مزرعه بیت کوین چیست و آیا قانونی است؟ + مجوزها و نحوه راه اندازی

برای کسب درآمد از بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال روش‌های مختلفی وجود دارد که یکی از آن‌ها استخراج ارزهای دیجیتال است. برای استخراج ارز دیجیتال از دستگاه‌های مخصوص ماینر استفاده می‌شود و مزرعه بیت کوین در اصل مجموعه‌ای از این دستگاه‌ها است. در این مقاله می‌خواهیم علاوه بر پاسخ به سوال مزرعه بیت کوین چیست مراحل مربوط به اخذ مجوز و راه‌اندازی آن را نیز بررسی کنیم.

استخراج ارز دیجیتال چیست ؟

قبل از این که به سوال مزرعه بیت کوین چیست پاسخ دهیم ابتدا باید مفهوم استخراج ارزهای دیجیتال را بررسی کنیم. استخراج ارز دیجیتال به معنی تولید سکه‌های جدید یک پروژه رمزارز مانند «بیت کوین» و «اتریوم» است. این مفهوم در ارتباط با استخراج طلا از معادن نام‌گذاری شده است. همانطور که برای تولید سکه‌های طلا، معدنکاران باید کلی کار انجام دهند، در استخراج ارزهای دیجیتال نیز برای تولید توکن‌های جدید باید کار انجام شود. تفاوت این دو، تنها در نوع کار انجام شده است.

فیلم آموزش راه اندازی ریگ ماینینگ رمزارزها و ارزهای دیجیتال در فرادرس

کلیک کنید

رمزارزها برای این که به صورت غیرمتمرکز فعالیت کنند باید کلیه فرآیند‌های خود را به صورت اتوماتیک و امن پیش ببرند. امنیت اطلاعات در شبکه‌های بلاک چین با توزیع کردن دفتر کل در میان همه نودهای شبکه تامین می‌شود اما این کار تایید و ثبت اطلاعات درست در شبکه را تضمین نمی‌کند. بنابراین، برای این که همه نودها بتوانند اطلاعات یکسان در شبکه یادداشت کنند باید به وسیله یک الگوریتمی باهم دیگر به اجماع برسند. الگوریتمی که بیت‌کوین و سایر ارزهای دیجیتال قابل استخراج از آن استفاده می‌کنند الگوریتم اجماع «اثبات کار» (Proof of Work | PoW) است. سایر ارزهای دیجیتال که از الگوریتم‌های اجماع دیگر مانند «اثبات سهام» (Proof of Stake | PoS) استفاده می‌کنند، قابل استخراج نیستند.

الگوریتم اجماع اثبات کار

در الگوریتم اجماع اثبات کار از تکنیک‌های رمزنگاری و توابع هش برای رسیدن به اجماع استفاده می‌شود. توابع هش توابعی یک طرفه هستند که برای هر ورودی، یک خروجی با اندازه یکسان می‌دهند و امکان رسیدن به وورودی از خروجی وجود ندارد. برای این‌که اطلاعات یکسان در دفتر کل ثبت شود، نودهای شبکه یا همان ماینرها به دنبال حل توابع هش تعریف شده از سمت شبکه هستند. رقابت به این شکل است که ماینرها باید اطلاعات تراکنش‌ها، اطلاعات هش بلاک قبلی و یک مقدار به اسم «نانس» (Nonce) را در تابع هش قرارداده و جواب آن را به دست بیاورند.

نانس مقدار شانس است و در اصل ماینرها به دنبال پیدا کردن نانس تعریف شده از سمت شبکه هستند. شبکه بر اساس سختی موجود جواب هش را به صورتی تنظیم می‌کند که دارای مقدار خاصی صفر در ابتدای هش خروجی باشد. منظور از سختی شبکه مقدار کل توان پردازشی موجود در شبکه است. هر چه مقدار سختی شبکه بیشتر باشد، حل معادله سخت‌تر می‌شود تا به دست آوردن جواب معادله در یک زمان ثابت که برای بیت کوین ده دقیقه است، انجام شود.

نودها باید با جایگزینی نانس‌های مختلف در تابع و حل آن، خروجی هش مورد انتظار شبکه را پیدا کنند. هر کس که برای اولین بار به جواب برسد نتیجه را به شبکه اعلام می‌کند تا آن‌ها نیز جواب را تایید کنند. با تایید جواب توسط ماینرها، بلاک جدید توسط ماینر برنده به شبکه اضافه می‌شود و در کنار آن، بیت‌کوین‌های جدید شبکه استخراج و در اختیار او قرار می‌گیرد. علاوه بر بیت‌کوین‌های جدید، هزینه تراکنش‌ها نیز به ماینر برنده پرداخت می‌شود.

ترید و سرمایه‌گذاری در بازار رمزارزها به دلیل ماهیت غیرمتمرکز و نوسانی آن ریسک زیادی دارد. بدون دریافت آموزش ارز دیجیتال، فعالیت در این بازار می‌تواند زیان‌های جبران‌ناپذیری به سرمایه‌گذاران وارد کند. به دلیل اهمیت این موضوع، «فرادرس» فیلم آموزش مقدماتی ارزهای دیجیتال یا رمزارزها را تدوین کرده که لینک آن در ادامه آمده است.

• برای دیدن فیلم آموزش مقدماتی ارزهای دیجیتال یا رمزارزها + اینجا کلیک کنید.

دستگاه استخراج ارز دیجیتال چیست ؟

در بخش‌های قبلی گفته شد که استخراج ارزهای دیجیتال جدید با استفاده از دستگاه‌های محاسباتی و با حل توابع هش شبکه انجام می‌شود. سخت‌افزارهای مختلفی مانند «واحد پردازش مرکزی» (CPU)، «کارت گرافیک» (GPU)، «FPGA» و «دستگاه‌های مدار مجتمع با کاربرد خاص» (ASIC) برای استخراج ارز دیجیتال به کار می‌رود. امروزه بر اساس سختی هر شبکه می‌توان از یک یا چند نوع سخت‌افزار برای استخراج استفاده کرد.

استخراج بیت کوین با کامیپوترهای خانگی و CPUهای معمولی در سال‌های ابتدایی پیدایش آن انجام می‌شد. به تدریج با بزرگ شدن جامعه طرفداری بیت کوین، ریگ کارت گرافیک جای سی‌پی‌یو را در ماینینگ گرفت. قدرت پردازشی کارت گرافیک بسیار بیشتر از پردازنده‌های مرکزی است. در ادامه روند بهبود سخت‌افزارهای استخراج از FPGA برای استخراج بیت‌ کوین استفاده شد. FPGA قطعه سخت‌افزاری قوی برای کاربردهای خاص است که قدرت آن 3 تا 100 برابر بیشتر از کارت‌های گرافیک است.

علی‌رغم قدرت پردازشی بالا، استفاده از FPGA برای ماینینگ خیلی متداول نشد چراکه استفاده همزمان از چندین FPGA به راحتی کار با کارت‌های گرافیک نیست. در نهایت، اصلی‌ترین دستگاه ماینر بیت‌کوین با نام ASIC با قدرت پردازشی بسیار بالا و مصرف برق پایین در سال 2013 به بازار ارائه شد. ای‌سیک‌ها توان پردازشی بسیار بالایی دارند و با رونق استفاده از آن‌ها، سختی شبکه بیت‌کوین بسیار افزایش یافته است. این افزایش به نحوی است که امروزه استخراج بیت‌کوین با سایر سخت‌افزارها سودده نیست.

سودده نبودن استخراج با کارت‌های گرافیک در بیت‌کوین برای تمام ارزهای دیجیتال صادق نیست. به عنوان مثال ارز دیجیتال اتریوم یکی دیگر از ارزهای قابل استخراج است که الگوریتم خود را در برابر استفاده گسترده از ای‌سیک مقاوم کرده و افراد را به استفاده از کارت‌های گرافیک برای استخراج اتریوم تشویق می‌کند. بنابراین، یکی از نکات مهم قبل از تاسیس مزرعه ارز دیجیتال توجه به دستگاه‌های مناسب استخراج هر ارز دیجیتال است.

استخر استخراج چیست ؟

در فرآیند ماینینگ ماینرها برای استخراج ارز دیجیتال با یکدیگر رقابت می‌کنند. اگر چه در رقابت بر سر یافتن یک مقدار تصادفی، ممکن است هر ماینری زودتر از دیگران به جواب مساله ماینینگ دست پیدا کند اما طبیعی است که هر کسی دستگاه محاسباتی قوی‌تری داشته باشد، می‌تواند تعداد بیشتری معادله را در واحد زمان حل کند و به همین دلیل شانس بیشتری برای برنده شدن دارد. با توجه به این‌که در حال حاضر بسیاری از ماینرها از دستگاه‌های با قدرت پردازشی بالا استفاده می‌کنند، احتمال حل معادلات شبکه توسط ماینرهای خرد عملا نزدیک صفر است.

فیلم آموزش راه اندازی ریگ ماینینگ رمزارزها و ارزهای دیجیتال در فرادرس

کلیک کنید

این مساله می‌تواند سبب متمرکز شدن فرآیند ماینینگ در دست سرمایه‌گذاران بزرگ شود. برای این که این مشکل به وجود نیاید، «استخر استخراج» (Mining Pool) بیت‌کوین ایجاد شده است. استخر استخراج محلی است که در آن کاربران توان پردازشی دستگاه‌های استخراج خود را تجمیع کرده و به صورت یکجا در فرآیند ماینینگ شرکت می‌کنند. اگرچه در این حالت ماینرها درصدی از سود خود را به استخر پرداخت می‌کنند (حدود 2 درصد) اما در عوض، امکان کسب سود از فرآیند ماینینگ برای همه به وجود می‌آید و از متمرکز شدن شبکه جلوگیری می‌شود.

تا به این‌جای مقاله سعی شد مختصری از ماهیت و فرآیند استخراج ارز دیجیتال ارائه شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد استخراج بیت کوین، اتریوم و دستگاه‌های ماینر، مطالعه مطالب زیر پیشنهاد می‌شود.

• استخراج ارز دیجیتال چیست ؟ — راهنمای ماینینگ به زبان ساده
• استخراج بیت کوین چیست ؟ — راهنمای گام به گام ماینینگ
• دستگاه ماینر بیت کوین چیست و چگونه کار می کند؟ | گام به گام و به زبان ساده
• آموزش استخراج بیت کوین با کارت گرافیک — از صفر تا صد
• استخراج بیت کوین با گوشی چقدر امکان پذیر است و درآمد دارد؟
• استخراج اتریوم چیست و چگونه اتریوم استخراج کنیم؟ — از صفر تا صد

مزرعه بیت کوین چیست ؟

در بخش‌های قبلی در مورد کلیت استخراج و فرآیند انجام آن بحث شد. اما هنوز به سوال اصلی مقاله یعنی مزرعه بیت کوین چیست پاسخ داده نشده است. استخراج ارزهای دیجیتال به خصوص بیت‌کوین با استفاده از یک یا چند ماینر که توان پردازشی آن کم است آن‌چنان سودده نیست چرا که توان پردازشی شبکه بیت‌کوین بسیار بالا است. از طرفی، کنترل کردن حجم عظیم افرادی که با دستگاه‌های کم‌توان اما پرمصرف ارز دیجیتال استخراج می‌کنند بسیار سخت است. بنابراین، در بسیاری از کشورها که ماینینگ در آن‌ها انجام می‌شود، تنها سرمایه‌گذارانی مجاز به استخراج هستند که با استفاده از تعداد زیادی ماینر و در مقیاس صنعتی فعالیت کنند.

فیلم آموزش ارزهای دیجیتال و رمزارزها و اصول سرمایه گذاری در این بازار – مقدماتی در فرادرس

کلیک کنید

ماینرهای بیت‌کوین معمولا تعداد زیادی دستگاه ماینر را برای استخراج استفاده می‌کنند. از آن‌جایی که دستگاه‌‌های ماینر پر سر و صدا هستند، معمولا این دستگاه‌ها را در محیطی خارج از شهر و در سوله‌‌های صنعتی راه‌اندازی می‌کنند. به این سوله‌ها که خارج از شهر و در مناطق صنعتی برای استخراج بیت‌کوین استفاده می‌شوند مزرعه بیت کوین گفته می‌شود. بنابراین، در پاسخ به سوال مزرعه بیت کوین چیست می‌توان گفت مزرعه بیت کوین به مکانی خارج از شهر می‌گویند که در آن تعداد زیادی دستگاه ماینر برای استخراج بیت کوین کار می‌کنند.

تامین برق مزرعه بیت کوین بر عهده صاحب مزرعه است. به همین دلیل بهترین منطقه برای احداث مزرعه بیت کوین شهرک‌های صنعتی اطراف شهرهای بزرگ است که معمولا مشکلی از نظر تامین برق ندارند. البته باید به این نکته توجه کرد که در تمامی شهرک‌های صنعتی امکان احداث مزرعه بیت کوین وجود ندارد. در ادامه در مورد مراحل راه‌اندازی مزرعه بیت کوین بیشتر حرف خواهیم زد.

راه قانونی احداث مزرعه بیت کوین چیست ؟

پیش از این که در مورد پارامترهای مختلف موثر بر احداث مزرعه بیت کوین بحث کنیم، باید در مورد شرایط قانونی آن اطلاعات کسب کنیم. احداث مزرعه بیت کوین در تمام کشورها قانونی نیست و استخراج ارزهای دیجیتال به دلیل مشکلاتی که برای سیستم توزیع برق ایجاد می‌کند ممنوع است. تا قبل از 13 مرداد سال 1398، راه‌اندازی مزرعه بیت کوین در ایران قانونی نبود. البته منع قانونی هم برای انجام این کار وجود نداشت و بسیاری از فعالان این حوزه در سوله‌های خود به استخراج ارز دیجیتال می‌پرداختند.

فیلم آموزش راه اندازی ریگ ماینینگ رمزارزها و ارزهای دیجیتال در فرادرس

کلیک کنید

با گسترش تعداد ماینرهای بیت کوین و مشکلاتی که برای سیستم برق کشور به وجود آمد، دولت تصمیم گرفت فرآیند استخراج ارزهای دیجیتال را قانونی کند. این قانون، فعالیت در حوزه استخراج ارزهای دیجیتال را منوط به کسب مجوزهای لازم از وزارت صنعت، معدن و تجارت کرد. با این قانون عملا استخراج خانگی بیت کوین و ارزهای دیجیتال ممنوع شد و تنها سرمایه‌گذاران بزرگ قادر به استخراج ارزهای دیجیتال هستند. طبق آخرین اصلاحیه در 25 فروردین 1400 حداقل توان مصرفی مجاز برای استخراج 100 کیلووات است.

این مقدار در آیین نامه قبلی 250 کیلووات بود که عدد بسیار بالایی بود و در آیین نامه جدید تعدیل شده است. با توجه به این‌که میانگین مصرف برق ماینرهای فعال در کشور بین 3 تا 3/5 کیلووات است بنابراین، برای راه‌اندازی قانونی مزرعه بیت کوین، حداقل 30 دستگاه ماینر نیاز است. قیمت ماینرهای مختلف با توجه به توان پردازشی آن‌ها با یکدیگر متفاوت است. خرید دستگاه‌های گران قیمت به معنی کسب سود بیشتر است و برعکس. در حال حاضر قیمت این دستگاه‌ها از 25 میلیون تا 450 میلیون تومان متغیر است.

بنابراین، اگر بخواهیم فارغ از بازدهی و تنها با توجه به مقدار برق مصرفی، حداقل سرمایه برای خرید دستگاه‌های ماینینگ در یک مزرعه استخراج بیت کوین را به دست آوریم باید 30 دستگاه ماینر 25 میلیون تومانی داشته باشیم که مقدار آن 750 میلیون تومان است. طبیعی است که استفاده از دستگاه‌های با توان بالاتر که همین مصرف انرژی را دارند سود بیشتری برای سرمایه‌گذار دارد. بنابراین، بهتر است سرمایه‌گذار از دستگاه‌های با توان بالاتر استفاده کند. اگر به صورت میانگین هزینه هر دستگاه را 250 میلیون در نظر بگیریم در این صورت سرمایه مورد نیاز 7/5 میلیارد تومان خواهد بود.

مراحل احداث مزرعه بیت کوین چیست ؟

راه‌اندازی مزرعه بیت کوین درست مانند راه‌اندازی مزرعه کشاورزی نیاز به مطالعات اولیه دارد. همانطور که کاشت هر محصولی در یک مزرعه مناسب نیست، استخراج هر ارز دیجیتالی نیز ممکن است سودده نباشد. علاوه براین، استفاده از ابزارهای مختلف شرایط مخصوص به خود را دارد و لزوما دستگاه قوی‌تر به معنی سود بیشتر نیست. در این بخش می‌خواهیم مراحلی که یک سرمایه‌گذار باید قبل از تاسیس مزرعه استخراج ارز دیجیتال طی کند را بررسی کنیم.

فیلم آموزش راه اندازی ریگ ماینینگ رمزارزها و ارزهای دیجیتال در فرادرس

کلیک کنید

مطالعه دستورالعمل استخراج ارز دیجیتال

برای احداث مزرعه بیت کوین به صورت قانونی، کاربران باید دستورالعمل‌ها و قوانین مربوط به استخراج ارز دیجیتال را مطالعه کنند. دستورالعمل‌ها شامل اطلاعاتی هستند که کاربران با مطالعه آن‌ها می‌توانند به این نتیجه برسند که با شرایط موجود تاسیس مزرعه بیت کوین برای آن‌ها صرفه اقتصادی دارد یا نه. علاوه بر این ممکن است کاربران به این نتیجه برسند که سرمایه لازم برای تاسیس مزرعه را ندارند. در ادامه این بخش نکات مهمی که در دستورالعمل استخراج ارز های دیجیتال وجود دارد را بررسی می‌کنیم.

• حداقل توان مصرفی مجاز برای صدور مجوز 100 کیلووات است. بنابراین، مجموع برق مصرفی دستگاه‌های شما باید حداقل به این مقدار برسد. با توجه به مقدار برق مصرفی میانگین هر ماینر بین 3 تا 3/5 کیلووات، حداقل تعداد ماینر مورد نیاز برای راه‌اندازی مزرعه بیت کوین 30 عدد است. استخراج بیت کوین با استفاده از چند ماینر کوچک به صورت کارگاهی ممنوع است.
• برای دریافت مجوز مزرعه بیت کوین، ابتدا باید در سامانه بهین‌یاب اطلاعات مربوط به دستگاه‌های ماینر و محل فعالیت ثبت شود. در این مرحله، جواز تاسیس برای مزرعه بیت کوین صادر می‌شود. این جواز تنها برای یک شخص یا یک شرکت صادر می‌شود. بنابراین، اگر با چند نفر شریک به دنبال راه‌اندازی مزرعه استخراج ارز دیجیتال هستید، باید شرکت ثبت کنید و به عنوان شخص حقوقی مجوز دریافت کنید. اعتبار این مجوز شش ماهه است و با ارائه گزارش پیشرفت کار برای شش ماه بعدی تمدید می‌شود.
• مکان استخراج ارز دیجیتال باید کاربری صنعتی داشته باشد. استخراج در مکان‌های با کاربری مسکونی، اداری، کشاورزی و غیره ممنوع است. تامین زیرساخت‌های مورد نیاز منطقه در صورت نبود امکاناتی مثل برق، آب و غیره بر عهده دارنده مجوز است. مزرعه بیت کوین می‌تواند از شبکه سراسری برق کشور برای ماینینگ استفاده کند یا به صورت خصوصی برق مورد نیاز خود را تامین کند.
• برای واحدهای تولیدی صنعتی و معدنی فعال، دریافت مجوز ماینینگ و صدور پروانه بهره‌برداری از آن امکان پذیر نیست اما واحدهای صنعتی غیرفعال می‌توانند مجوز فعالیت در این حوزه را دریافت کنند.
• صدور جواز تاسیس تنها پس از فراهم‌کردن امکانات طرح مانند برق، دستگاه ماینینگ و زمین امکان‌پذیر است. برای زمین‌های اجاره‌ای که حداقل یکسال قرارداد اجاره‌نامه دارند نیز امکان صدور مجوز ماینینگ وجود دارد.
• پس از صدور جواز تاسیس اطلاعات مجوز به وزارت نیرو ارسال می‌شود و پس از اختصاص انشعاب برق وزارت نیرو و اطلاعات آن را به وزارت صمت اطلاع می‌دهد. اگر متقاضی بخواهد از طریق احداث نیروگاه حرارتی برق خود را تامین کند، وزارت صمت پرونده را به وزارت نقت ارجاع می‌دهد تا در آن‌جا مورد بررسی قرار گیرد.

قوانین دریافت پروانه بهره‌برداری از مزرعه بیت کوین

تا به اینجای کار قوانین مربوط به اخذ جواز ماینینگ بررسی شد. پس از این مرحله باید شخص حقیقی یا حقوقی شرایط ذکر شده در جواز را ایجاد و به سازمان اطلاع دهد. سازمان پس از بازدید و بررسی شرایط با جواز ارائه شده، پروانه بهره‌برداری را صادر می‌کند. صدور پروانه با رعایت قوانین محیط زیستی انجام می‌شود و سازمان صنعت، معدن و تجارت استان‌ها در این مورد از سازمان محیط زیست استعلام می‌گیرند. در این بخش چند نکته مهم وجود دارد که در ادامه آن‌ها را بررسی می‌کنیم.