فرادرسانواع پسوند در ترکی استانبولی — صفر تا صد با مثال
پسوند به هجاها و آواهایی گفته می‌شود که به ریشه کلمه‌ها اضافه شده و برای نشان دادن عملکرد کلمه‌ها یا تولید واژگان جدید استفاده می‌شود. پسوندها نقش مهم و سازنده‌ای در زبان ترکی استانبولی دارند و بدون یادگیری آن‌ها شناخت کامل این زبان امکان‌پذیر نیست. پسوندها در ترکی استانبولی به دو نوع تقسیم می‌شوند که هر کدام شامل دسته‌بندی مختلفی هستند. در این مطلب، انواع پسوند در ترکی استانبولی را گام‌به‌گام به همراه مثال‌های کاربردی بررسی می‌کنیم.
ویژگی‌های انواع پسوند در ترکی استانبولی
پسوندها در ترکی استانبولی دو نقش اصلی را بر عهده دارند. اولین نقش آن‌ها مربوط به تعیین وظیفه کلمه‌ها در جمله است. به این نوع پسوندها «پسوندهای صرفی» (Çekim ekleri) گفته می‌شود. نقش دیگر آن‌ها در استخراج واژگان جدید از اسم‌ها و فعل‌ها است. این نوع پسوندها با نام «پسوندهای ساختاری» (Yapım ekleri) شناخته می‌شوند.
برای ساخت کلمه‌های جدید، امکان اضافه شدن پسوندهای صرفی به انتهای پسوندهای ساختاری وجود دارد اما برعکس این حالت (یعنی اضافه شدن پسوندهای ساختاری به پسوندهای صرفی) به جز در موارد معدود ممکن نیست. هنگام ساخت کلمه جدید، به جز پسوندهای سوالی، تمامی پسوندها به کلمه می‌چسبند. برای درک بهتر این قسمت به دو مثال زیر توجه کنید.
Bu akşam bize geliyor musun?
آیا امشب به خانه ما می‌آیی؟
در مثال بالا، پسوند پرسشی «musun» به صورت جداگانه نوشته شده است. این درحالی است که پسوند حال استمراری در ترکی استانبولی «iyor» به ریشه فعل «gel» چسبیده است.
Sen hergün kahve içer misin?
آیا تو هر روز قهوه می‌خوری؟
در این مثال، پسوند پرسشی «misin» به صورت جداگانه نوشته شده است. درحالی که پسوند زمان گسترده در ترکی استانبولی «er» به ریشه فعل «iç» چسبیده است.
قانون هماهنگی حروف در پسوندهای ترکی استانبولی
در زبان ترکی استانبولی پسوندها، مطابق قانون هماهنگی حروف انتخاب می‌شوند. بنابراین، هنگام اضافه شدن پسوند به واژه باید به آخرین حرف صدادار کلمه توجه کرد که در این حالت با توجه به نوع آخرین حرف صدادار، تغییرات آوایی در پسوند ایجاد می‌شود. به عنوان مثال، در زمان گذشته ساده، با توجه به آخرین حرف صدادار و بی‌صدای کلمه، پسوندهای اختصاصی زمان گذشته در ترکی استانبولی به شکل‌های زیر ظاهر می‌شود.
- «dı / di / du / dü / tı / ti / tu / tü»
پسوندها در ترکی استانبولی بر اساس حرف صدادار کلمه قبل از خود، می‌توانند دو حالت یا چهار حالت داشته باشند. این حالت‌ها در اثر استفاده از انواع حروف صدادار در پسوند ایجاد می‌شوند. در ادامه، به بررسی نحوه انتخاب شکل مناسب پسوند با توجه به کلمه قبل از آن می‌پردازیم.
قوانین پسوندهای دوحالته
حروف صدادار پسوندهای دوحالته می‌تواند یکی از حروف «a» و «e» باشد. به عنوان مثال، پسوندهای منفی‌ساز «ma» و «me» و پسوندهای حالت «dan» و «den» از جمله پسوندهای پرکاربرد دو حالته هستند. در ادامه، قوانین انتخاب هر یک از این حالت‌ها را با مثال شرح می‌دهیم.
- اگر آخرین حرف صدادار کلمه‌ای که پسوند به آن اضافه شده است، یکی از حروف «a / ı / o / u» باشد، پسوند با حرف صدادار «a» برای ساخت کلمه جدید استفاده می‌شود.
Araba + lar + ımız + dan → Arabalarımızdan
از ماشین‌هایمان
Ayakkabı + lar + ımız + dan → Ayakkabılarımızdan
از کفش‌هایمان
در این مثال، با توجه به این‌که حرف صدادار «ı» در پسوند «ımız»، قرار گرفته است، از پسوند «dan» برای ساخت کلمه استفاده می‌شود. این بدین معنا است که هماهنگی مصوت‌ها در پسوندهای اضافه شده نیز با توجه به حرف صدادار پسوند قبلی ادامه می‌یابد.
- اگر آخرین حرف صدادار کلمه‌ای که پسوند به آن اضافه شده است، «e / i / ö / ü» باشد، پسوند با حرف صدادار «e» برای ساخت کلمه جدید استفاده می‌شود.
Şehir + ler + imiz + den → Şehirlerimizden
از شهرهایمان
Ev + ler +imiz + den = Evlerimizden
از خانه‌هایمان
در مثال بالا، با توجه به این‌که «i» آخرین حرف صدادار در پسوند «imiz» است، از پسوند «den» برای ساخت کلمه استفاده شده است.
قوانین پسوندهای چهارحالته
حرف صدادار پسوندهای چهارحالته می‌تواند یکی از حروف «ı / i / u / ü» باشد. به عنوان مثال، پسوندهای سوالی و پسوندهای زمان گذشته نامعین در ترکی استانبولی از جمله پسوندهای مهم چهارحالته هستند. در ادامه، قوانین انتخاب هر یک از این حالت‌ها را بررسی می‌کنیم.
- اگر آخرین حرف صدادار کلمه «a» و «ı» باشد، پسوند، مصوت «ı» به خود می‌گیرد.
Bak + tın + mı → baktın mı?
نگاه کردی؟
Sat + tın + mı → sattın mı?
فروختی؟
در این مثال، انتخاب مصوت «ı» در پسوند «tın»، با توجه به آخرین حرف صدادار کلمه قبل، یعنی «a» در «bak» صورت گرفته است. همچنین مصوت «ı» در پسوند «mı» با توجه به آخرین حرف صدادار کلمه «tın» انتخاب شده است.
- اگر آخرین حرف صدادار کلمه «e» و «i» باشد، پسوند، مصوت «i» به خود می‌گیرد.
Gel + din + mi → geldin mi?
آمدی؟
Git + tin + mi → gittin mi ?
رفتی؟
- اگر آخرین حرف صدادار کلمه «o» و «u» باشد، پسوند، مصوت «u» به خود می‌گیرد.
Sor + dun + mu → sordun mu?
پرسیدی؟
Oku + dun + mu → okudun mu?
خواندی؟
- اگر آخرین حرف صدادار کلمه «ö» و «ü» باشد، پسوند، مصوت «ü» به خود می‌گیرد.
Üzül + dün + mü → Üzüldün mü?
آیا ناراحت شدی؟
ساختار انواع پسوند در ترکی استانبولی
در زبان ترکی استانبولی انواع مختلفی از پسوندها برای بیان حالت، پرسش، زمان، مالکیت و جمع بستن وجود دارند. ترتیب اضافه شدن این پسوندها در اسم‌ها و فعل‌ها متفاوت است. در این بخش، الگوی اضافه شدن این پسوندها را بررسی می‌کنیم.
ترتیب اضافه شدن پسوندها در اسم‌ها
ترتیب قرارگیری پسوندها در اسم‌های ترکی استانبولی به صورت زیر است.
پسوند پرسشی + پسوند حالت + پسوند ملکی + پسوند جمع + اسم
به مثال‌های زیر، دقت کنید.
Sınav bizim kitaplarımızdan mı?
آیا امتحان از کتاب‌های ما است؟
(ترجمه فارسی: آیا امتحان از کتاب‌های ما گرفته می‌شود؟)
Kitap + lar + ımız + dan + mı → kitaplarımızdan mı?
آیا از کتاب‌های ما است؟
Bu çikolata bizim hediyelerimizden mi?
آیا این شکلات از هدیه‌های ما است؟
Hediye + ler + imiz + den + mi → hediyelerimizden mi?
آیا از هدیه‌های ما است؟
ترتیب اضافه شدن پسوندها در افعال
ساختار قرارگیری پسوندها در فعل‌های ترکی استانبولی به صورت زیر است.
شناسه (پسوند شخصی) + پسوند سوالی + پسوند زمان + پسوند منفی + ریشه فعل
مختصر و مفید
بسیار بسیار عالی بود
بسیار عالی
کاش در آموزش زبان ترکی خودمان هم فعالیت کنید???