تفاوتهایی که در سراسر جهان علیرغم جهانیشدن وجود دارند، یک اصل قدیمی اقتصادی را تأیید میکنند و آن این است که مسائل اقتصادی بر اساس آنچه که در حاشیه رخ میدهند، پیش میروند و نه آنچه که در بطن حوادث اتفاق میافتند. بدین ترتیب در یک تحلیل معمولی رقابتی، آنچه مهم است قیمت میانگین نیست بلکه قیمت حاشیهای است، آن چیزی که بهطورمعمول رخ میدهد، مهم نیست، بلکه آنچه در مواجهه با شرایط جدید رخ میدهد، حائز اهمیت است. آنچه در مسائل اقتصادی مهم است، آن چیزی است که در حاشیههای رویداد رخ میدهند. امروزه مشابهتهای بنیادی در مورد اتفاقاتی که برای ترجیحهای ملی در حاشیه جهانیشدن رخ میدهد، اهمیت دارد. این مشابهتها در لبه بیرونی جهانیشدن بهطور تجمیعی از یک اجتماع فراگیر و دائمی همهجا حاضر ناشی میشوند.
برای مثال حضور مداوم ناسیونالیسم اقتصادی (رویههای تجاری حفاظتشده و یارانهای، کمکهای مالیاتی خاص، یا محدودیتهایی برای بازار محصولات داخلی)، بهعنوان مانعی برای جهانیشدن بازارها مطرح است. ناسیونالیسم اقتصادی حضور قدرتمندی دارد. اما با حضور تقریباً قدرتمند سرمایههای بینالمللی، آنچه درگذشته رخداده است دیگر آینده را پیشبینی نمیکند.
واقعیت یک پارادایم ثابت نیست که تحت سلطه رسوم بسیار قدیمی و نگرشهای منبعث از آنها بدون توجه به ظهور قدرتمند و فراوان نیروهای جدید قرار داشته باشد. جهان بهطور فزایندهای در مورد امکانات آزادیخواهانه و بهبوددهنده مدرنیته آگاه میشود. حضور نسخههای اصلی ترجیحهای ملی، با ظهور شواهد ناکارآمدی، پرهزینه بودن و محدودکننده بودن، متزلزل شده است. گذشته تاریخی و تفاوتهای ملی در حوزه اقتصاد و صنعت که همهجا را فراگرفته است، اینک در معرض تغییرات نسبتاً سریعی قرار گرفته است.
جهانوطنی
جهانوطنی دیگر در انحصار روشنفکران و طبقات مرفه نیست. این مفهوم در حال تبدیلشدن به یک اصل اثباتشده است و خصوصیات همه بخشهای اجتماعی را در سراسر جهان تعریف میکند. جهانوطنی بهتدریج و بهطور گریزناپذیری، دیوارهای جزیره گرایی اقتصادی، ملیگرایی و شوونیزم (تعصب افراطی قومی و نژادیم.) را فرومیریزد. آنچه امروزه بهصورت افزایش ملیگرایی اقتصادی میبینیم تنها آخرین تحرکات جسد در حال احتضار این نهاد منسوخ شده است.
شرکتهایی که بر روی همگرایی اقتصادی سرمایهگذاری کرده و با آن تطبیق یافتهاند، میتوانند همچنان تمایزها و تعدیلهایی در بازارهای مختلف داشته باشند. تفاوتهای موجود در دنیا با مشترکات بنیادی تشکیلدهنده آنها، همسو هستند. این تفاوتها در فضای کسبوکار، همانند تضادهایی که در طبیعت وجود دارند، معمولاً مکمل هم هستند و نه مقابل هم. در طبیعت نیز ماده و پادماده بهطور همزمان و با یک هماهنگی نمادین عمل میکنند. زمین گرد است، اما برای غالب مقاصد معقولتر است که آن را مسطح فرض کنیم. فضا منحنی است، اما در زندگی روزمره ما بر روی زمین، چندان حس نمیشود.
واگرایی از رویههای قدیمی همیشه رخ میدهد. اما ذهن چندملیتی همراه با محافظهکاری و عدم اعتمادبهنفس و تجربه حرکتهای پر نوسان و مشکلات گذار، اینک بهندرت میتواند رویههای بینالمللی را به چالش بکشد. چنین ذهنی غالباً هرگونه تغییر در رویههای محلی به ارث رسیده را بیفکری، بیملاحظگی یا غیرممکن میداند. این ذهنی است که به دوران سپریشده تعلق دارد.
شرکتهای موفق جهانی، سفارشیسازی یا ایجاد تفاوت در محصول را برای الزامات بازارهایی که ترجیحها، روشهای هزینه کرد، ترجیحهای خرید و ترتیبات سازمانی یا حقوقی متفاوتی دارند، بهیکباره انکار نمیکنند. اما شرکتهای جهانی بااحتیاط این تفاوتها را پذیرفته و به رسمیت میشناسند. این شرکتها ابتدا مطمئن میشوند که این تفاوتها غیرقابل تطبیق هستند و روشهای مختلفی برای شکلدهی آنها امتحان میکنند. همانطور که در مورد شرکتهای آوتبوردمارین اروپا، اسمیتکلاین ژاپن و کوماتسو ایالاتمتحده دیدیم.
تنها زمینه مهم
تنها یک زمینه وجود دارد که فعالیتهای شرکت در سراسر جهان در آن مهم هستند و آن این است که شرکت بداند چه چیزی تولید میکند و چگونه میفروشد. هر چیز دیگری از این زمینه ناشی میشود و فرع این فعالیتها محسوب میشود.
هدف هر کسبوکاری، یافتن و حفظ مشتری است. پیتر دارکر این تعریف را به نحو متفاوتی بیان کرده است: «هدف هر کسبوکاری خلق مشتری و حفظ آن است.» یک شرکت باید از نوآوری استفاده کند و محصولات بهتر یا مرجح تر را در چنان ترکیبی از روشها، ابزارها، مکانها و قیمتها پیشنهاد دهد که در برابر کسبوکارهای دیگر ترجیح داده شود.
ترجیحها بهطور مداوم شکل میگیرند و تغییر مییابند. در جامعه مشترک جهانی ما، تنوعهای بیشماری پدید میآیند و از میان میروند. این پدیده را میتوان درون بزرگترین بازار منفرد محلی جهان، یعنی ایالاتمتحده مشاهده کرد. اما در فرایند همگون سازی جهانی، بازارهای مدرن گسترش مییابند تا به سهمهای جهانی با قیمت پایینتر دست یابند. با بهبود شرایط ارتباطی و کاهش هزینه ارتباطات، حتی قطعههای کوچکی از بازارهای محلی نیز که پیشتر، از دسترس رقیبان دوردست در امان بودند، اینک در این زمینه تحتفشار قرار گرفتهاند. هیچکس از دسترسی جهانی و مقیاسپذیری گریزناپذیر اقتصادی در امان نیست.
دو جهتگیری مسیر جهان را شکل میدهند: فناوری و جهانیشدن. مورد نخست به تعیین ترجیحهای انسان کمک میکند، و دومی واقعیتهای اقتصادی را تبیین میکند. صرفنظر از اینکه ترجیحها چگونه تکامل مییابند و تکثیرمی شوند، آنها همواره بهتدریج همگرا میشوند و بازارهایی را تشکیل میدهند که مقیاسپذیری اقتصادی منجر به کاهش هزینهها و قیمتها بشود.
سخن پایانی
شرکتهای جهانی مدرن بهشدت با شرکتهای فرسوده چندملیتی در تقابل هستند. شرکتهای جهانی بهجای تطبیق با تفاوتهای سطحی و حتی تثبیتشده درون و میان ملتها به طرز معقولی در جستجوی محصولات و رویههای استانداردشده مناسبی در سراسر جهان هستند. آنها دقیقاً همان کاری را میکنند که دنیا میخواهد و اگر بتوانند قیمتهای پایین، کیفیت بالا و دوام محصول را با هم همراه کنند، موفق خواهند بود.
شرکت جهانی در این زمینه دقیقاً همانطور که هنری کیسینجر در کتاب «سالهای تحول» در مورد موفقیت مداوم اقتصادی ژاپن نوشته است، عمل میکند:
«حریص در گردآوری اطلاعات، نفوذناپذیر در برابر فشار و سازشناپذیر در مقام عمل»
شرکت جهانی با توجه به نیت تجاری که در همهجا وجود دارد، مسیرهای فناوری و جهانیشدن را در راهبرد عالی و پرثمر خود به کار میگیرد. چنین شرکتی بهصورت سامانمند، این مسیرها را بهسوی همگرایی سوق میدهد و به همه افراد بهطور همزمان محصولات باکیفیت بالا را که کمابیش استانداردشدهاند، با قیمتهای پایین ارائه میدهد. بدین ترتیب شرکت جهانی بازارهای بسیاری را تسخیر میکند و به سود بالا دست مییابد. شرکتهایی که با این واقعیتهای جهانی جدید تطبیق پیدا نکنند، قربانی شرکتهای جهانی خواهند شد.
در صورتی که تمایل دارید به سایر بخشهای این مطلب مراجعه کنید، میتوانید از لینکهای زیر استفاده نمایید:
«میثم لطفی» در رشتههای ریاضیات کاربردی و مهندسی کامپیوتر به تحصیل پرداخته و شیفته فناوری است. وی در حال حاضر علاوه بر پیگیری علاقهمندیهایش در رشتههای برنامهنویسی، کپیرایتینگ و محتوای چندرسانهای، در زمینه نگارش مقالاتی با محوریت نرمافزار با مجله فرادرس همکاری دارد.
فرادرس
