مالیات بر ارزش افزوده چیست؟ | به زبان ساده


ممکن است هنگامی که پس از خرید وسیلهای فاکتور قیمت را چک میکنید با عبارت مالیات بر ارزش افزوده برخورد کرده باشید. مالیات بر ارزش افزوده یکی از انواع مالیات است که بر پایه میزان مصارف اخذ میشود. در این مطلب به صورت مفهومی و همراه با مثال به تعریف مالیات بر ارزش افزوده و آشنایی با مفاهیم مربوطه میپردازیم.
مالیات چیست؟
مالیات مبلغی است که شهروندان یک کشور معمولاً به صورت غیرداوطلبانه به دولت پرداخت میکنند. پرداخت مالیات اجباری است و بر افراد یا شرکتها تحمیل و فشار توسط دولت وارد میشود که این پرداخت صورت بگیرد. مالیات برای تامین مالی فعالیتهای دولت اخذ میشود. دولتها از روشهای متفاوتی مانند فروش اوراق بهادار خرانه کسب درآمد میکنند اما، مالیات مهمترین مجرای درآمدی دولت است. در واقع مالیات همان خراجی است که در گذشته حُکام برای اداره امور کشور و نواحی تحت سلطه خود از رعایا دریافت میکردند.
کشورها به روشهای گوناگونی مالیات را خرج میکنند. برای مثال، ممکن است دولتی مبالغ بدست آمده از جمعآوری مالیات را برای تامین هزینههای خدمات بهداشتی-درمانی و دیگر خرجهای ضروری ایجاب شده توسط قانون مصرف کند. در کشوری دیگر ممکن است مبالغ گردآوری شده صرف پرداخت قرضها و بدهیهای انباشته شده، شود.
مالیات همچنین یکی از ابزارهای سیاستگذاری است. برای مثال اگر در یک اقتصاد، دولت بخواهد که مصرف دخانیات کاهش پیدا کند و شهروندان سالمتری داشته باشد، بر واردات و فروش دخانیات مالیات وضع خواهد کرد. اگر این اتفاق رخ بدهد، واردات دخانیات کمتر خواهد شد و تولیدکنندگان کالاهای دخانی کمتری نسبت به قبل تولید خواهند کرد.
همچنین، قیمت دخانیات افزایش پیدا میکند زیرا تولیدکنندگان متحمل هزینه بیشتری برای تولید آنها شدهاند و قیمت را افزایش میدهند تا این هزینه اضافی را جبران کنند. پس از افزایش قیمت این کالاها، تقاضا برای آنها کاهش خواهد یافت و افراد کمتری کالاهای دخانی را خریداری خواهند کرد. بنابراین، دولت با سیاستگذاری، مصرف دخانیات را کاهش میدهد.
پایه مالیاتی چیست؟
پایه مالیاتی آن چیزی است که نرخ مالیات بر آن اعمال می گردد. در زمینه مالیات بر ارزش افزوده پایه مالیاتی میزان مصرف است. بدیهی است که هرچه نرخ عوارض ارزش افزوده یا میزان مصرف بیشتر باشد، میزان مالیات بر ارزش افزوده جمعآوری شده، بیشتر است.
تفاوت مالیات با سوبسید چیست؟
سوبسید یا یارانه در واقع مالیات منفی (به صورت نظری) است که توسط دولت پرداخت میشود و در راستای سیاستگذاریها تعیین میشود. برای مثال اگر دولت بخواهد که شهروندان شیر بیشتری، مصرف کنند به تولیدکنندگان آن یارانه میدهد تا این کالا با قیمت پایینتری تولید شود. زمانی که قیمت شیر کاهش پیدا میکند، تقاضا برای آن افزایش خواهد یافت و در نتیجه، شهروندان بیشتری به مصرف شیر تمایل نشان خواهند داد.
مالیات بر ارزش افزوده چیست؟
«مالیات بر ارزش افزوده» (Value-added Tax) یا به اختصار VAT در هر مرحله از زنجیره تولید (از نقطه شروع تا فروش) و افزوده شدن ارزش، وضع میشود. مقدار مالیات بر ارزش افزودهای که مصرفکننده میپردازد، بستگی به هزینه محصول دارد. مالیات بر ارزش افزوده از انواع مالیات غیر مستقیم است. بیش از ۱۶۰ کشور در سراسر دنیا از سیستم مالیاتی ارزش افزوده استفاده میکنند. این مورد بیش تر از همه جا در اتحادیه اروپا رواج دارد.
باید توجه کنید که تولیدکنندگان و ارائهدهندگان خدمات صرفاً انتقالدهنده بار مالیاتی هستند، یعنی در زنجیره تولید به ازای هر مرحله تولید، مالیات بر ارزش افزوده اضافه میشود و در نهایت خریدار نهایی کالا یا متقاضی نهایی خدمت، مالیات را پرداخت میکند. این مالیات به روش تفریقی غیرمستقیم وضع شده است، یعنی فروشنده هنگام فروش محصولی که مشمول مالیات بر ارزش افزوده است علاوه بر قیمت کالا ارزش افزوده را هم از خریدار دریافت میکند.
نرخ مالیات بر ارزش افزوده
کشورها در سراسر جهان از نرخهای متفاوتی برای اخذ مالیات بر ارزش افزوده استفاده میکنند تا با شرایط اقتصادی، اجتماعی و سیاسی آنها هماهنگی داشته باشد. در زمان نگارش این مطلب نرخ مالیات بر ارزش افزوده عمومی در ایران برابر ۹ درصد است. از این ۹ درصد، ۳ درصد عوارض ارزش افزوده و ۶ درصد مالیات بر ارزش افزوده است.
البته بسیاری از موارد مصرفی که تهیه میکنیم با احتساب ارزش افزوده است. عموماً، نرخ مالیات بر ارزش افزوده اعمال شده بر کالاهای دخانی مانند سیگار و تنباکو و کالاهای سوختی بسیار بیشتر از سایر کالاهاست.
بیشتر کشورها مالیاتی بر کالاهای اساسی مانند مواد خوراکی و دارو (مانند آنتیبیوتیک) وضع نمیکنند تا قیمت آنها بیش از اندازه افزایش نیابد. همچنین به علت دشواری محاسبه ارزش افزوده در خدماتی مانند بانکداری، حسابداری و بیمه، اغلب مالیات بر ارزش افزوده کسر نمیشود.
عموماً نرخ مالیات بر ارزش افزوده برای کالاها و خدمات صادراتی صفر است زیرا مالیات در مقصد محصول بر آن وضع میشود. در نتیجه، بسیاری از تولیدکنندگان، مالیاتی بر قیمت نهایی کالای صادرشده وضع نمیکنند. یعنی حتی اگر تولیدکننده در تهیه محصول صادراتی از کالاهای دیگری استفاده کرده و بابت آنها مالیات بر ارزش افزوده پرداخته است، این مبلغ به او بازگردانده میشود. برای جبران، مالیات بر کالاهای وارداتی وضع میشود.
مثال مالیات بر ارزش افزوده
برای درک بهتر مفهوم مالیات بر ارزش افزوده در چرخه تولید به مثال زیر، توجه کنید. فرض کنید نرخ مالیات بر ارزش افزوده برابر ۱۰ درصد است.
یک سازنده قطعات الکتریکی (مانند انواع مقاومتهای الکتریکی)، مواد اولیه مورد نیازش که از فلزهای متفاوت تشکیل شده است را از یک دلال خریداری میکند. در این مرحله از چرخه تولید، دلال فلزات، فروشنده است. دلال از سازنده، یک میلیون و صدهزار تومان دریافت میکند. صدهزار تومان همان مالیات بر ارزش افزوده است که توسط دلال به دولت تحویل داده میشود.
سازنده از این فلزات برای تهیه قطعات الکتریکی استفاده میکند و سپس آنها را به یک شرکت تولیدکننده تلفن همراه به مبلغ دو میلیون و دویستهزار تومان می فروشد که دویستهزار تومان همان VAT است. سازنده قطعات، صدهزار تومان از این مبلغ را به دولت تحویل میدهد و صدهزار تومان دیگر را به ازای مالیات پرداختی به دلال، نزد خود نگه میدارد.
تولیدکننده تلفن همراه، قطعات الکتریکی را به موبایل تبدیل و ارزش افزوده ایجاد میکند. تولیدکننده، تلفنها را به ملبغ سه میلیون و سیصدهزار تومان به فروشنده موبایل میفروشد که از این میزان، سیصد هزارتومان مالیات بر ارزش افزوده است. تولیدکننده صدهزار تومان از این سیصدهزار تومان را به دولت تحویل میدهد و دویستهزار تومان را به جای مالیاتی که به سازنده پرداخت کرده بود، برای خود حفظ میکند.
در نهایت، فروشنده موبایل، هر دستگاه را به قیمت پنج میلیون و پانصدهزار تومان به مشتری میفروشد که دویستهزار تومان آن مالیات بر ارزش افزوده است و به دولت تعلق دارد. مالیات بر ارزش افزوده شده در هر نقطه از چرخه توزیع، نشاندهنده ۱۰ درصد ارزش افزوده شده توسط تولیدکننده یا فروشنده در آن مرحله است.
مالیات بر ارزش افزوده در ایران
مالیات بر ارزش افزوده در ایران بر پایه مصرف است و بر عرضه کالاها و خدمات وضع میشود. قانون مالیات بر ارزش افزوده در هفدهم اردیبهشت ۱۳۸۷ تصویب و اجرای این نظام مالیاتی در ایران از مهرماه ۱۳۸۷ برنامهریزی شده است. در واقع، مالیات بر ارزش افزوده هر سال با توجه به پیشبینی از جیدیپی سال بعد محاسبه میشود و به عنوان هدف سازمان امور مالیاتی کشور در قانون بودجه تعیین میشود.
هر سال به ۴ دوره مالیاتی سه ماهه، تقسیم میشود. برای مثال دوره اول سال ۱۳۹۹ بهار بوده است. طبق ماده ۲۱ قانون مالیات بر ارزش افزوده، مُوَدیان وظیفه دارند اظهارنامه هر دوره مالیاتی را حداکثر ۱۵ روز بعد از تمام شدن دوره تسلیم کنند. طبق مثال گفته شده، آخرین مهلت برای تسلیم اظهارنامه دوره اول باید مورخ ۱۵ تیر ۱۳۹۹ باشد. هر چند، در مواردی ممکن است این مدت توسط سازمان امور مالیاتی تمدید شود. اگر شما به عنوان مُوَدی در خلال یک دوره مالیاتی فعالیت خود را شروع کنید، از همان زمان دوره مالیاتی شما شروع میشود.
با توجه به نرخ مالیات بر ارزش افزوده در زمان نگارش این مطلب، تولیدکنندگان کالا و خدمات باید ۹ درصد از ارزش کالا و خدمات تولیدی خود را تحت عنوان مالیات بر ارزش افزوده پرداخت کنند. تولیدکنندگان باید مبلغی را که تحت عنوان مالیات بر ارزش افزوده از مصرفکنندگان دریافت کردهاند تا پایان دوره مالیاتی نزد خود نگهداری و ثبت کنند.
هر فردی که به ارائه کالاها و خدمات بپردازد، مودی نامیده میشود و مشمول قانون مالیات بر ارزش افزوده است. منظور از عرضه کالا، انتقال کالا از طریق هر نوع معامله است. اگر کالایی را خریداری کنید و آن را برای استفاده شخصی بردارید، مانند این است که کالا را به خود عرضه کرده باشید، پس باید مالیات بپردازید. معاوضه کالا هم مشمول مالیات است.
برای مثال، فرد «الف» پارچهفروشی دارد. او باید مقدار مالیاتی را که از مصرفکنندگان دریافت کرده را ثبت کند و در پایان دوره مالیاتی صورتحساب این مبلغ به همراه مالیات بر ارزش افزوده پرداختی به کارخانه نساجی را ارائه و مابهالتفاوت را دریافت یا پرداخت کند.
مالیات بر ارزش افزودهای که باید فروشنده به تولیدکننده قبلی در زنجیره تولید، بپردازد، اعتبار مالیاتی اوست. اگر اعتبار مالیاتی فرد بیشتر از مالیاتی باشد که باید از فروش کالاها و خدمات از مشتریان دریافت میشده است، مابهالتفاوت میتواند در دورههای بعدی مالیاتی پرداخت شود.
در ایران زمانی که مشتری از فروشگاههای ثبت شده در نظام مالیات بر ارزش افزوده کالایی خریداری کند باید مبلغی معادل مجموع قیمت کالا به علاوه مالیات بر ارزش افزوده را بپردازد. در فروشگاههای ثبت نشده، مبلغ مالیات بر ارزش افزوده در همان قیمت پرداختی برای محصول، محاسبه شده است. اگر در ایران، کالاهای مشمول مالیات بدون رعایت قانون مالیات بر ارزش افزوده و ضوابط آن عرضه شوند، به عنوان کالاهای قاچاق شناخته و عرضهکنندگان آن مجازات میشوند.
تفاوت مالیات بر ارزش افزوده با مالیات بر فروش چیست؟
پایه مالیاتی مالیات بر ارزش افزوده، مصرف افراد است و بر سرمایهگذاری، درآمد و پسانداز آنها وضع نمیشود. مالیات بر ارزش افزوده به عبارتی نوعی از مالیات بر فروش ملی به شمار میآید، گرچه عملکرد آن به طور کلی متفاوت است. مالیات بر فروش، بر قیمت کلی محصول فروخته شده و VAT بر ارزش افزوده شده در هر مرحله از تولید و توزیع بر محصول وضع میشود.
با اینکه مالیات بر ارزش افزوده پیچیدهتر از مالیات بر فروش است، سیستمهای مالیات بر ارزش افزوده برخلاف مالیات بر فروش، موانع بیشتری در برابر تقلب مالیاتی دارند زیرا مالیات در بیش از یک نقطه از مراحل چرخه توزیع وضع میشود. به عقیده بعضی، سیستم مالیات بر ارزش افزوده آسانتر و استانداردتر از سیستم سنتی مالیات بر فروش است.
انواع مالیات بر ارزش افزوده چه هستند؟
۳ نوع مالیات بر ارزش افزوده داریم که در ادامه آنها را بررسی میکنیم.
- مالیات بر ارزش افزوده مصرفی: مالیات بر ارزش افزوده مصرفی یکی از متداولترین روشهای سنجش مالیات بر ارزش افزوده است. به کسبوکارها این امکان را میدهد که مالیات پرداخت شده را از خریدهای مالیاتی کسر کنند. این روش از سایر روشها متداولتر است زیرا به صورت تساویگرایانهتری درآمد بدست آمده بوسیله نیروی کار و سرمایه را مالیاتبندی میکند.
- مالیات بر ارزش افزوده درآمد خالص: مالیات بر ارزش افزوده درآمد خالص، این امکان را فراهم میکند که VAT پرداخت شده برای خریدهای سرمایهای در طی سالها، به صورت تدریجی و همانند مبلغ استهلاک کسر شود.
- مالیات بر ارزش افزوده برGNP: در این روش پایه مالیاتی به صورت تقریبی برابر با GNP خصوصی است.
معایب مالیات بر ارزش افزوده
در ادامه، معایب سیستم مالیات بر ارزش افزوده را از جنبههای گوناگون بررسی میکنیم.
هزینه های بیشتر برای کسب و کارها
یکی از معایب مالیات بر ارزش افزوده، هزینه اضافی است که برای صاحبان مشاغل بوجود میآید. مالیات بر ارزش افزوده باید در هر مرحله از فرآیند فروش محاسبه شود. دفترداری و ثبت کردن این موارد یک مانع بزرگ برای شرکت ایجاد میکند و در ادامه باعث میشود که بعدها هزینه اضافی بیشتری به مشتری تحمیل شود.
این قضیه زمانی پیچیدهتر میشود که این نقل و انتقالات پول دیگر نه محلی بلکه بینالمللی باشند. کشورهای متفاوت تفسیرهای مختلفی از نحوه محاسبه مالیات دارند. این مورد، لایه دیگری به پیچیدگی نامهنگاری اداری میافزاید و موجب بوجود آمدن تاخیر در انجام مبادلات میشود.
قیمتهای بالاتر برای قشر با درآمد پایین تر
منتقدین مالیات بر ارزش افزوده، همچنین خاطرنشان میکنند که مصرفکنندگان به طور معمول در نهایت مجبور میشوند در سیستم مالیات بر ارزش افزوده قیمتهای بیشتری را بپردازند. بصورت نظری میگوییم که در سیستم مالیات بر ارزش افزوده بار مالیاتی بر ارزش افزوده یک کالا قرار داده شده است.
اما به صورت کلی در زنجیره تولید، با هر پیشروی به جلو، از مواد اولیه خام تا محصول نهایی، هر هزینه افزوده شده باید در نهایت توسط مشتری پرداخت شود.
افزایش اندازه و هزینه های دولت
مالیات بر ارزش افزوده اندازه و هزینه دولت را افزایش میدهد، زیرا ظرفیت مالیات بر ارزش افزوده برای تولید درآمد مالیاتی زیاد است. بعضی افراد عقیده دارند که مالیات بر ارزش افزوده با هدف کاهش کسری بودجه وضع میشود اما چون درآمد دولت را افزایش میدهد خود باعث افزایش مخارج مصرفی دولت میشود. بنابراین، مخارج دولت از درآمد آن بیشتر خواهد شد و کسری بودجه بوجود خواهد آمد.
در ایالات متحده آمریکا در بین سالهای ۱۹۷۰ تا ۱۹۸۰ میلادی به ازای هر ۱ دلار افزایش در درآمد مالیاتی، مخارج فدرال به میزان ۱/۲۲ دلار افزایش داشت. بین سالهای ۱۹۸۰ تا ۱۹۹۰ مخارج به ۱/۲۹ دلار به ازای هر یک دلار اضافه شده به درآمد مالیاتی، رسید. در دهه ۹۰ میلادی این نسبت بدتر شد و به ازای هر یک دلار درآمد جدید دولت، مخارج به ۱/۹۰ دلار رسید.
کند کردن اقتصاد و از بین بردن مشاغل
مالیات بر ارزش افزوده اقتصاد را کند میکند و مشاغل را از بین میبرد. این نوع از مالیات میتواند با انتقال منابع از بخش تولیدکننده اقتصاد به دولت باعث کندی رشد اقتصادی و کاهش تولید شغل شود. طبق تحقیقات صورت گرفته توسط موسسه تحقیقات اقتصادی «Stotler Economics»، مالیات بر ارزش افزوده ۳ درصدی تنها تا سال پنجم، درآمد خانوار متوسط را تا ۱۰۰۰ دلار کاهش میدهد و ۲/۱ میلیون شغل را از بین میبرد.
بخشی از عملکرد تقریباً ضعیف بسیاری از اقتصادهای اروپایی ناشی از سیاست مالیات بر ارزش افزوده است. بسته به اینکه چه زمانی و با چه سرعتی از درآمد جدید برای افزایش مخارج دولت استفاده شود، تاثیر مالیات بر ارزش افزوده بر نرخ رشد اقتصادی سالانه میتواند بسیار زیاد باشد.
افزایش کسری بودجه دولت
مالیات بر ارزش افزوده کسری بودجه دولت را افزایش میدهد. برای مثال، در ایالات متحده آمریکا مالیات در سالهای ۱۹۸۲، ۱۹۸۴، ۱۹۸۷ و ۱۹۹۰ افزایش پیدا کرد. در هرکدام از این سالها سیاستمداران وعده دادند که پول جمعآوری شده برای رفع کسری بودجه استفاده خواهد شد ولی در هر مورد، کسری بودجه در سال بعد بیشتر شد.
میل به خرج کردن، تمایلی ذاتی و یک واقعیت اقتصادی است که باعث میشود هیچ وقت اخذ مالیات بیشتر، به حقیقت پیوستن پیشبینی سیاستمداران را به دنبال نداشته باشد. به زبان ساده، وقتی قوانین مالیاتی تغییر میکنند، افراد رفتار خود را تغییر میدهند.
سرمایهگذاران فعالیت خود را محدود میکنند، کسبوکارها کارمندان کمتری استخدام میکنند و مصرفکنندگان مخارج مصرفی خود را کاهش میدهند. اشخاص و کسبوکارهای ثروتمند، منابع مالی خود را از سرمایهگذاریهای مولد بیرون میکشند و در جایی میگذارند که کمترین میزان مالیات را بابت آن پرداخت کنند.
این افراد قدمهای دیگری نیز بر میدارند که دارایی هایشان را از دولت دور نگاه دارند. به صورت طبیعی، نیروی کاری که شغل خود را از دست داده است، مالیاتی پرداخت نخواهد کرد.
مزایای مالیات بر ارزش افزوده چه هستند؟
سیستم مالیات بر ارزش افزوده حاوی نقاط مثبتی است که باعث شده کشورهای زیادی در سطح جهان از آن بهره گیرند. در ادامه به تعدادی از این عوامل پرداخته شده است.
بستن راه های فرار مالیاتی
به عقیده حامیان مالیات بر ارزش افزوده این نوع مالیات نه تنها، سیستمهای مالیاتی پیچیده را ساده میکند و کارایی را افزایش میدهد بلکه پرداخت نکردن مالیات را بسیار مشکل میسازد. مالیات بر ارزش افزوده به ازای هر کالای فروخته شده در ایالات متحده آمریکا (حتی در خرید آنلاین) برای دولت درآمدزایی میکند.
مالیاتهای پرداخت نشده بر فروشهای آنلاین برای ایالتها میلیاردها دلار هزینه دارد که این مبلغ میتواند صرف تامین نیازهای مالی مدارس و دیگر خدمات عمومی شود. در واقع استفاده از روش مالیات بر ارزش افزوده، راه گریز مالیاتی را برای کسبوکارها مسدود میکند.
انگیزه بیشتر برای کسب درآمد
سیستمهای مالیاتی مانند «سیستمهای مالیاتی تصاعدی» (Progressive Tax) انگیزه افراد را برای تولید و کسب ثروت بیشتر از بین میبرد، زیرا در این نوع از مالیات هر چه فرد درآمد بیشتری کسب کند، باید مالیات بیشتری نیز بپردازد.
در سیستم مالیات بر ارزش افزوده، شهروندان قادر خواهند بود که مقدار بیشتری از درآمد کسب شده را نگهداری کنند و دریافتیهای آنان تنها زمانی تحت تاثیر مالیات قرار میگیرد که قصد خرید داشته باشند. این تغییر نه تنها انگیزه قویتری به افراد میدهد تا درآمد کسب کنند، بلکه، آنها را تشویق به پسانداز و بصورت نظری از خرجکردن غیرضروری منصرف میکند.
تاریخچه مالیات بر ارزش افزوده
اولین بار ایده مالیات بر ارزش افزوده توسط «فون زیمنس» (Von Ziemens) مطرح شده است. بسیاری از کشورهای اروپایی این نوع از مالیات را در دهههای ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ میلادی وضع کردند. کشورهای دیگر در دهههای ۱۹۸۰ میلادی و بعدتر به این جرگه پیوستند.
بیشتر کشورهایی که عضو «سازمان همکاری و توسعه اقتصادی» (OECD) هستند، سیستم مالیاتیشان بر پایه ارزش افزوده است. ایالات متحده آمریکا یکی از موارد استثنا به شمار میآید. اغلب کشورهای صنعتی در سال ۱۹۸۰ میلادی شروع به وضع مالیات بر اساس ارزش افزوده کردهاند. طبق یکی از تحقیقات صورت گرفته توسط صندوق بین المللی پول، هر کشوری که سیستم مالیاتی VAT را بکار ببرد، با اینکه احتمالاً درآمد بیشتری را در آینده کسب میکند، در ابتدا تاثیر منفی درآمد مالیاتی کاهش یافته را احساس خواهد کرد.
معرفی فیلم آموزش اقتصاد مالیه عمومی
برای آشنایی بیشتر با مفهوم مالیات بر مصرف و انواع دیگر مالیات در اقتصاد میتوانید به آموزش بالا مراجعه کنید. این آموزش توسط «فرادرس» و در قالب دورهای ۴ ساعته و در ۷ درس تهیه شده و برای رشتههای اقتصاد، مدیریت و حسابداری مفید است. در آموزش پیش رو، درس اول به مالیه عمومی و وظایف دولت میپردازد. در درس دوم و سوم به ترتیب با عدم کارایی مکانیزم بازار و دولت و توزیع درآمد آشنا میشوید. مالیات و انواع آن در درس چهارم ارائه شده است. در درس پنجم، آثار بازاری مالیات بررسی شده است و درس ششم به بودجه می پردازد. درس هفتم به آشنایی با سیاستهای مالی دولت پرداخته است.
- برای مشاهده فیلم آموزش اقتصاد مالیه عمومی +اینجا کلیک کنید.
جمع بندی
در این نوشتار به بررسی مفاهیم پیرامون مالیات بر ارزش افزوده پرداختیم. در کشوری مانند ایران که اقتصاد به شدت وابسته به نفت است، اگر دولت بخواهد این وابستگی را کاهش دهد باید برنامهریزی بیشتری در جهت تنظیم بودجه و روشهای اخذ مالیات برای مثال مالیات بر ارزش افزوده انجام دهد. شاید بهتر باشد که دولت پایههای درآمد مالیاتی را از طریق بستن راههای گریز مالیاتی افزایش دهد.
ارزش افزوده شده توسط تولیدکننده تلفن همراه برابر ۳ میلیون تومان (۲ میلیون – ۵ میلیون) است که ده درصد، VAT بر آن وضع میشود که معادل ۳۰۰ هزار تومان است.
در چرخه تولید، مالیات بر ارزش افزوده از تولیدکنندگان به صورت مرحله به مرحله اخذ میشود. یعنی ۵۰۰ هزار تومان مالیات تلفن همراه (کالای نهایی)، یکبار توسط فروشنده فلزات (۱۰۰ هزار تومان)، یکبار توسط سازنده قطعات (۱۰۰ هزار تومان) و یکبار توسط تولیدکننده تلفن همراه (۳۰۰ هزارتومان) پرداخت میشود اما مصرفکننده نهایی یا خریدار نهایی کالا باید این مالیات را به صورت یکجا پرداخت کند.
مصرفکننده نهایی یا خریدار نهایی کالا باید این مالیات را به صورت یکجا پرداخت کند.
یعنی من خریدار نهایی باید 500 تومن ارزش افزوده پرداخت کنم ؟؟ مگه در هر مرحله ارزش افزوده پرداخت نشده ؟
سلام، وقت شما بخیر؛
مالیات بر ارزش افزوده نوعی مالیات مصرفی و بار مالیاتی آن مانند مالیات بر فروش است. مالیات بر ارزش افزوده در نهایت با پرداخت قیمتهای بیشتر به مصرفکننده منتقل میشود. درواقع، VAT مالیاتی برای فروشنده نیست بلکه مالیاتی برای خریدار است.
یعنی زمانی که شما به فروشگاه مراجعه میکنید، قیمتی که باید برای کالا بپردازید، حاوی مالیات بر ارزش افزوده است زیرا شما مصرفکننده نهایی هستید. تمام خریداران باید مالیات بر ارزش افزوده را پرداخت کنند. در مثالی که به آن اشاره کردهاید نیز تمامی خریداران در چرخه، ملزم به پرداخت VAT بودند اما در نهایت، بار اقتصادی به مصرفکننده نهایی منتقل میشد.
+فرض کنید که جهت تهیه دستگاه مخلوطکن به فروشگاهی (با VAT ده درصدی) مراجعه و این دستگاه را با قیمت ۱ میلیون و ۱۰۰ هزارتومان خریداری میکنید. VAT محاسبه شده در این تراکنش برابر ۱۰۰ هزار تومان است.
در واقع، فروشگاه عرضهکننده دستگاه مخلوطکن، این ۱۰۰ هزارتومان را به نیابت از سازمان امور مالیاتی کشور، از شما دریافت میکند و مبلغ دریافت شده از شما، به سازمان امور مالیاتی پرداخت میشود.
بااینکه فروشگاه عرضهکننده مخلوطکن بابت فروش هر دستگاه، ۱۰۰ هزارتومان دریافت میکند خود نیز موظف است VAT را هنگام خریداری کالا یا مواد اولیه برای فروشگاه، بپردازد.
در بعضی از متون اقتصادی، جهت درک بهتر، مالیات پرداختی را «مالیات ورودی» و مالیات دریافتی را «مالیات خروجی» نامیدهاند. مالیات ورودی، مالیاتی است که کسبوکاری به عرضهکنندگان کالاها و خدمات و تولیدکنندگان قبلی در چرخه تولید، پرداخته و مالیات خروجی، مالیات دریافت شده توسط کسبوکار در ازای ارائه خدمات یا فروش کالاهاست. مالیات خروجی توسط کسبوکار از مشتریان آن دریافت میشود.
در بعضی از کشورها و در برخی از بخشهای اقتصادی، در صورت بیشتر بودن مالیات خروجی یک کسبوکار از مالیات ورودی آن، مازاد مالیات باید به دولت یا سازمان جمعآوریکننده مالیات پرداخت شود و برعکس.
از اینکه با مجله فرادرس همراه هستید، سپاسگزاریم.
سازنده فلزات را برای تهیه قطعات الکتریکی استفاده میکند و سپس آنها را به یک شرکت تولیدکننده تلفن همراه به مبلغ دو میلیون و دویستهزار تومان می فروشد که دویستهزار تومان همان VAT است.سازنده قطعات، صدهزار تومان از این مبلغ را به دولت تحویل میدهد و صدهزار تومان دیگر را به ازای مالیات پرداختی به دلال، نزد خود نگه میدارد.
متوجه نشدم!!! چرا همه دویست هزار تومان رو به دولت پرداخت نمی کنه؟!!!
لطفا توصیح بدید.
سلام، وقت شما بخیر؛
در ابتدا، کشوری را در نظر بگیرید که نرخ مالیات بر ارزش افزوده آن برابر ۱۰ درصد باشد. یعنی اگر در این کشور، کالایی ۲۰ هزارتومانی تهیه کنیم ما به عنوان مصرفکننده، باید در نهایت، ۲۲ هزارتومان پرداخت کنیم. آن ۲ هزارتومان، مالیات بر ارزش افزوده است.
حال، در این کشور، یک سازنده را داریم که برای تهیه محصولاتش به فلز احتیاج دارد. این سازنده برای تهیه این فلزها به فروشنده آنها مراجعه میکند. سازنده، سرجمع، یک میلیون و صدهزارتومان به فروشنده فلزها پرداخت میکند. این قیمتی که سازنده پرداخت میکند، معادل یک میلیون تومان هزینه و صد هزارتومان مالیات بر ارزش افزوده است.
در ادامه، سازنده با فلزات تهیهشده تعدادی قطعه تولید میکند. شرکت تولید کننده تلفنهمراه، این قطعات را به قیمت ۲ میلیون و ۲۰۰ هزارتومان از سازنده خریداری میکند. از این ۲ میلیون و ۲۰۰ هزارتومان، ۲ میلیون تومان هزینه و ۲۰۰ هزارتومان مالیات بر ارزش افزوده است.
۲۰۰ هزارتومان مالیات بر ارزش افزوده است اما سازنده، کل این ۲۰۰ هزارتومان را به دولت پرداخت نمیکند، زیرا در مرحله قبل، ۱۰۰ هزارتومان از این مالیات را به فروشنده فلز پرداخت کرده است. بنابراین، سازنده (۱۰۰ – ۲۰۰) هزارتومان را به دولت پرداخت میکند.
می توان گفت که سازنده قطعات، تنها بابت ارزشی که به فلزها افزوده، مالیات پرداخت میکند. ارزشی که سازنده قطعات به فلزها افزوده معادل یک میلیون تومان (۱میلیون – ۲ میلیون ) است. پس VAT وضعشده ۱۰ درصدی معادل ۱۰۰ هزار تومان (۱ میلیون × ۱۰ درصد ) خواهد بود.
برای درک بهتر، بیایید به این مثال مرحله دیگری را بیفزاییم.
+ فرض کنید شرکت تولیدکننده تلفن همراه، با این قطعات الکتریکی، تلفنهمراه تولید و بابت هر دستگاه تلفن همراه، ۵ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان از خریدار دریافت میکند. از این مبلغ، ۵۰۰ هزارتومان VAT است اما آیا شرکت تولیدکننده تلفن همراه ۵۰۰ هزار تومان VAT دریافت شده از خریدار را به دولت پرداخت میکند؟
ـ خیر. تولیدکننده تلفن همراه قبلاً ۲۰۰ هزار تومان مالیات به سازنده قطعات پرداخت کرده است، در نتیجه، تنها ۳۰۰ هزار تومان ( ۲۰۰ – ۵۰۰ ) از VAT دریافت شده از خریدار را به دولت پرداخت میکند. ۳۰۰ هزار تومانی که تولیدکننده تلفن همراه به دولت پرداخت میکند، مالیات وضعشده بر ارزش افزوده شده توسط تولیدکننده تلفن همراه به قطعات الکتریکی است.
ارزش افزوده شده توسط تولیدکننده تلفن همراه برابر ۳ میلیون تومان (۲ میلیون – ۵ میلیون) است که ده درصد، VAT بر آن وضع میشود که معادل ۳۰۰ هزار تومان است.
در چرخه تولید، مالیات بر ارزش افزوده از تولیدکنندگان به صورت مرحله به مرحله اخذ میشود. یعنی ۵۰۰ هزار تومان مالیات تلفن همراه (کالای نهایی)، یکبار توسط فروشنده فلزات (۱۰۰ هزار تومان)، یکبار توسط سازنده قطعات (۱۰۰ هزار تومان) و یکبار توسط تولیدکننده تلفن همراه (۳۰۰ هزارتومان) پرداخت میشود اما مصرفکننده نهایی یا خریدار نهایی کالا باید این مالیات را به صورت یکجا پرداخت کند.
از اینکه با مجله فرادرس همراه هستید سپاسگزاریم.