داستان موفقیت: یحیی پورسلطانی — کارشناس ارشد علوم کامپیوتر و کاربر فرادرس از گنجینه آموزش مجازی می گوید

موضوع را خودمانی نوشته بود. اول هم یادآوری کرده بود که «من 183 عنوان آموزشی از فرادرس تهیه کرده‌ام و داستان‌های زیادی برای گفتن دارم». حتی اگر نگفته بود که داستان‌ زیاد دارد، آدم ترغیب می‌شد بداند آن 183 عنوان آموزش به چه کارِ یک مخاطب می‌آید؟ این کاربر استاد است؟ بررسی‌کننده محتواهای آموزشی؟ مقاله می‌نویسد؟ پژوهشگر است یا نویسنده؟ آیا همه آموزش‌هایی که تهیه کرده، از یک دسته‌‌اند؟ با وجود این همه سوال، نمی‌شود آدم کنجکاویش را کنترل کند.

اینطور بود که درخواستِ گفت‌وگو برای یحیی پورسلطانی؛ مخاطب پر و پا قرص فرادرس ارسال شد. او با وجود مشغله زیاد، پذیرفت و سیر تا پیاز ماجرای آشنایی با فرادرس و تهیه عناوین آموزشی را تعریف کرد. از همان وقت که جوانی بیست ساله بوده و اولین آموزش فرادرس را در مسیرِ خانه تا دانشگاه در قطار مترو تهران می‌بیند.

فکر کنید آقای دانشجو وارد قطار شده، سوتِ هشدار بسته شدن در را شنیده-نشنیده هدفون را به گوش گذاشته و تا مقصد به آموزش گوش داده. چشم هم از صفحه گوشی برنداشته. درست وقتی که دستفروش‌ها آنسوتر داشته‌اند دنبال رزقِ آن روز می‌گشته‌اند و مسافرها دنباله نخ خاطرات را گرفته بودند که در شلوغی گم نشود.

همان‌وقت یک دانشجو داشته آموزش می‌دیده، در هیاهوی خط یک مترو تهران تا ایستگاه دانشگاه شاهد. خب، عجیب نیست چنین شخصی آنقدر با برنامه پیش برود که بعد از گذشت پنج سال از آن روز خبرنگار را در مصاحبه غافلگیر کند. چگونگی‌اش را در گفت‌وگو با یحیی پورسلطانی؛ کارشناس ارشد علوم کامپیوتر و کاربر فرادرس بشنوید. ایشان در حال اضافه شدن به حلقه مدرسان فرادرس هم هستند:

نسخه صوتی مصاحبه (فایل صوتی) به صورت مباحث جداگانه

نسخه صوتی مصاحبه (فایل صوتی) به صورت یکجا

ذخیره کردن این فایل صوتی: لینک دانلود

نسخه متنی مصاحبه

خبرنگار: سلام آقای پورسلطانی عزیز.

یحیی پورسلطانی: سلام خدمت عزیزان مشغول در فرادرس و مخاطبانی که فرادرس را برای یادگیری بهتر و بیشتر انتخاب کردند.

ممنون بابت فرصتی که به گفت‌وگو اختصاص دادید.

در خدمت هستم.

چرا 183 آموزش؟

شما یکی از کاربرانی هستید که در داستان‌ موفقیت‌تان نوشته‌اید 183 عنوان آموزشی از فرادرس تهیه کرده‌اید. اگر اضافه نشده باشد.
اضافه که شده. فکر می‌کنم 200 عنوان را گذرانده. در طرح اخیر فرادرس تعداد زیادی آموزش را تقریبا با 75 درصد تخفیف گذاشته بودند. من مقدار زیادی از آنها را تهیه کردم.

پس الان 200 آموزش درسی در فرادرس دیدید. درست است؟

بله. البته درباره اینکه به چه دلیلی اینها تهیه شدند، هم توضیح بدهم.

می‌خواستم بپرسم از شما. بفرمایید.

من شمارش کردم. حدودا 55 عنوان را یا به طور کامل یا به صورتِ موردی (مربوط به کارم) استفاده کردم. چند دلیل داشت. این نکته را بگویم که اولین استفاده من از آموزش فرادرس به آبان ماه 1396 برمی‌گردد. در حال حاضر پنجمین سالی است که در خدمت شما هستم. یعنی اینها طی چهار-پنج سال اتفاق افتاده بود.

زندگی در آینده

آقای پورسلطانی! رشته شما چیست که به این تعداد آموزش نیازمندید؟

رشته من علوم کامپیوتر است. می‌توانم بگویم یکی از کارهایی که فرادرس انجام داده این بوده که در حوزه علوم کامپیوتر آموزش‌های زیادی تولید کرده در حدی که من حتی مواردی را تهیه کردم که ممکن است در همان لحظه استفاده نکرده باشم، ولی مطمئنم طی پروژه‌های بعدی استفاده خواهد شد.

یکی از آموزش‌هایی که تهیه کرده بودم، آموزش «پیاده‌سازی شبکه‌های عصبی با پایتون» بود. با توجه به تجربه‌ام مطمئن هستم که این آموزش در مقطعی استفاده می‌شود. آموزش «لینوکس مقدماتی» را با تدریس آقای «آقازاده» قبلا تهیه کرده بودم. در لحظه تهیه این آموزش (1.5 سال پیش) از آن استفاده نکردم. اما الان که نیازمند یادگیری لینوکس در مدت زمان کمی هستم، 70 درصدش را طی هفته گذشته استفاده کردم و واقعا راضی بودم.

یعنی دو حالت داشت. یا در لحظه نیاز داشتم، یا مطمئن بودم در مقاطع دیگر مورد نیاز است. ضمنا علاقه‌مندی‌های خودم هم دخیل بود. مثلا بعضی آموزش‌های مرتبط با کسب و کار و MBA را در طرح اخیر فرادرس تهیه کردم. چون بعد از فارغ‌التحصیلی نیازمندم که دانشم را در این خصوص بالا ببرم. یعنی بخشی از آن پیش‌بینی بود و بخشی هم مربوط به فعالیت‌های مورد نیاز.

تهیه این موارد طی پنج سال اتفاق افتاده؟ درست است؟

بله از سال 1396 تا الان. البته با احتساب سال 1400.

دانشجوی مقطع دکترا هستید؟ تهران تشریف دارید؟

من لیسانس علوم کامپیوترم را از دانشگاه «شاهد» گرفتم و چون رتبه اول را در مقطع کارشناسی کسب کردم، بدون کنکور ارشد از طریق سهمیه استعداد درخشان وارد مقطع کارشناسی ارشد رشته علوم کامپیوتر دانشگاه صنعتی امیرکبیر شدم و الان هم فارغ‌التحصیل رشته علوم کامپیوتر از دانشگاه صنعتی امیرکبیر هستم در مقطع کارشناسی ارشد.

گنجینه آموزشی

این پیش‌بینی‌ها چطور انجام می‌شود؟ اینکه شما در آینده به چه چیزهایی نیاز پیدا خواهید کرد؟ به نظرم شما دارید گنج جمع می‌کنید.

اگر بگویم بله، اغراق نکردم. یک مثال از این پیش‌بینی را بگویم: من ترم ششم کارشناسی بودم و درسی به نام «بهینه‌سازی خطی» داشتم که در رشته‌های دیگر، این درس را با عناوین مختلفی می‌گذرانند. بعضی آن را با عنوان تحقیق در عملیات، بعضی با عنوان پژوهش عملیاتی و برخی برنامه‌ریزی خطی.

دقیقا همان سال اول بود که با فرادرس آشنا شده بودم. در ایام نوروز یک تخفیف 50 درصدی گذاشته بودند. آن زمان قیمت آموز‌ش‌های فرادرس مقداری پایین‌تر بود. یکی از نکاتی که باعث شد من ترغیب شوم، همین بود. بعدها قیمت‌ها مقداری بیشتر شد. چون درس را داشتم، همزمان جستجو می‌کردم. استاد در ابتدای ترم گفته بود: احتمالا به شما پروژه‌ای بدهم که با نرم‌افزار GAMS کار کنید و در سرفصل ما درس «سیمپلکس» وجود داشت.

من هم درس «سیمپلکس»، نرم‌افزار GAMS و درس «برنامه‌ریزی خطی» را تهیه کردم. آن موقع هنوز آقای «سعید بهشتی» تدریس می‌کردند. من اسم مدرس را می‌آورم برای اینکه مراتب تشکرم را خدمت ایشان بگویم.

من در وضعیتی آموزش سیمپلکس آقای «بهشتی» را دیدم که روز قبل، اصلا سر درس سیمپلکس نرفته بودم. به خاطر طولانی شدن امتحان قبل از آن ساعت نتوانسته بودم بروم. واقعا در دو ساعت به حدی از تسلط رسیدم که فردای آن روز که برای حل تمرین در کلاس حاضر شدم، احساس می‌کردم که خلا ذهنی برایم پیش نمی‌آید.

عالی است.

و واقعا هم از ایشان خیلی ممنون هستم.

پس پیش‌بینی شما بر این اساس بود؟ درست است؟

یک بخشی از آن بله.

خاطره آشنایی با فرادرس

به همین صورت با فرادرس آشنا شدید؟ احساس نیاز و Search کردید؟ یا از زبان کسی شنیدید که آموزش‌های مجازی در فرادرس هست؟

اوایل در «گوگل» مواردی را Search می‌کردم و فرادرس نتایجی را برایم می‌آورد. بعدها یکی از معلمان برادرم -آن زمان سن برادر من در نظام قدیم در حدِ اول راهنمایی بود- به آنها گفته بود یک فایل آموزشی ضبط کنند مشابه با فرادرس. هنوز هم آشنایی و اعتمادی برایم شکل نگرفته بود.

بعدا متوجه شدم یکی از اقوام، آموزش‌هایی مربوط به «بیوفیزیک» ضبط کرده‌اند. یکبار ایشان از خصلت‌های خوب فرادرس گفتند. نهایتا در طرح نذری آموزشی سال 96 دیدم تعدادی آموزش‌ رایگان شده. یکی از آنها را گرفتم و وقتی کیفیت آموزش را دیدم، اعتماد شکل گرفت. از آن موقع از محصولات فرادرس به طور منظم استفاده کردم.

شما از زبان یکی از اساتید شنیدید که آموزش‌هایی در فرادرس است و بعد به سراغ آن رفتید. یعنی جامعه علمی از همان زمان با فرادرس آشنایی داشت؟

بله. اساتید دیگری هم بودند از اعضای هیئت علمی دانشگاه‌های مختلف و برتر تهران که تدریس‌هایی داشتند. من آموزش‌های روش تحقیق خانم دکتر «صراف‌زاده» را دیدم که تدوین کرده بودند. یا آموزش‌های کوتاه مثل روش استناددهی. همیشه هم به دوستانی که می‌خواهند وارد مقطع ارشد شوند، توصیه می‌کنم این موارد را ببینند تا در نگارش پایان‌نامه و مقاله چند قدم جلوتر باشند.

از یادگیری تا تدریس‌یاری

در حال حاضر شما آموزش مجازی و آنلاین هم می‌دهید؟

بله. حدود یک سال و نیم است. از مهر ماه سال گذشته برای حل تمرین به عنوان تدریس‌یار در درس برنامه‌نویسی کامپیوتر مقدماتی برای دانشجوهای غیررشته کامپیوتر در دانشگاه امیرکبیر همکاری دارم. اتفاقا از آموزش‌های فرادرس هم اینجا استفاده شده. هیچ اشکالی هم ندارد و من به دانشجوها هم می‌گویم و خیلی تشکر می‌کنم.

من در تدوین محتواها از آموزش زبان C آقای دکتر «کلامی» استفاده می‌کنم. چون زبان برنامه‌نویسی به واسطه رشته تحصیلی برای خودم غیرقابل درک نیست. ولی اینکه چگونه این را به دانشجو آموزش بدهم، مسئله بود. به همین علت با دقت نگاه می‌کردم تا ببینم مفاهیم را به چه صورت منتقل می‌کنند. از آموزش مبانی برنامه‌نویسی فلوچارت آقای «منوچهر بابایی» هم استفاده شد و یکی از بهترین و قشنگ‌ترین آموزش‌هایی که دیدم، آموزش نرم‌افزار «فلوگوریتم» آقای «باقی» بود.

این را هم عرض کنم که همان ترم اول به دانشجوها توصیه می‌کردم که حتما آموزش زبان C فرادرس را ببینند. آن آموزش در مقطعی رایگان شده بود و می‌شد ایمیل داد و لینک‌ها را تحویل گرفت. من ایمیل تمام دانشجویان کلاس را ثبت کردم و آن آموزش برای همه آنها ارسال شد. خلاصه که هم استفاده کردم و هم به بچه‌های کلاس توصیه کرده‌ام. دانشجوهایی سر کلاس داشته‌ام که به خاطر کرونا به مشکل جدی برخورده بودند. تا جایی که خاطرم است از آموزش‌های فرادرس استفاده کردند.

معجزه طبقه‌بندی

می‌خواستم موضوعی را خدمت شما بگویم. شما یا حافظه بسیار خوبی دارید یا آموزش‌های فرادرس به حدی روی شما تاثیر داشته که تمام جزئیات را به خاطر دارید. عناوین آموزشی، اسم استاد، زمان استفاده و حتی اگر استفاده نکردید اینکه چه زمانی می‌خواهید استفاده کنید.

و اینکه چه زمانی ممکن است استفاده کنم.

این طبقه‌بندی چطور شکل گرفت؟

یک بخش مربوط به موضوعات درسی من می‌شد مثل الگوریتم سیمپلکس. موضوع دیگر مهارت‌های عمومی بود. متوجه شدم فرادرس در بخش آموزش‌های توسعه فردی هم کار می‌کند. آموزش اهمال‌کاری از آقای «طایی» را تهیه کردم که نکات خوبی را در آن می‌گفتند. من این موارد به برادرم هم که دانش‌آموز و در آستانه ورود به کنکور بود، می‌گفتم.

حتی گاهی آموزش‌ها را در تلویزیون می‌گذاشتم. صبح همانطور که داشتیم آماده می‌شدیم گوش می‌کردیم. فایل‌ها در حد پنج-شش دقیقه بود. چون آموزش توسعه فردی بود، در هر سنی جواب می‌داد. زمان‌هایی این آموزش را تعمدا می‌گذاشتم که ایشان هم یک جاهایی را بشنوند. بخشی هم مربوط به کارم می‌شد که آموزش‌های مربوط به BPMN یعنی موضوع کاری و بحث پایان‌نامه من بود.

یک طبقه‌بندی دیگر هم در تمرینات درسی لازم می‌شد. مثلا من دو آموزش درباره «اجتماع‌یابی در شبکه‌ها» تهیه کردم چون قرار بود در یکی از تمریناتم استفاده کنم. عوامل مختلفی بود از مسایل کاری و تحصیلی و شخصی.

آموزشِ تدریس

فرادرس چقدر به شما کمک کرده به این نوع طبقه‌بندی برسید؟ در آموزش‌دادن چطور؟

راستش من آنقدرها مدرس کارکشته‌ای نیستم. سابقه کاری من در آموزش در حد دو-سه ترم تدریس‌یاری است. در تدریس‌یاری هم -همانطور که گفتم- آموزش زبان C آقای دکتر «کلامی» را می‌دیدم تا به الگوی توضیح دادن به دانشجو برسم چون خودم تجربه نداشتم.

فضای ایده‌آل آموزش مجازی و مدرس آن چه خصوصیاتی دارند؟

مدرس باید به تکنولوژی‌های آموزشی مسلط باشد مثل استفاده از کامپیوتر و اینترنت. علاوه بر این مقداری با ابزار کمک‌آموزشی مثل قلم نوری آشنا باشد. من روی استفاده ترکیبی از قلم نوری و اسلاید تاکید دارم و علاقه‌مندم.

آقای دکتر «شیرافکن» در آموزش‌های اخیرشان در فرادرس (یادگیری ماشین و ساختمان داده با ++C) سوال را به صورت تایپ‌شده می‌گذارند و با قلم نوری، ادامه یا جواب را می‌نویسند. استفاده ترکیبی از تکنولوژی کمک خواهد کرد.

ضمنا مدرس باید جریان کلاس را مدیریت کند و از کلاس بازخورد بگیرد. نباید اینطور باشد که کلاس بگذرد و کسی سوال نکند. وقتی یک سوال را در کلاس توضیح می‌دهم، در آخر می‌گویم: هر کس فهمیده، عدد «یک» بدهد و هر کس نفهیده «صفر». بعد می‌شمرم و اگر ببینم چند نفر چیزی نگفته‌اند، می‌گویم: «ممتنع نیستید. اگر متوجه نشدید بپرسید.» این موضوع باعث شده بچه‌ها شدیدا سر کلاس درگیر شوند.

من از آهنگ صدای شما این دریافت را دارم که به آموزش‌دیدن و آموزش‌دادن علاقه‌مندید. آیا از گذشته تصمیم به آموزش‌دادن داشتید؟

به نظرم بدون آموزش‌دیدن کاری از پیش نمی‌رود. اگر کسی بخواهد وارد کاری شود، اول باید آموزش ببیند. ولی به آموزش‌دادن به عنوان یک علاقه‌مندی نگاه می‌کنم نه شغل اصلی. چون به آموزش‌دادن بسیار علاقه‌مندم، در حدی که این فعالیت را انجام بدهم برای آن زمان می‌گذارم. از جمله کلاس‌های حل تمرین.

آنالیز فرادرس

انتظار شما از فرادرس چیست آقای پورسلطانی؟

می‌توانم بگویم تقریبا تمام ویژگی‌های خوب را تا حد مطلوبی دارد. من این ویژگی‌ها را می‌گویم چون برایم بسیار کابردی بوده. در طول چهار-پنج سالی که با فرادرس آشنا شدم، می‌بینم که پنل کاربری بهتر شده. قبلا باید درخواست می‌فرستادیم و یک لینک دریافت ‌می‌کردیم. نسخه فیزیکی را باید با هماهنگی قبلی می‌گرفتیم.

الان پنل کاربری بسیار خوبی برای فرادرس طراحی شده و می‌توان به صورت آنلاین آموزش دید. تنها نکته این است که کاری کنند تا ضمایم جلسه مثل فایل‌های PDF و کدها در همان صفحه قابل دریافت باشد و نیاز نباشد تمام جلسه را دانلود کنیم.

امکان دانلود، مشاهده آنلاین و برگزاری وبینارها که اغلب رایگانند، بسیار خوب است. نکته مثبت و بسیار مهم، شفافیت است. شفافیتی که درخصوص محصولات وجود دارد، خیلی ارزشمند است. چون ما اطلاعات کامل مدرس و قیمت را داریم. پیش‌نمایش هم به اندازه کافی گذاشته می‌شود. تا جایی که خاطرم است یک سوم آموزش‌ها در پیش‌نمایش قابل مشاهده است.

فایل چکیده که بعدها فرادرس اضافه کرد، کار خوبی بود. خیلی مهم است که نظرات مثبت و منفی منتشر می‌شوند. تا به حال از پشتیبانی استفاده نکرده‌ام، ولی پشتیبانی هم از اتفاقات خیلی خوب بوده. اگر امکان دانلود ضمایم وجود داشته باشد خوب است. و اینکه قیمت‌ها هم مقداری رشد کرده. فرادرس به نسبت وضعیت اقتصادی تا امسال خوب مقاومت کرده بود تا قیمت‌ها ناگهانی بالا نرود. ولی ظاهرا بیشتر از این مقدور نبود. اگر مقدور شود بهتر خواهد شد.

قدم‌به‌قدم تا قله

ممنون بابت پیشنهادات و انتقادات. اگر با کاربران، مدیریت و کارکنان مجموعه فرادرس صحبتی دارید بفرمایید.

می‌دانم آقایان دکتر «کلامی» و دکتر «آتش‌پز» مدیریت فرادرس را به عهده‌ دارند. از ایشان تشکر می‌کنم چون در شرایطی که خیلی از نخبگان قصد ترک ایران را دارند، قدم مثبتی درباره آموزش‌های تخصصی برداشته‌اند. سایت فرادرس با بهترین سایت‌های خارجی ارائه‌دهنده آموزش‌های تخصصی هوش مصنوعی، یادگیری ماشین و داده‌کاوی قابل رقابت است.

مهمترین نکته به نظرم این است که هدف فرهنگی مجموعه ارجح بر اهداف مالی است. مثلا رایگان کردن برخی عناوین در ماه رمضان و محرم حرکت خوبی است. ضمنا هر چند روز یک آموزش به مدت 24 ساعت رایگان منتشر می‌شود. روی آموزش‌ها قفل‌گذاری نمی‌شود و این نشان‌دهنده آن است که به مخاطب احترام گذاشته‌ و اعتماد کرده‌اند که بسیار ارزشمند است.

حرکت تاثیرگذار دیگر رایگان کردن آموزشی به نام «مهندسی زلزله» با یادبود «ریحانه و زهرا» بود. یعنی آموزش مهندسی زلزله به یاد دو دانش‌آموز که در زلزله آذربایجان جان خود را از دست داده‌اند. و رایگان کردن برخی آموزش‌ها از ابتدای کرونا و بقیه موارد که از آنها می‌گذرم.
از کارکنان موسسه هم ممنونم، چون در حال ضبط یک آموزش هستم و آنها با من همکاری خوبی دارند. انشالله این آموزش به دست دوستان برسد.

پس ما در حال حاضر با یکی از مدرسان فرادرس صحبت می‌کنیم؟

اگر این کار به نتیجه برسد، یک عنوان آموزش است. تلاش کردم طوری تنظیم شود که خودم به عنوان مخاطب انتظار دارم. یعنی همان کاری را انجام بدهم که خودم به عنوان مخاطبِ هزینه‌کرده و وقت‌گذاشته انتظار دارد ببیند. به مخاطبان پیشنهاد می‌کنم اگر کار تخصصی انجام می‌دهند در سایت فرادرس جستجو کنند، چون عناوین بسیار کامل و خوب است.

اولین قصه فرادرس

خوشامد می‌گویم. در جریان نبودم مدرس فرادرس هم هستید. به نظرم از مخاطبان جذابی بودید که تعداد زیادی آموزش تهیه کرده و نوشته‌اند داستان‌های زیادی برای گفتن دارم. مرا مشتاق کرد درباره داستان شما بپرسم.

اولین آشنایی و اعتمادسازی در مورد فرادرس برمی‌گردد به طرح نذری آموزشی سال 1396. یکی از آموزش‌های سه ساعته، آموزش «ارائه علمی» از آقای دکتر آتش‌پز بود. من دانشجوی دانشگاه «شاهد» بودم و محل دانشگاه انتهای خط یکِ مترو بود؛ یک ایستگاه قبل از «کهریزک». چون از ایستگاه «دروازه دولت» تا آنجا می‌رفتم، زمان زیادی داشتم.

آموزش را دانلود کرده بودم و خُردخُرد در مسیر نگاه می‌کردم. سعی کردم روش‌ها و نکات مدرس را در ارائه‌ها انجام بدهم. می‌توانم ادعا کنم که با دیدنِ این آموزش و تمرین کردن، ارائه‌ام در ترم پنجم کارشناسی بسیار خوب شد. سعی می‌کردم از ساده‌ترین‌ تا پیچیده‌ترین‌ ارائه‌ها از آن قواعد پیروی کنم.

کیفیت ارائه‌ام در حد یک دانشجوی فوق لیسانس بالا رفت. به حدی این نکات را دوست داشتم که قبل از جلسه دفاع ارشد، آن نکات را مرور کردم. مورد دوم در خصوص پایان‌نامه‌ام بود. پایان نامه‌ای که داشتم در حوزه تحلیل استاتیک مدل‌های BPMN بود که از سه آموزش‌ فرادرس استفاده کردم و به آنها در فهرست مراجع پایان‌نامه استناد کردم.

آن سه مورد: آموزش مدل‌های BPMN بود. دیگری آموزش مدل‌سازی فرایندهای کسب و کار با نرم‌افزار Bizagi modeler با تدریس خانم «حبیبی» بود که به من خیلی کمک کرد. و آموزش پکیج Network X از آقای دکتر شیرافکن که در پیاده‌سازی نهایی از آن استفاده کردم. این سه عنوان آموزشی در پایان‌نامه هم به من کمک کرد.

نتیجه، درجه عالی

و نمره شما 19.5 شد؟

بله درجه عالی و نمره 19.5.

ممنون بابت فرصتی که برای گفت‌وگو گذاشتید. من از شما تشکر می‌کنم. هم از شما و هم از عزیزانی که صدای ما را می‌شنوند خداحافظی می‌کنم.

خیلی سپاسگزارم از وقتی که به ما دادید.

خواهش می‌کنم. شب شما بخیر. خداحافظ.

شب بخیر و خدا نگهدار.