انواع ارز دیجیتال چیست؟ — راهنمایی برای سرمایه گذاری آگاهانه

در این روزها که بازار ارزهای دیجیتال داغ است، روزانه شاهد ساخت پروژه‌های جدید بلاک چینی در حوزه‌های مختلف هستیم. امروزه بیش از 14 هزار ارز دیجیتال وجود دارد و همین مساله بررسی پروژه‌ها را دشوار کرده است. با توجه به این‌که بازار ارزهای دیجیتال نوپا است و نظارتی نیز بر ساخت پروژه‌های آن صورت نمی‌گیرد، ممکن است بسیاری از این پروژه‌ها اسکم و کلاهبرداری باشند. بنابراین، دسته‌بندی انواع ارز دیجیتال در حال حاضر برای راحتی درک فعالیت و شناخت رمزارزها بسیار ضروری است. در این مقاله، انواع ارزهای دیجیتال را با معرفی ‌مهم‌ترین دسته‌ها و بررسی چند نمونه از ارزهای هر دسته بررسی می‌کنیم.

ارز دیجیتال یا رمز ارز

پیش از ورود به بحث انواع ارزهای دیجیتال بهتر است تکلیف خودمان را با این دو واژه روشن کنیم. ارز دیجیتال واژه عمومی‌تری است که به ارزهایی که بر بستر فضای مجازی  و به صورت دیجیتال شکل گرفته‌اند اطلاق می‌شود. ارزهای دیجیتال بانک مرکزی از جمله آن‌ها است که به منظور ایجاد بستری برای انجام تراکنش‌ها به صورت دیجیتال و بدون نیاز به حضور در بانک ایجاد شده است. ارز دیجیتال انواع مختلفی دارد که رمزارزها یا کریپتوکارنسی‌ها یک نوع از آن‌ها می‌باشند.

فیلم آموزش ارزهای دیجیتال و رمزارزها و اصول سرمایه گذاری در این بازار – مقدماتی در فرادرس

کلیک کنید

رمزارزها نوعی از ارز دیجیتال هستند که از فناوری بلاک چین استفاده می‌کنند تا به صورت غیرمتمرکز و بدون نیاز به سیستم بانکی به خلق ارزش بپردازند. این سیستم‌ها به صورت غیرمتمرکز اداره می‌شوند و از تکنیک‌های رمزنگاری برای امنیت خود استفاده می‌کنند. به طور عمومی، واژه‌های ارز دیجیتال و رمزارز به جای هم به کار می‌روند. در این مقاله نیز منظور از ارز دیجیتال همان رمزارزها هستند. برای درک ویژگی‌های مختلف ارزهای دیجیتال و رمزارزها، مطالعه مطالب زیر پیشنهاد می‌شود.

• ارز دیجیتال چیست ؟ — هر آنچه باید بدانید به زبان ساده
• رمز ارز چیست ؟ — آموزش کامل به زبان ساده

همانطور که گفته شد، رمزارزها یک دسته مهم از ارزهای دیجیتال هستند که هدف ما در این مقاله بررسی دسته‌های مختلف رمزارزها است. برای تقسیم‌بندی رمزارزها می‌توان از پارامترهای مختلفی استفاده کرد. اما مهم‌ترین پارامتر دسته‌بندی، بررسی ارزها از منظر کاربرد آن‌ها است. در این مقاله ابتدا دسته‌بندی کلاسیک ارزهای دیجیتال و دسته‌بندی آن‌ها از منظر الگوریتم اجماع را بررسی می‌کنیم. سپس، به بررسی انواع ارزهای دیجیتال از منظر ماهیت و کاربرد خواهیم پرداخت.

انواع ارزهای دیجیتال کلاسیک

پس از پیدایش بیت‌کوین و ارزش یافتن معاملات آن‌، تکنولوژی بلاک چین به سرعت گسترش پیدا کرد و همین مساله، منجر به ارائه ارزهای دیجیتال جدید به بازار شد. با افزایش تعداد ارزهای دیجیتال، تقسیم‌بندی‌هایی نیز برای رمزارزها صورت گرفت. در آموزش ارزهای دیجیتال، بررسی دسته‌های مختلف رمزارزها اهمیت ویژه‌ای دارد. در ادامه به آموزش و بررسی این تقسیم‌بندی‌ها می‌پردازیم.

فیلم آموزش ارزهای دیجیتال و رمزارزها و اصول سرمایه گذاری در این بازار – مقدماتی در فرادرس

کلیک کنید

بیت‌کوین

در دسته‌بندی‌ کلاسیک انواع ارزهای دیجیتال، بیت‌کوین به تنهایی یک دسته را به خود اختصاص می‌دهد. بیت‌کوین به عنوان اولین رمزارز ایجاد شده، تکنولوژی‌های جدیدی به بازار ارائه کرد. حجم عظیم سرمایه‌گذاری بر روی آن، امنیت بسیار بالای آن در مقایسه با سایر پروژه‌های ارز دیجیتال، مدل اقتصادی هوشمندانه و غیرمتمرکز بودن ویژگی‌هایی هستند که همچنان بیت‌کوین را در صدر ارزهای دیجیتال نگه‌ داشته است.

با ارائه بیش از 14 هزار ارز دیجیتال که برخی از آن‌ها مقیاس‌پذیری و گستردگی کاربرد بیشتری نسبت به بیت‌کوین دارند، بیت‌کوین همچنان ارزشمندترین پروژه بلاک چینی شناخته شده است که کاربرد آن در انتقال همتا-به-همتای پول به شکل غیرمتمرکز و امن است. تا به حال هیچ ارز دیجیتالی از منظر ارزش بازار به ارزش بازار بیت‌کوین نرسیده است.

آلت کوین

به تمام ارزهای دیجیتال به غیر از بیت‌کوین، «آلت کوین» (Altcoin) گفته می‌شود. آلت‌کوین‌ها علی‌رغم این که ویژگی‌های مشترکی با بیت‌کوین دارند اما از برخی جهات با آن متفاوت هستند. به عنوان مثال، برخی از آلت‌کوین‌ها الگوریتم اجماع متفاوتی نسبت به بیت‌کوین دارند. تفاوت مهم دیگر، تفاوت در کاربرد آلت‌کوین‌ها است. بیشتر این ارزها، کاربرد بیت‌کوین را با استفاده از مکانیزم‌های مختلف مثل قراداد هوشمند به سایر امورز زندگی بشر گسترش داده‌اند.

اگرچه در تعریف گفته شد آلت کوین تمام ارزهای دیجیتال به غیر از بیت‌کوین را شامل می‌شود اما، در این تعریف باید به داشتن بلاک چین نیز اشاره کرد. معمولا منظور از آلت‌کوین ارزهای دیجیتالی است که بلاک چین مخصوص خود را دارند و به آن‌ها «کوین» نیز گفته می‌شود. دسته دیگر ارزهای دیجیتال که بلاک چین ندارند، دسته سوم یعنی توکن‌ها را تشکیل می‌دهند.

توکن

توکن‌ها پروژه‌های ارز دیجیتالی هستند که بلاک چین مخصوص خود را ندارند و از بلاک چین‌های معروف به عنوان بستر فعالیت خود استفاده می‌کنند. ساخت توکن در بلاک چین‌هایی مانند «اتریوم»، «سولانا» و «کاردانو» که از قرارداد‌های هوشمند پشتیبانی می‌کنند، امکان پذیر است. ساخت توکن بسیار راحت است و حتی در کمتر از یک ساعت نیز می‌توان توکن ساخت. بنابراین، توکنی معتبر و خوب است که پروژه بنیادی و قوی داشته باشد.

توکن‌ها با توجه به کاربردهایی که دارند به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. از طرفی توکن‌های مربوط به هر شبکه بلاک چینی را می‌توان به صورت مجزا یک دسته از ارزهای دیجیتال نامید. به عنوان مثال اکوسیستم زنجیره هوشمند بایننس شامل توکن‌های ساخته شده بر بستر بایننس است. مطلب زیر برای مطالعه بیشتر در مورد توکن‌ها و انواع آن‌ها توصیه می‌شود.

• توکن چیست ؟ — کاربرد و اهمیت به زبان ساده

انواع ارز دیجیتال از منظر الگوریتم اجماع

ارزهای دیجیتال از این منظر که از چه الگوریتمی برای رسیدن به اجماع به منظور تایید و ثبت تراکنش‌ها استفاده می‌کنند، به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. دو دسته خیلی مهم در این تقسیم‌بندی مربوط به الگوریتم‌های اجماع «اثبات کار» (Proof of Work | PoW) و «اثبات سهام» (Proof of Stake | PoS) است. در الگوریتم اجماع اثبات کار، نودها برای این‌که بتوانند به اجماع برسند باید توان محاسباتی خود را در اختیار شبکه قرار دهند.

در این حالت، با حل معادلات ریاضی توسط سیستم‌های قوی کامپیوتری و مصرف برق، کاربران فعالیت درستکارانه خود را تضمین می‌کنند و در عوض، پاداش شبکه را ارزهای جدید استخراج شده دریافت می‌کنند. ارزهای که از این الگوریتم اجماع استفاده می‌کنند «ارزهای قابل استخراج» (Mineable)  می‌نامند و امکان استخراج فقط برای این دسته از رمزارزها وجود دارد. «بیت‌کوین»، «نسخه اولیه اتریوم» و «لایت‌کوین» از جمله معروف‌ترین ارزهای دیجیتالی هستند که از این الگوریتم استفاده می‌کنند.

فیلم آموزش راه اندازی ریگ ماینینگ رمزارزها و ارزهای دیجیتال در فرادرس

کلیک کنید

با توجه به مصرف انرژی بالا و هزینه‌های زیاد محاسباتی در الگوریتم اثبات کار، نوع جدیدی از الگوریتم اثبات با نام اثبات سهام در ارزهای دیجیتال به کار گرفته شد. در این الگوریتم، هر کاربری ارزهای دیجیتال خود را در شبکه قفل می‌کند و به اندازه ارزهای قفل شده خود امکان شرکت در فعالیت تایید و ثبت تراکنش‌ها را پیدا می‌کند.اشکالی که به این سیستم وارد می‌کنند این است که توکن‌های شبکه را احتکار کرده و قیمت آن را بالا می‌برد. خود این الگوریتم نیز در نحوه تایید و ثبت تراکنش‌ها به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شود. ارزهای دیجیتالی مانند «کاردانو»، «ایاس»، «سولانا»، «اتریوم2» و «ترون» از جمله ارزهای با این الگوریتم اجماع هستند.

علاوه بر این دو الگوریتم، الگوریتم‌های دیگری نیز برای اجماع استفاده می‌شود. «اثبات ظرفیت» (Proof of Capacity | PoC) الگوریتم اجماعی است که در آن کاربران، فضای ذخیره‌سازی خود را به منظور تایید و ثبت تراکنش‌ها در اختیار شبکه قرار می‌دهند. هر چقدر ظرفیت حافظه بیشتر، امکان ثبت و تایید تراکنش‌ها و در نتیجه کسب پاداش، بیشتر خواهد بود. «اثبات سوزاندن» (Proof of Burn | PoB) نوع دیگری از الگوریتم اجماع است که به منظور اثبات وفاداری کاربران از آن‌ها می‌خواهد تا بخشی از دارایی‌های خود را با ارسال به یک آدرس ناشناس از بین ببرند.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد الگوریتم‌های اجماع و استخراج ارزهای دیجیتال مطالعه مطالب زیر پیشنهاد می‌شود.

• استخراج ارز دیجیتال چیست ؟ — راهنمای ماینینگ به زبان ساده
• آموزش استخراج بیت کوین با کارت گرافیک — از صفر تا صد
• استخراج بیت کوین با گوشی چقدر امکان پذیر است و درآمد دارد؟
• دستگاه ماینر بیت کوین چیست و چگونه کار می کند؟ | گام به گام و به زبان ساده
• استخراج اتریوم چیست و چگونه اتریوم استخراج کنیم؟ — از صفر تا صد
• اثبات سهام چیست ؟ — Proof of Stake به زبان ساده

پلتفرم‌های قرارداد هوشمند

«پلتفرم‌های قرارداد هوشمند» (Smart contract platform) یکی از اصلی‌ترین دسته‌های انواع ارز دیجیتال است که امکان ایجاد بسیاری از کاربردها را در بستر بلاک چین فراهم کرده است. پلتفرم‌های قرارداد هوشمند، بلاک چین‌هایی هستند که از قراردادهای هوشمند و نرم‌افزارهای غیرمتمرکز پشتیبانی می‌کنند. کاربران می‌توانند با قراردادهای هوشمند مختلفی که در این پلتفرم‌ها وجود دارد تعامل داشته و از آن برای اهدافی مثل قرض دادن و قرض گرفتن، قفل کردن دارایی‌ها یا ایجاد انواع توکن‌ها استفاده کنند.

فیلم آموزش قراردادهای هوشمند – مبانی و مقدمات در فرادرس

کلیک کنید

قراردادهای هوشمند برنامه‌هایی در بستر بلاک چین هستند که در صورت برقراری شرایط خاص تعریف شده، می‌توانند به صورت اتوماتیک فعالیت‌هایی را در شبکه انجام دهند. برای فعالیت در این پلتفرم‌ها نیاز است که هزینه تراکنش شبکه پرداخت شود که نوع ارز و مقدار پرداختی در هر پلتفرم متفاوت است. معمولا از ارز اصلی شبکه به عنوان ارز پرداخت تراکنش‌ها استفاده می‌شود. پلتفرم‌های «اتریوم»، «سولانا» و «پلیگون» از جمله معروف‌ترین پروژه‌های این حوزه هستند.

انواع ارز دیجیتال وب 3

اینترنت نسل سوم یکی از حوزه‌های جدید و در عین حال جامع ارزهای دیجیتال است. در حالی که اینترنت نسل دوم توانست برخی معایب نسل اول را با درگیر کردن کاربران در فرآیند تولید محتوا حل کند اما همچنان مشکل حاکمیت پلتفرم و استفاده از داده‌های کاربران و نقض حریم خصوصی آن‌ها در نسل دوم اینترنت پابرجا است. پروژه‌های ارز دیجیتال نسل سوم به دنبال حل این مشکل هستند.

فیلم آموزش ارزهای دیجیتال و رمزارزها و اصول سرمایه گذاری در این بازار – مقدماتی در فرادرس

کلیک کنید

تکنولوژی‌های مختلفی مانند «رایانش مرزی» (Edge Computation)، «هوش مصنوعی» (Artificial Intelligence) و «اینترنت اشیا» در گسترش حوزه وب سه تاثیر‌گذار هستند اما اصلی‌ترین تکنولوژی استفاده شده بلاک چین و رمزارزها هستن. تکنلوژی بلاک چین علاوه بر تامین امنیت داده‌ها، حفظ حریم خصوصی کاربران کاهش دخالت سازمان‌ها در امور مختلف، سیستم اقتصادی غیرمتمرکز برای اپلیکیشن‌ها ایجاد می‌کنند.

ارزهای دیجیتال وب سه در حوزه‌های مختلفی فعال هستند. در حوزه ذخیره‌سازی داده پروژه‌هایی مانند «Filecoin» و «Arweave» به دنبال ایجاد نقش پروژه‌های نسل دومی مثل «دراپ‌باکس» و «آمازون» هستند. بخش مهم دیگری که در اینترنت وجود دارد پردازش داده‌ها است. در این بخش نیز پروژه‌های بلاک چینی مانند «Ocean» هستند. پروژه‌هایی مانند «Handshakes» و «Unstoppable Domains» به دنبال ایجاد سیستم دامنه به صورت غیرمتمرکز و حذف نهادهای واسطه‌ای مانند «Icann» هستند. در نهایت، بسیاری از پروژه‌های بلاکچینی این حوزه نیز به دنبال غیرمتمرکز کردن خدمات ارائه شده در اینترنت هستند. به عنوان مثال پروژه «Audius» یک پلتفرم پخش موسیقی غیرمتمرکز و «Mirror» پروژه انتشار داده به صورت غیرمتمرکز است. برای مطالعه بیشتر در مورد وب 3، مطالعه مطالب زیر پیشنهاد می‌شود.

• وب ۳ چیست و چه نقشی در آینده اینترنت دارد؟ — نسل سوم وب به زبان ساده
• ارز دیجیتال وب ۳ — معرفی ۱۰ پروژه برتر

انواع ارز دیجیتال حوزه امور مالی غیرمتمرکز

«امور مالی غیرمتمرکز» (Decentralized Finance | DeFi) که با نام «دیفای» نیز شناخته می‌شود یک سیستم مالی باز جهانی است که برای عصر اینترنت ساخته شده است. این سیستم، به عنوان جایگزین سیستم‌های مالی سنتی که غیرشفاف، به شدت کنترل شده و با زیرساخت‌های قدیمی و فرسوده است، ایجاد شده است. این حوزه جایگزین‌های مناسبی برای ارزهای محلی و بانکی به کاربران ارائه می‌دهد و امکان انجام فعالیت‌های مالی را به صورت جهانی فراهم می‌کند. با استفاده از دیفای امکان دریافت وام، پرداخت وام، انتقال پول، خرید بیمه و پیدا کردن سرمایه‌گذار برای ایده‌ها برای کاربران فراهم می‌شود.

فیلم آموزش ارزهای دیجیتال و رمزارزها و اصول سرمایه گذاری در این بازار – مقدماتی در فرادرس

کلیک کنید

بیش از 370 پروژه ارز دیجیتال در این حوزه فعالیت می‌کنند. پلتفرم‌های خرید و فروش مثل صرافی‌های غیرمتمرکز و پلتفرم‌های وام‌دهی و وام‌گیری از جمله بخش‌های مهم در حوزه دیفای هستند. از جمله رمزارزهای معروف در این حوزه می‌توان به «ارز دیجیتال ترا» (LUNA)، «ارز دیجیتال چین‌لینک» (LINK)، «رمزارز آوه» (AAVE) و «رمزارز میکر» (MKR) اشاره کرد. برای کسب اطلاعات بیشتر در این مورد مطالعه مطلب زیر پیشنهاد می‌شود.