ضمایر وابستگی در ترکی استانبولی — توضیح به زبان ساده + مثال

ضمیرها یکی از اجزای جمله هستند که در زبان ترکی استانبولی می‌توانند در جمله جابجا شوند. ضمیرها در جمله برای جلوگیری از تکرار اسمی که یکبار در متن آمده و همچنین برای جلوگیری از پیچیدگی جمله استفاده می‌شوند. ضمیرها انواع مختلفی دارند که در این مطلب، ضمایر وابستگی در ترکی استانبولی «Ki» و تفاوت آن با حرف ربط «Ki» می‌پردازیم. ویژگی‌های ضمایر وابستگی و کاربردهای این ضمیر در مثال‌ها به‌طور کامل بررسی می‌شود.

ساختار جمله در ترکی استانبولی

زبان ترکی استانبولی زبانی پسوندی است و تمامی قواعد این زبان با اضافه شدن پسوندهایی به کلمه اصلی ساخته می‌شوند. در زبان ترکی استانبولی فعل بخش اصلی جمله را تشکیل می‌دهد و بقیه اجزا برای توضیح و شرح فعل استفاده می‌شوند. در این زبان برای فهم یک جمله می‌بایست تا تمام شدن جمله صبر کرد، چراکه با اضافه شدن هر پسوندی معنای جمله تغییر می‌کند. در این زبان تمامی بخش‌ها قابلیت جابجایی دارند به‌جز فعل جمله که همیشه در انتها قرار می‌گیرد. البته امروزه در شعر معاصر و مکالمه‌های روزمره فعل نیز جابجا می‌شود. فرمول کلی ساختار جمله ترکی استانبولی به شکل زیر است.

از آنجایی که ضمیرها به جای اسم استفاده می‌شوند، یعنی جای فاعل و مفعول جمله می‌توانند بنشینند.

ضمیر و انواع آن در ترکی استانبولی

به کلمه‌هایی که جای اسم اشخاص و موجودات استفاده می‌شوند و خودشان در اصل اسم نیستند، ضمیر (Zamir) گفته می‌شود. ضمیرها به تنهایی در جمله استفاده می‌شوند اما در این صورت جایگزین هیچ اسمی نشده‌اند. ضمیرها در زبان ترکی استانبولی از دو جنبه تقسیم‌بندی می‌شوند.

• ضمیرها از لحاظ ساختاری
• ضمیرها از لحاظ نوع

فیلم آموزش زبان ترکی – سطح مقدماتی A1 و A2 در فرادرس

کلیک کنید

ضمیرها از لحاظ ساختاری

از لحاظ ساختار ضمیرها در چهار دسته طبقه‌بندی می‌شوند.

• ضمیرهای ساده
• ضمیرهای مرکب
• ضمیرهای پسوندی
• ضمیرهای گروهی

ضمیرها از لحاظ نوع

از لحاظ نوع، ضمیرها به شش دسته تقسیم می‌شوند که هر کدام کاربرد متفاوت و ویژگی‌های مخصوصی دارند.

• «ضمایر شخصی یا ضمایر فاعلی» (Kişi Zamirleri)
• «ضمایر اشاره» (İşaret Zamiri)
• «ضمایر نامعین» (Belgisiz Zamir)
• «ضمایر پرسشی» (Soru Zamiri)
• «ضمایر انعکاسی» (Dönüşlülük Zamiri)
• «ضمایر وابستگی» (İlgi Zamiri)

یکی دیگر از ضمایر، ضمایر ملکی در ترکی استانبولی است که با اضافه شدن پسوندهای ملکی به اسم‌ها ساخته می‌شوند اما جزو ضمایر اصلی در دسته‌بندی قرار نمی‌گیرند.

ویژگی‌های ضمایر در ترکی استانبولی

از آنجایی که تمامی ضمیرها جایگزین اسم‌‌ها می‌شوند چند ویژگی مشترک بین آن‌ها وجود دارد که در این قسمت نوشته شده‌اند.

• همه ضمیرها ریشه اسمی دارند.
• جایگزین یک یا چند اسم در جمله می‌شوند.
• نقش این ضمیرها اهمیت بیشتری دارد نسبت به مفهومی که در جمله ایجاد می‌کنند.
• جای اسم‌ها را به‌صورت کوتاه مدت می‌گیرند یعنی با استفاده کردن خود کلمه در جمله، دیگر نیازی به ضمیر نیست.
• معمولا همه آن‌ها می‌توانند پسوندهای حالت اسمی (پسوندهای ملکی، حروف اضافه و پسوند جمع) را دریافت کنند.
• شکل جمع و مفرد دارند و متنسب با جمله شکل جمع یا مفرد آن به کار می‌رود.
• در جمله همانند اسم استفاده می‌شوند و تمامی ویژگی‌های اسم را دارند.
• به تنهایی در جمله می‌توانند نقش خاصی را دریافت کننند.
• تعداد زیادی از صفت‌ها می‌توانند به عنوان ضمیر در جمله استفاده شوند.

ضمایر وابستگی در ترکی استانبولی

ضمایر وابستگی «İlgi Zamiri» در جمله می‌تواند جایگزین هر نوع اسمی شود. اصطلاح ضمایر وابستگی برای این ضمیر به‌درستی استفاده نمی‌شود چراکه فقط یک ضمیر وابستگی در ترکی استانبولی وجود دارد که آن هم پسوند «ki» است. این ضمیر همیشه به صورت چسبیده به اسم قبل خود ظاهر می‌شود. در مثال‌های زیر، جمله‌ها به دو صورت با و بدون ضمایر وابستگی نوشته شده‌اند.

ویژگی های ضمایر وابستگی در ترکی استانبولی

در بخش‌های قبل ویژگی‌های مشترک بین ضمیرها را بررسی کردیم. در این قسمت می‌خواهیم تعدادی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد این ضمیر را شرح دهیم.

• در ترکیب‌های اضافی معلوم، به عنوان مضاف در جمله استفاده می‌شود.
• می‌تواند بعد از پسوندهای مضاف‌الیه استفاده شود.
• تنها ضمیری است که به صورت پسوند است.
• به کلمه قبل از خود متصل می‌شود و در واقع جایگزین مضاف در جمله می‌شود.
• پایبند به قانون هماهنگی حروف صدادار نیست و حرف صدادار آن تغییر نمی‌کند.

انواع Ki در ترکی استانبولی

در زبان ترکی استانبولی سه نوع (Ki) وجود دارد که هر کدام شامل خصوصیات متفاوتی هستند.

• حرف ربط Ki
• ضمیر Ki
• پسوند ساختاری Ki

در این بخش، حرف ربط و پسوند ساختاری Ki را به صورت مختصر توضیح می‌دهیم.

حرف ربط Ki

حرف ربط (Ki) با وجود این‌که همانند ضمیر (Ki) است اما کاربرد و نقش‌های متفاوتی دارند. حرف ربط (Ki) جدا از کلمه قبل و بعد خود نوشته می‌شود و معادل حرف ربط «که» در فارسی است. این حرف ربط از زبان فارسی وارد زبان ترکی استانبولی شده است. گاهی ممکن است در داخل جمله‌های اصلی، جمله‌های کوتاه و فرعی وجود داشته باشد که با حرف ربط (Ki) شروع می‌شوند که در برخی از جمله‌ها حرف ربط به همراه یک خط فاصله استفاده می‌شود. به مثال‌های زیر، توجه کنید.

ویژگی‌های حرف ربط Ki

در این قسمت ویژگی‌های حرف ربط (Ki) نوشته شده است تا تفاوت آن و ضمیر وابستگی قابل درک شود. در مطلب حروف ربط در ترکی استانبولی درباره حرف ربط (Ki) توضیحات بیشتری داده شده است.

• جمله‌هایی که از لحاظ مفهومی شبیه هم هستند را به هم مرتبط می‌کند.
• اگر نقل قول از شخصی در جمله استفاده شود، از حرف ربط (Ki) استفاده می‌شود.
• زمانی که درباره فاعل یا اجزای دیگر جمله توضیحات اضافه داده می‌شود، اگر این توضیحات با خود حرف ربط «ki» شروع شوند بین دو خط تیره مانند جمله معترضه در فارسی نوشته می‌شوند.
• در بعضی از جمله‌ها که حرف ربط (Ki) وجود دارد، ادامه جمله نوشته نمی‌شود.
• برای بزرگ‌نمایی درباره خصلت یا ویژگی خاصی استفاده می‌شود.
• در جمله‌هایی که صفتی یا ویژگی برای تاکید بیشتر، به صورت تکراری استفاده می‌شود، بین آن‌ها حرف ربط (Ki) قرار داده می‌شود.

پسوند ساختاری Ki

پسوند ساختاری (Ki) یا پسوند صفت‌ساز ki به اسم‌ها اضافه می‌شود و صفت‌هایی می‌سازد که نشانگر مکان یا زمان هستند. وقتی‌که صفت زمان می‌سازد، بلافاصله به اسم قبل خود متصل می‌شود، اما برای ساخت صفت‌های مکانی، باید ابتدا پسوند «DE» و سپس پسوند «Ki» به کلمه اضافه شود. این پسوند مطابق قانون هماهنگی حروف در ترکی استانبولی تغییر نمی‌کند و فقط به دو شکل «ki» و «kü» وجود دارد که از شکل «kü» فقط برای ۳ کلمه «روز» (Gün)، «دیروز» (Dün) و «امروز» (Bugün) بهره می‌گیریم. این پسوند در بقیه حالت‌ها و با هر کلمه‌ای به صورت «ki» استفاده می‌شود. پسوند ساختاری نیز همانند ضمایر وابستگی به کلمه قبل خود متصل می‌شوند. به مثال‌های زیر، توجه کنید.

مثال‌هایی برای صفت زمان