فرادرسضمایر فاعلی در ترکی استانبولی — توضیح به زبان ساده + مثال
در همه زبان‌ها برای جلوگیری از تکرار اسم در جمله و برای ساده‌تر کردن مفهوم جمله از ضمیرها استفاده میشود. ضمیرها در زبان ترکی استانبولی انواع مختلفی دارند که هریک شرایط استفاده ویژه‌ای دارند. در این مطلب، ضمایر فاعلی در ترکی استانبولی و جایگاه آن در جمله را با مثال توضیح می‌دهیم. همچنین، ویژگی‌های این ضمایر و پسوندهایی که می‌توان اضافه کرد تا ضمایر مکانی و مفعولی ایجاد شوند را بیان می‌کنیم.
ضمیر چیست؟
به عبارت‌هایی که خودشان اسم نیستند اما جای اسم اشخاص و موجودات استفاده می‌شوند، ضمیر (Zamir) گفته میشود. ضمیرها نقش اساسی را در جمله ایفا می‌کنند. معمولا جای اسم‌هایی قرار می‌گیرند که قبلا یک بار از آنها استفاده شده باشد. ضمیرها به تنهایی می‌توانند در جمله استفاده شوند که در این صورت جایگزین هیچ اسمی نشده‌اند. برای این‌که ضمیرها مفهومی پیدا کنند، باید جای اسمی در متن قرار بگیرند. به مثال‌های زیر، توجه کنید که جمله‌ها با و بدون ضمیر نوشته شده‌اند.
Ahmet'te sordum → ona sordum.
از احمد پرسیدم
← از او پرسیدم
Kitabı gördün mü? → bunu gördün mü?
آیا کتاب را دیدی؟
← آیا این را دیدی؟
Öğrenciler dışarı çıktı → hepsi/herkes dışarı çıktı.
دانش‌آموزان بیرون رفتند.
← همه بیرون رفتند.
در مثال‌های بالا، مشخص است که جای اسم‌ها از ضمیر استفاده شده است. ضمیرها در زبان ترکی استانبولی از دو جنبه تقسیم‌بندی می‌شوند.
- ضمیرها از لحاظ ساختاری
- ضمیرها از لحاظ نوع
ضمیرها از لحاظ ساختاری
از لحاظ ساختار ضمیرها در چهار دسته مختلف وجود دارند.
- ضمیرهای ساده
- ضمیرهای مرکب
- ضمیرهای پسوندی
- ضمیرهای گروهی
انواع ضمیرها در ترکی استانبولی
ضمیرها از لحاظ نوع به شش دسته تقسیم می‌شوند. در ادامه، هر کدام از ضمیرها را به‌طور مختصر توضیح می‌دهیم.
- «ضمیر فاعلی» (ضمیر شخصی در ترکی استانبولی) (Kişi Zamiri)
- «ضمایر اشاره» (İşaret Zamiri)
- «ضمایر نامعین» (Belgisiz Zamir)
- «ضمایر پرسشی» (Soru Zamiri)
- «ضمایر انعکاسی» (Dönüşlülük Zamiri)
- «ضمیر وابستگی» (İlgi Zamiri)
ویژگی ضمیرها در زبان ترکی استانبولی
در زبان ترکی تمامی ضمیرها ویژگی‌های منحصربفرد و ویژگی‌های مشترک دارند که در این قسمت ویژگی مشترک بین ضمایر فاعلی در ترکی استانبولی و سایر ضمایر نوشته شده است.
- همه ضمیرها ریشه اسمی دارند.
- می‌توانند جای یک یا چند اسم را بگیرند.
- نقش ضمیرها اهمیت بیشتری نسبت به معنی آنها در جمله دارد.
- جایگزین همیشگی اسم‌ها نمی‌شوند و می‌توان گفت که نقش آنها در جمله کوتاه مدت است.
- به‌طور کلی، می‌توانند تمامی پسوندهایی را دریافت کنند که برای اسم‌ها استفاده می‌شوند.
- ضمیرها هم حالت مفرد دارند و هم حالت جمع.
- می‌توانند در جمله به تنهایی هم استفاده شوند.
- تعداد زیادی از صفت‌ها به عنوان ضمیر در جمله استفاده می‌شوند.
ضمایر فاعلی در ترکی استانبولی
ضمیرهای فاعلی، ضمیرهایی هستند که به‌جای اسامی اشخاص استفاده می‌شوند. این ضمیرها برای جلوگیری از تکرار نام در جمله و پیچیدگی در فهم آنها استفاده می‌شوند. در زبان ترکی استانبولی برای هیچ اسمی جنسیت تعریف نشده است، بنابراین مانند فارسی از ضمیر سوم‌شخص، برای مرد و زن استفاده میشود.
نکته: ضمیرهای «O» و «Onlar» اگر برای غیر از انسان استفاده شوند، ضمیر اشاره محسوب می‌شوند. به مثال‌های زیر، دقت کنید.
Onlar yarın Ankara´ya geri dönecek.
آنها فردا به آنکارا برمی‌گردند.
(در این جمله «Onlar» ضمیر شخصی است.)
∗∗∗
Onlar artık eskidi kullanma.
آنها دیگر کهنه شده‌اند، استفاده نکن.
(در این جمله «Onlar» ضمیر اشاره است.)
∗∗∗
O beni doğum gününe davet etti.
او مرا به تولدش دعوت کرد.
(در این جمله «O» ضمیر شخصی است.)
∗∗∗
O mavi, ben kırmızı seviyorum.
آن آبی است، من قرمز دوست دارم.
(در این جمله «Onlar» ضمیر اشاره است.)
در جدول زیر، ضمایر فاعلی در ترکی استانبولی برای تمامی ضمیرها نوشته شده است. برای بهبود زبان، بهتر است که با ضمیرها جمله‌سازی انجام شود تا در حافظه بلند مدت قرار بگیرد.
| ضمایر فاعلی در ترکی استانبولی | |
| ضمایر به فارسی | ضمایر به ترکی |
| من | Ben |
| تو | Sen |
| او | O |
| ما | Biz |
| شما | Siz |
| آنها | Onlar |
با اضافه کردن پسوندهایی به ضمایر فاعلی (شخصی) می‌توان ضمایر مفعولی، ملکی و مکانی ایجاد کرد. این ضمیرها جزو دسته‌های اصلی ضمایر نیستند چراکه با گرفتن پسوند به ضمیر تبدیل می‌شوند. به عبارت دیگر، نوعی ضمایر فاعلی محسوب می‌شوند. در ادامه، برای درک بهتر این ضمایر فاعلی، مثال‌هایی نوشته شده است.
Ben bir motorsiklete sahibim.
من صاحب موتورسیکلت هستم.
Sen çok uzunsun.
تو خیلی قد بلند هستی.
O futbol oynuyor.
او فوتبال بازی می‌کند.
O bu gece geliyor.
او امشب می‌آید.
Biz partiye gittik.
ما به جشن رفتیم.
Siz tatile gitmelisiniz.
شما باید به مسافرت بروید.
Onlar kaybolmuş.
آنها گم شده‌اند.
O kalemi masadan düşürdü.
او مداد را از روی میز انداخت.
Sizler yarınların umudusunuz.
شما امید فرداهایمان هستید.
Onlarla geçen yaz Bodrum´da görüştüm.
تابستان گذشته با آنها در بدروم (نام شهری در ترکیه) دیدار کردم.
O kitapları raflara yerleştirdi.
او کتاب‌ها را داخل قفسه‌ها جاگذاری کرد.
Bu şiiri sen okuyacaksın.
این شعر را تو قرار است بخوانی.
Siz temiz kalpli insanlarsınız.
شما انسان‌های پاکی هستید.
Onlar ülkemizi düşmanlardan kurtarmıştır.
آنها کشورمان را از دست دشمنان نجات داده‌اند.
Onlar uzayda yalnız yaşıyorlar.
آنها در فضا تنها زندگی می‌کنند.
O zaman ben bir bardak vişne suyu içeyim.
پس من یک لیوان آب‌آلبالو بنوشم.
İstersen ben sana öğretebilirim.
اگر بخواهی من می‌توانم به تو یاد بدهم.
ویژگی‌های ضمایر فاعلی در ترکی استانبولی
ضمایر فاعلی مانند سایر ضمیرها چند ویژگی مهم دارند که در این قسمت آنها را به‌طور کامل شرح می‌دهیم.
- وقتی پسوند جهتی «a / e» به ضمیرهای «Ben» و «Sen» متصل میشود، حروف صدادار آنها دچار تغییر شده و به «Bana» و «Sana» تبدیل می‌شوند.
- ضمایر فاعلی نمی‌توانند پسوندهای ملکی را دریافت کنند، در حالی‌که پسوندهای مضاف‌الیه را دریافت می‌کنند. هم می‌توان آنها را در جمله استفاده کرد و هم می‌توان آنها را حذف کرد. چراکه کلمه بعد از مضاف‌الیه، مضاف است و دارای پسوند است و مفهوم جمله بدون مضاف‌الیه همچنان صحیح است. بنابراین، با حذف آنها ساختار عوض نمی‌شود.
- اگر بخواهیم روی مضاف‌الیه تاکید داشته باشیم، حتما باید در جمله نوشته شود.
- اگر با حذف مضاف‌الیه از جمله، مفهوم آن تغییر کند، در این صورت نباید حذف شود.
- برای جمله‌سازی مؤدبانه و محترمانه، بهتر است که از ضمیر شخصی «Siz» به‌جای ضمیر «Sen» استفاده کنیم.
- می‌توان برای نشان دادن افتخار و اعتماد به خود در انجام کاری، از ضمیر اول‌شخص جمع «Biz» به‌جای ضمیر اول‌شخص مفرد «Ben» استفاده کنیم.
برای درک بهتر این ویژگی‌های ضمایر فاعلی در ترکی استانبولی، به مثال‌های زیر، توجه کنید.
Sana yemek getirdi. Sen aç değil miydin?
برای تو غذا آورد. آیا تو گشنه نیستی؟
واقعا بینهایت از شما خانم شلاله حسن نیاری
بینهایت سپاسگزارم واقعا صادقانه کار میکنید یک استاد تمام عیار و دانا ،
مانا و پایدار باشید.