بهترین روش مطالعه – ۱۴ گام برای تمرکز و درک بیشتر

تا به حال شده که به انتهای یک صفحه از یک کتاب برسید و متوجه شوید به خاطر این‌که در فکر و رویا غرق بودید، اصلا نمی‌دانید چه چیزی خوانده‌اید؟ این اتفاق تقریبا برای همه ما می‌افتد: برای مثال ممکن است زمان زیادی در اختیار نداشته باشید یا در حال مطالعه چیزی باشید که آن‌قدر برایتان جذاب به حساب نمی‌آید. اما چطور می‌توان به بهترین روش مطالعه دست یافت تا تمرکز بالاتری داشته باشیم و این مشکل دیگر تکرار نشود؟

خبر خوب این‌که مطالعه هوشمندانه و یادداشت‌برداری باعث می‌شود تمام فرایند مطالعه شکلی آسان‌تر، سریع‌تر و البته بسیار سرگرم‌کننده‌تر به خود بگیرد. به مطالعه این مقاله ادامه دهید تا شما را با بهترین روش مطالعه در 14 گام آشنا کنیم تا هم تمرکز بالاتری داشته باشید و هم درک مطلب خود را بهبود ببخشید.

مطالعه هوشمندانه

حواس‌پرتی‌ها را از بین ببرید. از پای کامپیوتر بلند شوید، تلویزیون را خاموش کنید و موسیقی را قطع کنید. در حالتی که توجه‌تان به چند چیز مختلف معطوف شده، مطالعه شکلی بسیار سخت‌تر از آنچه که باید به خود می‌گیرد. مطالعه هوشمندانه و دقیق بدین معناست که باید فضایی مناسب برای خود پیدا کنید که عاری از هرگونه حواس‌پرتی باشد.

فیلم آموزش روش مطالعه موثر – اصول مطالعه صحیح برای آزمون ها در فرادرس

کلیک کنید

• با فراهم کردن یک خوردنی یا نوشیدنی جذاب و نشستن در جایی که بیشترین احساس راحتی را به شما می‌دهد، تمام فرایند را سرگرم‌کننده‌تر کنید. شمعی خوش‌بو برای خود بسوزانید یا در وان حمام دراز بکشید تا به بیشترین احساس راحتی دست پیدا کنید، خصوصا اگر قرار است چیزی را بخوانید که آن‌قدر هیجان‌انگیز به نظر نمی‌رسد.

ابتدا سطحی‌خوانی کنید و سپس مطالعه دقیق. اگر در حال مطالعه متنی سخت هستید، نگران لو رفتن پایان‌بندی آن نباشید. اگر دائما پاراگرافی را می‌خوانید و بعد مجبور به خواندن دوباره و دوباره آن می‌شوید، می‌توانید ابتدا تمام متن را سطحی‌خوانی کنید یا به سراغ صفحات جلوتر داستان بروید تا ذهنیتی کلی نسبت به پی‌رنگ، کاراکترهای اصلی و لحن نویسنده به دست آورید. بدین شکل دفعه بعدی که متن را با دقت بالاتر می‌خوانید، خواهید دانست که باید روی چه چیزی تمرکز کنید.

• خواندن خلاصه‌هایی که در سایت‌های مختلف نوشته می‌شوند می‌توانند راهی عالی برای سطحی‌خوانی کتاب‌ها باشند و باعث می‌شوند تمام فرایند شکلی آسان‌تر به خود بگیرد. اما اگر می‌خواهید کتب درسی را این چنین مطالعه کنید، به این موضوع دقت داشته باشید که برخی معلمان و استادان با چنین رویکردی مخالفت سرسختانه دارند و اگر متوجه شوند بخش‌هایی جلوتر از آنچه که باید را خوانده‌اید، ممکن است از نمره شما بکاهند. در مجموع بازگشت به ابتدای کار و مطالعه دقیق‌تر آنچه سطحی‌خوانی کرده‌اید را از یاد نبرید.

آنچه می‌خوانید را متصور شوید. به خودتان به چشم یک کارگردان فیلم نگاه کنید و آنچه می‌خوانید را در ذهن تصور کنید. اگر لازم است بازیگران مختلف را به فیلم خود بیاورید و سعی کنید تصویری تا جای ممکن واقع‌گرایانه از وقایع در ذهن داشته باشید. چنین کاری می‌تواند بسیار سرگرم‌کننده باشد و به شما کمک می‌کند آنچه می‌خوانید را به شکلی به مراتب بهتر به یاد سپرده و درک کنید.

با صدای بلند بخوانید. برخی از مردم با خواندن متون با صدای بلند به شکلی آسان‌تر متمرکز می‌شوند و کنجکاوی بیشتری نشان می‌دهند. خودتان را در یک اتاق حبس کنید و با متن را به پرشورترین حالتی که می‌توانید بخوانید. اگر به صورت معمول چشم خود را به سرعت روی کلمات حرکت می‌دهید و سطحی‌خوانی می‌کنید، با این کار سرعت مطالعه خود را پایین‌تر خواهید آورد. از سوی دیگر، خواندن متن با لحنی هیجان‌انگیز باعث می‌شود متن کمتر خسته‌کننده باشد.

کلمات، عبارات و ایده‌های ناآشنا را جستجو کنید. به صورت معمول از سرنخ‌های موجود در مفاهیم بنیادین متن می‌توان برای سر در آوردن از سوژه‌ها استفاده کرد، اما همواره ایده خوبی است که چند دقیقه زمان گذاشته و هر آن چیزی که در لحظه کاملا متوجه نشده‌اید را جستجو کنید. این کار مطالعه را خیلی آسان‌تر می‌کند. در محیط آموزشی مانند مدرسه و دانشگاه، جستجو کردن و آموختن کلمات یا مفاهیم ناشناخته معمولا یک امتیاز بزرگ به حساب می‌آید. بنابراین می‌ارزد که چنین کاری را برای خود تبدیل به یک عادت کنید.

استراحت کنید. اطمینان حاصل کنید که به وقت کافی برای مطالعه دسترسی دارید، بدین ترتیب می‌توانید هم فرایند مطالعه را تکمیل کنید و هم فرصتی برای استراحت‌های مداوم داشته باشید.

فیلم آموزش اصول مطالعه – مهارت های تند خوانی و دقیق خوانی در فرادرس

کلیک کنید

به ازای هر ۴۵ دقیقه مطالعه، به خودتان اجازه دهید که ۱۵ دقیقه استراحت کنید یا به سراغ کاری دیگر بروید. با تمرکز کردن روی چیزی دیگر، ذهن خود را آرام خواهید کرد. هر زمان که آماده بودید با ذهنی شاداب پای مطالعه بازگردید و متوجه خواهید شد که هیجان بیشتری هم دارید.

یادداشت برداری

متن را علامت بزنید. در حاشیه‌های صفحه سوالات خود را بنویسید، زیر جملاتی که به نظرتان جالب می‌آیند خط بکشید و مفاهیم یا ایده‌های مهم را هایلایت کنید. از علامت زدن انبوهی از کلمات و جملات موجود در متن نترسید. برای بسیاری از افراد، بهترین روش مطالعه این است که با یک قلم یا هایلایتر تبدیل به خواننده‌ای فعال‌تر شوند و حین مطالعه، به انجام کاری مشغول باشند. بنابراین می‌ارزد که شما نیز این روش را تست کنید و ببینید آیا جواب می‌دهد یا خیر.

• بیش از حد زیر جملات خط نکشید و صرفا چون فکر می‌کنید چنین کاری از شما انتظار می‌رود، جملات اتفاقی را علامت نزنید. اگر متون را به شکلی اتفاقی هایلایت کنید، کارتان در آینده و موقع بازخوانی سخت‌تر خواهد شد.

در پایین هر صفحه یک خلاصه چند جمله‌ای بنویسید. اگر در حال مطالعه چیزی دشوار هستید و معمولا لازم است اندکی به عقب بازگردید و مطمئن شوید چیزی را از دست نداده‌اید، کار را صفحه به صفحه پیش ببرید. می‌توانید در پایین هر صفحه یا حتی در پایان هر پاراگراف، خلاصه‌ای کوتاه از اتفاقی که در آن صفحه می‌افتد بنویسید. با این کار فرایند مطالعه دچار توقف می‌شود و می‌توانید توجهی دوچندان به مضمون متن نشان دهید.

سوالات خود راجع به آنچه خواندید را یادداشت کنید. اگر چیزی برایتان گیج‌کننده است یا متوجه می‌شوید که به سختی از موضوعی به‌خصوص سر در می‌آورید، همیشه آن را بنویسید. بدین شکل ممکن است در آینده سوالی خوب برای پرسیدن در کلاس داشته باشید یا همین‌طور که مشغول به خواندن هستید، به چیزی جالب فکر کنید.

واکنش خود را بنویسید. وقتی کارتان با خواندن متن تمام شد، فورا واکنشی که به آن داستان، کتاب یا فصل از کتابی که لازم است بخوانید داشتید را بنویسید. راجع به این بنویسید که چه چیزی مهم به نظر می‌آید، به نظرتان هدف از نگارش متن چه بوده و چه احساسی به شما به عنوان خواننده داده است. لازم نیست به خلاصه‌نویسی متن مشغول شوید، اما چنین کاری در مجموع می‌تواند به شما در یادسپاری آنچه خوانده‌اید کمک کند.

• راجع به این ننویسید که آیا از داستان خوش‌تان آمده یا خیر و آیا به نظرتان «خسته‌کننده» بوده یا نه. در عوض تمرکز را بر احساسی که در شما برانگیخته بگذارید. نخستین واکنش شما ممکن است این باشد «که از این داستان خوشم نیامد، زیرا ژولیت در پایان مرد». اما در عوض به این فکر کنید که چرا چنین احساسی دارید. چرا با زنده ماندن ژولیت داستان بهتری داشتیم؟ آیا اصلا چنین اتفاقی می‌افتاد؟ شکسپیر می‌خواسته چه چیزی بگوید؟ چرا او را از داستان حذف کرد؟ اکنون واکنشی بسیار هیجان‌انگیز به آنچه مطالعه شده داریم.

بازخوانی

با دوستان و هم‌کلاسی‌ها جمع شده و راجع به متن صحبت کنید. صحبت کردن راجع به آنچه خوانده‌اید، چه پیش و چه پس از کلاس درس، تقلب کردن به حساب نمی‌آید. در واقع اکثر معلمان و استادان از وقوع چنین اتفاقی خوشحال خواهند شد. واکنش هم‌کلاسی‌ها را بررسی و آن‌ها را با خود مقایسه کنید. بار دیگر موضوع راجع به صحبت این نیست که کتاب «خسته‌کننده» بوده یا خیر، موضوع این است که ببینیم آیا کسی توضیح خوبی برای آنچه به نظرتان دشوار یا گیج‌کننده است دارد یا خیر.

• اگر کسی را ندارید که با او صحبت کنید، با صدای بلند با خودتان حرف بزنید. صرف عمل صحبت کردن به یادگیری و یادسپاری شما کمک می‌کند.

به سوالاتی باز فکر کنید تا قادر به اکتشاف هرچه بیشتر باشید. در دفترچه خود سوالاتی را بنویسید که می‌توانند در کلاس درس منجر به شکل‌گیری مباحثاتی جذاب شوند. با این کار بیش از پیش به تعامل با نوشته مشغول خواهید شد.

• سوالاتی ننویسید که با یک «بله» یا «خیر» ساده پاسخ داده شوند. فراگیری نحوه طرح سوالاتی که با «چطور» شروع می‌شوند یکی از بهترین راه‌ها برای شکل دادن به بحث‌ها است.

صفحات مهم را علامت بزنید. اگر می‌خواهید بعدا سوالی به‌خصوص طرح کنید، خوب است که صفحه حاوی مضامین مربوطه را از پیش با استیکر یا هرچیز دیگری علامت بزنید تا بعدا ده دقیقه را صرف پیدا کردن آنچه دقیقا به دنبالش می‌گردید نکنید.

خودتان را جای کاراکترها بگذارید. اگر شما جای ژولیت بودید چه می‌کردید؟ چنین سوالاتی طرح کنید و سپس راجع به آن‌ها با هرکسی که همان کتاب را خوانده صحبت کنید. افراد مختلف چه پاسخ‌های متفاوتی به سوالی یکسان می‌دهند؟ یاد بگیرید که خودتان را در متن غرق کرده و با آن تعامل کنید. بدین شکل قادر به تجربه و درک کردن هرچه بیشتر خواهید بود. تصور کنید خودتان هم در کتاب هستید تا در این صورت، بهترین روش مطالعه و بررسی مطلب را در نظر گرفته باشید.

معرفی مجموعه فیلم های آموزش توسعه فردی فرادرس

در این بخش از مقاله بهترین روش‌های مطالعه، مجموعه دوره‌های آموزش توسعه فردی برای آن دسته از علاقه‌مندانی معرفی شده‌اند که می‌خواهند با صیقل دادن مهارت‌های انسانی خود، مسیر شغلی و همینطور زندگی خود را دگرگون سازند. در مجموعه دوره‌های آموزشی توسعه فردی بیش از ۱۰۵ ساعت فیلم آموزشی وجود دارد که در قالب چند ده دوره در دسترس قرار گرفته‌اند. در این مجموعه آموزشی، عناوینی مانند آموزش مهارت حل مسئله و تصمیم‌گیری، آموزش مدیریت زمان و تکنیک‌ها آن، آموزش موفقیت در کار تیمی و آموزش غلبه بر اهمال‌کاری ارائه شده است. در ادامه برخی از دوره‌های شاخص در مجموعه فیلم‌های آموزش توسعه فردی فهرست شده است:

• آموزش مهارت حل مسئله و تصمیم‌گیری: طول مدت این دوره ۱ ساعت و ۳۹ دقیقه و مدرس آن مریم فلاحی است. در این دوره آموزشی سرفصل‌هایی نظیر لزوم داشتن اعتماد به نفس، تعریف مسئله، حل مسئله و مراحل گردآوری اطلاعات، بارش فکری و نتیجه‌گیری به تفصیل شرح داده شده‌اند. برای دیدن فیلم آموزش مهارت حل مسئله و تصمیم‌گیری + کلیک کنید.
• آموزش پرورش خلاقیت، ایده‌پردازی و نوآوری: طول مدت این دوره ۱۳ ساعت و ۴۹ دقیقه و مدرس آن دکتر آرش کتابفروش بدری است. در این دوره آموزشی با مفهوم هوش‌های چندگانه، بررسی فرایند حل خلاق مسئله، مفهوم خلاقیت و نوآوری، تکنیک‌های توسعه خلاقیت و هنر تفکر خلاق آشنا می‌شوید. برای دیدن فیلم آموزش پرورش خلاقیت، ایده‌پردازی و نوآوری + کلیک کنید.
• آموزش موفقیت در کار تیمی - اصول تیم‌سازی: طول مدت این دوره ۱ ساعت و ۳۸ دقیقه و مدرس آن بهنام محمدیان دوگاهه است. در این دوره آموزشی با مقدمات تیم و تیم‌سازی، مراحل تشکیل تیم با مدل تاکمن، ساخت تیم براساس تیپ شخصیتی و رفتار افراد و در نهایت ساخت تیم براساس مهارت‌ها و تخصص‌ها آشنا خواهید شد. برای دیدن فیلم آموزش موفقیت در کار تیمی - اصول تیم‌سازی + کلیک کنید.

برای مشاهده فهرست کامل فیلم‌های آموزش مهارت‌های نرم فرادرس + اینجا کلیک کنید.

پاسخ به چند سوال راجع به بهترین روش مطالعه

در ادامه به برخی از سوالاتی پاسخ می‌دهیم که هنگام تفکر راجع به بهترین روش مطالعه، ذهن بسیاری را به خود مشغول می‌کنند.

برای مطالعه هوشمندانه چه گام‌هایی را باید طی کرد؟

مطالعه هوشمندانه شش گام اساسی دارد: از بین بردن حواس‌پرتی‌ها، سطحی‌خوانی و سپس مطالعه دقیق، متصور شدن آنچه می‌خوانید، خواندن با صدای بلند، جستجوی عبارات، کلمات و ایده‌های ناآشنا و در نهایت استراحت کردن به صورت مداوم.

چطور هنگام مطالعه به شکلی موثر یادداشت‌برداری کنیم؟

با دقت به چند نکته کلیدی مانند علامت زدن نقاط مهم متن، خلاصه‌نویسی در حاشیه‌های هر صفحه از کتاب یا متن، نوشتن سوالاتی که در ذهن شکل می‌گیرند و همینطور نوشتن واکنشی که نسبت به آنچه می‌خوانید دارید، می‌توانید به شکلی موثرتر و کارآمدتر از همیشه به یادداشت‌برداری از متن و یادسپاری آن مشغول شوید.

هفت عادت مطالعه‌کنندگان حرفه‌ای چیست؟

مطالعه‌کنندگان حرفه‌ای هفت عادت بزرگ برای خود به وجود می‌آورند: بهره‌گیری از دانش قبلی هنگام درک متن جدید، استفاده صحیح از روایت برای درک ساختار متن، تصویرسازی ذهنی، استفاده از عناصر گرافیکی، خلاصه‌نویسی، ارتباط‌یابی و طرح پرسش و پاسخ دادن به آن‌ها.