فرادرسضمایر پرسشی در ترکی استانبولی — به زبان ساده + مثال و تمرین
ضمایر پرسشی همان‌طور که از نام آن مشخص است، برای ساخت جملههای سوالی استفاده میشوند. ضمایر پرسشی یکی از شش نوع ضمیر در زبان ترکی استانبولی هستند که مانند بقیه برای جمله‌سازی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در مطالب گذشته، ضمیرهای شخصی، اشاره، ملکی و انعکاسی در ترکی استانبولی را آموزش دادیم. در این مطلب، ضمایر پرسشی در ترکی استانبولی و انواع آن را با مثال توضیح می‌دهیم.
ساختار جمله در ترکی استانبولی
همه زبان‌ها ساختاری مخصوص دارند و زبان‌آموزان برای این‌که بتوانند زبانی را به‌راحتی یاد بگیرند، باید ساختار جمله در آن زبان را آموزش ببینند. ساختار زبان ترکی استانبولی کمی متفاوت از زبان انگلیسی است و همیشه بر طبق قوانین نیست. در این زبان همه بخش‌ها بجز فعل توانایی جابجایی در جمله دارند که البته فعل‌ها هم در شعرها و مکالمه‌های روزمره جابجا استفاده میشوند. به‌طور کلی ساختار جمله در زبان ترکی استانبولی به شکل زیر است.
فعل + اجزای دیگر (قیدها) + مفعول + فاعل
توجه داشته باشید که ضمیرها جای اسم‌ها در جمله قرار می‌گیرند. بنابراین، ضمیرها می‌توانند جای فاعل و مفعول جمله استفاده شوند.
انواع ضمایر در ترکی استانبولی
زبان ترکی استانبولی شامل شش نوع ضمیر است و هر کدام از این ضمیرها کاربرد متفاوت و ویژگی‌های مخصوصی دارند.
- «ضمایر شخصی» (Kişi Zamirleri)
- «ضمایر اشاره» (İşaret Zamiri)
- «ضمایر نامعین» (Belgisiz Zamir)
- «ضمایر پرسشی» (Soru Zamiri)
- «ضمایر انعکاسی» (Dönüşlülük Zamiri)
- «ضمیر وابستگی» (İlgi Zamiri)
ضمایر پرسشی در ترکی استانبولی
ضمیر به کلمه‌ای گفته می‌شود که به‌جای اسم در جمله می‌نشنید و از تکرار آن جلوگیری می‌کند. ضمیرها می‌توانند تمامی خصوصیات اسمی که جایگزین آن شده‌اند را دریافت کنند. ضمایر پرسشی نوعی ضمیر هستند که برای سوالی کردن جمله استفاده میشوند. اگر فرض کنیم که جمله خبری وجود دارد که شامل ضمیر است، زمانی که جمله را سوالی می‌کنیم ضمیر را حذف می‌کنیم و به جای آن از کلمه‌های پرسشی استفاده می‌کنیم. به همین دلیل، به کلمه‌های پرسشی در جملهها ضمایر پرسشی گفته می‌شود.
در زبان ترکی استانبولی جملهها را میتوانیم به دو شکل سوالی کنیم. جمله‌هایی که به کمک پسوندهای پرسشی سوالی میشوند و جمله‌هایی که با کمک ضمیرهای پرسشی سوالی میشوند. ساختار و کاربرد هر دو کاملا با هم متفاوت است و در این مطلب به تفاوت آن‌ها می‌پردازیم.
چه پسوند هایی می توانند به ضمایر پرسشی اضافه شوند؟
به ضمیرهای پرسشی میتوان برخی از پسوندهای مربوط به حروف اضافه در ترکی استانبولی مثل «را، از، به، در،» و مضاف و مضافالیه در ترکی استانبولی را اضافه کرد. هر کدام از پسوندها با توجه به قوانین حروف صدادار در ترکی استانبولی انتخاب میشوند.
- حرف اضافه «را» (ı / i / u / ü)
- حرف اضافه «از» (dan / den / tan / ten)
- حرف اضافه «به» (a / e)
- حرف اضافه «در» (da / de / ta / te)
- پسوندهای مضاف و مضافالیه (ın / in / un / ün / nın / nin / nün / nun)
انواع ضمایر پرسشی در ترکی استانبولی
قسمت اصلی و معنابخش جملههای سوالی، ضمایر و پسوندهای پرسشی هستند. در زبان ترکی استانبولی ضمایر پرسشی مختلفی وجود دارد که هر کدام با توجه به جمله، انتخاب و استفاده میشوند. در جدول زیر، فهرستی از انواع ضمایر پرسشی نوشته شده است.
| انواع ضمایر پرسشی | |||
| معادل فارسی | معادل ترکی | معادل فارسی | معادل ترکی |
| در چه چیزی | Neyde | چه کسی | Kim |
| از چه چیزی | Neyden | چه کسی را | Kimi |
| کجا | Nere | به چه کسی | Kime |
| کجا را | Nereyi | نزد چه کسی | Kimde |
| به کجا | Nereye | از چه کسی | Kimden |
| (در) کجا | Nerede | چه چیزی | Ne |
| از کجا | Nereden | چه چیزی را | Neyi |
| چندتا / چه تعداد | Kaçı | به چه چیزی | Neye |
| از چه ساعتی | Kaçtan | کی / چه زمانی | Ne zaman |
| چند نفر از شما | Kaçınız | چند نفر از ما | Kaçımız |
| چه ساعتی | kaçta | چندمی | kaçıncı |
| چه چیزهایی | Neler | چه کسانی | Kimler |
| کدام‌یک از آن‌ها | Hangisi | کدام‌یک از شما | Hanginiz |
| کدام‌یک از ما | Hangimiz | کدام‌یک از آن‌ها | Hangileri |
جملههای زیر را بررسی کنید. این مثال‌ها برای درک بهتر ضمیرهای پرسشی و نحوه استفاده از آن‌ها در جملهها نوشته شده‌اند.
Yanında ne getirdin?
با خودت چه چیزی آوردی؟
Bunları sana kim anlattı?
چه کسی این‌ها را به تو گفته است؟
Nereye gidiyorsun?
به کجا می‌روی؟
Dolaptaki tatlıyı kim bitirdi?
چه کسی شیرینی داخل یخچال را تمام کرد؟
Hangisini giyeceksin?
کدام‌یک را خواهی پوشید؟
Ödülü kime verdiler?
جایزه را به چه کسی دادند؟
Bunların hangisi sana lazım?
به کدام‌یک از این‌ها نیاز دارید؟
O çocuk babanın nesi oluyor?
آن پسر چه مشکلی دارد؟
Şu dünyada insan kime güvenebilir ki?
در این دنیا به چه کسی میتوان اعتماد کرد؟
Elindeki kitaplardan hangisini aldın?
کدام‌یک از کتاب‌هایی که در دستت است را خریدی؟
Bunu sana kim söyledi?
چه کسی این را به تو گفت؟
O adam sana ne söyledi?
آن مرد به تو چه چیزی گفت؟
Bu kalemlerden hangisi daha güzel?
کدام‌یک از این خودکارها بهتر است؟
Öğrencilerden kaçı derse gelmedi?
چند نفر از دانش آموزان به کلاس نیامدند؟
Sesin nereden geldiğini anlamaya çalışıyordu.
سعی می‌کرد بفهمد صدا از کجا می‌آید.
Bu dünyada annesinden başka neyi kalmıştı ki?
در این دنیا جز مادرش، برای او چه مانده بود؟
Kaçı bu savaşta yenik düştü bilinmez.
معلوم نیست چند نفر از آن‌ها در این جنگ شکست خوردند.
Hangimiz düşmedik kara sevdaya, hangimiz sevmedik çılgınlar gibi.
کدام‌یک از ما عاشق نشدیم، کدام‌یک از ما مثل دیوانه‌ها دوست نداشتیم. (قسمتی از یک ترانه)
Kimler geldi kimler geçti, hiç birisi senin kadar sevilmedi.
چه کسانی آمدند، چه کسانی رفتند، هیچ‌کس به اندازه تو دوست داشته نشد.
Tatile giderken yanına neleri alması gerektiğini ona kim söyledi?
چه کسی به او گفته در تعطیلات چه چیزی را با خود ببرد؟
برای یادگیری بهتر این مطلب، جملههای زیر، در دو حالت با و بدون ضمیر اشاره نوشته شده‌اند.
Ben, Mehmet ve Kadir sevmedik.
من، محمد و قادر دوست نداشتیم.
∗∗∗
Hangimiz sevmedik?
کدام‌یک از ما دوست نداشتیم؟
Bu yaz kamp alanlarına gideceğiz.
تابستان امسال به اردوگاه می‌رویم.
∗∗∗
Bu yaz nereye gideceksiniz?
تابستان امسال به کجا خواهید رفت؟
Yedisi sınıfı geçti.
هفت نفر قبول شدند.
∗∗∗
Kaçı sınıfı geçti?
چند نفر قبول شدند؟
Yurt dışından bize çikolata, elbise ve içecek getirdi.
از خارج برای ما شکلات، لباس و نوشیدنی آورد.
∗∗∗
Yurt dışından bize ne getirdin?
از خارج برای ما چه چیزی آوردی؟
Bu kitabı Kadıköy kitapçılarından alabilirsiniz.
این کتاب را می‌توانید از کتابفروشی‌های «کادیکوی» (نام محله‌ای در استانبول) تهیه کنید.
∗∗∗
Bu kitabı nereden alabilirim?
این کتاب را از کجا می‌توانم تهیه کنم؟
نکته: ضمایر پرسشی مفهوم سوالی را به جمله اضافه می‌کنند، اما در برخی از جملهها، جمله سوالی ایجاد نمی‌شود و فقط مفهوم پرسشی دارد. به مثال‌های زیر توجه کنید.
Kimin geldiğini bilmiyorum.
نمی‌دانم چه کسی آمده است.
∗∗∗
Hangisini istediğini anlamadım.
متوجه نشدم کدام‌یک از آن‌ها را می‌خواهی.
نکته: صفت‌های «کدام» (Hangi) و «چند» (Kaç) با دریافت پسوندهای ملکی به ضمایر پرسشی تبدیل میشوند. به مثال‌های زیر دقت کنید.
Hangisi sizinle geldi?
کدام‌یک با شما آمد؟
∗∗∗
Soruların kaçı cevaplandı?
به چند مورد از سوالات پاسخ داده شده است؟
نکته: ضمایر پرسشی هم می‌توانند در نقش مضاف و هم در نقش مضافالیه در جمله ظاهر شوند. مثال‌های زیر را برای درک بهتر بررسی کنید.
Nerenin elması meşhurdur.
سیب کجا (چه منطقه‌ای) مشهور است؟
(در این جمله «Nerenin» مضافالیه است.)
∗∗∗
Kitapların hangisi ilgini çekti?
کدام‌یک از کتاب ها مورد توجه شما قرار گرفت؟
(در این جمله «hangisi» مضاف است.)
∗∗∗
Kimin yanında bozuk para var?
چه کسی نزد خودش پول خرد دارد؟
∗∗∗
Bizim neyimiz eksik?
ما چه کمبودی داریم؟
تفاوت پسوندهای پرسشی و ضمایر پرسشی چیست؟
در زبان ترکی استانبولی میتوانیم به دو روش جملههای سوالی بسازیم. جملههای پرسشی که با پسوندهای پرسشی ساخته میشوند، مانند جملههای «yes / no question» در انگلیسی هستند و برای اینگونه از جملههای پرسشی باید با «بله» و «خیر» پاسخ دهیم. اما جملههای پرسشی ساخته شده با ضمایر پرسشی نیازمند جواب کامل هستند و با «بله» و «خیر» نمیتوان به این سوالها پاسخ داد. علاوهبر این، نحوه ساخت این جملهها کاملا متفاوت هستند. جدول زیر، پسوندهای پرسشی نوشته شده‌اند.
| پسوندهای پرسشی | |
| پسوند پرسشی انتخابی | آخرین حرف صدادار کلمه |
| mı | a / ı |
| mi | e / i |
| mu | o / u |
| mü | ö / ü |
برای ساخت جملههای سوالی با پسوندهای پرسشی، متناسب با آخرین حرف صدادار کلمه، پسوندها را انتخاب می‌کنیم. به‌طور مثال، اگر آخرین حرف صدادار کلمه یکی از حروف «a» یا «ı» باشد، برای سوالی کردن جمله، از پسوند پرسشی «mı» استفاده می‌کنیم. توجه کنید که پسوندهای پرسشی هیچ‌گاه به کلمه قبل خود متصل نمی‌شوند.
پسوندهای پرسشی جایگاه مشخصی ندارند و در هر قسمت از جمله به‌جز ابتدای جمله استفاده میشوند. اگر در جمله پسوندهای شخصی داشته باشیم، به پسوندهای پرسشی متصل میشوند. به عبارت دیگر، اگر جمله پرسشی را برای شخص خاصی صرف می‌کنیم باید پسوند شخصی را به پسوند پرسشی متصل کنیم. مثال‌های زیر، جهت درک بهتر تفاوت جملههای سوالی نوشته شده‌اند.
Kitap okuyor mu?
آیا کتاب می‌خواند؟
Onu gördün mü?
آیا او را دیدی؟
Soruyu doğru bildi mi?
آیا او به سوال پاسخ صحیح داد؟
(ترجمه محاوره‌ای: آیا سوال را بلد بود؟)
Yardım istesem yardım eder misiniz?
اگر کمک بخواهم، کمک می‌کنید؟
Dokunabilir misiniz gözyaşlarıma ellerinizle?
آیا می‌توانید با دستانتان اشک‌هایم را لمس کنید؟ (مصراع شعر)
O da bizimle Antalya´ya gelecek mi?
آیا او هم با ما به آنتالیا خواهد آمد؟
Ali de mi bütün gün ders çalışmış?
آیا علی هم کل روز درس خواند؟
Vaz mı geçtin hayal kurmaktan?
آیا خیال‌پردازی را رها کردی؟
نکته: پسوندهای پرسشی همیشه کلمه قبل از خود را سوالی می‌کنند. به همین دلیل، می‌توانند در همه جای جمله استفاده شوند. به مثال‌های زیر دقت کنید.
Ali dün kütüphanede ders çalışıyordu.
علی دیروز در کتابخانه درس می‌خواند.
∗∗∗
Ali mi dün kütüphanede ders çalışıyordu?
∗∗∗
Ali dün mü kütüphanede ders çalışıyordu?
∗∗∗
Ali dün kütüphanede mi ders çalışıyordu?
∗∗∗
Ali dün kütüphanede ders mi çalışıyordu?
∗∗∗
Ali dün kütüphanede ders çalışıyor muydu?
در همه جملههای بالا، معنی جمله یکسان است، اما پسوندهای پرسشی باعث تاکید روی کلمه قبل از خود میشوند که در هر جملهای تاکید روی کلمه‌ای متفاوت نشان داده شده است.
نکته: پسوندهای پرسشی گاهی در جمله استفاده میشوند اما نقش سوالی ندارند و جمله سوالی نیست. مثال‌های زیر را بررسی کنید.
Güzel mi güzel bahçe.
حیاط (باغ) زیبای زیبا
(تاکید بر زیبایی خانه)
∗∗∗
Soğuk mu soğuk ev.
خانه سردِ سرد.
(مفهوم تاکید به جمله اضافه شده است.)
∗∗∗
Akşam oldu mu lambalar yanar.
شب که می‌شود لامپ‌ها روشن میشوند.
∗∗∗
Ders bitti mi konu tekrarı yaparım.
کلاس که تمام می‌شود موضوع را دوباره می‌خوانم.
∗∗∗
Yağmur yağdı mı dışarı çıkmayız.
باران که می‌بارد بیرون نمی‌رویم.
جمع‌بندی ضمایر پرسشی در ترکی استانبولی
ضمایر از اجزاهای اصلی جملهها محسوب میشوند. در این مطلب، ضمایر پرسشی در ترکی استانبولی را مورد بررسی قرار دادیم. ضمیرهای پرسشی انواع مختلفی دارند و هر کدام کلمه‌های مخصوصی را سوالی می‌کنند. ضمایر پرسشی مانند سایر ضمیرها، پسوندهای حالت اسمی را دریافت می‌کند و ضمیرهای پرسشی جدیدی ایجاد می‌کنند. علاوهبر این، تفاوت بین کلمات پرسشی و پسوندهای پرسشی در ساخت جملههای سوالی را در این مطلب بیان کردیم. در جدول زیر، تعدادی از ضمیرهای پرسشی پرکاربرد نوشته شده‌اند.
