبل از شروع کمی بترساند. در آغاز راه باید بدانیم بهتر است از کجا شروع کنیم و چه پیش نیازهایی را باید یاد بگیریم. بنابراین در این بخش، نحوه یادگیری کدنویسی برای مبتدیان را به همراه برخی از منابع توصیه شده برای هر مرحله پوشش خواهیم داد. در ادامه هر یک از ۱۰ مورد مربوط به پیش نیاز های برنامه نویسی فهرست شده‌اند و سپس هر مورد را به طور جامع در زیربخش‌هایی جداگانه توضیح خواهیم داد.

1. درک دلیل نیاز به یادگیری برنامه نویسی
2. انتخاب زبان برنامه نویسی مناسب برای ما
3. یافتن دوره‌های آموزشی مناسب پیش از شروع
4. یافتن ابزارهای تسهیل کننده یادگیری برنامه نویسی
5. شناسایی برنامه نویسان متخصص و ماهر در شبکه‌های اجتماعی و دنبال کردن آن‌ها
6. مشخص کردن پروژه‌های برنامه نویسی مناسب و مفید
7. یافتن منتور و مشاور خوب و شناسایی جامعه برنامه‌نویسان زبان مورد انتخاب خود
8. مد نظر داشتن ثبت‌نام در یک بوت‌کمپ معتبر برنامه نویسی

اهمیت درک علت یادگیری برنامه نویسی پیش از شروع

زمان شروع برنامه نویسی با مهارتی بسیار وسوسه‌انگیز مواجه می‌شویم. اما اگر هدف نهایی نداشته باشیم، ممکن است نا امید شده و قبل از رسیدن به مقاطع جذاب حرفه برنامه نویسی از یادگیری آن دست بکشیم. بنابراین، قبل از شروع یادگیری به این فکر کنیم که چرا می‌خواهیم به یادگیری پیش نیاز های برنامه نویسی بپردازیم و چرا باید شروع به کدنویسی کنیم. در مورد تکمیل کردن پروژه‌های خود، دلیل هیجان‌انگیز بودن این مهارت برای شما و منابعی که در دسترس دارید بیاندیشید. پیش از این نیز به مزایای یادگیری برنامه نویسی پرداختیم و این موارد خود می‌توانند دلایلی برای افزایش انگیزه یادگیری برنامه نویسی باشند.

به عنوان مثال، هنگامی که تصمیم می‌گیریم یک توسعه‌دهنده شویم، شاید به درآمد بالای آن فکر کنیم یا به این بیاندیشیم که کجا قرار است کار کنیم و برای چه نوع پروژه‌هایی به توسعه‌دهندگان نیاز است. آيا آماده یادگیری برنامه نویسی و صرف وقت زیاد برای آن هستیم؟ کدام تمرینات زبان‌های برنامه نویسی مناسب ما است و ساخت چه پروژه‌هایی نیازهای ما را نشان می‌دهد؟ فکر کردن به همه این مسائل و تعیین هدفی گسترده و بزرگ اگرچه ضروری است، اما می‌تواند واقعاً دلسرد کننده باشد. در عوض، باید با اهداف کوچک‌تر و خاص‌تر می‌توان شروع کرد. به عنوان مثال، فرض کنیم قصد ساخت یک اپلیکیشن موبایل را برای دوست خود داریم که در حال تمرین مسابقه دو نیمه ماراتن است. تعیین این هدف کوچک:

• کمک می‌کند تا مهارت‌های مورد نیاز خود را بسازیم.
• مشخص می‌کند زبان برنامه نویسی مناسب برای شروع چیست.
• می‌تواند به ما کمک کند تا تاریخ مشخصی را برای مدیریت بهتر زمان حین یادگیری تعیین کنیم.

انتخاب زبان برنامه نویسی برای شروع

برای انتخاب زبان برنامه نویسی مناسب پیش از شروع یادگیری، لازم است به اهداف بلندمدت خود نگاهی بیاندازیم. آیا یادگیری برنامه نویسی را برای پیشرفت در محل کار نیاز داریم یا صرفا بابت سرگرمی و علاقه شخصی به سراغ آن می‌رویم؟ آیا جدول زمانی انعطاف‌پذیری داریم یا باید پروژه‌ای را با عجله به پایان برسانیم؟ به عنوان فردی مبتدی، ممکن است علاقه‌مند باشیم با زبانی شروع کنیم که از ساختمان داده یا الگوریتم استفاده نمی‌کند و آسان‌تر است.

اگر این‌طور است، HTML یا CSS گزینه‌های خوبی برای شروع هستند. اما زبان‌هایی مانند پایتون و جاوا نیز برای مبتدیان بسیار عالی هستند و کاربردهای بسیار زیادی در حوزه‌های مختلف دارند. گاهی ممکن است ماه‌ها طول بکشد تا یک زبان برنامه نویسی را فرا گیریم، بنابراین برای اطمینان از درست سپری شدن زمان خود، باید بهتر برنامه‌ریزی کنیم.

شناسایی دوره ها و محتوای آموزشی مناسب

یادگیری برنامه نویسی احتیاجی به کلاس درس و تحصیلات دانشگاهی ندارد. امروزه هزاران دوره آموزشی آنلاین برنامه نویسی وجود دارد که صفر تا صد مباحث مربوط به برنامه نویسی را از اصول پایه برنامه نویسی، زبان HTML تا ساختمان‌های داده و الگوریتم‌های پیچیده پوشش می‌دهند. اولین دوره باید مبانی برنامه نویسی با یک زبان را معرفی کند که شامل اصول اولیه برنامه نویسی و فلوچارت برای راهنمایی در مسیر یادگیری است.

این دوره‌های آموزشی ساختاری برای یادگیری به وجود می‌آورند و در درک مفاهیم مربوط به علوم کامیپوتر ما را همراهی می‌کنند، یک دوره سازماندهی شده همه چیز را قابل هضم نگه می‌دارد و تضمین می‌کند هر چیزی درست، به ترتیب و سر موقع آموزش داده می‌شود. سایت‌های محبوبی وجود دارند که دوره‌های رایگانی به زبان اصلی ارائه می‌دهند و درصورت علاقه‌مندی می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید.

• freeCodeCamp [+]
• W3Schools [+]
• دوره مقدمه‌ای بر علوم کامپیوتر هاروارد در edX [+] و کانال یوتیوب CS50 [+]

علاوه بر موارد فوق، استفاده از دوره آموزش رایگان اصول و مبانی برنامه نویسی به زبان فارسی هم می‌تواند بسیار مفید باشد.

یادگیری یک زبان برنامه نویسی خاص و صرف زمان برای آن، نیازمند آمادگی لازم است که با استفاده از سایت‌های معرفی شده و گذرندان پیش نیاز های برنامه نویسی می‌توان این آمادگی را بدست آورد. همچنین دوره‌های در دسترس زیادی در راستای بهبود و کاهش هزینه کلاس‌های حضوری وجود دارند که افراد می‌توانند آن‌ها را تهیه کرده و همیشه به آن‌ها دسترسی داشته باشند. هدف شما چیست؟ فعالیت حرفه‌ای، بدست آوردن مهارت، یادگیری یک زبان یا پیدا کردن موضوعی جالب؟ دلیل ورودتان به این مسیر چیست؟ زیرا دوره‌های آموزشی طیف گسترده‌ای از موضوعات مبتدی، متوسط و پیشرفته را پوشش می‌دهند.

استفاده از آموزش ها و دوره های ویدویی

اگر هر از گاهی به کانال‌های یوتیوب سر زده باشید، حتماً‌ویدیوهای آموزشی متعدد موجود در آن را مشاهده کرده‌اید. می‌توان برای یادگیری برخی مفاهیم برنامه نویسی نیز از همین سایت یعنی یوتیوب استفاده کرد. در حالی که دوره‌های آنلاین بهترین گزینه برای تجربه عملی هستند، ویدیوهای آنلاین آموزشی می‌توانند در تکمیل مسیر یادگیری، بسیار کمک‌کننده باشند و کنجکاوی و ابهامات فرد مبتدی را برطرف کنند.

همچنین در پلتفرم فرادرس نیز دوره‌ها و ویدیوهای آموزشی رایگان بسیاری در دسترس است که می‌توان بر حسب نیاز از آن‌ها هم استفاده کرد. برای دسترسی به فیلم‌های آموزش رایگان برنامه نویسی فرادرس باید ابتدا به قسمت «همه آموزش‌ها» برویم و در این بخش دسته‌بندی برنامه‌نویسی را انتخاب و سپس در قسمت هزینه آموزش گزینه رایگان را کلیک کنیم. در زمان انتشار این مطلب از طریق این لینک [+] می‌توانید به همه آموزش‌های رایگان برنامه نویسی فرادرس دسترسی داشته باشید (ممکن است این لینک در آینده تغییر کند).

شناسایی کتاب‌های الکترونیکی با کیفیت و مناسب برای شروع

برخی افراد همچنان علاقه به رویکردهای یادگیری به سبک قدیمی دارند، انتخاب کتابی با زبان مبتدی راه‌حل مناسبی برای این افراد است. کتاب‌ها ما را با مفاهیم اساسی آشنا می‌کنند و باعث می‌شوند عمیق‌تر و آگاهانه‌تر برنامه نویسی کنیم. در ادامه به اهمیت یافتن ابزارهای تسهیل کننده یادگیری برنامه نویسی پرداخته‌ایم اما پیش از آن مجموعه دوره‌های آموزش برنامه نویسی فرادرس به علاقه‌مندان معرفی شده است.

معرفی فیلم های آموزش برنامه نویسی

در پلتفرم فرادرس، دوره‌های آموزشی گوناگون، بر اساس عنوان و موضوع طبقه‌بندی شده‌اند و بر این اساس، مجموعه‌های آموزشی مختلفی را در سایت فرادرس ایجاد کرده‌ایم. یکی از این مجموعه‌های متعدد، مربوط به آموزش‌های برنامه نویسی است. به بیان دیگر، برای شروع یادگیری پیش نیاز های برنامه نویسی می‌توان با دوره آموزش رایگان اصول و مبانی برنامه نویسی در این مجموعه کار را شروع کرد و سپس به سراغ آموزش زبان‌های برنامه نویسی ساده‌ای مثل پایتون، جاوا اسکریپت، ++C، سی‌شارپ، جاوا و سایر موارد رفت. همچنین برای انواع حوزه‌های مختلف برنامه نویسی مثل توسعه وب، برنامه نویسی اندروید، برنامه نویسی Back-End و بسیاری از موارد دیگر مجموعه‌های آموزشی مختلفی تهیه شده‌اند که علاقه‌مندان می‌توانند بسته به نیازشان و مسیر برنامه نویسی مورد علاقه خود از هر کدام از این مجموعه‌های آموزشی استفاده کنند.

تنها کافی است عبارت «مجموعه آموزش X فرادرس» را در موتورهای جستجو وارد و به جای حرف X، موضوع مورد نظر خود را وارد کنیم. به عنوان مثال اگر به حوزه طراحی سایت و برنامه نویسی علاقه‌مند هستید، می‌توانید عبارت «مجموعه آموزش طراحی سایت فرادرس» را جستجو کرده و یادگیری هر یک از آموزش‌های HTML ،CSS، جاوا اسکریپت، وردپرس و سایر موارد مرتبط با توسعه وب‌سایت را آغاز کنید.

اما یکی از جامع‌ترین و اصلی‌ترین مجموعه آموزشی‌های مرتبط با برنامه نویسی در سایت فرادرس، «مجموعه دوره‌های آموزش برنامه نویسی» نام دارد. آن دسته از افرادی که بعد از مطالعه درباره پیش نیاز های برنامه نویسی و مزیت‌های این حوزه، تصمیم به یادگیری اصول برنامه نویسی و شروع یکی از زبان‌ها گرفته‌اند، می‌توانند از این مجموعه آموزشی جامع و کاربردی فرادرس استفاده کنند. در تصویر فوق تنها برخی از دوره‌های آموزشی مجموعه آموزش‌های برنامه نویسی به عنوان نمونه آمده‌اند.

• برای مشاهده همه فیلم های آموزش برنامه نویسی فرادرس و ورود به صفحه این مجموعه + اینجا کلیک کنید.

یافتن ابزارهای تسهیل کننده یادگیری برنامه نویسی

برای نوشتن کد به ابزار خاصی نیاز نداریم و می‌توان از یک Notepad ساده هم استفاده کرد، اما ابزارهایی وجود دارند که می‌توان آن‌ها را برای راحت‌تر کردن کدنویسی به کار برد. در ادامه این بخش به معرفی برخی از این ابزارها پرداخته‌ایم.

 

انتخاب ویرایشگر کُد یا همان کد ادیتور مناسب

کد ادیتورها شامل امکاناتی برای سهولت برنامه نویسی مثل هایلایت رنگی کدها، تکمیل کننده خودکار کد، جستجو و جایگزینی کلمات، حالت تاریک صفحه و بسیاری از موارد دیگر هستند.

اکثر افراد متخصص از ویرایشگرهای کد استفاده می‌کنند، این ابزار می‌تواند به برنامه نویس کمک کند تا کدهای تمیزتر و سریع‌تری بنویسد. ویرایشگرهای کد مشابه ویرایشگرهای متن هستند، فقط با این تفاوت که ویژگی‌های اضافه‌تری برای کمک به مدیریت و ویرایش کدها دارند. از جمله محبوب‌ترین و پر استفاده‌ترین کد ادیتورها می‌توان به «Visual Studio Code» اشاره کرد که ساخت شرکت مایکروسافت و رایگان است.

از جمله سایر مهم‌ترین قابلیت‌ها و امکانات کد ادیتورها می‌توان به ۳ مورد زیر اشاره کرد.

• برجسته‌سازی سینتکس
• جستجوی کد
• محیط ترمینال داخلی

ویرایشگرهای Sublime Text ،Emacs و ++Notepad نیز از جمله سایر کد ادیتورهای محبوب برای افراد مبتدی به حساب می‌آیند.

استفاده از خط فرمان سیستم عامل

از جمله نیازهای دیگری که وجود دارد، شناخت بیشتر کامپیوتر و سیستم‌عاملی است که می‌]واهیم با آن برنامه نویسی کنیم. خط فرمان یا کنسول سیستم عامل یا همان خط فرمان یکی از مهم‌ترین ابزارهای موجود در سیستم عامل‌های مختلف به حساب می‌آید که برای برنامه نویسان بسیار مفید و کاربردی است. وقتی شروع به کدنویسی می‌کنیم باید یاد بگیریم که چگونه در صفحه کنسول حرکت کنیم.

کنسول یا همان خط فرمان صفحه سیاه مبتنی بر متن برای ارتباط با سیستم‌عامل کامپیوتر است. صفحه کنسول این قابلیت را دارد که با استفاده از آن فایل‌ها را پیدا و دستوراتی را روی آن‌ها اجرا کنیم، دستوراتی که از این طریق با سرعت بیشتری نسبت به استفاده از رابط کاربری گرافیکی اجرا می‌شوند. با اینکه استفاده از خط فرمان و دستورات آن کمی پیچیده است، ولی کارها و وظایف بسیاری وجود دارند که فقط می‌توان با دستورات کنسول از عهده آن‌ها برآمد و با GUI نمی‌توان آن‌ها را انجام داد.

کار با ابزارهای مدیریت پروژه

بسیاری از پروژه‌ها ساده شروع می‌شوند، اما با ادامه روند پروژه، پیچیدگی آن‌ها بیشتر و بیشتر می‌شود. با استفاده از ابزارهای مدیریت پروژه می‌توان فایل‌ها را به اشتراک گذاشت، جدول‌های زمانی را به‌روزرسانی کرد، بخش‌های جداگانه‌ای از پروژه‌های برنامه نویسی را تقسیم کرد. این مسئله باعث می‌شود تا حین پایبندی به جدول زمانی خود، پیگیری پروژه‌های جانبی و فایل‌های اضافی آسان‌تر می‌شود.

یادگیری روش های موثر دیباگ کردن

همان‌طور که برنامه‌نویسان روی پروژه‌های کدنویسی خود مشغول کار هستند، ممکن است با باگ‌ها،‌ موانع و سایر چالش‌ها برخورد کنند. مواجه شدن با این چالش‌ها گاهی فوق‌العاده خسته‌کننده می‌شود. لازم به ذکر است که روش دیباگ جالبی به نام Rubber Duck وجود دارد که ممکن است احمقانه به نظر برسد، اما می‌تواند در ساده‌سازی مشکل و یافتن راه‌حل‌های مفید کمک‌کننده باشد. روش رفع اشکال «Rubber Duck» (اردک پلاستیکی) به شرح زیر است.

1. التماس کن، قرض بگیر، دزدی کن، بخر، بساز یا به هر روش ممکن یک اردک پلاستیکی (انواع عروسک مخصوص حمام کودکان) فراهم کن.
2. اردک پلاستیکی را روی میز خود بگذار و به آن اطلاع بده که صرفاً قرار است برای بررسی درست بودن کدهای خود، کدها را با او مرور کنید.
3. به اردک توضیح دهید که کدهای شما قرار است چه کاری انجام دهند و سپس وارد جزئیات شوید و کدهای خود را خط به خط به او توضیح دهید.
4. در نقطه‌ای از توضیحات خود، به اردک می‌گویید که مرحله بعدی قرار بوده چه کاری انجام دهد و آنجا متوجه می‌شوید در واقع آن چیزی که شما واقعاً قصد انجام دادنش را داشتید اتفاق نیوفتاده و متوجه وقوع باگ می‌شوید. اردک با آرامش روی میز شما می‌نشیند و خوشحال است که بداند در راه رسیدن به خروجی صحیح کدها، به شما کمک کرده است.

 

شاید به این فکر کنید که می‌توان راجع به ایرادات و باگ‌های کدهای خود با همکارانتان صحبت کنید، اما اغلب برنامه‌نویسان ترجیح می‌دهند اشتباهات خود را به جای همکار، کاملا محرمانه تنها با اردک خود در میان بگذارند.

شناسایی برنامه نویسان متخصص و دنبال کردن فعالیت آن ها

یکی دیگر از کارهایی که به عنوان پیش نیاز قبل از شروع یادگیری برنامه نویسی می‌توان انجام داد این است که افراد متخصص فعال در شبکه‌های اجتماعی را شناسایی کنیم، افرادی که محتوای مفید مرتبط با برنامه نویسی تولید می‌کنند و در این حوزه شخصیت‌هایی تاثیرگذار به حساب می‌آیند. مثلاً در ایران می‌توان جادی میرمیرانی را یکی از تاثیرگذارتین چهره‌های اجتماعی در حوزه برنامه نویسی به حساب آورد. این افراد تاثیر‌گذار معمولاً توصیه‌ها و روش‌های بسیار مفیدی را برای مبتدیان ارائه می‌کنند و به نوعی منتورهایی عمومی برای همگان به حساب می‌آیند.

خواندن کدهای دیگران و ویرایش آن ها

برای بعضی افراد، ویرایش کار اشخاص دیگر، کار آسان‌تری نسبت به شروع از یک صفحه خالی است. راهی عالی برای یادگیری کدنویسی، مرور کدهای اشخاص دیگر است. بررسی کدهای سایر برنامه‌نویسان می‌تواند الهام‌بخش باشد و مهارت‌های کدنویسی افراد مبتدی را ارتقا دهد. نکات مهم پیرامون این روش در ادامه فهرست شده‌اند.

• بهتر است ابتدا کدهای خود را درک کنید.
• کدهای جدید را سریع‌تر از قبل متوجه خواهید شد
• نمونه‌های ملموسی از کد با کیفیت به شما نشان می‌دهد

 

با برنامه یا فایل کدی که به آن علاقه دارید شروع کنید. اگر مطمئن نیستید که با چه کدی شروع کنید، می‌توانید به سایت‌های گیت‌هاب و SearchCode سر بزنید که نقطه شروع خیلی خوبی هستند. اگر می‌توانید، سعی کنید با کدهای بازبینی شده یا پروژه‌های اوپن سورس شروع کنید.

اگر می‌دانید نحوه عملکرد کد به چه شکل است و چگونه کار می‌کند، پس بخش کوچکی از آن را انتخاب کنید و سپس خط به خط به عقب برگردید، با خواندن و پردازش نحوه عملکرد کدها در ذهن خود، کم کم ایده کلی ارتباط‌های میان هر خط کد شکل می‌گیرد، این به شما کمک می‌کند تا عملکرد کلی کدها را درک کنید. خواندن مستندات نیز ایده خوبی است و به شما ایده‌های پشت کدها را نمایان می‌کند که در حال بررسی آن‌ها هستید.

آشنایی با پروژه های رایج و مفید برای تقویت مهارت برنامه نویسی

در مسیر بررسی پیش نیاز های برنامه نویسی باید حواسمان باشد که کدنویسی را فقط باید انجام بدهیم تا بتوانیم یاد بگیریم. هیچ راهی برای دور زدن آن وجود ندارد. مثلاً می‌توان تمام مفاهیم و سینتکس لازم برای یادگیری «برنامه نویسی تابعی» (Functional) را خواند. اما تا زمانی که آموخته‌های خود را در عمل به کار نبریم، ایده‌ها به طور کامل در ذهن ما عملی نمی‌شوند. اینجاست که انجام پروژه‌های برنامه نویسی از ساده تا دشوار بسیار اهمیت پیدا می‌کند.

پروژه برنامه نویسی ساخت هر برنامه یا وب‌سایتی است که با هر زبان انتخابی، پیاده‌سازی می‌شود. در آغاز بهتر است پروژه‌ها را کوتاه‌مدت نگه داریم و از پروژه‌های بسیار آسان شروع کنیم. اگر در حال گذراندن دوره‌ای هستیم، ممکن است پروژه نمونه در آن دوره، برای تثبیت یک مفهوم خاص طراحی شده باشد. همچنین تعداد زیادی پروژه برنامه نویسی مبتدی وجود دارند که می‌توان خود به تنهایی آنها را امتحان کرد و انجام داد.

برخی از پروژه‌های کلاسیک و رایجی که باید پیش از شروع یادگیری برنامه نویسی با آن‌ها آشنایی داشته باشیم در ادامه فهرست شده‌اند.

• تبدیل کننده زمان، که در آن کاربر یک عدد را با واحد ثانیه ارسال می‌کند و برنامه شما معادل آن را برحسب ساعت، دقیقه، روز و غیره خروجی می‌دهد.
• تولید کننده اعداد تصادفی، که یک عدد تصادفی بین دو مقدار مشخص شده توسط کاربر را تولید می‌کند.
• ماشین حساب، که در آن کاربر ورودی‌ها و عملیات ریاضی خود را مشخص می‌کند و برنامه به شما یک خروجی می‌دهد.
• دفترچه آدرس، که در آن کاربران می‌توانند نام مخاطبین را ارسال کنند، سپس مخاطبین ذخیره شده در برنامه شما را جستجو کنند.
• الفباساز، که در آن کاربر فهرستی از کلمات را ارائه می‌دهد و برنامه شما آن‌ها را به ترتیب حروف الفبا مرتب می‌کند.
• بازی «دژخیم» (Hangman)، که در آن کاربر با وارد کردن حروف سعی می‌کند کلمه‌ای پنهان را حدس بزند و بازی شما برای حدس‌های درست یا نادرست بازخورد می‌دهد. وقتی کاربر تمام حروف کلمه شما را حدس بزند، برنده می‌شود.

 

شناخت مزایای پروژه های رایج کدنویسی پیش از شروع یادگیری

علاوه بر تمرین مفاهیم، پروژه‌ها مزیت‌های دیگری نیز برای یادگیری ارائه می‌دهند. اول، آن‌ها باعث حفظ انگیزه افراد می‌شوند. پروژه‌ها به تقویت «چرای» پشت کدنویسی کمک و معیارهای واضح و ملموسی را برای پیشرفت تعیین می‌کنند. هر پروژه تکمیل شده به معنای کسب مهارت بیشتر در روند یادگیری شما است.

دوم، پروژه‌های کدنویسی به‌ویژه پروژه‌های بلندمدت، چیزی برای نشان دادن نتیجه کار دارند. به عنوان مثال بعد از به نتیجه رساندن پروژه برای نشان دادن مهارت در ساخت وب سایت یا برنامه کاملی که از ابتدا ساخته‌اید می‌توان انجام آن پروژه را در رزومه خود ذکر کرد. پروژه‌ها برای مشاغل برنامه نویسی سطح ابتدایی ضروری هستند، زیرا صلاحیت افراد را در یک زبان یا حوزه خاص برنامه نویسی مشخص می‌کنند.

چگونه در هنگام انجام پروژه های برنامه نویسی با انگیزه بمانیم؟

هنگام شروع پروژه‌های طولانی مدت، به چیزهایی باید فکر کرد که مایل به صرف وقت روی آن‌ها هستیم. چه یک وب‌سایت شخصی باشد، چه یک برنامه تلفن همراه یا یک ابزار دسکتاپ، در طول مسیر با سرعت بالایی مواجه خواهید شد. انتخاب پروژه‌ای که واقعاً از آن لذت می‌برید و به آن اهمیت می‌دهید، تضمین می‌کند که آن را دنبال خواهید کرد.

یکی دیگر از راه‌های عالی برای درگیر ماندن در پروژه‌های کدنویسی، کار فریلنسری است. به منظور ساختن ابزاری مفید برای کسی، نیازی نیست حتماً یک برنامه نویس خبره باشید. با یک دوست، یکی از اعضای خانواده یا کسب و کار محلی که به ابزار یا وب‌سایت نیاز دارد تماس بگیرید، این یک بازی برد-برد خواهد بود، چون هم به نفع شما است و هم کارفرمای مربوطه از آن سود خواهد کرد.

 

پیدا کردن منتور و جامعه کاربری برنامه‌نویسان زبان مورد انتخاب

منابعی که تاکنون معرفی شدند همگی ارزشمند به حساب می‌آیند، اما آن‌ها بیشتر مبتنی بر تلاش‌های فردی هستند. داشتن یک دوست یا عضویت در جامعه آنلاین برای راهنمایی بیشتر می‌تواند برای یادگیری بسیار تاثیرگذار باشد. ابتدا، توصیه می‌کنیم منتوری را پیدا کرده و از او راهنمایی بگیریم. با ادامه دادن به مسیر، احتمالاً با مسائلی مواجه خواهیم شد که هر میزان هم تلاش کنیم، قابل حل نیستند و نمی‌توان به آن‌ها ورود کرد. در اینجاست که منتورها می‌توانند به ما کمک کنند. البته افزایش مهارت جستجو و استفاده از سایت‌های پرسش و پاسخ مثل Stack Overflow هم بسیار اهمیت دارد.

الزامی ندارد منتور یک معلم واقعی باشد. آن فرد می‌تواند هر کسی باشد که دانشی در خصوص زبان برنامه نویسی مورد مطالعه ما دارد. منتور مورد نظر باید بتواند مفاهیم دشوار را توضیح دهد و ما را به سمت راه‌حل‌ها راهنمایی کند. یک مربی باتجربه می‌تواند به ما در دنبال کردن روش‌های برنامه نویسی که در آموزش‌ها پوشش داده نشده است، کمک کند. همچنین، مشاوره‌ای را برای پیمایش مسیر حرفه‌ای در تکنولوژی ارائه دهد.

 

علاوه بر آن، ممکن است بخواهیم به یک جامعه کاربری آنلاین بپیوندیم. بهتر است به دنبال گروه‌های محلی، رویدادهای شبکه‌ای، ملاقات‌ها در محدوده جغرافیایی خود و برنامه‌های «هکتونی» (Hackathon) باشیم تا بتوانیم با سایر برنامه‌نویسان ارتباط حضوری برقرار کنیم. واژه «Hackathon» از ترکیب کلمات هک و ماراتون ساخته شده و رویدادی است که در آن برنامه‌نویسان و افراد دیگری که درگیر توسعه نرم‌افزار و مخصوصا هک هستند دورهم جمع می‌شوند.

البته جامعه آنلاین توسعه‌دهندگان نیز منبعی غنی برای مبتدیان محسوب می‌شود که برای رفع اشکالات برنامه خود و پیدا کردن برنامه‌نویسان کاربلد می‌توان به سراغ آن‌ها رفت. به عنوان مثال، سایت‌هایی که در ادامه معرفی می‌شوند از نمونه‌های خوب جوامع آنلاین توسعه‌دهندگان به حساب می‌آیند.

• Stack Overflow، سایت انجمنی «سکوی پرسش و پاسخ» برای سوالات برنامه نویسی به حساب می‌آید.
• «گیت‌هاب» (Github)، مخزن کد برای پروژه‌های منبع آزاد با جامعه توسعه‌دهندگانی فعال محسوب می‌شود.
• Women Who Code، سازمانی مردم نهاد است که رویدادها، جامعه‌های کاربری و موقعیت‌های شغلی را برای زنانی سازماندهی می‌کند که در مشاغل فناوری کامپیوتر فعالیت دارند.
• r/learnprogramming، زیرشاخه‌ای از سایت Reddit به حساب می‌آید که برای برنامه نویس‌های مبتدی مناسب است.

مد نظر قرار دادن ثبت نام در یک بوت کمپ برنامه نویسی پیش از شروع

بوت‌کمپ برنامه نویسی، برنامه آموزشی کوتاه مدتی است که در آن برنامه درسی جامع برنامه نویسی طی مدت چند ماه تدارک دیده می‌شود. این برنامه‌ها می‌توانند سریع، شناور و سکوی پرتابی برای توسعه‌دهندگان حرفه‌ای باشند. بوت‌کمپ‌های برنامه نویسی عموماً گران‌قیمت و متمرکز بر موضوعی واحد هستند. نه چیزی که بتوان بدون هیچ تجربه برنامه نویسی به آن ورود پیدا کرد. این برنامه‌ها بیشتر برای مبتدیانی است که در حال توسعه مهارت‌های خود هستند و آماده هستند تا زمان، انرژی و هزینه صرف کنند تا به سرعت مهارت‌های لازم را بدست آورند.

در حالی که فارغ‌التحصیلان تمایل به اشتغال در صنعت فناوری دارند، توجه داشته باشید که این یک نتیجه تضمینی نیست. شما بخش قابل‌توجهی از زمان و پس‌انداز خود را برای چنین فعالیتی کنار خواهید گذاشت. با این وجود، موفقیت در محیط یادگیری که توسط هم‌سالان و معلمان مختلف احاطه شده است و قرار گرفتن در کنار افرادی که به همان اندازه شما انگیزه دارند، چندان آسان نخواهد بود.

 

کدنویسی در مقایسه با برنامه نویسی

اصطلاحات کدنویسی و برنامه نویسی اغلب به صورت متناوب مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما همیشه به معنای یکسان نیستند. هر دو اصطلاح کدنویسی و برنامه نویسی به معنای نوشتن دستورالعمل برای سیستم کامپیوتری هستند. اما علاوه بر آن، برنامه نویسی ممکن است شامل الگوریتم‌ها و ساختمان داده هم باشد. به طور کلی، اصطلاح برنامه نویسی پروژه‌های پیشرفته‌تری را توصیف می‌کند.

در حالی که می‌توان تنها با داشتن یک کامپیوتر و صرف زمان لازم کدنویسی کرد، برخی از پروژه‌های برنامه نویسی ممکن است به ابزارهای نرم‌افزاری تخصصی‌تری احتیاج داشته باشند. پروژه‌های برنامه نویسی معمولاً بزرگتر و پیچیده‌تر هستند. آن‌ها ممکن است به مدیریت پروژه و دانش پایه استوارتری نیاز داشته باشند.

آشنایی با زبان های برنامه نویسی پیش از شروع

یادگیری برنامه نویسی نیاز به دانستن حداقل یک زبان برنامه نویسی، مجموعه‌ای از سینتکس‌ها و قوانینی دارد که سیستم‌های کامپیوتری می‌توانند آن‌ها را درک کنند. صدها زبان برنامه نویسی وجود دارد که هر یک از آن، هدف و توانایی منحصر به فردی دارند. اما یادگیری برخی از زبان‌ها نسبت به سایرین آسان‌تر است.

این زبان‌ها، بهترین راه برای شروع به کار هستند، زیرا سریع‌ترین راه برای یادگیری اصول برنامه نویسی محسوب می‌شوند. زبان‌های برنامه نویسی، ساختاری را برای دستورالعمل‌هایی که نوشته می‌شوند ارائه خواهند داد. این زبان‌ها مانند زبان انگلیسی به نظر می‌رسند، اما دقیقاً مثل آن نیستند. برنامه‌نویسان اصطلاحات و گرامر در زبان برنامه نویسی را سینتکس می‌نامند.

 

زبان‌های سطح پایین مانند اسمبلی یا زبان ماشین، به زبان ماشین نزدیک‌تر از زبان انسانی هستند، بنابراین یادگیری آن‌ها دشوار است. در حالت کلی گفته می‌شود که یک زبان سطح میانی مانند ++C هنگامی مفید است که بخواهید مواردی مانند موارد زیر را توسعه دهید:

• سیستم‌عامل
• سیستم‌های «پایگاه داده» (Database)
• نرم‌افزارهای پردازش ویدیو یا تصویر

زبان‌های سطح بالا معمولاً برای مبتدیان آسان‌تر هستند. برخی بیشتر روی ساختار تمرکز می‌کنند، در حالی که برخی دیگر تعاملی‌تر هستند و می‌توانند عملکردهای پیچیده‌تری را انجام دهند. در ادامه برخی از بهترین زبان‌ها برای برنامه‌نویسان مبتدی آورده شده است. سعی کنید در ابتدا تنها با یک زبان که به اهداف شما نزدیک‌تر است شروع کنید و در صورت تمایل زبان‌های دیگر را فرا گیرید. با این حال نگران انتخاب اشتباه نباشید. این زبان‌ها مفاهیم اساسی مشترکی دارند، بنابراین می‌توان در صورت نیاز با یکی شروع کرد و سپس دیگری را جایگزین کرد.

 

معرفی زبان HTML

«زبان نشانه گذاری فرامتن» (Hypertext Markup Language | HTML) پایه و اساس اینترنت است و برای تنظیم محتوای صفحات وب استفاده می‌شود. هنگامی که یک صفحه وب سایت را بارگذاری می‌کنیم، معمولا آنچه می‌بینیم یک سند HTML است که توسط مرورگر ارائه می‌شود.

برای افراد مبتدی که هنوز شروع به برنامه نویسی نکرده‌اند، ساده‌ترین زبان برای شروع، HTML است. زیرا HTML از نظر فنی زبان برنامه نویسی محسوب نمی‌شود. اسکریپتی را اجرا نمی‌کند و نمی‌توان برنامه‌های کاربردی با آن ساخت. با این حال، HTML در همه جا قابل استفاده و آنلاین است. بنابراین اگر می‌خواهید اینترنت را درک کنید ابتدا باید به درک مناسبی از کدنویسی HTML برسید.

معرفی زبان CSS

زبان‌های HTML و CSS زبان‌های در هم تنیده‌ای هستند و وابسته به یکدیگر کار می‌کنند. HTML محتوایی را کنترل می‌کند که در یک صفحه وب ظاهر می‌شود، اما بر ظاهر آن محتوا تاثیری نمی‌گذارد. در این موقعیت باید به سراغ «شیوه‌نامه‌های آبشاری» (Cascading Style Sheets | CSS) برویم. زبان CSS استایل HTML را مدیریت می‌کند. ویژگی‌هایی مانند رنگ‌ها، اندازه، فونت‌ها و حتی کل طرح‌بندی صفحه را تنظیم می‌کند.

زبان CSS نیز مانند HTML، زبان برنامه نویسی نیست و در واقع اِعمال قوانینی بر روی HTML به حساب می‌آید. HTML و CSS تقریباً همیشه با هم استفاده می‌شوند. بنابراین توصیه می‌کنیم هر دو را یاد بگیرید. در غیر این صورت صفحات وب سایت نسبتاً ساده و بدون امکانات خاصی به نظر می‌رسد.

اگر در خصوص چگونگی یادگیری برنامه نویسی به عنوان پیش نیاز مطمئن نیستید، با HTML و CSS شروع کنید. یادگیری HTML و CSS تا حد زیادی آسان است، زیرا نیازی به تفکر در منطق محاسباتی زبان‌های برنامه نویسی ندارند. یادگیری HTML و CSS نسبت به سایر زبان‌ها کمتر انتزاعی است، زیرا نتایج کدهای خود را به سرعت خواهید دید.

به سادگی می‌توان یک فایل html را ایجاد و آن را در مرورگر خود باز کرد یا یک وب‌سایت موجود را باز و از ابزار بازرسی خود برای مشاهده کدهای لایه زیرین استفاده کنیم. این امکان یادگیری دو زبان کدنویسی پراستفاده را در یک روز ممکن می‌سازد.

معرفی زبان برنامه نویسی جاوا اسکریپت

اگر قرار است صفحات وب سایت وظایفی را انجام دهند، نیاز است به سراغ زبان جاوا اسکریپت برویم. جاوا اسکریپت یک زبان برنامه نویسی است که صفحات وب استاتیک را به صفحات پویا تبدیل می‌کند. عناصر صفحه را قادر می‌سازد حرکت کنند، به اقدامات کاربر مانند کلیک‌ها واکنش نشان دهند و هر عملیاتی را فراتر از تنها وجود داشتن ساده در صفحه انجام دهند.

اگر علاقه‌مند به توسعه وب هستید و در حال حاضر احساسی نسبت به HTML و CSS دارید، جاوا اسکریپت قدم بعدی به حساب می‌اید. این سه زبان در کنار یکدیگر اکثریت محتوای وب سایت‌های حال حاضر را تشکیل می‌دهند. به‌علاوه، کدهای جاوا اسکریپت را می‌توان به راحتی در مرورگر تست کرد.

زبان برنامه نویسی پایتون Python

پایتون زبان برنامه نویسی محبوب برای مبتدیان به دلیل سینتکس کاربرپسند و تطبیق‌پذیری آن است. بسیاری از کدهای پایتون مانند انگلیسی خوانده می‌شوند، که به مبتدیان کمک می‌کند مفاهیم اساسی مانند توابع را به راحتی بیاموزند. زبان برنامه نویسی python دارای کتابخانه‌های کد زیادی است.

 

داخل این کتابخانه‌ها گروهی از توابع از پیش ساخته‌شده هستند که می‌توان به جای نوشتن توابع، به کد خود وصل کرده و از آن استفاده کرد. با پایتون می‌توان انواع مختلفی از برنامه‌ها را ساخت. بسیاری از دوره‌های مقدماتی نیز پروژه‌های خود را براساس این زبان پایه‌گذاری می‌کنند.

 

زبان های برنامه نویسی C و C++‎

زبان C یکی دیگر از گزینه‌های محبوب برای شروع یادگیری برنامه نویسی است. استفاده از این زبان به دلیل پایین‌تر بودن سطح آن اغلب باعث می‌شود برای رسیدن به قابلیت‌هایی یکسان در زبان‌های سطح بالاتری مثل پایتون کدهای بیشتری بنویسیم و این مسئله باعث تقویت مهارت برنامه نویسی خواهد شد. تمرین کدنویسی با زبان C سخت‌تر است، اما برای درک مفاهیم انتزاعی بسیار مفیدتر خواهد بود.

با C، مهارت‌هایی قابل آموختن هستند که می‌توانند به راحتی در سایر زبان‌های مختصرتر نیز اعمال شوند. از جمله این موارد می‌توان به مهارت مدیریت حافظه اشاره کرد.

زبان ++C جانشین C به حساب می‌آید. سینتکس ++C مشابه C است که امکان استفاده از قابلیت‌های شی‌گرایی هم به آن اضافه شده، یک نوع متغیر قدرتمند که برنامه نویسی برنامه‌های کاربردی پیچیده را آسان‌تر می‌کند. توصیه می‌شود یادگیری را ابتدا با C شروع کنیم، زیرا مفاهیم کم‌تری برای یادگیری وجود دارد که همه آن‌ها را می‌توان به ++C نگاشت کرد.

زبان برنامه نویسی سی شارپ #C

زبان #C که «سی‌شارپ» خوانده می‌شود، بیشتر برای توسعه بازی‌های ویدئویی، برنامه‌های موبایل و دسکتاپ و نرم‌افزارهای سازمانی کاربرد دارد. سی‌شارپ یک منبع مشترک با ++C دارد، اما در حالی که ++C و C همپوشانی‌های زیادی دارند، #C بیشتر شبیه جاوا است. یادگیری سی‌شارپ آسان است و راه‌های زیادی برای استفاده از آن وجود دارد. اگر قصد دارید از ++C و #C استفاده کنید، ممکن است بخواهید ابتدا ++C را یاد بگیرید. این کار درک سی‌شارپ را آسان‌تر می‌کند و می‌تواند به سرعت بخشیدن در فرآیند یادگیری کمک کند.

زبان برنامه نویسی PHP

«پیش پردازش ابر متن» (PHP) زبان برنامه نویسی منبع آزاد و سمت سرور برای توسعه برنامه های کاربردی وب به حساب می‌آید. افزودن اطلاعات پویا، مانند اخبار به روز شده، به وب سایت ها را آسان می‌کند.

همچنین می‌توان این زبان را در ترکیب با HTML استفاده کرد که باعث می‌شود بدون نیاز به فایل‌های خارجی، توابع را به وب سایت خود اضافه کنیم. PHP همچنین برای دسترسی به پایگاه داده عالی است و دسترسی و ذخیره داده ها را آسان می‌کند.

زبان برنامه نویسی روبی Ruby

«روبی» (Ruby) که محبوب‌ترین فریمورک توسعه وب برای آن، «Ruby on Rails» نام دارد، زبان ساده‌ای است که برای ایجاد ابزارهای اتوماسیون، برنامه‌های دسکتاپ، وب اپلیکیشن و نمونه‌های اولیه سریع مفید است. Ruby یکی دیگر از زبان‌های برنامه نویسی منبع باز سمت سرور (Back End) به حساب می‌آید. چارچوب این زبان همچنین ساختارهای پیش فرض را برای صفحات وب، خدمات وب و پایگاه داده ارائه می‌دهد. این مسئله زبان روبی را به ابزاری مفید برای توسعه برنامه‌های کاربردی وب تبدیل می‌کند.

در حالی که خواندن و نوشتن این زبان آسان است، اما ممکن است بهترین انتخاب برای اولین زبان برنامه نویسی شما نباشد. این به این دلیل است که کاملاً انعطاف پذیر است، به این معنی که به راحتی تغییرات را می پذیرد. وقتی برای اولین بار یاد می گیرید که چگونه یک پروژه کدنویسی را اجرا کنید، انعطاف پذیری عالی است. اما با حفظ پروژه در طول زمان می تواند بر تغییرات کد شما تأثیر بگذارد.

زبان برنامه نویسی جاوا Java

زبان برنامه نویسی جاوا (با جاوا اسکریپت اشتباه گرفته نشود) یک زبان برنامه نویسی شی‌گرای همه‌منظوره است. مانند پایتون، سینتکس جاوا نیز برای برنامه‌نویسان به راحتی قابل خواندن و درک است. اغلب، وظایف پیچیده را می‌توان با یک دستور پیاده‌سازی کرد. جاوا به طور گسترده در برنامه‌های موبایل اندرویدی مورد استفاده قرار گرفته است. جاوا زبان پایه‌ عالی دیگری با اصولی است که می‌تواند به طور مستقیم برای یادگیری زبان‌های دیگر به کار رود.

زبان برنامه نویسی SQL

SQL یکی دیگر از زبان‌های مفید برای مبتدیان است. می توانید از این زبان برای به روز رسانی، ذخیره و بازیابی داده ها از پایگاه داده استفاده کنید. طبق گفته موسسه ملی استاندارد آمریکا، این زبان استاندارد سیستم های مدیریت پایگاه داده نیز می باشد. اگر از قبل درک درستی از برنامه نویسی ندارید، ممکن است یادگیری SQL کمی طول بکشد. با این حال، این زبان در فناوری و متخصصان داده محبوب است، بنابراین در محل کار ارتباط زیادی دارد.

زبان برنامه نویسی سوئیفت Swift

اگر در حال یادگیری کدنویسی به منظور ایجاد پروژه برای دستگاه‌های اپل هستید، یادگیری «سوئیفت» (Swift) پیش نیاز برنامه نویسی iOS به حساب می‌آید و زبان خوبی برای شروع این مسیر است. طراحان اپل این زبان را با در نظر گرفتن افراد مبتدی ایجاد کردند.

در حالی که برنامه‌نویسان اکثر محصولات را از سال 2014 با سوئیفت ایجاد کردند، ممکن است به یادگیری Objective-C نیز علاقه‌مند باشید. توسعه‌دهندگان این زبان را در دهه 1980 ایجاد کردند. این چیزی است که تیم آن‌ها اکثر ابزارهای iOS را با آن ساخته است. در زبان Objective-C از مقداری سینتکس C استفاده می‌شود، بنابراین اگر C یا ++C را قبلاً یاد گرفته‌اید، ممکن است بخواهید همزمان با شروع یادگیری با Objective-C شروع کنید.

نکات مهم پیش نیاز شروع یادگیری برنامه نویسی

رویکردهای زیادی به عنوان پیش نیاز برنامه نویسی و تمرین برای یادگیری وجود دارند. با این حال، برخی از این رویکردها برای بعضی از افراد بهتر از سایرین خواهند بود. فارغ از نحوه یادگیری برنامه نویسی ، این نکات مبتدی را باید به خاطر سپرد.

صبور باشیم

ابتدای مطلب گفته شد که همه می‌توانند برنامه نویسی کنند، با این‌حال، این بدان معنا نیست که برنامه نویسی بسیار آسان است. برنامه نویسی ما را ملزم می‌کند تا با روش‌هایی که پیش‌تر تجربه آن‌ها را نداشته‌ایم، مشکلات را حل کنیم. موضوعات خاصی که شاید برای ما کاملاً بی‌معنی به نظر برسند، ممکن است با توجه به زبانی که در حال یادگیری آن هستیم، بسیار مهم باشند. مشکلاتی که در ابتدا ممکن است آسان به نظر برسند، به مراتب پیچیده‌تر از آنچه انتظار داشتیم، خواهند بود و برای مثال شاید ساعت‌ها بدون خروجی گرفتن، مشغول دست و پنجه نرم کردن با یک مشکل باشیم.

ما نمی‌توانیم رفع باگ‌های کدهای خود را نادیده بگیریم. پس از ورود به دنیای برنامه نویسی، متوجه خواهیم شد که سیستم‌های کامپیوتری به شدت مته به خشخاش می‌گذارند و نسبت به جزئیات سخت‌گیر هستند و دقیقاً همان کاری را انجام می‌دهند که برای آن‌ها مشخص می‌کنیم؛ نه بیشتر و نه کمتر. ایرادات نگارشی کوچکی مانند فراموش شدن یک نقطه‌ویرگول (سمی‌کالن) یا یک عملگر نادرست، می‌تواند کل برنامه را مختل کند و وظیفه عیب‌یابی این امر نیز برعهده خودمان خواهد بود.

برنامه نویسی برای مبتدیان نیز آسان نیست

همه مشکلاتی که در مسیر یادگیری برنامه نویسی سر راهمان قرار می‌گیرند می‌توانند دلسردکننده باشند و این امر اصلا ایرادی ندارد. در این راه باید به آرامی و پیوسته پیشرفت کرد و به خود فرصت تجربه‌های مختلف را داد. بهترین برنامه‌نویس‌ها، روزگاری در این وضعیت قرار داشتند و همه باید همان چیزها را برای شروع یاد بگیرند. بنابراین نباید به خود سخت بگیریم، به اهدافی که تعیین کرده‌ایم پایبند بوده و گام به گام پیش رویم و در نهایت موفقیت در انتظار ما است.

 

با اصول و چارچوب‌ها کنار بیاییم

روزهای اولیه یادگیری هر زبان برنامه نویسی ، همه‌چیز در مورد اصول اولیه آن خواهد بود. با موضوعاتی مانند یادگیری اصول باینری، انواع مختلف داده‌ها و نحوه گرفتن خروجی شروع کرده و سپس به موضوعاتی مانند موارد زیر، پرداخته می‌شود:

• متغیرها و انواع داده‌ها
• توابع
• منطق شرطی
• آرایه‌ها
• شی‌گرایی

هر یک از مفاهیم گفته شده را پیش از ادامه مسیر یادگیری، باید به طور کامل درک کنیم. به این دلیل که تمام چیزهایی که در علوم کامپیوتر فرا می‌گیریم، پله پله جلو می‌روند و به موضوعات پیشین وابسته هستند. اگر چیزی را متوجه نمی‌شویم، با تمرین و مرور کردن باید ادامه دهیم تا به طور کامل آن را فرا بگیریم. نباید بدون متوجه شدن بخشی از مطلب به سراغ بقیه مطالب برویم، به امید اینکه بعداً در چارچوب درس‌های آینده آن‌ها را متوجه خواهیم شد.

 

در صورتی که مشغول یادگیری از طریق یک دوره آموزشی باشیم، باید بدانیم که هر یک از فعالیت‌های آن، چه هدفی را دنبال می‌کند و چه مفهومی را آموزش می‌دهد. تمام تمرین‌ها را به طور کامل انجام دهیم تا نحوه پیاده‌سازی هر موضوع در برنامه نویسی را تجربه کنیم. باید صبر داشت و تا زمانی که اصول اولیه درک نشده‌اند، یک پروژه بزرگ‌تر را نمی‌توان آغاز کرد.

در راستای یادگیری اصول و مفاهیم اولیه برنامه نویسی ، می‌توان به تصویر زیر اشاره کرد. در این تصویر ساختار تعریف یک متد در زبان برنامه نویسی جاوا را مشاهده می‌کنیم، توضیحات تکمیلی در مورد این مبحث را می‌توان از مطلب متد در جاوا مطالعه کرد.

از همان اول کد تمیز بنویسیم

نوشتن کد تمیز در برنامه نویسی چیزی است که احتمالا در یک دوره آنلاین آموزشی در مورد آن داده نشود. علاوه بر یادگیری نحوه نوشتن کد خود، باید خوب نوشتن آن را نیز تمرین کنیم. با توجه به اینکه به ازای هر یک از محاسبات، بیش از یک راه برای خروجی کد در برنامه نویسی آن وجود خواهد داشت. همیشه می‌بایست سعی کنیم که آن را به کوتاه‌ترین و خواناترین شکل ممکن، پیاده کنیم.

توسعه‌دهندگان معمولاً به صورت تیمی کار می‌کنند، پس در بیشتر مواقع باید حواسمان باشد که دیگران کد ما را می‌خوانند. اگر کد خوانا نباشد، سایر توسعه‌دهندگان دیگر مشتاق به همکاری با ما نخواهند بود. حتی کسانی که فریلنسر هستند نیز نیاز به نوشتن کد تمیز دارند تا نشان دهند کد خود را کامل درک کردند. بهتر است از همین ابتدا عادت به کدنویسی تمیز را در خود ایجاد کنیم، زیرا این کار باعث خواهد شد که از ساعت‌ها تلاش برای رمزگشایی کد خود، پس از اینکه ماه‌ها به آن نگاه نکرده‌ایم، صرفه‌جویی کنیم.

چرا کد تمیز مهم است ؟

متعجب‌کننده است که باید از اولین مراحل یادگیری، کدنویسی تمیز را انجام دهیم. ما یک فرد مبتدی هستیم، بنابراین قاعدتا توسعه برنامه‌هایی که صرفاً از پس عملکردی خاص برآیند، باید هدف اصلی کارمان باشد. ولی هدف از کدنویسی تمیز در مراحل شروع به یادگیری پیش نیاز های برنامه نویسی ، باعث توسعه عادات خوب در ابتدای کار است. اگر اکنون زحمت اضافی‌ای را متقبل شویم، در ادامه راه از زحمت‌های فراوان برای خود و دیگران جلوگیری خواهد شد.

یک راه خوب برای رسیدن به این هدف، کوتاه نگه‌داشتن خطوط کد و توابع خود است. توصیه می‌شود هر خط کد را به حداکثر ۸۰ کاراکتر و هر تابع را به حداکثر ۱۵ خط محدود کنیم. هنگامی که در ابتدا با این قوانین خود را محدود کنیم، یاد خواهیم گرفت که کدی کارآمدتر نسبت به اولین ایده‌ای که به ذهنمان می‌رسد، توسعه دهیم.

بسیار خوب است که به کامنت‌گذاری عادت کنیم. کامنت‌ها بخش‌هایی از کد هستند که توسط سیستم پردازش نمی‌شوند، بنابراین می‌توان هر آنچه که باعث فهم بهتر کد ما می‌شود را در آن‌ها توضیح داد. برنامه‌نویسان از کامنت‌ها برای روشن کردن هدف کد خود استفاده می‌کنند. بهتر است ما نیز یاد بگیریم که با نوشتن چه چیزهایی در بخش کامنت، کد خواناتری خواهیم داشت. حداقل در مراحل ابتدایی، کامنت‌هایی را در بالای توابع خود بنویسیم و وظیفه هر یک را توضیح دهیم.

 

با آرامش خیال جستجو کنیم

استفاده از گوگل برای یافتن راه‌حل مشکلات برنامه نویسی ، مایه خجالت نیست. در واقع، توسعه‌دهندگان حرفه‌ای این کار را همیشه انجام می‌دهند. اگر با مشکلی مواجه شدیم، احتمالاً شخصی قبل از ما در موقعیت مشابه قرار گرفته باشد و سوال خود را در یک انجمن برنامه نویسی ارسال کرده باشد.

شگفت‌انگیز است وقتی به ازای سوال‌های بسیار خاص نیز جواب‌های متنوعی برایمان پیدا شود. هنگامی که به یک باگ سرسخت برخورد می‌کنیم و پس از جستجوی فراوان و باز کردن بیش از ۲۰ صفحه از سایت استک اورفلو (سایتی که اغلب برای پرسش و پاسخ‌های مربوط به باگ‌های کامپیوتری استفاده می‌شود) در مرورگر، بالاخره قادر به رفع باگ کد خود می‌شویم حس بسیار لذت بخشی دارد.

برنامه نویسی چیزی بیش از کد است

از دیدگاه یک فرد مبتدی، هنگام شروع به یادگیری پیش نیاز های برنامه نویسی ممکن است به نظر برسد که یادگیری کد به معنای یادگیری کدنویسی بوده که منطقی هم است. وقتی یک برنامه نویس را در نظر می‌گیریم، فردی را می‌بینیم که در حال نوشتن کد در سیستم کامپیوتری است و به هر حال این کار «کدنویسی» نامیده می‌شود. با این حال، پس از شروع به یادگیری پیش نیاز های برنامه نویسی ، کم کم می‌آموزیم این همه داستان نیست. ما باید زمان بسیار بیشتری را صرف فکر کردن در مورد نوشتن کد خود کنیم تا اینکه بخواهیم فقط و فقط کدنویسی کنیم.

برنامه نویسی حل مسئله است

این امر به این دلیل است که برنامه نویسی بیش از آنکه مربوط به دانستن سینتکس باشد، مربوط به حل مسائل است. یادگیری کد، نحوه فکر کردن مانند کامپیوترها را به ما یاد می‌دهد. توانایی آن‌که مشکلات را به مولفه‌های کامپیوتر تجزیه کرده و با ابزارهایی که در اختیارمان قرار داریم برای حل آن‌ها تلاش کنیم. بنابراین، یاد خواهیم گرفت که یک کد مؤثر بنویسیم و در نهایت چیزهای شگفت‌انگیزی بسازیم. اما در ابتدای مسیر یادگیری پیش نیاز های برنامه نویسی ، باید مهارت‌های طرز تفکر خود را توسعه دهیم تا ما را به جایگاه درست در حل مسائل برساند.

مهارت های لازم برای برنامه نویسی چیست ؟

کدنویسی در اصل بیان و حل مسئله است، می‌توان بر روی برنامه‌های کاربردی و زبان‌های برنامه نویسی تمرکز کرد حتی مهم نیست چگونه آن را تمرین می‌کنیم ولی این دو مهارت ضروری را باید پرورش داد زیرا به ما در تمام جنبه‌های زندگی کمک می‌کند. علاوه بر توانایی حل مسئله، یادگیری کدنویسی ماهرانه فرصت‌های شغلی بی‌شماری را ارائه می‌کند. توانایی ایجاد برنامه خود از هر موقعیت جغرافیایی، دستمزد بالا برای ساعات کاری، تنوع و تفاوت بالا در انجام هر پروژه کاری و سایر موارد دیگری که هر کدام باعث ایجاد یک موقعیت شغلی ایده‌آل می‌شوند، همگی با ورود به دنیای برنامه نویسی و توجه به پیش نیاز های آن امکان پذیر است.

کدنویس‌ها زمان بیشتری برای کار روی علایق، پروژه‌های جانبی خود دارند و از حس اتکا به خود لذت می‌برند که اکثر کارمندان از آن برخوردار نیستند. آن‌ها وقت خود را صرف ساختن وب‌سایت‌ها، برنامه‌های کاربردی و سیستم‌های کاری می‌کنند، در حالی که راه‌حل‌های واقعی می‌سازند و تجربیات را برای کاربران نهایی و کارفرمایان بهبود می‌بخشند. برنامه‌نویسان تمرکز بیشتری دارند، زیرا مسائلی که با آن‌ها برخورد می‌کنند به تلاش متمرکز و پایدار نیاز دارند.

این مسئله منجر به بهره‌وری بیشتر در تمام بخش‌های زندگی می‌شود. یکی از بزرگ‌ترین مزایای کدنویسی، ورود مداوم به یک حالت جریان است که در آن زمان، حواس پرتی و ناامیدی از بین می‌رود و به برنامه نویس اجازه می‌دهد تا با وظیفه‌ای که در دست دارد، پیوستگی لازم در روند پروژه را ایجاد کند. با توجه به تمامی این دلایل، برنامه نویسی معمولی یا حرفه ای می‌تواند زندگی ما را بهبود ببخشد. در ادامه به بررسی ۱۰ مورد از مهارت‌های مورد نیاز برای شروع برنامه نویسی می‌پردازیم.

 

کسب مهارت اعتماد به نفس

وقتی شروع به پشت سر گذاشتن مراحل پیش نیاز برنامه نویسی می‌کنیم و وارد دنیای کد می‌شویم، می‌تواند کاملا برایمان طاقت‌فرسا باشد. باید از Front-End شروع کرد یا روی Back-End تمرکز داشت؟ از کجا باید شروع کرد؟ به خاطر داشته باشیم که تنها راهی که می‌توان یک قورباغه را قورت داد این است که به یک باره آن را قورت دهیم. پس فقط چیزی را انتخاب و آن را شروع کنید.

منابع بی‌نهایتی وجود دارد که می‌توان با استفاده از آن برنامه نویسی را یاد گرفت. اما این به نحوه جستجو و درگیری ما با آن مسئله بستگی دارد. زمان‌هایی پیش می‌آید که می‌خواهیم تسلیم شویم و یا از اشخاص دیگری می‌خواهیم به ما نشان دهند که چگونه باید کاری را به نیتجه رساند. اما هر چه بیشتر در برابر این خواسته‌ها مقاومت کنیم و تلاش کنیم و به تنهایی شکست بخوریم و سپس بلند شویم، موفقیت در دراز مدت حاصل می‌شود.

برای بدست آوردن هر موفقیتی در برنامه نویسی ، باید بر بی‌حوصلگی، سرخوردگی، حواس پرتی و وابستگی به نیروهای خارجی برای حل چالش‌ها و اشکالات فنی تسلط داشت. چیزی که همه ما به طور فزاینده‌ای به آن متکی هستیم. برای مبارزه با این موانع، چندین راهکار وجود دارد که می‌توان انجام داد، اولین مورد آن‌ها پذیرش مسئولیت است. ما بیشترین تاثیر را در جایی که هستیم، آنچه می‌دانیم، توانایی‌های خود و چگونگی تغییر همه آن‌ها داریم. برای درک این موضوع و تغییر رویکرد و تلاش‌های خود هرگز دیر نیست.

 

هنگامی که مسئولیتی بر عهده گرفته شد، اطلاعاتی که مصرف می‌شود و نحوه به کارگیری آن (بر اساس علاقه، مطالعه و تلاش شخص) توانایی فرد را برای فراتر رفتن از محدودیت‌ها تعیین می‌کند، در این مورد عدم توانایی در برنامه نویسی در مقابل یادگیری و نحوه انجام آن قرار می‌گیرد. داشتن یک هدف بسیار مسئله مهمی است. دلیل کد زدن ما چیست؟ چه مشکلی را قرار است حل کنیم؟ امیدوار به انجام چه پروژه‌ای هستیم؟ دانستن پاسخ این پرسش‌ها برای مشخص کردن اینکه در کجا باید تلاش خود را متمرکز کنیم و چه زبان‌هایی را یاد بگیریم، بسیار کمک‌کننده هستند.

در نهایت اعتماد به نفس و اتکا به خود، خلاصه می‌شوند به انتخاب‌هایی که می‌کنیم. نمی‌توان کورکورانه جلو رفت، همان‌طور که باید اهدافی داشته باشیم تا مسیر کار به سمت آن سوق پیدا کند،همچنین باید راهی را انتخاب کرد فارغ از آنچه دیگران انجام داده‌اند، تا ما را به آن اهداف برساند.

یادگیری زبان برنامه نویسی

شاید واضح به نظر برسد، اما برای کدنویسی باید حداقل یک زبان برنامه نویسی یا اسکریپتی را فراگرفت. برخی از منابع انگلیسی زبان برای مبتدیان مانند CodeAcademy رایگان هستند که به انسان‌های زیادی کمک می‌کند تا تجربه برنامه نویسی بدست آورند. علاوه بر آن، EDX که توسط هاروارد و MIT تأسیس شده است، شامل موسسه‌های آموزشی زیادی می‌شود. گیت‌هاب نیز به شما امکان دسترسی به کتاب‌های برنامه نویسی رایگان در زبان‌های مختلف برنامه نویسی را می‌دهد.

کارشناسان پیشنهاد می‌کنند که به جای تلاش برای یادگیری بسیار کمی از چند زبان، به همان روشی که شما هر کدام از زبان‌های فرانسوی، ایتالیایی یا اسپانیایی را به جای یادگیری هر سه به یک‌باره، دنبال می‌کنید، در ابتدا در یک زبان مسلط شوید. پس از کدام زبان شروع کنیم؟ این انتخاب کاملا وابسته به کاری است که قصد انجام آن را داریم. با این حال سه زبان وجود دارد که برای برنامه‌های کاربردی چند منظوره مناسب بوده و همچنین در دسترس برای مبتدیان می‌باشند. این سه زبان شامل پایتون، روبی و جاوا اسکریپت می‌شود.

 

پایتون که در دهه ۸۰ میلادی توسعه یافته است، یکی از ساده‌ترین زبان‌های برنامه نویسی برای یادگیری محسوب می‌شود. این زبان، آزاد و اوپن‌سورس است و به عنوان یک زبان اسکریپتی طبقه‌بندی می‌شود (به این معنی که نیازی به یک مرحله کامپایل ندارد). امروزه پایتون به عنوان یکی از محبوب‌ترین زبان‌های برنامه نویسی محسوب می‌شود و توسط شرکت‌های بزرگی چون یاهو، گوگل و ناسا مورد استفاده قرار می‌گیرد.

زبان روبی یک زبان اسکریپتی بسیار رایج برای تازه‌کاران است. این زبان اسکریپتی، پویا و شی‌گرا است که برای توسعه وب‌سایت‌ها و برنامه‌های تلفن همراه استفاده می‌شود. روبی به نحوی طراحی شده تا آسان و منطقی باشد و نیازی به دانش پیشرفته برای دستورات نداشته باشد. Ruby on Rails، به توسعه وب کمک به‌سزایی کرده است و از این فریم‌ورک توسط توییتر، Groupon و GitHub استفاده می‌شود. روبی اغلب برای توسعه بک‌اند مورد استفاده قرار می‌گیرد.

جاوا اسکریپت (با جاوا اشتباه نگیریم) اغلب به عنوان یک زبان اسکریپتی سمت کلاینت برای توسعه Front-End درنظر گرفته می‌شود. بیشترین استفاده از این زبان برنامه نویسی برای توسعه وب‌سایت‌ها و بازی‌ها بر بستر اینترنت است، بخش عمده‌ای از سینتکس آن، از زبان برنامه نویسی C الهام گرفته شده است. جاوا اسکریپت چندسکویی است، یعنی بر همه سیستم‌عامل‌ها و در تمام مرورگرها قابل اجرا است (بدون نیاز به نصب). هر چیزی که در وب ایجاد می‌شود به دانش جاوا اسکریپت نیاز دارد.

مهارت تفکر منطقی

شاید شما هم در دبیرستان خدای هندسه و عشق اثبات بوده‌اید و به ارزیابی حقایق موجود و نتیجه‌گیری‌های مفید در مسائل علاقه فراوانی داشتید. در این صورت، ممکن است استخوان‌بندی لازم برای یکی از مهم‌ترین مهارت‌های برنامه نویسی را داشته باشید. بسیاری از افرادی که ریاضی و فیزیک را مطالعه می‌کنند، در نهایت سر از کدنویسی و یادگیری پیش نیاز های برنامه نویسی در می‌آورند.

فهمیدن اینکه چه خطایی، باگ یا خط اشتباهی از کد، منجر به ایرادی در یک پروژه شده است، تا حد زیادی ادراکی و غالباً یک تمرین منطقی است. حال می‌توان سعی در ایجاد مهارت‌های منطقی در وجود خود کنیم. باید با آن‌ها مانند عضلات رفتار کرد و آن‌ها را ورزش داد. ابزارهایی مانند DCoder وجود دارد که اشخاص را در معرض چالش‌ها و مشکلاتی قرار می‌دهد که سطح استدلال را در افراد توسعه می‌دهد.

راه دیگر برای ایجاد مهارت‌های منطقی از طریق توسعه تفکر مشروط است که اساساً مهارت منطقی به معنای، اگر فلان، پس بهمان است. به عنوان مثال، اگر بیش از نیمی از کوه را بالا برویم، دچار خونریزی بینی خواهیم شد. اگر زیر نقطه نیمه راه بمانیم، دچار این عارضه نخواهیم شد. در برنامه نویسی ، از این دست تفکرات برای بررسی متغیرها در برابر مقادیر یا اجرای اعمال بر اساس شرایط برآورده شده، استفاده می‌شود. می‌توان اینگونه در نظر گرفت،

• «if» اگر یک شرط، برآورده شود: سپس این کارها را فقط برای حالت برآورده شدن شرط انجام بده.
• «else» در غیر این صورت: کارهای دیگری را فقط برای حالت عدم برآورده شدن شرط انجام بده.

مکانیسم‌های ساده نمی‌توانند این کار را انجام دهند. این گزاره‌های مشروط است که به برنامه اجازه می‌دهد تا چرخه زندگی تحلیلی خود را داشته باشند و تنها یک مجموعه از دستورالعمل‌ها را دنبال نکنند. مهم است که از تفکر مشروط یا گزاره‌های از این دست، استفاده کنیم نه اینکه به طور کامل بر آن‌ها متکی باشیم. آن‌ها ابزاری برای کمک به گسترش توانایی‌های آنچه ایجاد می‌کنیم در برنامه‌های ما هستند. اما نباید توانایی و آزادی عیب‌یابی ما را محدود کنند.

این امر مهم است که بدانیم تنها به این دلیل که بینی شخص خونریزی می‌کند، دلیل نمی‌شود که آن فرد لزوماً از نیمه مسیر کوه گذر کرده است. خونریزی بینی می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. کنار گذاشتن خود و تجربیات ذهنی از وضعیت مورد نظر، مفید خواهد بود. آنچه ما با آن روبرو می‌شویم، یا فکر می‌کنیم که می‌دانیم، باید به عنوان یک پیشنهاد استفاده شود، اما نتیجه‌گیری کلی نمی‌توان گرفت و باید اشتباهات را قبول کرد. هر مشکل یا کار را همان‌گونه که هست، در نظر گرفته و باید اجازه دهیم خود مسئله بیان کند که چگونه به آن نزدیک شویم، این روند را از چیستی و چگونگی شروع کرده و سپس با چرایی آن ادامه می‌دهیم.

توجه به جزئیات

بسیاری از برنامه‌نویسان برای یادگیری حرفه برنامه نویسی به مدرسه و دانشگاه نرفته‌اند. روش‌های مختلفی برای اندازه‌گیری استعداد و توانایی کدنویسی وجود دارد که با شروع به یادگیری پیش نیاز های برنامه نویسی برای هر فرد مشخص می‌شود. البته هیچ کدام نمی‌تواند جایگزین تلاشی که یک فرد به تنهایی انجام می‌دهد را بگیرد. این مورد یکی از معدود زمینه‌هایی در کل دنیا است که کار سخت خودآموخته می‌تواند به شغلی پردرآمد و با تقاضای زیاد منجر شود. آن چیزی که نیاز به یادگیری نداشته و توانایی‌های پیش نیاز دارد، با توجه و دقت به جزئیات کاهش می‌یابد.

به جای اینکه هر بار که جزئیات مهمی از برنامه خود را نادیده می‌گیریم، عملکرد و کد خود را دوباره چک کنیم. حتی می‌توان یک برنامه‌ای ساخت که از آن بتوان کد خود را ارزیابی، مرور و بهبود بخشید. هر چیزی که برای ما کار می‌کند، فقط باید مطمئن باشیم که ورودی و خروجی صحیحی دارد تا کارآمد باشد.

بهبود توجه ما به جزئیات ارتباط زیادی با دانستن آنچه دارد که باید جستجو کنیم ،باید برای رسیدن به این هدف، فهرست‌هایی تهیه کنیم. وقتی چیزی را یاد می‌گیریم که بارها و بارها تکرار می‌شود و می‌دانیم مفید است، آن را باید یادداشت کنیم. وقتی کار، تحقیق، مهارت‌های جدید یا زبانی برای انجام یا یادگیری داریم، آنچه را که می‌خواهیم انجام دهیم و چگونه انجام می‌دهیم را باید فهرست کنیم. هنگامی که به چیزی در لیست دست یافتیم، یک علامت در کنار آن قرار می‌دهیم، بهتر است آن را خط خطی نکنیم زیرا ممکن است لازم باشد روزی به آن بازگردیم.

از راه‌های دیگر برای هوشیاری، حفظ یک برنامه است. ممکن است بعد از وعده‌های غذایی بزرگ یا اول صبح بلافاصله بعد از بیدار شدن، نگاه تیزبینی نداشته باشیم. زمانی بهترین نتیجه را خواهیم گرفت که در بهترین حالت خود باشیم، اما باید به این نکته توجه داشت زمانی که انرژی ما بالاست و شرایط مهیاست باید وظایف برنامه نویسی خود را انجام دهیم. از دیگر راه‌های بهبود تمرکز، مدیتیشن است. حتی تمرکز بر تنفس خود برای ۱۰ تا ۲۰ دقیقه در روز، در سودمندی عملکرد ما تاثیر خواهد گذاشت.

روش شگفت انگیز بعدی برای بهبود تمرکز ورزش کردن است. حداقل ۳۰ دقیقه ورزش در روز منجر به بهبود قابل توجهی در تمرکز می‌شود. مهم‌تر از همه اینکه باید با خود ملایم باشیم. این حس را در خود ایجاد کنیم که علیرغم تمایل به شکست، چه زمانی باید تلاش کنیم. زمانی که احساس بی انگیزگی می‌کنیم یا در توجه به جزئیات دچار مشکل می‌شویم، بهتر است استراحت‌های کوتاهی به خود بدهیم. سپس وقتی دوباره به سراغ انجام مراحل مختلف پیش نیاز برنامه نویسی برگشتیم شاداب‌تر خواهیم بود و تلاش بیشتر و بهتری برای ادامه کار خواهیم کرد.

تشخیص ناهنجاری

باید بفهمیم کامپیوترها چطور فکر می‌کنند و هنگام کدنویسی فرض کنیم به جای یک کامپیوتر هستیم. سیستم‌های کامپیوتری بی‌صدا و عاری از احساس هستند. نقطه قوت آن‌ها قدرت پردازش بسیار خوبشان است، و تفکر مستقل یا خلاقی ندارند. آن‌ها دقیقا کاری را انجام می‌دهند که به آن‌ها گفته می‌شود. حتی زمانی که بدیهی است با تغییر جزئی در دستورالعمل‌ها کاری را انجام دهند، اما آن‌ها طبق دستورات خود عمل کرده و از دستورالعمل دیگری پیروی نمی‌کنند.

بنابراین زمانی که در حال برنامه نویسی هستیم، باید مطمئن شویم آنچه را که وارد می‌کنیم همان چیزی است که انتظار داریم نه کمتر و نه بیشتر به عنوان خروجی عینا مشاهده کنیم. برنامه نمی‌تواند تنظیمات یا اصلاحاتی را انجام دهد که از ابتدا به او گفته نشده است.

برخی از بزرگ ترین دستاوردها در برنامه نویسی ایجاد الگوریتم‌هایی بوده است که کامپیوترها را وادار می‌کند تا به روش‌های مستقل، درخشان و سازنده‌تر فکر کنند. به الگوریتم‌هایی مانند Quicksort، Huffman Compression، Fast Fourier Transform و متد Monte Carlo نگاهی بیاندازید تا متوجه شوید. همه آن‌ها به توسعه یک هدف اصلی برای برنامه نویس‌ها کمک کرده است. این هدف اصلی وادار کردن کامپیوترها به انجام کارهای سنگین از طریق هوش مصنوعی است، به گونه‌ای که مفید و متمرکز باشد و منجر به نابودی گونه بشر نشود.

بنابراین زمانی که در حال کدنویسی هستیم، باید سعی کنیم به روشی که یک کامپیوتر فکر می‌کند ما هم فکر کنیم و از مهارت‌های خود در جزئیات استفاده کنیم تا مطمئن شویم که دقیقاً خواسته خود را مشخص کرده‌ایم، بدون اینکه چیزی را به شانس یا تطبیق پذیری بسپاریم. لازم نیست همه چیز را مشخص کنیم، برخی از محاسبات به طور خودکار انجام می‌شود تا ما را از هدایت برنامه آزاد کند. اما حفظ یک چارچوب ذهنی که در آن تمرکزمان روی روند پروژه باشد، بسیار مهم است.

تفکر انتزاعی

تفکر انتزاعی تفکری است که بدون وجود هدف فکری یا حتی فیزیکی انجام می‌شود. این مسئله پایه و جزئی از پیش نیاز های برنامه نویسی است. از آنجایی که کد نوشته شده و آنچه که تولید می‌کند هرگز نمی‌تواند به صورت فیزیکی مشاهده و اندازه‌گیری شود، برنامه‌نویسان موفق باید توانایی تفکر انتزاعی، به روش‌های بزرگ‌تر و مقایسه‌ای‌تر از آنچه ممکن است به آن عادت داشته باشند را توسعه دهند.

تفکر انتزاعی همچنین توانایی تفکر در مورد یک موضوع، شی یا پروژه در سطوح مختلف به طور همزمان است. قادر به تعادل نمادها، دستورات و فرایندهای مختلفی که در هر بخش هستند و به طور خودکار اجرا می‌شوند، در مقابل مواردی که باید مستقیماً بر آن‌ها نظارت شود.

 

به عنوان مثال فرض می‌کنیم به فردی گفته‌ایم پیتزا خریداری کند. اگر شخص به طور خودکار بداند که چگونه به پیتزا فروشی برسد، چه پولی باید بدهد، پیتزایی که می‌خواهید سفارش دهید چه باید باشد، و حتی محاسبات کوچک‌تر و دقیق‌تر مانند نحوه رانندگی، راه رفتن یا ادامه نفس کشیدن را بداند، بسیار خوب خواهد بود. حتی ممکن است پیتزایی بیاورد که به نظر خوشمزه نباشد اما شاید کمی بعدتر آن را بخوریم و خوشمان بیاید.

یک متفکر انتزاعی می‌تواند بازخوردی را در واکنش جدید شما به یک پیتزای نامطلوب را پیش‌بینی کند و به توانایی تغییر احساسات نیز اشاره کند. توانایی تفکیک، ایجاد و تجسم آنچه که یک برنامه می‌داند، آنچه می‌تواند بداند، آنچه قبلاً تقسیم‌بندی شده است و نحوه تعامل این عوامل برای برنامه نویسی ضروری است.

داشتن صبر و تحمل

بیایید یک روز بسیار داغ تابستانی را در نظر بگیریم. در چنین روزی شما این انتخاب را دارید عصبانی شوید، محکم نفس بکشید و حتی اجازه دهید عصبانیت دمای بدن شما را بالاتر هم ببرد یا اینکه با گرمای هوا کنار بیایید. بپذیرید که در آفتاب آشپزی می‌کنید، بپذیرید که در حال ذوب شدن در سنگ‌فرش خیابان هستید و فکر خود را از مسئله گرما جدا کنید.

برنامه نویسی بسیار دشوار است، در همه مراحل به خصوص در شروع کار، باید انتظار داشته باشید که احساس ناامیدی شدیدی خواهید داشت. با این حال، توانایی شما در تحمل آن ناامیدی و گذر از آن، بدون اینکه از آن دلسرد شوید، در تمام امور خود به کار خواهد آمد.

به ناامیدی خود به عنوان ابزاری برای توسعه صبر نگاه کنید. وقتی در حال برنامه نویسی هستید و به تازگی قدم‌های پیش نیاز برنامه نویسی را پشت سر گذاشتید، به احتمال زیاد این تجربه را پشت سر خواهید گذاشت. کدی را می‌نویسید و به آن کاملا مطمئن هستید. آن را دو، سه بار چک می‌کنید و با این وجود هم‌چنان هم کار نمی‌کند. شما نمی‌دانید که چرا کار نمی‌کند، چه اشتباهی انجام داده‌اید و چگونه باید آن را برطرف کنید. این مسئله می‌تواند باعث خودخوری شود. ممکن است احساس بی‌فایدگی داشته باشید، یا حس کنید هرگز نه فقط در این پروژه بلکه در کل زندگی موفق نخواهید شد. به این واقعیت که افراد بی‌شماری پیش از شما چنین احساسی داشته‌اند، فکر کنید و این باعث آرامش خواهد کرد.

نحوه مواجهه با این احساس، بسیار مهم است. اگر به توانایی خود برای غلبه، پیدا کردن یک مسیر جدید یا حتی شروع از ابتدا و پیشرفت و بهبود اعتقاد دارید، می‌توانید در این مسیر ادامه دهید. توجه به جزئیات، منجر به رسیدن هدف خواهد شد. استیو جابز می‌گوید: «جزئیات اهمیت دارد و ارزش انتظار برای درست کردن آن را دارد.» هنگامی که در حال تلاش هستید، آنچه با آن سر و کار دارید ناراحت‌کننده است، اما غیرقابل تحمل نیست. تکرار آن برای خودتان تا زمانی که آن مشکل را رفع کنید، بسیار مفید خواهد بود. بگذارید دردی که از ناامیدی احساس می‌کنید، شما را به یافتن راه‌حل‌ها سوق دهد. راه‌حل‌ها به ندرت از ناامیدی حاصل می‌شوند.

یکی از بهترین راه‌های ایجاد صبر از طریق مطالعه کردن یا به طور کلی، هر فعالیت پایداری که نیاز به تمرکز دارد، است. هرچه بیشتر بتوانید یک کار ثابتی را انجام دهید و با وجود وسوسه ترک کردن آن و پریدن به شاخه‌ای دیگر، در آن استوار بمانید، توانایی شما برای غلبه بر ناامیدی از برنامه نویسی بیشتر خواهد شد. باتوجه به مطالب گفته شده، شاهد این مسئله هستیم که برای یادگیری پیش نیاز های برنامه نویسی ، باید مهارت‌های متنوعی را در خود تقویت کنیم.

تقویت حافظه

نوآوری و ابتکار برای برنامه نویسی بسیار مهم است. در بسیاری از مواقع، خود را به طور کامل گیج و در معرض مشکل، پروژه یا موقعیتی خواهید یافت که فکر می‌کنید هیچ‌چیزی در مورد آن نمی‌دانید. بعضی اوقات حق با شماست. با این حال اغلب اگر به تجربیات خود به اندازه کافی بیاندیشید، خواهید دید که چیزی که قبل‌تر با آن مواجه شده‌اید، ممکن است همچنان به کار بیاید. ممکن است مستقیم مربوط به تجربه برنامه نویسی باشد، یا یک خاطره انتزاعی و نامربوط که به نوعی تنها با یادآوری آن در یک لحظه برای شما مفید بوده باشد. در حالی که هنگام کار با همان زبان‌ها، سینتکس ملکه ذهن شما خواهد شد و به نظر نمی‌رسد که تلاشی برای یادآوری دستورهای مهم انجام می‌دهید.

هنگامی که به حافظه بلند مدت می‌رسد، شما به دستورالعمل‌های بسیار زیاد، وب‌سایت‌ها و ابزارهایی که به شما در یادآوری اطلاعات مهم کمک می‌کند، دسترسی خواهید داشت. همانطور که توانایی‌های خود را توسعه می‌دهید و قصد دارید پروژه‌ها را سریعتر انجام دهید، به خاطر سپردن اطلاعات بیشتر مفید خواهد بود، اما این چیزی نیست که در حال حاضر نگران آن باشید. با این حال، هنگامی که صحبت از حافظه کوتاه مدت می‌شود، شما می‌خواهید هر کاری که می‌توانید انجام دهید تا استعدادهای طبیعی خود را پرورش داده و بهبود بخشید.

برنامه نویس‌ها مي‌بایست به طور همزمان از بسیاری از اطلاعات مختلف آگاه باشند و بدانند که چگونه همه آن‌ها با یکدیگر در تعامل هستند. آگاهی و تجسم طراحی، جریان داده‌ها، الگوریتم‌ها، ساختمان داده‌ها و چگونگی تأثیرگذاری آن‌ها بر یکدیگر، شما را از یک برنامه نویس متوسط جدا خواهد کرد. در ابتدا ممکن است مانند فیل هوا کردن به نظر برسد، با این حال، آسان‌تر خواهد شد.

اینجاست که حافظه و روند حرکت پروژه، تلاقی پیدا می‌کنند. هرچه بیشتر بتوانید خود را در این پروژه‌ها غرق کنید، کمتر به نظر خواهد رسید که در تقلا برای به یادآوردن جنبه‌های مختلف کارتان هستید. روش‌های مدیتیشن و تمرینات حافظه نیز می‌تواند به این امر کمک کند.

استفاده از روش های علمی

در شروع مطالعه پیش نیاز های برنامه نویسی ، مشکلات و چالش‌های برنامه نویسی می‌توانند بی‌انتها، دلهره‌آور و در آغاز غیرممکن به نظر برسند. این جایی است که استفاده از روش علمی برای تجزیه موانع و پروژه‌ها می‌تواند بسیار مفید باشد. در بیشتر مشاغل، شما روش‌های زیادی را برای حل مشکلات در ابتدای کار، توسعه داده و یاد می‌گیرید، سپس آن‌ها را از آن‌جا به بعد استفاده می‌کنید و گاهی اوقات راه‌حل‌های جدید را نیز تهیه می‌کنید. اما در برنامه نویسی ، بخش قابل توجهی از زمان شما صرف ایجاد راه‌حل‌هایی برای مشکلاتی خواهد شد که هرگز قابل حل نبوده یا حداقل به روشی که با آن‌ها روبرو شدید، حل نشده است.

شما اطلاعاتی در مورد نحوه حل آن‌ها ندارید و می‌بایست آزمون و خطا کنید. در نظر گرفتن برنامه نویسی به عنوان تحقیق یا آزمایش بسیار مفید خواهد بود. این امر هم‌چنین از نظر مهلت تحویل نیز به شما کمک خواهد کرد. از آن‌جا که در حال انجام کار جدیدی هستید، می‌توان انتظار میزانی آزادی‌عمل را داشت، زیرا هنوز مشخص نیست که چه مدت طول می‌کشد تا به درستی یک مشکل حل شود. پیروی از این مراحل به شما در انجام هر پروژه‌ای که در حال کار بر روی آن هستید، کمک خواهد کرد.

با یک فرضیه شروع کنید. به نظر شما برنامه‌ای که می‌نویسید کار خواهد کرد؟ یا فکر می‌کنید یک برنامه به چه صورت می‌تواند یک مشکل خاص را حل کند؟ در مرحله بعد، شما نحوه نوشتن کد را بر روی کاغذ یا در ذهن خود توضیح می‌دهید. سپس به آن ورود می‌کنید و خواهید دید که با چه چیزی مواجه می‌شوید. این امر به دنبال مقایسه آن‌چه شما ایجاد کرده‌اید، کنترل آن یا آن‌چه که این برنامه قرار بود انجام دهد، دنبال می‌شود.

هم‌چنین با نشان دادن برنامه به دیگران و دریافت اطلاعات آن‌ها در مورد آنچه انجام داده‌اید نیز به این امر کمک خواهد کرد. آیا برنامه‌ای که ایجاد کرده‌اید با آنچه انتظار داشتید مطابقت دارد؟ آیا از پس عملکردی را که قرار بود انجام دهد، بر می‌آید؟ سرانجام، شما شروع به عیب‌یابی می‌کنید و برنامه را به ایده‌آل مورد نظر خود نزدیک می‌کنید.

کسب مهارت های ارتباطی و ایجاد همدلی

شاید یکی از بخش‌های کمتر دیده شده برنامه نویسی ، جنبه ارتباطی یا بخش روانی آن است. برنامه نویسی دنیای دورافتاده‌ای است که هر روز زندگی ما را بیشتر تحت تأثیر قرار می‌دهد. برنامه نویس‌ها باید بتوانند همکاری کنند تا در مسیر یادگیری پیش نیاز های برنامه نویسی بتوانند به افراد مبتدی کمک کرده و آن‌چه را که انجام می‌دهند برای کارفرمایان، مشتری‌ها و مصرف‌کنندگان و همکارانی که نمی‌دانند این‌ها چه کاری انجام می‌دهند، توضیح دهند. نوشتن کد تمیز و مؤثر بسیار مهم است، اما هنگامی که آن را با مهارت‌های همدلی و ارتباطی با برنامه‌نویسان تازه‌کار و کاربران ادغام می‌کنید، شما همه‌فن حریف خواهید شد.

هرکسی می‌تواند بگوید، «این کار را ما این‌گونه انجام می‌دهیم» یا «شما متوجه نمی‌شوی». برنامه‌نویسان ماهر، به بازخوردها گوش می‌دهند و خود را با آن وفق می‌دهند. حتی کسانی که در حال ارائه محصول هستند، جزئیات آن‌ها نخواهند دانست. یک برنامه نویس خوب می‌تواند انتظارات را مدیریت کند، خواسته‌های مبهم را تفسیر کند و به درستی آن‌چه را که هست را ارزیابی کرده و ارتباط برقرار کند. برنامه نویس‌ها بعضاً به غرقگی در خود شناخته می‌شوند، شاید شما هم پس از گذراندن پیش نیاز های برنامه نویسی ، غرق در تفکرات خود و سیستم کامپیوتری‌تان بشوید، اما کسانی که مایل به ارائه و پذیرش مشاوره و راهنمایی هستند، بسیار بیشتر از برنامه‌نویسان غرغرو که تنها به خود مشغول هستند، مورد احترام قرار می‌گیرند.

 

همدلی هنر درک، آگاهی، حساسیت و به اشتراک گذاری احساسات با افراد دیگر است. هنگامی که با توانایی بیان و اولویت‌بندی امور و احساسات دیگران همراه می‌شود، بسیار قدرتمندتر خواهد بود. ارتباطات و همدلی با مسئولیت‌پذیری مثبت و عملی ایجاد می‌شود و کار شما را در دراز مدت آسان‌تر خواهد کرد.

شما نیازها، احساسات و نحوه دریافت و تفسیر رفتار و عملکردها را بهتر درک خواهید کرد و فارغ از برنامه نویسی یا زندگی کاری، ارتباطات بهتر و همدلی، شما را نسبت به بدبینی به دیگران و سختی‌های زندگی شادتر و قانع‌تر خواهد کرد. این‌ها مهارت‌هایی هستند که نیاز به توسعه فعال و مداوم دارند و به همان میزان سطح تمرکز و تعهدی که شما برای یادگیری یک زبان جدید یا کار بر روی یک پروژه مهم اعمال می‌کنید، نیاز دارد.

جمع بندی

باتوجه به موارد مطرح شده در این مطلب، آموختیم که پیش نیاز های برنامه نویسی صرفا یادگیری یک زبان برنامه نویسی یا ورود مستقیم به کد نیست، بلکه قبل از آن نیاز است برخی مهارت‌ها را در خودمان تقویت کنیم تا مسیر یادگیری برنامه نویسی برای ما هموارتر شود. البته که دنیای برنامه نویسی به عنوان یک حرفه سرشار از خلاقیت، درک محیط پیرامون، یادگیری مداوم و بسیاری ویژگی‌های مثبت دیگر است که باعث می‌شود دنیای هیجان‌انگیز و ارزشمندی برای تحمل سختی‌های آن داشته باشد. با چیرگی بر پیش نیاز های برنامه نویسی و یادگیری تک تک مهارت‌های موردنیاز آن، قدم به قدم خود را به انسان بهتری برای حل چالش‌های زندگی سایر افراد تبدیل می‌کنیم.