انواع وابسته های پیشین – توضیح کامل به زبان ساده

«وابسته‌های پیشین» کلمه‌هایی هستند که در گروه‌های اسمی، قبل از هسته گروه می‌آیند و به آن وابسته می‌شوند. انواع وابسته های پیشین شامل این مواردند: «صفت پرسشی»، «صفت اشاره»، «صفت تعجبی»، «صفت شمارشی»، «صفت برترین یا عالی»، «صفت مبهم»، «شاخص» و «یک» نکره. در بخش‌های بعدی این مطلب از مجله فرادرس، در عین حال که انواع وابسته های پیشین را معرفی می‌کنیم، کاربرد آن‌ها را با مثال‌های متنوع نشان می‌دهیم. در بخش پایانی این مطلب، تمرین‌هایی را برای یادگیری بهتر وابسته‌های پیشین، به مخاطبان ارائه می‌کنیم.

انواع وابسته های پیشین

به کلمه‌هایی که قبل از هسته گروه‌ اسمی می‌آیند و ضمن وابسته شدن به آن، توضیح بیشتری را در مورد هسته گروه بیان می‌کنند، «وابسته پیشین» گفته می‌شود. وابسته‌های پیشین به ۷ دسته تقسیم می‌شوند.

انواع وابسته های پیشین را می‌توانید با مشاهده فیلم آموزش درس فارسی پایه هشتم فرادرس به‌طور کامل یاد بگیرید. برای دسترسی به این فیلم آموزشی، روی لینک زیر کلیک کنید.

در جدول زیر، تمامی وابسته‌های پیشین را با مثال نشان داده‌ایم.

البته برای اینکه صفت‌های پرسشی و کاربرد آن‌ها را بهتر درک کنید، لازم است کمی با ساختار گروه‌های اسمی آشنا باشید. ساختار کلی گروه‌های اسمی و اجزای آن‌ها را در کادر زیر نشان داده‌ایم.

همان‌طور که در کادر زیر مشاهده می‌کنید، وابسته‌های پیشین، قبل از هسته گروه قرار می‌گیرند. توجه داشته باشید که حضور وابسته‌ها، از جمله وابسته‌های پیشین، در گروه‌های اسمی الزامی نیست. بسیاری از گروه‌های اسمی را می‌توان بدون هیچ وابسته پیشین یا پسینی تشکیل داد. (مانند «کلاس» در جمله «در کلاس بودم.»)

تا اینجا به‌طور کلی با انواع وابسته های پیشین آشنا شدید. در بخش‌های بعدی، هر کدام از این وابسته‌ها را به‌طور جداگانه و با جزئیات بیشتری یاد می‌گیرید.

صفت پرسشی

«صفت‌های پرسشی» برای سؤال کردن در مورد چگونگی، مقدار و نوع هسته گروه اسمی به کار می‌‌روند. صفت‌های پرسشی، در واقع کلمه‌های پرسشی هستند که هم در جمله‌های سؤالی و هم در جمله‌های خبری به کار می‌روند.

در جدول زیر، به برخی از پرکاربردترین صفت‌های پرسشی اشاره کرده‌ایم و آن‌ها را با مثال نشان داده‌یم.

نکته: بعد از صفت‌های پرسشی، حتماً نوعی اسم، ضمیر یا صفت جانشین اسم به‌عنوان هسته گروه اسمی قرار می‌گیرد. در صورتی که این صفت‌ها به‌تنهایی و بدون اسم بیایند، دیگر صفت پرسشی نیستند. بلکه نوعی ضمیر پرسشی محسوب می‌شوند.

کاربرد صفت پرسشی

صفت‌های پرسشی تنوع و کاربردهای زیادی دارند. در این بخش، صفت‌های پرسشی را بر اساس کاربرد آن‌ها معرفی و دسته‌بندی می‌کنیم.

نکته: «هیچ» معمولاً به‌عنوان صفت مبهم به کار می‌رود اما در برخی از مواقع می‌توان از آن به‌عنوان صفت شمارشی هم استفاده کرد. مانند «هیچ دانش‌آموزی این درس را خوانده است؟»

صفت اشاره

«صفت‌های اشاره» کلمه‌هایی هستند که با استفاده از آن‌ها به پدیده‌های دور یا نزدیک اشاره می‌کنیم. این کلمه‌ها در واقع برای اشاره کردن به هسته گروه اسمی به کار می‌روند و همواره قبل از هسته قرار می‌‌گیرند.

«این» و «آن» از پرکاربردترین صفت‌های اشاره فارسی هستند. سایر صفت‌های اشاره از ترکیب همین کلمه‌ها با کلمه‌های دیگر به وجود آمده‌اند.

در جدول زیر، برخی از رایج‌ترین صفت‌های اشاره فارسی را با مثال مشخص کرده‌ایم.

در مورد صفت‌های اشاره به نکته‌‌های زیر توجه داشته باشید.

• صفت‌های اشاره همواره به صورت مفرد به کار می‌روند. اگر صفت‌های اشاره به صورت جمع بیایند، دیگر صفت اشاره نیستند، بلکه ضمیر اشاره به شمار می‌آیند.
• بعد از صفت‌های اشاره حتماً یک اسم، ضمیر یا صفت جانشین اسم باید حضور داشته باشد. اگر بعد از صفت اشاره از هیچ اسمی استفاده نشده باشد، این کلمه دیگر صفت اشاره نیست، بلکه ضمیر اشاره محسوب می‌شود.

برای اینکه صفت اشاره و نحوه کاربرد آن را بهتر یاد بگیرید، توصیه می‌کنیم به فیلم آموزش درس فارسی پایه هشتم فرادرس مراجعه کنید.

معنای صفت اشاره

اگرچه صفت‌های اشاره همگی برای اشاره کردن به هسته گروه اسمی به کار می‌روند اما از نظر معنا و کاربرد، تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند. در این بخش، معانی متنوع این صفت‌ها را توضیح می‌دهیم.

• صفت‌های اشاره اگر به‌تنهایی به کار بروند، صرفاً بر مفهوم اشاره تأکید دارند. (مانند: این خبر را شنیده بودم.)
• اگر ابتدای آن‌ها، تکواژ «هم» قرار داشته باشد (همان، همچنین و...) مفهموم تأکید و اشاره را به‌طور همزمان نشان می‌دهند. (مانند: همین خبر را قبلاً شنیده بودم.)
• اگر دارای تکواژهای «چون»، «گونه»، «طور» و «سان» باشند، بر مفهوم اشاره و تشبیه دلالت دارند. (مانند: چنین خبرهایی را قبلاً هم شنیده بودم.)
• «این‌چنین»، «آنچنان» بر مفاهیم اشاره، تأکید و تشبیه دلالت می‌کنند.

صفت تعجبی

«صفت‌های تعجبی» قبل از هسته گروه اسمی قرار می‌گیرند و نشان‌دهنده تعجب گوینده یا نویسنده از مقدار یا چگونگی هسته گروه هستند. «چه» و «عجب» بیش از سایر صفت‌های تعجبی در زبان فارسی به کار می‌روند.

برای اینکه صفت‌های تعجبی و کاربرد آن‌ها را بهتر یاد بگیرید، به مثال‌های زیر دقت کنید.

در این مثال‌ها، «چه» و «عجب» به‌عنوان صفت تعجبی به کار رفته‌اند. اولی به کلمه «خانه» وابسته شده است و دومی نیز به‌عنوان وابسته «منظره» آمده است.

در مورد صفت‌های تعجبی لازم است به نکته‌های زیر نیز توجه داشته باشید.

• بعد از صفت‌های تعجبی لزوماً از یک اسم، ضمیر یا صفت جانشین اسم به‌عنوان هسته گروه استفاده می‌شود. چنانچه این صفت‌ها به‌تنهایی به کار بروند و بعد از آن‌ها هیچ اسم یا ضمیری نباشد، دیگر صفت تعجبی نیستند، بلکه ضمیر تعجبی محسوب می‌‌شوند.
• یکی از نشانه‌های وجود صفت تعجبی در گروه اسمی یا در جمله این است که معمولاً انتهای جمله یا گروه از علامت تعجب (!) استفاده می‌شود.

صفت شمارشی

اعدادی که قبل یا بعد از هسته گروه اسمی می‌آیند و تعداد یا ترتیب آن را نشان می‌دهد، «صفت شمارشی» نامیده می‌شوند. تمامی اعداد به دو دسته زیر تقسیم می‌شوند.

• اعداد اصلی: از این اعداد برای شمارش استفاده می‌شود. مانند: یک، دو، پنجاه، صد و سی‌ و‌ سه، دو میلیون و... .
• اعداد شمارشی: با اضافه شدن پسوندهای «ـُ م» و «ـُ مین» به انتهای اعداد اصلی ساخته می‌شوند. از بین اعداد ترتیبی، فقط اعدادی که با پسوند «ـُ مین» ساخته شده باشند، به‌عنوان وابسته پیشین به کار می‌روند. مانند: دومین، بیست و سومین، صدمین و...

مثال‌هایی از صفت‌های پرسشی را در کادر زیر نشان داده‌ایم.

«چهار سال» و «چهارمین سال» هر دو نوعی گروه اسمی هستند. در هر دو گروه نیز «سال» به‌عنوان هسته به کار رفته است. «چهار» به‌عنوان عدد اصلی و «چهارمین» به‌عنوان عدد ترتیبی در جایگاه وابسته پیشین این گروه‌ها آمده‌ا‌ند.

برای یادگیری بهتر صفت‌های شمارشی، به نکته‌های زیر توجه کنید.

• اعداد، چه اصلی و چه شمارشی، معمولاً جمع بسته نمی‌شوند. اگر این اعداد با نشانه جمع بیایند، دیگر صفت نیستند، بلکه نوعی ضمیر به شمار می‌آیند.
• اعداد ده، صد، هزار، ده‌هزار و...، گاهی برای نشان دادن کثرت و تأکید، جمع بسته می‌شوند. مانند: ده‌ها، هزاران، صدها و... .
• اسم‌هایی که قبل از آن‌ها، صفت شمارشی بیاید، به صورت مفرد به کار می‌روند و جمع بسته نمی‌شوند.
• بعد از صفت‌های شمارشی باید یک اسم، ضمیر یا صفت جانشین اسم قرار داشته باشد. چنانچه این صفت‌ها به‌تنهایی و بدون اسم بیایند، دیگر صفت نیستند، بلکه نوعی ضمیر به حساب می‌آیند.
• هرگاه در گروه اسمی از صفت شمارشی استفاده شود، ممکن است انتهای هسته گروه، علامت «ی» قرار بگیرد. مانند «دو سالی را آنجا بودم.»
• می‌دانیم آن دسته از صفت‌های ترتیبی که با پسوند «ـُ م» ساخته می‌شوند، به‌عنوان وابسته پسین به کار می‌روند، نه وابسته پیشین. گاهی پسوند «ـُ م» از انتهای این کلمه‌ها حذف می‌شود و این اعداد کاملاً به صفت‌‌های شمارشی اصلی شبیه می‌شوند. مانند «کلاس دو» به‌جای «کلاس دوم».
• اعداد «اولین» و «نخستین» اگرچه پسوند «ـُ مین» ندارند اما به‌عنوان صفت شمارشی به کار می‌روند و در جایگاه وابسته پیشین قرار می‌گیرند.

کاربرد صفت شمارشی را می‌توانید با مشاهده فیلم آموزش فارسی پایه نهم فرادرس به‌طور کامل یاد بگیرید.

صفت شمارشی کسری

علاوه‌بر صفت‌های شمارشی اصلی و ترتیبی، صفت‌های شمارشی کسری نیز به‌عنوان وابسته پیشین به کار می‌روند. این صفت‌ها معمولاً از ترکیب یک صفت شمارشی اصلی با یک صفت شمارشی ترتیبی ساخته می‌شوند. مانند: سه‌پنجم، دو‌چهارم و... .

در صفت‌های شمارشی کسری، جزء اول، صورت کسر است که به صورت عدد اصلی می‌آید. جزء دوم نیز مخرج کسر است که به شکل عدد ترتیبی نشان داده می‌‌شود.

مثالی از کاربرد صفت‌های شمارشی کسری را در کادر زیر نشان داده‌ایم.

«چهارپنجم» نوعی صفت شمارشی کسری است که قبل از هسته (زمین) قرار گرفته است و توضیح بیشتری را در مورد آن بیان می‌کند.

ممیز

به آن دسته از واحدهای اندازه‌گیری که بین صفت شمارشی و هسته گروه اسمی قرار می‌گیرند، «مُمَیِّز» گفته می‌‌شود. ممیزها وابسته پیشین به شمار نمی‌‌روند و در واقع وابسته وابسته به شمار می‌آیند.

به عبارت دیگر، ممیزها وابسته صفت‌های شمارشی هستند و صفت‌های شمارشی نیز خود وابسته هسته گروه اسمی می‌شوند. به همین خاطر، به ممیزها وابسته وابسته گفته می‌‌شود.

ممیزها معمولاً بعد از صفت‌های شمارشی اصلی می‌آیند اما گاهی بعد از صفت‌های شمارشی ترتیبی نیز قرار می‌گیرند.

در جدول زیر به برخی از ممیزهای رایج در زبان فارسی اشاره کرده‌ایم و برای هر کدام نیز مثالی را ارائه کرده‌ایم.

نکته: ممیزها گاهی به‌عنوان وابسته صفت مبهم نیز به کار می‌روند. مانند «چند تخته فرش دستباف».

صفت برترین یا عالی

به صفت‌هایی که برترین بودن هسته گروه اسمی را در مقایسه با پدیده‌های دیگر نشان می‌دهند، «صفت عالی» یا «صفت برترین» گفته می‌‌شود. این صفت‌ها با استفاده از پسوند «ترین» ساخته می‌شوند و معمولاً قبل از هسته گروه اسمی قرار می‌گیرند.

در جدول زیر، مثال‌هایی از صفت‌های عالی یا برتر را نشان داده‌ایم.

در مورد صفت‌های عالی و کاربرد آن‌ها به نکته‌های زیر دقت کنید.

• گاهی صفت‌های عالی، بعد از هسته گروه قرار می‌گیرند. در این صورت، وابسته پسین به شمار می‌آیند، نه وابسته پیشین. در این حالت، نوعی ترکیب وصفی ساخته می‌شود. (مانند: انسانِ برترین)
• معمولاً بین صفت عالی و هسته گروه اسمی از کسره اضافه (ـِ) استفاده نمی‌شود. در این حالت، هسته گروه اسمی به صورت مفرد می‌آید. (مانند: نازک‌ترین پارچه)
• هرگاه صفت عالی قبل از هسته و بدون کسره اضافه بیاید، نوعی ترکیب وصفی مقلوب ساخته می‌شود. (مانند: کوتاه‌ترین داستان)
• در برخی مواقع، ممکن است بین صفت عالی و هسته گروه اسمی از کسره اضافه نیز استفاده شود. در این حالت، هسته گروه اسمی به صورت جمع به کار می‌رود. (مانند: بهترینِ بندگان)
• اگر صفت عالی با کسره به هسته گروه اضافه بشود، این دو کلمه نوعی ترکیب اضافی را تشکیل می‌دهند. (مانند: برترینِ آثار)
• برخی از صفت‌های عالی، پسوند «ترین» ندارند. مانند: بِه (بهترین)، بیش (بیشترین) و... .

صفت مبهم

به صفت‌هایی که قبل از هسته گروه اسمی می‌آیند و نوع، مقدار یا چگونگی هسته گروه را به صورت مبهم نشان می‌دهند، «صفت مبهم» گفته می‌شود. در جدول زیر، برخی از صفت‌های مبهم پرکاربرد را نشان داده‌ایم.

با توجه به نکته‌های زیر، صفت‌های مبهم و کاربرد آن‌ها را بهتر می‌آموزید. البته در فیلم آموزش ادبیات فارسی پایه یازدهم فرادرس نیز نکته‌های مهمی در مورد صفت مبهم بیان شده است.

• «هیچ» و «چند» علاوه‌بر اینکه صفت مبهم هستند، به‌عنوان صفت شمارشی هم به کار می‌روند.
• بعد از صفت‌های مبهم حتماً باید از یک اسم، صفت جانشین اسم یا ضمیر، به‌عنوان هسته استفاده شود. چنانچه صفت‌های مبهم به‌تنهایی بیایند و بعد از آن‌ها، اسم یا ضمیر به کار نرود، دیگر صفت مبهم نیستند. بلکه ضمیر مبهم به شمار می‌آیند.

شاخص

«شاخص‌ها» همان لقب‌ها و عناوینی هستند که پیش از هسته گروه اسمی قرار می‌گیرند و به آن وابسته می‌شوند. معمولاً بین شاخص و هسته گروه اسمی از هیچ نشانه‌ای استفاده نمی‌شود.

در جدول زیر، برخی از شاخص‌های رایج فارسی و مثال‌هایی از آن‌ها را نشان داده‌ایم.

در مطلب زیر از مجله فرادرس، شاخص‌ها و نحوه کاربرد آن‌ها را مورد بحث و بررسی قرار داده‌ایم.

یک نکره

در زبان فارسی برای نشان دادن ناشناس و نکره بودن اسم‌ها از علامت‌های «ی» و «یک» استفاده می‌‌شود. گاهی نیز هر دوی این نشانه‌ها به‌طور همزمان به کار می‌روند.

نشانه نکره «یک» قبل از اسم نکره قرار می‌‌گیرد، بنابراین وابسته پیشین آن به شمار می‌آید. برعکس، نشانه نکره «ی» بعد از اسم می‌آید و وابسته پسین آن محسوب می‌شود.

در ادامه، مثالی از «یک» نکره را در گروه اسمی نشان می‌دهیم.

گوینده یا نویسنده جمله زیر، به دفتری اشاره کرده است که برای خود یا مخاطبش ناشناس است. به همین خاطر آن را با نشانه‌های نکره «یک» و «ی» آورده است.

همانطور که مشاهده می‌کنید، «یک» به‌عنوان وابسته پیشین و قبل از هسته گروه اسمی (دفتر) قرار دارد. در حالی که «ی» به‌عنوان وابسته پسین و بعد از هسته آمده است.

تفاوت یک نکره با صفت شمارشی

در بخش‌های قبلی به صفت‌های شمارشی اشاره کردیم و گفتیم که اعداد اصلی، مانند «یک»، اگر قبل از هسته گروه بیایند، آن‌ها را به‌عنوان وابسته پیشین در نظر می‌گیریم.

از سوی دیگر، «یک» به‌عنوان نشانه نکره نیز به کار می‌رود. با این اوصاف، چطور می‌توان تشخیص داد که «یک» به‌عنوان صفت شمارشی به کار رفته است یا نشانه نکره بودن هسته گروه اسمی است؟ در بخش حاضر، به این سؤال پاسخ می‌دهیم.

هرگاه با گروهی اسمی‌ای مواجه شدید که در آن از «یک» استفاده شده بود، به‌جای «یک» عدد دیگری را قرار بدهید. مثلاً اعداد «دو»، «سه» و... را به‌جای آن قرار بدهید.

اگر نتیجه آن معنادار بود، می‌توانید مطمئن باشید که «یک» در آن گروه، نقش صفت شمارشی را به عهده داشته است. در صورتی که نتیجه آن معنادار نبود و گروه اسمی مورد نظر بی‌معنا شد، به این معناست که «یک» در آن گروه، نوعی نشانه نکره بوده است. برای روشن‌تر شدن این نکته، به مثال‌های زیر توجه کنید.

در مثال اول، اگر به‌جای «یک»، عدد دیگری را بگذارید، نتیجه آن معنادار خواهد بود. (دو خانه خریدم.) بنابراین، «یک» در این مثال به‌عنوان صفت شمارشی آمده است.

در مثال دوم، چنانچه به‌جای «یک»، عدد دیگری را بگذارید، جمله بی‌معنا می‌شود. (دو خانه‌ای خریدم که نگو!) به همین خاطر، نتیجه می‌گیریم که «یک» در این جمله، به‌عنوان نشانه نکره به کار رفته است.

مثال وابسته های پیشین

در این بخش، مثال‌هایی از انواع وابسته‌ های پیشین را ارائه کرده‌ایم تا با بررسی آن‌ها، کاربرد این نوع از وابسته‌ها را بهتر و بیشتر بیاموزید.

در صورتی که بخواهید به مثال‌های بیشتری از وابسته‌های پیشین دسترسی داشته باشید، توصیه می‌کنیم به فیلم آموزشی فارسی پایه نهم فرادرس مراجعه کنید.

با کلیک روی لینک زیر به این فیلم آموزشی دسترسی خواهید داشت.

مثال اول برای وابسته های پیشین

در مثال زیر، نوعی گروه اسمی را مشاهده می‌کنید. هر کدام از اجزای این گروه را در ادامه نشان داده‌ایم.

• چند: وابسته پیشین (صفت مبهم)
• فروند: وابسته وابسته (ممیز)
• بالگرد: هسته گروه اسمی

مثال دوم برای وابسته های پیشین

در گروه اسمی زیر، هم از وابسته پیشین و هم از وابسته پسین استفاده شده است. هسته و نوع وابسته‌های این گروه را در ادامه مشخص کرده‌ایم.

• همه: وابسته پیشین (صفت مبهم)
• این: وابسته پیشین (صفت اشاره)
• زمین‌: هسته گروه اسمی
• ها: وابسته پسین (نشانه جمع)
• بایر: وابسته پسین (صفت بیانی)

مثال سوم برای وابسته های پیشین

گروه اسمی زیر از شش بخش تشکیل شده است. هر کدام از اجزای آن را در ادامه نشان داده‌ایم.

• چه: وابسته پیشین (صفت تعجبی)
• رود: هسته گروه اسمی
• ها: وابسته پسین (نشانه جمع)
• خروشان: وابسته پسین (صفت بیانی)
• ی: وابسته پسین (نشانه نکره)

مثال چهارم برای وابسته های پیشین

در ادامه، اجزای تشکیل‌دهنده گروه زیر را مشخص کرده‌ایم.

• نخستین: وابسته پیشین (صفت شمارشی)
• درس: هسته گروه اسمی

همان‌طور که مشاهده می‌کنید، در این مثال، بین وابسته پیشین و هسته گروه، از کسره اضافی استفاده نشده است. در واقع، وابسته پیشین بدون هیچ نشانه‌ای قبل از هسته قرار گرفته است.

مثال پنجم برای وابسته های پیشین

یک هسته و دو وابسته، گروه اسمی زیر را تشکیل داده‌اند. اجزای این گروه را در ادامه نشان داده‌ایم.

• طولانی‌ترین: وابسته پیشین (صفت عالی)
• شب: هسته گروه اسمی
• سال: وابسته پسین (مضاف‌الیه)

برای یادگیری بهتر کاربرد مضاف و مضاف‌الیه، مشاهده فیلم آموزش رایگان مضاف و مضاف‌الیه در فارسی فرادرس را توصیه می‌کنیم.

مثال ششم برای وابسته های پیشین

در ادامه، تمامی اجزای گروه اسمی زیر و نوع آن‌ها را مشخص کرده‌ایم.

• دو‌سوم: وابسته پیشین (صفت شمارشی کسری)
• همه: وابسته پیشین (صفت مبهم)
• دانش‌آموز: هسته گروه اسمی
• ان: وابسته پسین (نشانه جمع)

مثال هفتم برای وابسته های پیشین

چهار اسم و صفت در کنار هم قرار گرفته‌اند و گروه اسمی زیر را تشکیل داده‌اند. هر کدام از آن‌ها را در ادامه مشخص کرده‌ایم.

• سیزده: وابسته پیشین (صفت شمارشی اصلی)
• مجلد: وابسته وابسته (ممیز)
• این: وابسته پیشین (صفت اشاره)
• کتاب: هسته گروه اسمی

مثال هشتم برای وابسته های پیشین

گروه اسمی زیر فقط با یک هسته و وابسته ساخته شده است. اجزای این گروه را در ادامه مشخص کرده‌ایم.

• سرهنگ: شاخص
• قربانی: هسته گروه اسمی

در این مثال، شاخص بدون هیچ نشانه‌ای، قبل از گروه اسمی قرار گرفته است و به آن وابسته شده است.

مثال نهم برای وابسته های پیشین

گروه زیر از سه جزء تشکیل شده است. نوع اجزای گروه زیر را در ادامه مشخص کرده‌ایم.

• چگونه: وابسته پیشین (صفت شمارشی)
• مسیر: هسته گروه اسمی
• ی: وابسته پسین (نشانه نکره)

مثال دهم برای وابسته های پیشین

در ادامه، اجزای گروه اسمی زیر را مشخص کرده‌ایم.

• برترین: وابسته پیشین (صفت عالی)
• انسان‌: هسته گروه اسمی

روش تشخیص وابسته های پیشین

تا اینجا با انواع وابسته های پیشین و کاربرد آن‌ها آشنا شدید. با وجود این، ممکن است تشخیص این نوع از وابسته‌ها در گروه‌‌های اسمی برایتان دشوار باشد.

در این بخش، نکته‌هایی را یادآوری می‌کنیم که با توجه به آن‌ها می‌توانید وابسته‌های پیشین گروه‌های اسمی را به‌آسانی تشخیص بدهید.

• برای تشخیص وابسته‌های پیشین در قدم اول لازم است هسته گروه را تشخیص بدهید. هسته گروه معمولاً اولین کلمه‌ای است که کسره اضافه می‌گیرد.
• البته گاهی برخی از وابسته‌های پیشین (مانند صفت مبهم «همه») نیز کسره می‌گیرند.
• اگر در گروه اسمی، فقط یک کلمه وجود داشته باشد، همان کلمه هسته گروه محسوب می‌شود. به عبارت دیگر، هیچ وابسته‌ای در آن گروه وجود ندارد.
• اگر در گروه اسمی، هیچ‌کدام از کلمه‌ها کسره اضافه نداشته باشند، معمولاً آخرین کلمه آن گروه، هسته است و هرچه قبل از آن قرار دارد وابسته پیشین به شمار می‌آید.
• همه کلمه‌هایی که بدون کسره، قبل از هسته گروه می‌آیند، وابسته پیشین هستند.
• اعدادی که قبل از معدود خود آمده باشند، وابسته پیشین هستند.
• هر صفتی که پسوند «ترین» دارد، اگر قبل از موصوف خود بیاید، وابسته پیشین به شمار می‌‌رود.
• «این»، «آن» و کلمه‌هایی که از آن‌ها مشتق شده‌اند، اگر قبل از اسم دیگری بیایند، وابسته پیشین محسوب می‌شوند.
• معمولاً به‌طور همزمان در گروه‌های اسمی از صفت شمارشی و صفت مبهم یا از صفت اشاره و صفت مبهم استفاده نمی‌شود. بنابراین، اگر هر کدام از آن‌ها را در گروهی دیدید، می‌توانید مطمئن باشید که آن دیگری در همان گروه به کار نرفته است.
• معمولاً صفت‌های تعجبی به‌تنهایی در گروه به کار می‌روند و به‌جز آن‌ها، وابسته پیشین دیگری نمی‌آید.
• ممیز و صفت‌های عالی به‌طور همزمان به‌عنوان وابسته پیشین نمی‌آیند.

در فیلم آموزش ادبیات فارسی دهم فرادرس نیز نکته‌های مهمی در مورد وابسته‌های پیشین و کاربرد آن‌ها مطرح شده است.

برای اینکه انواع وابسته های پیشین را از یکدیگر تشخیص بدهید، لازم است با محل قرار گرفتن هر کدام از آن‌ها در گروه اسمی نیز آشنا باشد. این مبحث را در بخش بعدی توضیح می‌دهیم.

محل قرار گرفتن وابسته های پیشین

گفتیم که وابسته‌های پیشین همگی قبل از هسته گروه اسمی قرار می‌گیرند و از این نظر به یکدیگر شبیه‌اند. با وجود این، بین وابسته‌های پیشین نظم و ترتیب خاصی وجود دارد. در این بخش، ترتیب و توالی وابسته‌های پیشین و نکته‌های مربوط به آن را بررسی می‌کنیم.

• توجه داشته باشید که معمولاً در هر گروه اسمی، حداکثر از سه وابسته پیشین استفاده می‌‌شود.
• در بین وابسته‌های پیشین، شاخص از همه به هسته نزدیک‌تر است.
• ممیز بدون فاصله، بعد از صفت شمارشی قرار می‌گیرد.
• صفت اشاره نسبت به همه وابسته‌ها، فاصله بیشتری از هسته دارد.

یادگیری انواع صفت ها با فرادرس

در بخش‌های قبلی، انواع وابسته های پیشین را معرفی کردیم. با توجه به‌عنوان این وابسته‌ها متوجه می‌شویم که بیشتر آن‌ها از نوع صفت هستند. بنابراین، برای اینکه انواع وابسته های پیشین را بهتر بیاموزید و کاربرد آن‌ها را یاد بگیرید، لازم است با صفت‌ها و ساختار آن‌ها آشنایی نسبی داشته باشید.

در فهرست زیر، عنوان برخی از فیلم‌های آموزشی فرادرس را مشاهده می‌کنید که به روش‌های مختلف، صفت‌ها و کاربرد آن‌ها را توضیح داده‌اند. با کلیک روی هر عنوان، به فیلم آموزشی آن دسترسی خواهید داشت.

• فیلم آموزش درس فارسی پایه هشتم فرادرس
• فیلم آموزش فارسی پایه نهم فرادرس
• فیلم آموزش ادبیات فارسی پایه دهم فرادرس
• فیلم آموزش ادبیات فارسی پایه یازدهم فرادرس
• فیلم آموزش ادبیات فارسی پایه دوازدهم فرادرس

مخاطبانی که می‌خواهند سایر مباحث دستور زبان فارسی یا حتی ادبیات فارسی را نیز یاد بگیرند، حتماً به مجموعه فیلم‌های آموزشی زیر در فرادرس مراجعه کنند.

• مجموعه فیلم‌های آموزش ادبیات فارسی و نگارش دوره متوسطه فرادرس

سؤالات متداول

نکته‌های اصلی مبحث وابسته‌های پیشین و انواع آن‌ها را در بخش‌های قبلی بررسی کردیم. در این بخش، نکته‌های تکمیلی را در قالب پرسش و پاسخ ارائه می‌کنیم.

انواع وابسته های پیشین از نظر مقوله دستوری در کدام دسته قرار می‌گیرند؟

تمامی وابسته‌های پیشین، به‌جز شاخص، از نوع صفت هستند. تنها شاخص است که به مقوله اسم‌ها تعلق دارد.

آیا هرگز بین وابسته پیشین و هسته گروه اسمی از کسره اضافه استفاده نمی‌شود؟

معمولاً بین وابسته‌های پیشین و هسته گروه اسمی از کسره اضافه استفاده نمی‌شود اما در برخی موارد، به‌ویژه در مورد صفت‌های عالی، می‌توان از کسره اضافه استفاده کرد، مانند «بهترینِ مردم».

تمرین انواع وابسته های پیشین

در بخش‌های قبلی با انواع وابسته های پیشین آشنا شدید و به کاربرد هر کدام از آن‌ها پی بردید. اکنون که این مبحث را به‌طور کامل یاد گرفته‌اید، با پاسخ دادن به آزمون زیر می‌توانید آموخته‌های خود را بسنجید.

چنانچه بخواهید نکته‌های مربوط به این مبحث را مرور کنید، مشاهده فیلم آموزش درس فارسی پایه هشتم فرادرس را توصیه می‌کنیم. از طریق لینک زیر می‌توانید به این فیلم آموزشی دسترسی داشته باشید.

در این بخش، ۱۰ سؤال چهارگزینه‌ای ارائه شده است. برای پاسخ دادن به سؤال‌ها، در مرحله اول، صورت هر سؤال را بادقت بخوانید و سپس گزینه درست را علامت بزنید. بعد از پاسخ دادن به هر سؤال، با کلیک روی گزینه «مشاهده جواب»، می‌توانید پاسخ درست آن‌ها را مشاهده کنید.

برای هر کدام از سؤال‌ها، پاسخ تشریحی نیز ارائه شده است. با کلیک روی گزینه «شرح پاسخ» به آن‌ها دسترسی خواهید داشت.

در نهایت و بعد از اینکه به همه سؤال‌ها پاسخ دادید، گزینه «دریافت نتیجه آزمون» نشان داده می‌‌شود. با کلیک روی آن می‌توانید تعداد امتیازهای خود را در این آزمون مشاهده کنید.

جدول خلاصه انواع وابسته پیشین

در این مطلب از مجله فرادرس، انواع وابسته های پیشین را برشمردیم و هر کدام را به صورت مجزا بررسی کردیم. البته مثال‌هایی را هم برای یادگیری بهتر آن‌ها به مخاطبان ارائه دادیم. خلاصه انواع وابسته‌های پیشین را در جدول زیر مشاهده می‌کنید.