فرادرسصامت و مصوت چیست و چگونه آن ها را تشخیص دهیم؟ + مثال
در این آموزش از مجموعه آموزش‌های زبان و ادبیات فارسی مجله فرادرس، با صامت و مصوت آشنا می‌شویم و مثال‌هایی از آنها را بررسی خواهیم کرد.
الفبا چیست؟
الفبا مجموعه حروفی است که در یک زبان برای نوشتن استفاده میشود. الفبای زبان فارسی نیز مجموعه نشانه‌هایی است که امروزه برای نشان دادن آواهای زبان فارسی به کار می‌بریم. این نشانه‌ها به صورت زیر هستند:
ا ء ب پ ت ث ج چ ح خ د ذ ر ز ژ س ش ص ض ط ظ ع غ ف ق ک گ ل م ن و هـ ی
هر یک از این نشانه‌ها را «حرف» می‌نامیم. به بیان دیگر، آوا با شیوه‌ای خاص از دهان برمی‌آید و بیان میشود و حروف نمایندگان آنها برای نوشتن هستند. جملات از کلمات ساخته میشوند و کلمات از حروف.
نکته: هر کدام از حروف زبان فارسی را می‌توان به دو یا چند شکل نوشت: مثلاً «ه ، هـ ، ـهـ ، ـه».
واج چیست؟
گفتیم که حروف الفبای فارسی برای بیان آواهای زبان فارسی به کار می‌روند. به هریک از این آواها «واج» (Phoneme) می‌گوییم. به طور دقیق‌تر، واج کوچک‌ترین واحد صوتی زبان است که توانایی تغییر در معنا را دارد. مفهوم توانایی تغییر در معنا را با یک مثال روشن میکنیم. دو واژه «سیب» و «جیب» را در نظر بگیرید. همان‌طور که می‌بینیم، تغییر واج «س» به «ج» معنای کلمه را تغییر داده است. همچنین، تغییر ضمه در «پُر» به فتحه، کلمه «پَر» را میسازد که معنایی متفاوت دارد.
نکته: حرف مربوط به نوشتار است و واج به گفتار.
واجها را می‌توان در دو دسته قرار دارد: واج‌های صامت یا همخوان و واج‌های مصوِّت یا واکه. در ادامه، این واج‌های صامت و مصوت را معرفی خواهیم کرد. پیش از آن، بهتری است با چند اصطلاح آشنا شویم.
دستگاه تولید واج که شامل لب‌ها، لثه، دهان، نای و... را «واجگاه» یا به اصطلاح قدما «مخرج» می‌گویند. هر واجی که تولید میشود، واجگاه خاص خود را دارد. برای مثال، اگر به تلفظ واج «د» دقت کنیم، می‌بینیم که این واج زبانی-دندانی است، زیرا برای ادای آن نوک زبان با دندان‌ها برخورد میکند.
نکته مهمی که باید در نظر داشت، این است که واج‌هایی با واجگاه نزدیک را نمی‌توان بدون فاصله در کنار یکدیگر قرار داد. مثلاُ «چ، ش» را نمی‌توان با هم تلفظ کرد، مگر اینکه مصوتی بینت آنها قرار گیرد. مثلاً بگوییم «چَشم» (chašm). می‌بینیم که مصوت "a" بین «چ» و «ش» قرار گرفته است.
واجگاه اصوات مختلف را می‌توان به صورت جدول زیر بیان کرد.
| واجگاه | نحوه تولید | واکدار | بی‌واک | |
| لبی | انسدادی | b | p | |
| دماغی | m | |||
| لب و دندانی | سایشی | v | f | |
| دندانی | انسدادی | d | t | |
| دماغی | n | |||
| لثوی | سایشی | صفیری | z | s |
| پاشیده | ž | š | ||
| مرکب | j | č | ||
| نیم‌مصوت | y | |||
| زنشی (لرزان) | r | |||
| کناری | l | |||
| کامی | انسدادی | g | k | |
| نرمکامی | سایشی | x | ||
| انسدادی | q | |||
| چاکنایی | سایشی | ? | ||
| انسدادی | h | |||
مفهوم اصطلاحات واجگاه‌های جدول بالا، به صورت زیر است:
- انسدادی به صامت‌هایی می‌گویند که مسیر هوا هنگام تولیدشان مسدود میشود.
- دماغی صامت‌هایی هستند که تلفظ آنها از راه بینی است.
- سایشی به آن دسته از صامت‌هایی می‌گویند که برای تولید آنها راه عبور هوای بازدم تنگ شده و با لرزش خارج میشود.
- صفیری آن دسته از صامت‌هاست که با تولیدشان صدایی مانند صفیر به گوش می‌رسد.
- پاشیده آن دسته از صامت‌هایی هستند که آوای آنها مانند آن است که آب به یک سوراخ تنگ پاشیده میشود.
- مرکب به صامت‌هایی می‌گویند که با انسداد آغاز شده و به صورت سایشی و با تأخیر آزاد میشوند.
- نیم‌مصوت به صامت‌هایی می‌گویند که هنگام تولید آنها هم زنگ یک مصوت و هم سایش یک صامت به گوش می‌رسد.
- زنشی یا لرزان آن دسته از صامت‌ها هستند که برای تولید آنها نوک زبان به صورت پی در پی می‌جنبد و به لثه یا کام برخورد میکند.
- کناری آن دسته از صامت‌هایی است که وقتی آنها را تلفظ میکنیم، نوک زبان به لثه یا کام می‌چسبد و هوای بازدم از دو طرف خارج میشود.
واکدار به واج‌هایی می‌گویند که هنگام تلفظ آنها تارهای صوتی به لرزش در می‌آیند و اگر در هنگام ادای آنها روی گلو دست خود را قرار دهید، متوجه ارتعاش آنها خواهید شد. بی‌واک‌ها نیز واج‌هایی هستند که تلفظشان تارهای صوتی را به ارتعاش درنمی‌آورد.
هجا چیست؟
هجا از ترکیب واجها ساخته میشود. به بیان بهتر، هجا کوچک‌ترین مجموعه از واج‌هاست که در یک لحظه و بدون فاصله و قطع کردن آن را ادا میکنیم. احتمالاً هجا کردنِ سال اول مدرسه را به یاد دارید که مثلاً کلمه «الفبا» را به صورت «اَ / لِف / با» و در سه هجا بیان می‌کردیم و به آن بخش کردن می‌گفتیم. هجاها خود می‌توانند کوتاه (مانند دَر) یا بلند (مانند بافت) باشند.
صامت چیست؟
صامت به دستهای از آواها گفته میشود که وقتی آنها را ادا میکنیم، جریان هوا پس از از آنکه از نای گلو گذشت، ناگهان در جایی بین گلو و لب متوقف میشود و با فشار از یک تنگنا عبور میکند، از خط بین دهلیز دهان منحرف میشود، و یا یکی از اعضای گفتار برتر از گلو را به اهتزاز در میآورد.
«صامت» در لغت به معنی ساکت و بی‌صداست. شاید تعریف صامت کمی پیچیده به نظر برسد، اما با اندکی دقت و بررسی مثال‌ها به راحتی آن را فرا می‌گیرید.
در زبان فارسی معیار ۲۳ صامت وجود دارد. این صامت‌ها عبارتند از:
ء ب پ ت ث ج چ ح خ د ز ژ س ش ف ق ک گ ل م ن و هـ ی
در زبان فارسی، برای آنکه برخی از صامت‌ها به شکل نوشتاری، چند حرف وجود دارد. مثلاً برای از چهار حرف «ز»، «ذ»، «ض» و «ظ» برای نشان دادن یک واج استفاده میکنیم. در جدول زیر، حرف‌ها و نشانه آوایی هر کدام از آنها را همراه با نام یا نام‌هایی که به آنها اطلاق میشود آورده‌ایم.
| حرف | نشانه آوایی | نام یا نام‌های حروف |
| ا | - | الف |
| ء | ? | همزه |
| ب | b | بِ، با، باء |
| پ | p | پِ |
| ت | t | تِ، تا |
| ث | θ | ثِ، ثا، ثاء |
| ج | j | جِ، جیم |
| چ | č | چِ |
| ح | h | حِ، حا، حاء |
| خ | x | خِ، خا، خاء |
| د | d | دِ، دال |
| ذ | z | ذِ، ذال |
| ر | r | رِ، را، راء |
| ز | z | زِ، زا، زاء |
| ژ | ž | ژِ، ژی |
| س | s | سِ، سین |
| ش | š | شِ، شین |
| ص | s | صاد |
| ض | z | ضاد |
| ط | t | طا، طاء، طای دسته‌دار |
| ظ | z | ظا، ظاء، ظای دسته‌دار |
| ع | ? | عین |
| غ | γ | غین |
| ف | f | فِ، فا، فاء |
| ق | ḡ | قِ، قاف |
| ک | k | کِ، کاف |
| گ | g | گِ، گاف |
| ل | l | لِ، لام |
| م | m | مِ، میم |
| ن | n | نِ، نون |
| و | v | وِ، واو |
| هـ | h | هِـ ، هـ دو چشم، ها، هاء |
| ی | y | یِ، یا، یاء |
فرهنگستان زبان و ادب فارسی معادل همخوان را برای "Consonant" و صامت به کار برده و در تعریف آن، این‌گونه نوشته است: آوایی که در تولید آن نوعی مانع در مسیر جریان هوا ایجاد شود.
مصوت چیست؟
مصوِّت (با کسره روی و) آوایی است که با لرزش تار آواها از گلو خارج میشود و در هنگام ادای آن، دهان گوینده باز می‌ماند، به گونه‌ای که هوا می‌تواند از گلو تا لب آزادانه حرکت کند. در زبان فارسی شش مصوت داریم.
مصوت‌ها در زبان فارسی عبارتند از:
ــَـ ــِـ ــُـ آ او ای
این مصوت‌ها را، به ترتیب از راست به چپ، با خط آوایی زیر نمایش می‌دهیم:
i ū ā o e a
سه مصوت «ــَـ ــِـ ــُـ» (o ،e ،a) را مصوت کوتاه و سه مصوت «آ، او، ای» (i ،ū ،ā) را مصوت بلند می‌گوییم.
فرهنگستان زبان و ادب فارسی واژه «واکه» را به عنوان معادل "Vowel" و مصوت پیشنهاد داده و در تعریف آن چنین آورده است: آوایی که همواره با لرزش تارآواها همراه باشد و در تولید آن مانعی در مسیر جریان هوا ایجاد نشود.
بیشتر بدانید: به زبان ساده، مصوت بلند مصوتی است که هنگام ادای آن، صدا از یک مصوت به مصوت دیگر وصل متمایل میشود، به طوری که می‌توان آنن را به عنوان یک مصوت واحد در نظر گرفت. برخی از زبان‌شناسان معتقدند که در زبان فارسی دو مصوت مرکب وجود دارد: یکی مصوت مرکب در کلمه‌های «میدان» (mēydān) و «دِی» (dēy) که با ēy آن را نشان داده‌اند. دیگری مصوت مرکب در واژه‌های «نوروز» (nowruz) و «فردوسی» (ferdowsi) است که آن را با ow نشان می‌دهیم. به مصوت مرکب «آواگروه» نیز می‌گویند. مصوت مرکب معمولاً در کتاب‌های درسی بیان نمی‌شود و می‌توانید آن را به عنوان موضوعی برا مطالعه بیشتر در نظر بگیرید.
نکته‌ای درباره نوشتن صامت و مصوت
همان‌طور که گفتیم، واج مربوط به گفتار است و حرف مربوط به نوشتار. بنابراین، ممکن است حروف هم نشانه صامت باشند و هم مصوت. حروفی که چنین ویژگی‌ای را دارند، عبارتند از: ا، و، هـ ، ی. در ادامه، به تفکیک حروف، درباره این موضوع توضیح بیشتری خواهیم داد.
ا: این نشانه می‌تواند در ابتدا، میان یا پایان یک کلمه بیاید. اگر در آغاز باشد، نشان‌دهنده واج صامت همزه است به همراه یکی از مصوت‌ها. مثلاً حرف «ا» ابتدا در واژه‌های «ابر» (abr?) یا «آبی» (ābi?) به صورت «صامت + مصوت» است. اگر این حرف در میانه یا پایان کلمه بیاید، نشانه مصوت «آ» (ā) است. واژه‌های «آگاه» (āgāh?) و «زیبا» (zibā) مثال‌هایی در این مورد هستند.
و: این حرف در میانه و پایان واژهها می‌تواند نشانه مصوت ū باشد. «خوب» (xūb) و «آرزو» (āreū?) مثال‌هایی از آن هستند. این حرف در ابتدای کلمه نشانه صامت v است و با هر شش مصوت می‌آید. در میانه و پایان کلمات نیز، این حرف می‌تواند به صورت صامت ساکن به کار رود، مثل «ناوگان» (nāvgān) و «ناو» (nāv). واو در برخی واژهها نشانه مصوت کوتاه o است، مثل «دو» (do) و «خوراک» (xorāk). یک نوع «و» نیز وجود دارد که به صورت «خ+و=خو» در زبان فارسی قدیم به صورت یک صامت مستقل در نظر گرفته می‌شده. این واو را «واو معدوله» نامیده‌اند که امروزه تنها در نوشتن باقی مانده و تلفظ گذشته خود را از دست داده است. «خواهر» (xāhar) مثالی از این نشانه است. یک کاربرد دیگر نشانه واو به عنوان کرسی برای همزه کلمات عربی است که در زبان فارسی به کار می‌روند. در این حالت، واو نه صامت است نه مصوت، مانند مؤمن.
هـ: های دوچشم می‌تواند در آغاز، میانه یا انتهای کلمه نقش صامت داشته باشد. «هرگز» (hargez)، «تهران» (tehrān) و «ماه» (māh)، به ترتیب، مثال‌هایی از این نشانه‌اند. به های دوچشم مصوت انتهای کلمه، «های ملفوظ» می‌گویند، زیرا در انتهای کلمه تلفظ میشود. های دوچشم، در مواردی، در انتهای کلمه نشانه مصوت کوتاه است، مثلاً در واژه‌های «لانه» (lāne) و «گربه» (gorbe) های دوچشم تلفظ نمی‌شود و به همین دلیل، در اینجا، به آن های غیرملفوظ یا های بیان حرکت می‌گویند.
ی: یا در میانه و پایان واژه می‌تواند نشانه مصوت بلند i باشد، مثل «بینا» (binā) و «ماهی» (māhi). این حرف در آغاز، میانه و انتهای کلمه، گاهی نشانه واج صامت است. «یار» (yār)، «بایر» (bāyer) و «نای» (nāy) مثال‌هایی از این مورد هستند. ی در کلمه‌هایی که از زبان عربی گرفته شده‌اند، گاهی به جای مصوت بلند ā به کار می‌رود، مثل «عیسی» (isā?).
چگونه تعداد صامت و مصوت کلمات را بشماریم؟
بهترین راه برای شمردن تعداد واجها یا همان تعداد صامت و مصوت در جمله این است که واژهها را هجا یا همان بخشبخش کنیم (دقیقاً همان چیزی که در کلاس اول ابتدایی انجام میدادیم)، سپس آنها را بشماریم.
با چند مثال این موضوع را بررسی میکنیم. می‌خواهیم تعداد صامت و مصوت واژهها و ترکیبات «آوا، رفت‌وآمد، انتخابات، پا، آب، معلّم» را بشماریم. ابتدا واژهها و ترکیبات را به صورت زیر بخشبخش میکنیم:
- آوا: ء (صامت) + ا (مصوت) + و (صامت) + ا (مصوت): ۲ صامت و ۲ مصوت.
- رفت‌وآمد (rafto?āmad): ر (صامت) + ــَـ (مصوت) + ف (صامت) + ت (صامت) + ــُـ (مصوت) + ء (صامت) + ا (مصوت) + م (صامت) + ــَـ (مصوت) + د (صامت)
- انتخابات (entexābāt?): ء (صامت) + ــِـ (مصوت) + ن (صامت) + ت (صامت) + ــِـ (مصوت) + خ (صامت) + ا (مصوت) + ب (صامت) + ا (مصوت) + ت (صامت)
- پا (pā): پ (صامت) + ا (مصوت)
- آب: ء (صامت) + ا (مصوت) + ب (صامت)
- معلّم (mo?allem): م (صامت) + ــُـ (مصوت) + ء (صامت) + ــَـ (مصوت) + ل (صامت) + ل (صامت) + ــِـ (مصوت) + م (صامت)
قواعد واجی چیست؟
قرار گرفتن واجها در کنار یکدیگر منجر به ساخت تکواژ یا واژه میشود. قواعد واجی قواعدی هستند که بر اساس آنها تکواژها یا واژهها ساخته میشوند. به بیان ساده‌تر، واج‌های صامت و مصوت هر هجا تنها به چند شیوه محدود می‌توانند در کنار یکدیگر قرار گیرند، زیرا گویش‌وران زبان فارسی تنها به این شیوه‌ها واجها را در کنار یکدیگر تلفظ می‌کنند. این قواعد که موجب کنار هم قرار گرفتن واجها تنها در حالت‌های خاص میشود، عبارتند از:
- صامت + مصوت: پا، سه
- صامت + مصوت + صامت: در، سیب
- صامت + مصوت + صامت + صامت: چشم، ماست
طبق قواعد بالاست که در زبان فارسی مثلاً به لوستر (صامت + مصوت + صامت + صامت + صامت) می‌گوییم لوستِر (صامت + مصوت + صامت + صامت + مصوت + صامت). اگر دقت کنید، در واژه دوم، قاعده ۲ دو بار تکرار شده است.
در کنار قواعد هجایی، قواعد هم‌نشینی، قواعد نحوی، قواعد معنایی و قواعد کاربردی نیز وجود دارند که مربوط به ترکیب و در کنار هم قرار گرفتن تکواژها، واژهها و جملات در کنار یکدیگر هستند.
نکته: گاهی قواعد صامت و مصوت را با حروف ابتدای معادل انگلیسی آنها، یعنی c و v (از چپ به راست) مشخص میکنیم. یعنی، خواهیم داشت:
- صامت + مصوت = cv
- صامت + مصوت + صامت = cvc
- صامت + مصوت + صامت + صامت = cvcc
مثال‌های صامت و مصوت
در این بخش، چند واژه را بررسی میکنیم و صامت و مصوت آنها را می‌نویسیم:
- مبدأ (?mabda): م (صامت) + ــَـ (مصوت) + ب (صامت) + د (صامت) + ــَـ (مصوت) + ء (صامت)
- غفران‌مآب (γofrānma?āb): غ (صامت) + ــُـ (مصوت) + ف (صامت) + ر (صامت) + ا (مصوت) + ن (صامت) + م (صامت) + ــَـ (مصوت) + ء (صامت) + ا (مصوت) + ب (صامت)
- ایستگاه (istgāh?): ء (صامت) + ی (مصوت) + س (صامت) + ت (صامت) + گ (صامت) + ا (مصوت) + هـ (صامت)
- دانش‌نامه (dānešnāme): د (صامت) + ا (مصوت) + ن (صامت) + ــِـ (مصوت) + ش (صامت) + ن (صامت) + ا (مصوت) + م (صامت) + ــِـ (مصوت)
- فرمانده (farmāndeh): ف (صامت) + ــَـ (مصوت) + ر (صامت) + م (صامت) + ا (مصوت) + ن (صامت) + د (صامت) + ــِـ (مصوت) + هـ (صامت)
- علم‌آموز (elm?āmūz?): ء (صامت) + ــِـ (مصوت) + ل (صامت) + م (صامت) + ء (صامت) + ا (مصوت) + م (صامت) + و (مصوت) + ز (صامت)
- خورشید (xošid): خ (صامت) + ــُـ (مصوت) + ر (صامت) + ش (صامت) + ی (مصوت) + د (صامت)
- سؤال (so?al): س (صامت) + ــُـ (مصوت) + ء (صامت) + ا (مصوت) + ل (صامت)
- رؤیا (ro?ya): ر (صامت) + ــُـ (مصوت) + ی (صامت) + ا (مصوت)
- خیال (xiyāl): خ (صامت) + ی (مصوت) + ی (صامت) + ا (مصوت) + ل (صامت)
- بیابان (biyābān): ب (صامت) + ی (مصوت) + ی (صامت) + ا (مصوت) + ب (صامت) + ا (مصوت) + ن (صامت)
سوالات متداول صامت و مصوت
در این بخش به برخی از سوالات پر تکرار درباره صامت و مصوت در زبان فارسی به طور خلاصه پاسخ می‌دهیم.
صامت چیست؟
صامت به دستهای از آواها گفته میشود که وقتی آنها را ادا میکنیم، جریان هوا پس از از آنکه از نای گلو گذشت، ناگهان در جایی بین گلو و لب متوقف میشود و با فشار از یک تنگنا عبور میکند، از خط بین دهلیز دهان منحرف میشود، و یا یکی از اعضای گفتار برتر از گلو را به اهتزاز در میآورد.
صامت و مصون چگونه شمارش میشوند؟
بهترین راه برای شمردن تعداد واجها یا همان تعداد صامت و مصوت در جمله این است که واژهها را هجا یا همان بخشبخش کنیم (دقیقاً همان چیزی که در کلاس اول ابتدایی انجام میدادیم)، سپس آنها را بشماریم.
تمرین مربوط به صامت و مصوت
برای ارزیابی عملکرد خود در رابطه با «صامت و مصوت چیست و چگونه آن ها را تشخیص دهیم؟ + مثال»، می‌توانید از تمرین‌هایی که در ادامه در اختیار شما قرار گرفته است استفاده کنید. تمرین شامل ۱۰ سؤال است و پس از پاسخ دادن به تمامی پرسش‌ها و ظاهر شدن دکمه «دریافت نتیجه آزمون»، می‌توانید نمره عملکردتان را مشاهده کنید و جواب‌های درست و نادرست را نیز ببینید. پاسخ سؤالات نیز بعد از هر آزمون آمده است.
۱. صامت و مصوت‌های واژه «آرمان» در کدام گزینه صحیح نوشته شده است؟
صامت+مصوت+صامت+صامت+مصوت+صامت
صامت + مصوت + مصوت + صامت + مصوت + مصوت
صامت + صامت + مصوت + صامت + صامت + صامت
صامت + مصوت + مصوت + صامت + مصوت + صامت
۲. در بیت «سخن‌های ناخوش ز من دور دار / به بدل دل دیو رنجور دار» چند «مصوت» به چشم می‌خورد؟
۱۷
۱۸
۱۹
۲۰
۳. تعداد هجاهای «کار» و «جوانمردی» در کدام گزینه صحیح ذکر شده است؟
دو هجایی، سه هجایی
یک هجایی، سه هجایی
یک هجایی، چهارهجایی
دو هجایی، چهار هجایی
۴. در تعیین واج‌های کدام گزینه «ی» نماینده هر دو واج صامت و مصوت محسوب نمی‌شود؟
آدمیت
رویاروی
ناشیانه
ازدیاد
۵. علامت‌گذاری کدام گزینه صحیح نیست؟
عالمانه: _ U _ U
اردک: _ _
آتشین: _ U _
آرامش: _ _ U
۶. نموادر هجایی مصرع «هر جا که ببینمش همه جانم جهان شود» در کدام گزینه آمده است؟
ـ ـ ⋃ ـ ⋃ ـ ⋃ ⋃ ـ ـ ⋃ ـ ⋃ ⋃ ـ
ـ ـ ⋃ ـ ⋃ ـ ⋃ ⋃ ـ ـ ⋃ ـ ⋃ ـ
ـ ⋃ ⋃ ـ ـ ⋃ ⋃ ـ ـ ـ ⋃ ـ ـ ⋃ ـ
⋃ ⋃ ـ ⋃ ـ ⋃ ـ ـ ⋃ ⋃ ـ ⋃ ـ ⋃ ـ
۷. اگلوی هجایی این بیت در کدام گزینه آمده؟ «خودنمایی کی کند آن کس که واصل شد به دوست / چون نماید مه چو گردد متصل با آفتاب»
−∪−−−∪−−−∪−−−∪−
−∪−−−∪−−−∪−−−∪−−
−−∪−∪−∪∪−−∪−∪−∪∪
۸. کدام بیت دارای این الگوی هجایی است؟ « U ـ ـ U ـ ـ U ـ ـ U ـ ـ »
گواهی امین است بر درد من / سرشک روان بر رُخ زرد من
چو دُر پاش گردد به معنی زبانم / رسد مرحبا از زمین و زمانم
دلم در جنبش آمد بار دیگر / ندانم تا چه دارد باز در سر
لبت از تنگ شکر شور برآورد / به شکر خنده‌ی شیرین چو درآمد
۹. علامت هجایی کدام مصرع با این الگو هماهنگ نیست؟ «U / - - - U / - - - U - -»
اگر بیگانگان تشریف بخشند
چه سوگند خوردی؟ چه دل سخت کردی؟
مرا از بهر دیناری ثنا گفت
نه دیدن می‌توانم بی‌تأمل
۱۰. تعداد هجاهای کشیده در مقابل کدام بیت نادرست آمده است؟
چشم بستن شمع‌سان بیتاب میسازد مرا/ ور به رخسارت گشایم آب میسازد مرا (4)
آتش رخسار او نگذاشت در چشمم نمی/ با وجود آنکه هر دم آب میسازد مرا (2)
دشمن ناساز را خونین‌جگر دارم به صبر/ می‌کنم گل، خار اگر در پیرِهن باشد مرا (3)
قطره تویی بحر تویی لطف تویی قهر تویی/ قند تویی زهر تویی بیش میازار مرا (7)
جمع‌بندی
در این مطلب از مجله فرادرس درباره صامت و مصوت در زبان فارسی مطالبی آموختیم. فهمیدیم که کوچک‌ترین واحد صوتی زبان را «واج» می‌گویند. واجها به دسته صامت و مصوت تقسیم‌بندی میشوند. با استفاده از این واج‌های می‌توانیم هجا بسازیم و از ترکیب هر هجا واژه ساخته میشود.
سلام ،من رشته ریاضی خوندم البته الان ۵۶ سالمه و تحصیلاتم هم مهندسی مکانیک بوده ، راستش امروز اتفاقی در تلویزیون یکی از کلاسهای آموزشی ادبیات دبیرستان را دیدم و مشتاق شدم راجع به هجا و واج بیشتر بدانم . مطلب شما خیلی روان و راحت الفهم بود . موفق باشید و خدا یارتان
با سلام و مهر.. حقیر دانش آموخته ی دکترای تخصصی علوم تشریح و بسیار علاقه مند به زبان و ادبیات هستم.. از مطالب مفیدتون که با جزییات هم توضیح دادید لذت بردم و استفاده نمودم..
آفرین بر شما که پلی با ارزش ساختید بین ریاضی و ادبیات( چونان عمر خیام)!!
هماره بهروز باشید و مانا??❤
سلام آقای بهاری گرامی.
نظر محبت‌آمیزتان مایهٔ مسرت و دلگرمی است.
سالم و سربلند باشید.
عال بود شب امتحان خوندم
اقا دمت گرم خداییش خیلی خوب بود معلم ما هرچی گفته بود چرت و پرت بود دقیقا من امروز یاد گرفتم ک مصوت چیزا چیه امروزم ک چه روزیه دقیقاا روز امتحان علوم فنونه
سلام مرتضی عزیز.
مایه مسرت است که آموزش‌های مجله فرادرس برایتان مفید بوده است.
امیدوارم در امتحانتان موفق باشید.
دستت درد نکنه خدا خودتو و پدر و مادرتو بیامرزه خیلی بدردم خورد:)❤️❤️❤️❤️❤️❤️
سلام.
از پیام محبت‌آمیزتان بسیار سپاسگزارم.
سالم و سربلند باشید.