وظایف اسکرام مستر چیست؟ + مهارت های اسکرام مستر شدن

روش‌شناسی‌های چابک این روزها به محبوبیت فراوانی در تقریبا تمام صنایع جهان دست یافته‌اند. مدل‌های توسعه محصول انعطاف‌پذیرتر - از جمله اسکرام - به شرکت‌ها اجازه داده‌اند که محصولات خود را با سرعتی بیشتر از همیشه روانه بازار کنند که با توجه به چشم‌انداز شدیدا رقابتی بازار امروزی، امری بسیار مهم تلقی می‌شود. به عبارت دیگر، اکنون بیشتر از همیشه نیاز به انعطاف‌پذیری بالاتر احساس می‌شود تا شرکت‌ها بتوانند محصولات باکیفیت را به شکلی سریع به دست مشتریان برسانند و خود را از فشار رقابت در بازار برهانند. در عین حال،‌ برای اینکه بتوان حقیقتا به روش‌شناسی اسکرام پایبند بود، شرکت‌ها نیاز به متخصصی به نام اسکرام مستر دارند. اما وظایف اسکرام مستر چیست، چگونه به رویه‌های داخلی سازمان یاری می‌رساند و ما نیز برای تبدیل شدن به اسکرام مستر به چه مهارت‌هایی نیاز داریم؟

به مطالعه این مقاله ادامه دهید تا همه‌چیز را راجع به وظایف اسکرام مستر توضیح دهیم. اما پیش از اینکه به سراغ هسته اصلی مقاله برویم، لازم است با مبانی اسکرام و همینطور ماهیت اسکرام مستر آشنا شویم.

روش‌شناسی اسکرام چیست؟

اگر بخواهیم خیلی خلاصه بگوییم، روش‌شناسی اسکرام چنین عملکردی دارد: مالک محصول درخواستی را ثبت کرده و سپس تیم توسعه (به رهبری اسکرام مستر)، آن را به اجزای کوچک‌تری به نام اسپرینت در اسکرام تقسیم می‌کند. اسپرینت‌ها برهه‌هایی چندهفته‌ای از توسعه گروهی و آزمایش محصول در محیطی پرسرعت هستند که دائما تکرار می‌شوند و چرخه عمر توسعه محصول را شکل می‌دهند. با استفاده موثر از روش‌شناسی‌های اسکرام چابک، شرکت‌ها می‌توانند طی دو الی چهار هفته،‌ ویژگی‌هایی ملموس برای محصولات خود تدارک ببیند. اسکرام مستر هم در هسته تمام این فرایند ظاهر شده و فعالیت‌های مورد نیاز در پروژه را با اهداف تجاری پیوند می‌زند.

اسکرام مستر کیست؟

اسکرام مستر مسئولیت حصول اطمینان از این را دارد که تیم توسعه اسکرام در حال پیروی از فرایندهای به‌خصوصی است که پیشتر بر سر آن‌ها توافق شده است. یکی از اصلی‌ترین وظایف اسکرام مستر نیز برداشتن موانع و حواس‌پرتی‌ها از پیش روی تیم توسعه است. در این سمت شغلی، شخص نقش رابطی را میان تیم اسکرام و دیگر افراد و تیم‌ها ایفا می‌کند.

اسکرام مستر سمتی است که نقش‌های محدودی را در بر می‌گیرد و در عین حال، تاثیری شگرف روی تمام سازمان می‌گذارد. در عمل اما وظایف اسکرام مستر در پشت صحنه دنبال می‌شوند و او نقشی در فرایند ایده‌پردازی برای محصول یا چیدن استراتژی‌های کلی ندارد. بنابراین داریم راجع به کسی صحبت می‌کنیم که بیشتر به مجرایی میان مالک محصول و تیم توسعه است. با توجه به اینکه فرایندهای مدیریت چابک کاملا بر افراد و مشارکت میان آن‌ها متکی است، اسکرام مستر باید مهارت‌های نرم را با دانش راجع به آخرین ابزارها و روش‌ها پیوند بزند.

در واقع پروژ‌های نرم‌افزاری از انبوهی اجزای مختلف تشکیل شده‌اند و برنامه‌نویسانی که سخت مشغول کدنویسی هستند، گاهی ممکن است اهداف و چشم‌اندازهای کلی‌تر پروژه را از یاد ببرند. اسکرام مستر اما از طرف دیگر نگاهی کلی‌تر به پروژه دارد و به تیم‌ها کمک می‌کند که درکی جامع از پیش‌نیازهای سازمانی و فنی به دست آورند و گرفتار گلوگاه‌های مختلف نشوند. بدین شکل شاهد شکل‌گیری فرهنگ سازمانی منحصر به فردی خواهیم بود که بر مسئولیت‌پذیری تمرکز دارد و به تیم‌ها اجازه می‌دهد کارها را در موعد مقرر به پایان برسانند.

بسیار خب، اکنون به‌خوبی می‌دانیم که اسکرام مستر کیست و چه اهدافی را دنبال می‌کند. بنابراین نوبت آن رسیده که نقش‌ها و وظایف اسکرام مستر را بررسی کنیم.

وظایف اسکرام مستر چیست؟

در این بخش از مقاله، به ۸ مورد از اصلی‌ترین وظایف اسکرام مستر می‌پردازیم. هر اسکرام مستر خوبی از توانایی‌های لازم برای رسیدگی به این وظایف برخوردار است.

۱. پیاده‌سازی فرایندهای مدیریت پروژه یا بهترین رویکردها

اسکرام مستر مسئولیت گرد هم آوردن تیم‌های پروژه،‌ هم‌سو کردن آن‌ها با اهداف سازمانی و همینطور ترسیم چشم‌اندازی واضح برای محصول را برعهده دارد. او ضمنا به تسهیل فرایندهای ارتباطی و تبادل اطلاعات میان گروه‌های بیرون و تیم پروژه می‌پردازد. اسکرام مستر به پایش میزان پیشرفت پروژه مشغول می‌شود، بازخوردهای به موقع ارائه می‌دهد و فرهنگ سازمانی را به سمت چابکی و یادگیری مداوم سوق می‌دهد.

۲. نگه داشتن تمام افراد در مسیر صحیح

اسکرام مستر میزبان جلسات تیمی روزانه‌ای است که در جریان آن‌ها، آخرین به‌روزرسانی‌های مربوط به پیشرفت پروژه را دریافت می‌کند، به سراغ موانع بالقوه می‌رود و از باقی ماندن پروژه در مسیر صحیح اطمینان می‌یابد. او ضمنا جلسات مداوم دیگری نیز برای ارائه آخرین اخبار به ذینفعان پروژه برگزار می‌کند. در غایی‌ترین حالت، یکی از وظایف اسکرام مستر حصول اطمینان از این است که تیم‌ها به زمان‌بندی‌ها پایبند باقی مانده و به نتایجی مطلوب دست می‌یابند.

۳. پیاده‌سازی رویکردهای مهندسی چابک

برای بهبود هرچه بیشتر بهینگی، اسکرام مستر تیم خود را به بهره‌گیری از «یکپارچه‌سازی پیوسته» (Continuous Integration یا به اختصار CI) و همینطور اتوماسیون ترغیب می‌کند. با استفاده از ابزارهای CI، توسعه‌دهندگان می‌توانند بلوک‌های کد را به صورت مداوم در مخزنی مرکزی یکپارچه‌سازی کنند و از طریق آن، بیلدهای خودکار به دست آورده و به صورت مدوم به تست کارکرد محصول مشغول شوند. این رویکرد تکرارشونده از میزان ریسک‌پذیری، زمان و تلاش مورد نیاز در روش‌های توسعه سنتی‌تر می‌کاهد.

برای مثال اگر باگی در یکی از بیلدهای محصول پیدا شود، می‌توان در اسپرینت بعدی به سرعت آن را از میان برداشت. یک تکنیک دیگر که اسکرام مسترها به پیاده‌سازی آن می‌پردازند، «برنامه‌نویسی زوجی» نام دارد که از دو توسعه‌دهنده می‌خواهد به صورت همزمان و روی یک ورک‌استیشن به مشارکت با یکدیگر مشغول شوند. این رویکردها در کنار یکدیگر منجر به کاهش مدت‌زمان مورد نیاز برای توسعه و بهبود معماری و کیفیت محصول می‌شوند.

۴. مربی‌گری برای اعضای تیم

اسکرام مستر گاهی نقش مربی را نیز برای تیم توسعه و همینطور مالک محصول ایفا می‌کند. یکی از اصلی‌ترین وظایف او، حصول اطمینان از این است که اعضای تیم به خوبی فرایندهای چابک را درک می‌کنند، از نقش به‌خصوص خود باخبر هستند و به شکلی متعهدانه روی پروژه کار می‌کنند. درست مانند یک مربی واقعی، اسکرام مستر باید مطمئن شود که تیم‌ها قادر به ساماندهی به فرایندهای درونی هستند. او ضمنا به صورت مداوم به دنبال راه‌هایی برای بهبود عملکرد و بهره‌وری می‌گردد.

۵. میزبانی جلسات روزانه

اسکرام مستر با برگزاری جلسات روزانه، جلسات برنامه‌ریزی اسپرینت، جلسات بررسی اسپرینت و مواردی از این دست، تیم را سامان داده و در مسیر درست نگه می‌دارد. در این جلسات کوتاه، تیم‌ها به صحبت راجع به دستاوردهای خود، کارهایی که قرار است در همان روز انجام دهند و همینطور موانع بالقوه بر سر راه وظایف خود صحبت می‌کنند. این یکی از وظایف اسکرام مستر است که مطمئن شود تمام اعضای تیم - حتی نیروهای دورکار - در این جلسات حاضر شده و مشغول به مشارکت می‌شوند.

۶. یاری رساندن به مالک محصول در مدیریت بک لاگ

بک لاگ محصول را می‌توان لیستی از وظایف توصیف کرد که تیم باید به آن‌ها رسیدگی کند. این وظیفه مالک محصول است که بک‌لاگ محصول را ساخته و به آن رسیدگی کند، بک‌لاگی که دائما براساس وضعیت کنونی کارها و پیش‌نیازهای توسعه، دچار تغییر می‌شود. اسکرام مستر با استفاده از اطلاعاتی که حین جلسات مختلف به دست می‌آورد، به مالک محصول در رسیدگی به بک‌لاگ یاری می‌رساند. آن‌ها برای برگزاری جلسات بازنگری برنامه‌ریزی و کارهایی که باید روی «داستان‌های کاربر» (User Stories) انجام شوند را اولویت‌بندی می‌کنند.

۷. از میان برداشتن موانع

همان‌طور که تا این لحظه متوجه شدیم، یکی از اصلی‌ترین وظایف اسکرام مستر، متمرکز نگه داشتن اعضای تیم روی کارهایی است که باید در هر برهه توسعه به انجام برساند. به همین خاطر، او باید هرگونه حواس‌پرتی یا مانع که فرایند پیشرفت تیم را دچار مشکل می‌کند، از میان بردارد. برای مثال اگر اعضای تیم به شرکت در جلساتی غیر ضروری و طولانی مجبور شوند، چنین اتفاقی به روند پیشرفت کارها آسیب می‌زند. اسکرام مستر می‌تواند به هماهنگی با برگزارکنندگان جلسات مشغول شود تا فقط آن دسته از اعضای تیم که حضورشان ضروری است، وارد هر جلسه شوند.

۸. آموزش دادن قواعد و رویکردهای اسکرام

اسکرام مستر کسی است که دانشی عمیق راجع به رویکردها و فرایندهای کلیدی اسکرام دارد. بنابراین او نقش استادی را برعهده دارد که آشناسازی نیروهای تازه‌وارد و اعضای تیم را با موارد گوناگون، تسهیل می‌کند. اسکرام مستر به اعضای جدید تیم در درک ابعاد و چشم‌انداز محصول یاری رسانده و مطمئن می‌شود که سرعت پیشرفت امور کاهش نیابد. این وظیفه اوست که تیم را با رویکردها و قواعد اسکرام آشنا سازد و آن‌ها را در مسیر درست نگه دارد.

نقش‌های اسکرام مستر

نقش اسکرام مستر، پشتیبانی از مالکان محصول و سازمان در ابعاد زیر است:

• یافتن روش‌های مدیریت بهینه و موثر بک لاگ محصول
• کمک به انتقال مفاهیم مد نظر مالک محصول به تیم پروژه
• سازمان‌دهی و بهینه‌سازی بک‌لاگ محصول
• سازمان‌دهی رویدادهای اسکرام
• هدایت و مربی‌‌گری در فرایند پیاده‌سازی رویکردهای اسکرام
• برنامه‌ریزی برای پیاده‌سازی رویکردهای اسکرام
• پیاده‌سازی تغییرات و برداشتن گام‌های لازم برای افزایش بهره‌وری تیم
• مشارکت با سایر اسکرام مسترها برای بهبود بهره‌وری روش‌شناسی‌ها

اکنون که نقش‌ها و وظایف اسکرام مستر آشنا شده‌اید، لازم است درکی کلی از ویژگی‌های او نیز به دست آورید تا در مسیر تبدیل شدن به اسکرام مستر قرار بگیرید.

فیلم آموزش اسکرام برای مدیریت چابک فرایند توسعه اپلیکیشن های وب و موبایل در فرادرس

کلیک کنید

ویژگی‌های یک اسکرام مستر حرفه‌ای

برای تبدیل شدن به یک اسکرام مستر حرفه‌ای، لازم است پیش‌نیازهای زیر را از خود به نمایش بگذارید.

• اثرگذاری: اسکرام مستر کسی است که رهبری تیم‌های مختلفی که روی یک پروژه کار می‌کنند را برعهده می‌گیرد تا بتوان به اهداف و دستاوردهای به‌خصوصی رسید. او باید قادر به اثرگذاری روی گروه‌های مختلف و ذینفعان پروژه در سطح سازمانی باشد و به هر شکل ممکن، پتانسیل‌ها را افزایش دهد. به عنوان رهبر تیم، اسکرام مستر نقش پلی را میان مفاهیم زیرین پروژه و کارهایی که باید برای اتمام آن به انجام رساند را ایفا می‌کند. در نتیجه، اسکرام مستر باید از مهارت‌های رهبری و ارتباط سازمانی قابل توجه برخوردار باشد.
• مشارکت: اسکرام مستر یک حلقه ارتباطی مهم میان مالک محصول و تیم‌های پروژه است. درحالی که مالک محصول ابتکارهای کلی را به پیش می‌راند، اسکرام مستر به پرورش تیم توسعه مشغول می‌شود. مشارکت موثر میان اسکرام مستر و مالک محصول، در غایی‌ترین حالت به تولید محصولی موفق منجر خواهد شد که با پیش‌نیازهای سازمان سازگار است. یک اسکرام مستر حرفه‌ای باید قادر به یافتن راه‌های خلاقانه برای افزایش سازمان‌دهی، مشارکت و بهره‌وری باشد تا محصول به همان چیزی تبدیل شود که کسب‌وکار نیاز دارد.
• مشاهده‌گری: اسکرام مستر را نمی‌توان یک «مدیر» به حساب آورد. او در واقع یکی از اعضای تیم و تسهیل‌کننده امور مختلف است. او باید شنونده خوبی باشد و در تمامی مراحل کار، به چالش‌هایی که برای تیم مشکل‌ساز شده‌اند توجه نشان دهد. اسکرام مستر ضمنا باید مشاهده‌گر باشد و به فعالیت‌های روزمره تیم‌ها توجه نشان دهد تا ذهنیتی شفاف راجع به نقش‌های اعضای مختلف و مشارکت آن‌ها در جلسات اسپرینت به دست آورد.
• کارشناسی: گذشته از برطرف‌سازی مشکلات و رسیدگی به امور مختلف، اسکرام مستر باید به شکلی فعالانه از بروز مشکلات بالقوه جلوگیری کند. چنین کاری نیازمند دانشی عمیق راجع به محصول و فرایندهای توسعه آن خواهد بود. تجارب پیشین اسکرام مستر باعث می‌شوند که تیم از موانع و چالش‌های مختلف اجتناب کند. او ضمنا باید با روش‌شناسی‌های مختلف چابک مانند XP، ناب (Lean) و کانبان آشنا باشد و آن‌ها را به درستی به کار ببندد.

جمع‌بندی وظایف اسکرام مستر

با توجه به اینکه اسکرام مسترها گستره وسیعی از مهارت‌ها و تخصص‌ها را با خود به همراه می‌آورند، جایگاهی مهم در هر سازمان مدرنی دارند. اما در غایی‌ترین حالت، وظایف اسکرام مستر را می‌توان در پیاده‌سازی روش‌های چابک برای دستیابی به بهره‌وری، بهینگی و کیفیت بالاتر در روند توسعه محصول خلاصه کرد. اسکرام مستر نقش و مسئولیت‌هایی بسیار مهم را برعهده می‌گیرد و اگر به فکر ورود به این حوزه افتاده‌اید، لازم است دوره‌های آموزشی گوناگون را پشت سر گذاشته و گواهی‌های معتبر مانند Agile Scrum Master (یا به اختصار ASM) را به دست آورید.

پاسخ به چند پرسش راجع به نقش و وظایف اسکرام مستر

در بخش پایانی این مقاله، به سراغ برخی از رایج‌ترین پرسش‌های کاربران راجع به اسکرام مستر رفته و به آن‌ها پاسخ می‌دهیم.

چرا تیم‌های اسکرام به اسکرام مستر نیاز دارند؟

نقش اسکرام مستر در تیم توسعه بدان خاطر ضروری است که او به حصول اطمینان از این می‌پردازد که تیم در حال پیروی از فرایندهای صحیح اسکرام باشد. در بنیادین‌ترین سطح، دسترسی به اسکرام مستر در تیم باعث می‌شود که بتوان از او به عنوان مربی، استاد و تسهیل‌کننده امور در تیم بهره گرفت. در واقع به همین خاطر است که اسکرام مسترها معمولا به عنوان مشاور استخدام می‌شوند و نه کارمندانی تمام‌وقت. برخی مدیران می‌گویند که در طولانی‌مدت نیازی به حضور اسکرام مستر در سازمان نیست، اما حقیقت این‌ست که گرچه برخی فرایندها در طول زمان دچار تغییر می‌شوند،‌ اما اهمیت کار اسکرام مستر به قوت خود باقی می‌ماند.