آناتومی قفسه سینه – به زبان ساده + استخوان ها و عضلات

قفسه سینه اولین بخش تنه انسان است که بین گردن و ناحیه شکمی قرار دارد. اسکلت استخوانی این بخش از قلب و ریه‌ها محافظت و ماهیچه‌های اسکلتی آن به تنفس کمک می‌کنند. در این مطلب از مجله فرادرس آناتومی قفسه سینه و اندام‌ها داخلی آن را توضیح می‌دهیم.

قفسه سینه کجاست ؟

«قفسه سینه» (Thorax) بخش بالایی تنه بدن انسان و مجموعه‌ای از بافت استخوانی، ماهیچه‌ای، رگ‌ها و سیستم عصبی است. قلب و ریه‌ها دو اندام حیاتی هستند که در این قسمت از بدن و پشت دنده‌ها قرار دارند. سر و گردن بالا، اندام‌های فوقانی در دو طرف و اندام‌های گوارشی زیر قفسه سینه قرار گرفته است. در مطالب گذشته مجله فرادرس آناتومی اندام فوقانی و ارتباط با با استخوان‌ها قفسه سینه را توضیح دادیم.

استخوان های قفسه سینه

بخش استخوانی آناتومی قفسه سینه از «استخوان جناغ» (Sternum)، «دنده‌ها» (Ribs) و «مهره‌های سینه‌ای» (Thorasic Spine) تشکیل شده است. استخوان جناغ یکی از استخوان‌های پهن اسکلت بدن انسان است که در خط میانی قفسه سینه قرار دارد. این استخوان T شکل یکی از ساختارهای محافظتی اندام‌های داخلی قفسه سینه است.

فیلم آموزش آناتومی تنه – قفسه سینه در فرادرس

کلیک کنید

این استخوان از سه قسمت «مانبوریوم» (Manubrium)، تنه و زائده زیفوئید یا خنجری تشکیل شده است که در کودکی به‌وسیله غضروف به هم متصل هستند. اما در بزرگسالی غضروف‌ها به استخوان تبدیل شده و استخوان یک‌تکه جناغ بخشی از آناتومی قفسه سینه را تشکیل می‌دهد.

• استخوان مانبوریم: این قسمت بالاترین بخش استخوان جناغ و ذوزنقه‌ای است. به فرورفتگی بخش بالایی این استخوان شکاف جگولار گفته می‌شود. بافت پیوندی و غضروف این بخش در تشکیل مفصل با انتهای میانی استخوان ترقوه، مفصل‌های جناغ-ترقوه شرکت می‌کند. غضروف‌های دو طرف این استخوان در تشکیل مفصل با دنده‌های یک و دو شرکت می‌کند. بخش پایینی این استخوان با تنه مفصل تشکیل می‌دهد.

• تنه: تنه بزرگ‌ترین بخش استخوان جناغ است که بخش بالایی آن در ایجاد مفصل با استخوان مانبوریوم و بخش پایینی آن با زائده زیفوئید مفصل تشکیل می‌دهد. این استخوان در دو طرف با دنده‌های ۳ تا ۶ مفصل تشکیل می‌دهد.
• زائده زیفوئید: زائده زیفوئدی کوچک‌ترین بخش استخوان جناغ است. زائده زیفوئیدی از بافت غضروفی تشکیل شده است که در دهه چهارم زندگی به استخوان تبدیل می‌شود. بخش پایینی این استخوان هم‌سطح دهمین مهره سینه‌ای (T10) است و در بعضی افراد با دنده هفتم مفصل تشکیل می‌دهد.

دنده ها

دنده‌ها مجموعه ۶ جفت استخوان هستند که قفس آناتومی قفسه سینه را تشکیل می‌دهند. هر یک از این استخوان‌ها در پشت بدن با مهره‌های سینه‌ای مفصل تشکیل می‌دهند و به‌وسیله غضروف‌های دنده‌ای به استخوان جناغ متصل می‌شوند. این استخوان‌ها علاوه بر محافظت از قلب و ریه، به تغییر فشار حفره سینه‌ای و تنفس کمک می‌کنند. ساختار دنده‌های ۳ تا ۹ با دنده‌های ۱، ۲، ۱۰، ۱۱ و ۱۲ تفاوت دارد.

• دنده‌های ۳ تا ۹: استخوان این دنده‌ها از بخش سر، گردن و تنه یا شفت تشکیل شده است. دو جایگاه تشکیل مفصل در دو طرف برآمدگی سر وجود دارد که یکی از آن‌ها با استخوان مهره هم‌سطح و دیگری با استخوان مهره بالایی مفصل تشکیل می‌دهد. گردن بخشی بین سر و تنه است که برآمدگی آن با زائده عرضی استخوان مهره هم‌سطح مفصل تشکیل می‌دهد. تنه بزرگ‌ترین بخش این استخوان، پهن و خمیده است. شیار داخلی شفت محل عبور رشته‌های عصبی و رگ‌های سینه‌ای است. بخش انتهایی دنده‌های ۳ تا ۷ با غضروف دنده‌ای مستقل به تنه استخوان جناغ متصل می‌شود. استخوان ۷ و ۸ به غضروف‌های دنده‌های قبلی متصل می‌شوند.

• دنده ۱: دنده ۱ از بقیه دنده‌ها کوتاهتر است و فقط یک جایگاه مفصلی برای استخوان مهره هم‌سطح خود دارد. دو شیار سطح بالایی این استخوان محل عبور رگ‌های زیر ترقوه‌ای است. بخش جلویی این استخوان به‌وسیله غضروف دنده‌ای به استخوان مانبوریوم متصل می‌شود.
• دنده ۲: دنده ۲ از دنده یک باریک‌تر و بلندتر است. دو جایگاه مفصلی سر این استخوان با مهره‌های ۲ (T2) و ۱ (T1) سینه‌ای مفصل تشکیل می‌دهد. برآمدگی سطح بالایی این استخوان محل «شروع» (Origin) ماهیچه دنده‌ای جلویی است. انتهای جلویی این استخوان به‌وسیله غضروف دنده‌ای به انتهای مانبوریوم متصل می‌شود.
• دنده ۱۰: سر این دنده مثل استوان دنده ۲ فقط یک جایگاه مفصلی دارد که در تشکیل مفصل با استخوان مهره هم‌سطح شرکت می‌کند. انتهای جلویی این استخوان به غضروف‌های دنده‌ای بالایی متصل می‌شود.
• دنده ۱۱ و دنده ۱۲: گرد در این دو استخوان وجود ندارد و تنها جایگاه مفصلی که در سر وجود دارد با استخوان مهره هم‌سطح مفصل تشکیل می‌دهد. انتهای جلویی این استخوان‌ها آزاد است.

مهره های سینه ای

بخش سینه‌ای ستون مهره‌ها بین بخش گردنی و کمری قرار دارد و از ۱۲ استخوان مهره تشکیل می‌شود که دیسک فاصله بین آن‌ها را پر می‌کند. تنه این مهره‌ها شکل قلب است. دو جایگاه مفصلی در دو طرف تنه این استخوان برای مفصل دنده‌ای وجود دارد. در زائده عرضی این مهره‌ها جایگاهی برای تشکیل مفصل در مهره‌های T1 تا T10 وجود دارد. زائده میخی و بلند آن‌ها از نخاع در برابر آسیب محافظت می‌کند.

آناتومی ماهیچه های قفسه سینه

ماهیچه‌های دنده‌ای، ماهیچه‌های عرضی و دیافراگم سه عضله اصلی در آناتومی قفسه سینه هستند که در تشکیل دیواره قفسه سینه شرکت می‌کنند. ماهیچه‌های اسکلتی بین‌دنده در سه سطح خارجی، داخلی و عمقی قرار دارند. انقباض این سه‌دسته ماهیچه به‌وسیله اعصاب بین‌دنده‌ای T1 تا T11 تحریک می‌شود.

فیلم آموزش آناتومی تنه – قفسه سینه

کلیک کنید

• ماهیچه‌های بین‌دنده‌ای خارجی: ۱۱ جفت ماهیچه بین‌دنده‌ای خارجی بین دنده‌های ۱ تا ۱۲ و در امتداد ماهیچه‌های مورب خارجی شکم قرار دارد. این ماهیچه‌ها از سطح پایینی دنده (نزدیک استخوان جناغ) شروع و به سطح بالایی دنده بعدی وصل می‌شوند. انقباض با بالا بردن دنده‌ها حجم قفسه سینه را افزایش می‌دهد.
• ماهیچه‌های بین‌دنده‌ای داخلی: این ماهیچه‌های پهن زیر ماهیچه‌های بین‌دنده‌ای خارجی و در ادامه ماهیچه مورب داخلی شکم قرار دارند. ماهیچه‌های بین‌دنده‌ای خارجی از سطح پایینی دنده شروع و به سطح بالایی دنده بعدی (نزدیک ستون مهره‌ها) وصل می‌شوند. انقباض این ماهیچه‌ها مثل ماهیچه‌های خارجی با بالا بردن و عقب کشیدن دنده‌ها حجم قفسه سینه را کاهش می‌دهد.
• ماهیچه‌های بین دنده‌ای عمقی: این ماهیچه‌ها زیر ماهیچه‌های بین‌دنده‌ای داخلی و در دیواره‌های خارجی قفسه سینه (نزدیک دست‌ها) قرار دارند. بافت عصبی و رگ‌های قفسه سینه این ماهیچه‌ها را از ماهیچه‌های داخلی جدا می‌کند. انقباض این ماهیچه‌ها با بالا و عقب کشیدن دنده‌ها حجم قفسه سینه را کاهش می‌دهد.

چهار جفت ماهیچه عرضی قفسه سینه از سطح پشتی زائده زیفوئید شروع و به سطح داخلی دنده‌های ۲ تا ۶ متصل می‌شوند. انقباض این ماهیچه‌های اسکلتی به‌وسیله اعصاب بین‌دنده‌ای T2 تا T6 تحریک می‌شود و دنده‌ها را کمی عقب می‌کشد. این ماهیچه‌ها در تنفس عمیق حجم قفسه سینه را تغییر می‌دهند.

ماهیچه‌های باریک زیردنده‌ای از سطح زیری دنده شروع و به سطح بالایی دومین یا سومین دنده پایین متصل می‌شود. این فیبرهای ماهیچه‌ای موازی ماهیچه‌های بین‌دنده‌ای عمقی هستند. این ماهیچه‌های کمکی دستگاه تنفس به‌وسیله تحریک اعصاب بین دنده‌ای تحریک شده و به کاهش حجم قفسه سینه کمک می‌کنند.

دیافراگم

ماهیچه اسکلتی دیافراگم پایین دنده‌های قفسه سینه قرار دارد. این ماهیچه‌ای گنبدی قفسه سینه را از حفره شکمی و اندام‌های گوارشی جدا می‌کند. به علاوه انقباض و انبساط حجم قفسه سینه را در دم و بازدم‌ها تغییر می‌دهد. دیافراگم ماهیچه‌ای صفحه‌ای و بزرگ است که قسمت‌های مختلف آن از مهره‌های کمری، غضروف‌های دنده‌ای ۷-۱۰ و زائده زیفوئید شروع می‌شود. انقباض ماهیچه دیافراگم به‌وسیله اعصاب حرکتی فرنیک تحریک می‌شود و سرخرگ‌های فرنیک پایینی بخش اصلی خون مورد نیاز آن را تامین می‌کنند.

فیلم آموزش آناتومی عمومی بدن انسان در فرادرس

کلیک کنید

دو برآمدگی (گنبد) این ماهیچه دو طرف پریکاردیوم قرار دارد و به دلیل وجود کبد گنبد سمت راست در حالت استراحت کمی بالاتر از گنبد چپ قرار می‌گیرد. ماهیچه‌ای که از مهره‌های کمری شروع می‌شود بخش تاندونی دیافراگم است که ساق راست و چپ این ماهیچه را تشکیل می‌دهد. ساق راست از مهره‌های L1 تا L3 و دیسک‌های بین مهره‌ای شروع می‌شود. بخشی از فیبرهای این ساق اسفنکتری در دهانه مری تشکیل می‌دهد. ساق چپ از مهره‌های L1 و L2 و دیسک‌های بین مهره‌ای شروع می‌شود. تاندون‌ها با هم یکی شده و تاندون مرکزی را تشکیل می‌دهد. تاندون مرکزی به بافت فیبروزی پریکاردیوم متصل می‌شود.

شکاف سیاهرگی، مری و آئورت تنها راه ارتباطی بین قفسه سینه و حفره شکمی در دیافراگم است.

• شکاف سیاهرگی: بزرگ‌سیاهرگ پایینی و شاخه‌های انتهایی اعصاب فرنیک از این شکاف وارد قفسه سینه می‌شود. این شکاف هم‌سطح مهره T8 است.
• شکاف مری: مری، شاخه‌های راست و چپ عصب واگ، و شاخه چپ سرخرگ و سیاهرگ شکمی از این شکاف وارد حفره شکمی می‌شود. این شکاف هم‌سطح مهره T10 است.
• شکاف آئورت: آئورت، سیاهرگ آزیگوس و مجرای لنفاوی قفسه سینه از این شکاف عبور می‌کند. این شکاف هم‌سطح مهره T12 است.

ماهیچه های سینه

ماهیچه‌ای سینه‌ای بزرگ، ماهیچه سینه‌ای کوچک، «ماهیچه دندانه‌ای جلو» (Serratus Anterior)، ماهیچه‌های زیر ترقوه، ماهیچه‌های اسکلتی هستند که روی دیواره جلویی قفسه سینه قرار می‌گیرند. ماهیچه سینه‌ای بزرگ خارجی‌ترین ماهیچه‌ای است که روی دنده‌‌ها قرار میگیرد. سر ترقوه‌ای این ماهیچه از سطح جلویی استخوان ترقوه، سر جناغی-دنده‌ای آن از سطح جلویی جناغ و غضروف‌های دنده‌ای ۱ تا ۶ و سر شکمی (رکتوس) از لایه بالایی غلاف رکتوس شروع می‌شود. تمام فیبرهای ماهیچه‌ای این عضله کنار هم قرار می‌گیرند و به برآمدگی بزرگ استخوان هومور متصل می‌شوند. این ماهیچه به حرکت اندام‌های بالایی کمک می‌کنند.

ماهیچه سینه‌ای کوچک زیر ماهیچه سینه‌ای بزرگ قرار دارد. این ماهیچه از سطح جلویی و غضروف‌های دنده‌‌ای ۳ تا ۵ شروع شده و به لبه میانی و زائده کوراکوئید شانه متصل می‌شود. این ماهیچه موقعیت شانه روی قفسه سینه را پایدار کرده و به حرکات اندام فوقانی کمک می‌کند. ماهیچه دندانه‌دار یا سراتوس جلویی یکی دیگر از ماهیچه‌های خارج از قفسه سینه (سمت دست‌ها) است که در شکل‌دهی بدن شرکت می‌کند. سر بالایی این ماهیچه از بافت پیوندی بین دنده‌ای و دنده‌های ۱ و ۲، سر میانی آن از دنده‌های ۳ و ۶، و سر پایینی آن از دنده‌های ۷ و ۸ شروع می‌شود. هر یک از این سرها با اتصال به یک بخش استخوان اسکاپولا، شانه را به قفسه سینه متصل می‌کند. انقباض این ماهیچه به بالا رفتن، پایین آمدن و چرخش شانه کمک می‌کند.

دو ماهیچه زیرترقوه‌ای استوانه‌ای و کوچک غضروف انتهایی دنده اول را به جلوی سطح پایینی استخوان ترقوه متصل می‌کند. وظیفه این ماهیچه محافظت از رگ‌های زیرترقوه‌ای و شبکه عصب برونشیال است.

بافت پیوندی قفسه سینه

بافت پیوندی قفسه سینه از نوع بافت سروزی است که دیواره قفسه سینه و سطح خارجی ریه‌ها را می‌پوشاند. این بافت به کاهش اصطکاک در زمان تنفس کمک می‌کند و به آن «پرده جنب» (Pleurae) گفته می‌شود.این بافت از دو بخش احشایی و دیواره تشکیل شده است. بخش احشایی روی بافت خاجری ریه قرار می‌گیرد و بخش دیواره سطح داخلی حفره قفسه سینه را می‌پوشاند. این دو لایه در هیلوم ریه به هم وصل می‌شوند. بین این دو بخش فضای جنب قرار دارد که با مایع پر شده است.

• لایه احشایی پرده جنب: این لایه بافت پیوندی است که روی اپیتلیوم خارجی ریه قرار می‌گیرد و علاوه بر محلفظت از ریه به افزایش حجم آن در تنفس کمک می‌کند.
• لایه دیواره پرده جنب: این لایه دیواره مدیاستوم، دیواره داخلی دنده‌ها، بخش بالایی دیافراگم و ناحیه گردنی قفسه سینه را می‌پوشاند و ضخامت آن از لایه احشایی بیشتر است.
• فضای بین جنبی: فضای جنبی فضای فرضی (فضای بسیار کوچک) بین لایه احشایی و دیواره پرده جنب است که با مایع سروزی پر می‌شود. این مایع اصطکاک بین لایه‌های پرده جنب در زمان افزایش و کاهش قفسه سینه را کاهش می‌دهد. به علاوه کشش سطحی که ایجاد می‌کند سبب می‌شود پرده‌های احشایی و دیواره با هم حرکت کنند.

آناتومی اندام های داخلی قفسه سینه

در بخش‌های قبلی از این مطلب مجله فرادرس جایگاه استخوان‌ها و ماهیچه‌های اسکلتی در آناتومی قفسه سینه را توضیح دادیم. غده تیموس، ریه‌ها و قلب اندام‌های داخلی قفسه سینه هستند که د راین بخش آناتومی آن‌ها را توضیح می‌دهیم. غده تیموس یکی از اندام‌های سیستم لنفاوی و محل تکامل لنفوسیت‌های T است.

فیلم آموزش آناتومی عمومی بدن انسان در فرادرس

کلیک کنید

بخش اصلی غده تیموس در ناحیه بالایی مدیاستوم و پشت استخوان مانبوریوم قرار دارد. اما در بعضی از افراد این غده بالاتر و نزدیک تیروئید قرار می‌گیرد. این غده مسطح و نامتقارت از فولیکول‌های زیادی تشکیل می‌شود که ساختار و عملکرد آن‌ها متفاوت است. فولیکول‌های قشری از سلول‌های اپیتلیال و لنفوسیت‌های T تشکیل شده است. تعدادد لنفوسیت‌های T در فولیکول‌های میانی کمتر و تعداد سلول‌های اپیتلیال بیشتر است. «توده‌های هاسال» (Hassall’s Corpuscles) در این بخش از تیموس قرار دارد. مطالعه مطلب تیموس چیست از مجله فرادرس اطلاعات بیشتری دو مورد فیزیولوژی این غده در اختیار شما قرار می‌دهد.

آناتومی دستگاه تنفس

دستگاه تنفس ازحفره‌های بینی شروع شده و در کیسه‌های هوایی ریه‌ها پایان می‌یابد. بخش پایینی این دستگاه در حفره سینه‌ای است و فعالیت آن به آناتومی قفسه سینه بستگی دارد. بخش پایینی دستگاه تنفسی از درخت برونشیال و ریه‌ها تشکیل می‌شود.

آناتومی درخت برونشیال

درخت برونشیال از مسیرهایی تشکیل شده است که هوا را به کیسه‌های هوایی هدایت می‌کنند. نای، نایژه‌ها و نایژک‌ها لوله‌های تنفسی این سیستم هستند. نای اولین بخش درخت برونشال است که از ناحیه پایینی غضروف کوریتیکوئید شروع شده و در ابتدای مدیاستوم به نايژک‌های چپ و راست تقسیم می‌شود. مری پشت نای قرار دارد.

دیواره نای از غضروف‌های C شکلی تشکیل شده است که ماهیچه‌های صاف بین آن‌ها قرار می‌گیرند. اپیتلیوم داخلی این مجرا از نوع استوانه‌ای مطبق کاذب و مژه‌دار است که سلول‌های گابلت بین آن‌ها قرار می‌گیرد. مخاط ترشح شده از سلول‌های گابلت ذرات خارجی و پاتوژن‌ها را به دام می‌اندازد و حرکت مژه‌ها این ذرات را به سمت دهان می‌فرستد. غضروف «کارنیا» (Carina) در محل دو شاخه شدن نای قرار دارد و حساس‌ترین محل تحریک انعکاس سرفه است. پیام‌های حسی این بخش به‌وسیله اعصاب برگشتی حنجره‌ای به سیستم عصبی مرکزی می‌رسد.

نایژه هم‌سطح زاویه سینه‌ای از نای جدا شده و به شاخه‌های کوچک‌تر نایژه دوم تقسیم می‌شوند. هر نایژه دوم هوا را به یکی از لوب‌های ریه هدایت می‌کند. در نتیجه سه نایژه دوم در ریه راست و ۲ نایژه دوم در ریه چپ قرار دارد. قطر نایژه راست بیشتر و طول آن کمتر از نایژه چپ است. نایژه چپ از پایین قوس آئورت، جلوی آئورت سینه‌ای و مری عبور می‌کند تا از هیلوم (ناف) وارد ریه چپ شود. مجموعه نایژه، رشته عصبی و سرخرگ هر ریه، ریشه ریه نام دارد. نایژه‌های دوم به شاخه‌های باریک‌تری نایژه‌های سوم تقسیم می‌شوند. هر نایژه سوم هوا را به یکی از ناحیه‌های تنفسی هدایت می‌کند. دیواره نایژه از غضروف‌های حلقه‌ای تشکیل شده است که ماهیچه‌های صاف بین آن‌ها قرار می‌گیرند. اما در نایژه‌های دوم و سوم بافت غضروفی بسیار کاهش یافته و شکل آن شبیه غضروف‌های نای است.

نایژک‌های شاخه‌های انتهایی و بسیار باریک درخت تنفسی هستند. دیواره این مجاری به جای غضروف و سلول‌های گابلت ترشح‌کننده مخاط از فیبرهای ماهیچه صاف و سلول‌های کلاب تشکیل شده است. سلول‌های کلاب لیپوپروتئینی ترشح می‌کنند که کشش سطحی دیواره این مجاری را کاهش می‌دهد و مثل غضروف‌های بخش‌های قبلی مسیر تنفسی از بسته شدن مجاری جلوگیری می‌کند. در انتهای بسیاری از نایژک آلوئول وجود دارد که محل تبادل گازهای تنفسی است. نایژک‌های انتهایی که آلوئول ندارند در تبادل گازها شرکت نمی‌کند.

آلوئول‌ها کیسه‌های بسیار کوچکی هستند که دیواره آن‌ها از یک لایه سلول پوششی سنگفرشی تک‌لایه تشکیل شده است. دیواره نازک این کیسه امکان انتشار ساده گازها یا دیواره مویرگ را فراهم می‌کند. سورفاکتانت ترشح شده از سلول‌های دیواره این کیسه از تغییر شکل کیسه به دلیل تغییر فشار گازهای تنفسی جلوگیری کرده و کشش سطحی دیواره را کاهش می‌دهد. تعداد زیادی آلوئول در انتهای نایژک وجود دارد که به شکل خوشه انگور کنار هم قرار گرفته و کیسه هوایی یا آلوئولی را تشکیل می‌دهد. منفذ کوچک دیواره بین دو آلوئول کنار هم ارتباط برقرار می‌کند.

آناتومی ریه

ریه‌ها اندام‌هایی مخروطی شکل دو طرف استخوان جناغ و چسبیده به نایژه اول هستند. هر ریه از یک بخش «نوک» (Apex)، «قاعده» (Base)، سه لبه و سه سطح تشکیل شده است. نوک بخش بلایی و مخروطی ریه است که بالاتر از دنده ۱ و پایین گردن قرار دارد. پایه بخش انتهایی ریه است که بالای دیافراگرام قرار می‌گیرد. سطح دنده‌ای پشت استخوان دنده‌ها، سطح دیافراگمی بالای ماهیچه دیافراگم و سطح میانی دو طرف استخوان جناغ قرار دارد. لبه جلویی نزدیک استخوان جناغ و دنده‌ها قرار دارد. فررفتگی (Cardiac Notch) لبه جلویی در ریه چپ محل قرار گرفتن قلب است. لبه پایینی انتهای ریه را از سطح دنده‌ای و میانی (مدیاستال) جدا می‌کند و لبه پشتی سطح دنده‌ای و میانی را در پشت ریه از هم جدا می‌کند.

هر ریه از بخش‌های کوچک‌تری به نام لوب تشکیل شده است که بافت عصبی، خونی و مسیرهای تنفسی متفاوتی دارند.

• لوب‌های ریه راست: ریه راست از سه لوب بالایی، میانی و پایینی تشکیل شده است که شیارهای افقی و مورب آن‌ها را از هم جدا می‌کند. شیار مورب لبه پایینی ریه را به لبه پشتی ریه وصل می‌کند و شیار افقی هم‌سطح دنده چهار از جناغ سمت شیار مورب حرکت می‌کند.
• لوب‌های ریه چپ: ریه چپ از دو لوب بالایی و پایینی تشکیل شده است که به‌وسیله شیار مورب ( لبه پایینی به لبه پشتی) از هم جدا می‌شوند.

آناتومی قلب

قلب اندامی ماهیچه‌ای است که وسط قفسه سینه قرار دارد. این اندام شبیه مخروطی چهار وجهی است که روی یکی از ضلع‌های کناری قرار گرفته است. به همین دلیل قاعده آن سمت دیواره پشتی قفسه سینه و نوک آن سمت دیواره جلویی قفسه سینه قرار دارد. آئورت یکی از سرخرگ‌های اصلی قلب است که شاخه‌های آن خون را به تمام بافت‌ها بدن، از سر تا انگشتان پا انتقال می‌دهند. قلب از پنج سطح (سطح قاعده‌ای (پشتی)، دیافراگمی (پایینی) و جناغی-دنده‌ای (جلویی) و ششی راست و چپ) و چهار لبه تشکیل شده است.

فیلم آموزش آناتومی عمومی بدن انسان

کلیک کنید

• لبه راست: این لبه بخش کوچکی از دهلیز راست، بین بزرگ‌سیاهرگ بالایی و پایینی است.
• لبه چپ: این لبه از بطن چپ و بخش کوچکی از دهلیز چپ تشکیل شده است.
• لبه بالایی: این لبه از رگ‌های بزرگ و دهلیزهای راست و چپ تشکیل شده است.
• لبه پایینی: این لبه از بطن راست و چپ تشکیل شده است.

بخش داخلی قلب به دو حفره بالایی دهلیز و دو حفره پایینی بطن تقسیم می‌شود. دهلیزها، حفره‌های قاعده قلب (بالا) و بطن‌ها حفره‌های نوک قلب (پایین) هستند. سپتوم‌ها یا تیغه‌های ماهیچه دو دهلیز (سپتوم بین‌دهلیزی) و دو بطن (سپتوم بین‌بطنی) را از هم جدا می‌کنند. دریچه‌های قلب بین این حفره‌ها قرار دارند و جریان خون بین آن‌ها را کنترل می‌کنند.

آناتومی دریچه های قلب

دریچه‌های ساختارهای فیبروزی هستند که در هر طرف قلب دهلیز را از بطن و بطن را از ورودی سرخرگ‌ها جدا می‌کنند. دریچه ششی بین سرخرگ ششی و بطن راست، دریچه آئورت بین بطن چپ و سرخرگ آئورت، دریچه سه‌لختی بین بطن و دهلیز راست و دریچه میترال بین دهلیز و بطن راست قرار دارد.

• دریچه‌های بین بطنی: دریچه سه‌لختی از پرده جلویی، سپتومی و پشتی دریچه میترال یا دولختی از دو پرده جلویی و پشتی تشکیل شده است این پرده‌ها به‌وسیله حلقه فیبروزی به بافت پوششی قلب متصل می‌شوند. انتهای آزاد پرده‌ها به‌وسیله طناب وتری (تاندون‌های بافت پیوندی) به ماهیچه‌های پاپیلار (۲ ماهیچه بطن چپ و ۳ ماهیچه بطن راست) متصل می‌شوند. انقباض ماهیچه‌های پاپیلری در سیتول بطن باز شدن دریچه‌ها را مهار می‌کند.
• دریچه‌های سرخرگی: دریچه‌های هلالی یا سرخرگی از بازگشت خون به قلب جلوگیری می‌کنند. این دریچه‌ها از سه پرده راست، چپ و پشتی تشکیل می‌شوند. دو طرف این پرده‌ها به دیواره سرخرگ متصل و بخش بالایی پرده‌ها آزاد است. ضخامت بخش بالایی از سایر بخش‌ها بیشتر است و به آن «لونول» (Lunule) گفته می‌شود. ضخامت نودول در وسط از سایر بخش‌ها بیشتر است و «نودول» (Nodule) نام دارد.

آناتومی رگ های کرونری

خون‌رسانی به بافت‌های قلب وظیفه سرخرگ‌های کرونری است. این رگ‌ها از سینوس آئورت و بخش ابتدایی آئورت پایین‌رونده جدا می‌شوند و شاخه‌های فراوان آن‌ها اکسیژن میوکارد قلب را فراهم می‌کند. سرخرگ کرونری راست و چپ دو شاخه اصلی خون‌رسانی به قلب هستند.

• سرخرگ کرونری راست: سرخرگ لبه‌ای راست، سرخرگ پایین‌رونده پشتی، سرخرگ گره دهلیزی-بطنی و سرخرگ گره سینوسی-دهلیزی شاخه‌های سرخرگ کرونروی راست هستند. سرخرگ لبه راست (لبه دیافراگمی) خون دیواره بطن راست و نوک قلب، سرخرگ پایین‌رونده پشتی به یک‌سوم از سپتوم دهلیزی-بطنی، میوکارد نزدیک نوک قلب و میوکارد نزدیک ماهیچه‌های پاپیلری، سرخرگ گره دهیلزی-بطنی خون مورد نیاز این گره و رشته‌های هیس و سرخرگ گره سینوسی، خون گره سینوسی را فراهم می‌کند.
• سرخرگ کرونری چپ: این سرخرگ به دو شاخه اصلی سرخرگ پایین‌رونده چپ و سرخرگ خمیده چپ تقسیم می‌شود. سرخرگ پایین‌رونده در سطح جلویی، بین بطن چپ و راست به سمت نوک قلب حرکت کرده و خون بخشی از دهلیز و بطن چپ (کمتر از نصف)، بخش جلویی بطن چپ، دوسوم جلویی سپتوم بین بطنی، بخشی از ماهیچه‌های پاپیلار و نوک بطن را تامین می‌کند. سرخرگ خمیده چپ در شیار کرونری سطح پشتی حرکت کرده و قبل از شیار بین‌بطنی پشتی تمام می‌شود.

خون این رگ‌ها پس از تبادل اکسیژن و مواد غذایی با بافت قلبی به‌وسیله سینوس کرونری (سیاهرگ سطح پشتی قلب) از میوکارد به دهلیز راست منتقل می‌شود. سیروس کرونری خون با غلظت پایین اکسیژن را از چهار شاخه اصلی دریافت می‌کند.

• سیاهرگ بزرگ قلب: این سیاهرگ بزرگ‌ترین شاخه سینوس کرونری است که از نوک قلب شروع شده و و در سطح پشتی قلب بالا می‌رود. سپس قطر آن افزایش یافته و سینوس کرونری را تشکیل می‌دهد.
• سیاهرگ کوچک قلب: این رگ در سطح جلویی قلب و در شیار بین دهلیز و بطن راست قرار دارد.
• سیاهرگ میانی قلب: این سیاهرگ از نوک قلب شروع می‌شود و در شیار بین‌بطنی پشتی بالا می‌رود.
• سیاهرگ پشتی قلب: این سیاهرگ در سطح پشتی بطن چپ و سمت چپ سیاهرگ میانی قلب قرار دارد.

آناتومی رگ های قفسه سینه

آئورت، سرخرگ ششی، سیاهرگ ششی، بزرگ‌سیاهرگ بالایی و بزرگ‌سیاهرگ پایینی پنج رگ اصلی هستند که خون با غلظت‌بالای اکسیژن را به اندام‌ها رسانده و خون با غلظت پایین اکسیژن را به قلب برمی‌گرداند.

• آئورت: آئورت بزرگ‌ترین رگ بدن و اولین رگ جریان خون سیستمی است که از بطن چپ شروع شده می‌شود. این سرخرگ پس از بالا رفتن (آئورت بالارونده) به جهت چپ خم (قوس آئورت) شده و سمت اندام‌های پایینی (آئورت پایین‌رونده) حرکت می‌کند. آئورت سینه‌ای یکی از رگ‌های مهم در آناتومی قفسه سینه است. این سرخرگ هم‌سطح مهره T4 شروع شده و از دیواره پشتی مدیاستوم پایین می‌رود. این سرخرگ به دو شاخه اصلی احشایی و دیواره‌ای تقسیم می‌شود. این دو شاخه به سرخرگ‌های پری‌کاردیوم، شاخه برونشیال، مری، شاخه مدیاستن، بین‌دنده‌ای پشتی و زیردنده‌ای تقسیم می‌شود.
• سرخرگ ششی: سرخرگ ششی تنها سرخرگ بدن است که خون با غلظت کم اکسیژن را از خون خارج کرده و برای تبادل گازهای تنفسی به ریه منتقل می‌کند. بخش اصلی این سرخرگ کوتاه است و به دو شاخه سرخرگ ششی راست و چپ تقسیم می‌شود.
• سیاهرگ ششی: خون سیاهرگ‌های برونشیال به چهار سیاهرگ ششی (دو سیاهرگ از هر ریه) تخلیه می‌شود. این سیاهرگ‌ها از هیلوم ریه خارج می‌شوند.
• بزرگ‌سیاهرگ بالایی: بزرگ‌سیاهرگ بالایی یکی از بزرگ‌ترن وریدهای بدون دریچه بدن است که از به هم پیوستن سیاهرگ‌های برونشیال چپ و راست (پشت غضروف اولین دنده راست) تشکیل شده و خون بخش‌های سر، گردن و قفسه سینه را هم‌سطح دنده ۳ به دهلیز راست تخلیه می‌کند.
• بزرگ‌سیاهرگ پایینی: بزرگ‌سیاهرگ پایینی پس از عبور از منفذ کاوا در یدافراگم وارد قفسه سینه شده و هم‌مسیر آئورت راست به قلب می‌رسد. این سیاهرگ خون بخش‌های پایینی بدن را به دهلیز راست منتقل می‌کند.
• سیستم سیاهرگی آزیگوس: سیستم سیاهرگی آزیگوس از سه سیاهرگی (سیاهرگ آزیگوس، سیاهرگ همی آزیگوس و سیاهرگ همی آزیگوس کمکی) تشکیل شده است که دو طرف ستون مهره‌ها قرار دارد و خون قسمت‌های پشتی، قفسه سینه و بخشی از اندام‌های شکمی را به بزرگ‌سیاهرگ بالایی تخلیه می‌کند.

سیستم لنفاوی قفسه سینه

سیستم لنفاوی قفسه سینه از تعداد زیادی گره‌های لنفاوی (زیربغل، قلب، ریه، پوست، دیافراگم، پستان و دیواره قفسه سینه) و بزرگ‌ترین رگ لنفاوی بدن تشکیل شده است. رگ لنفاوی سینه‌ای بخشی از رگ‌های سیستم لنفاوی که از دوازدهمین مهره سینه‌ای (T12) شروع شده و تا شروع گردن ادامه دارد. این رگ از به هم پیوستن رگ‌های لنفاوی شکمی (چپ و راست) و رگ‌های لنفاوی کمری تشکیل می‌شود. انقباض ماهیچه‌های صاف دیواره این، دریچه‌های رگ و تغییرات فشار ایجاد شده در قفسه سینه هنگام تنفس، به حرکت لنف در این رگ برخلاف نیروی گرانش کمک می‌کند.

رگ لنفاوی سینه از منفذ آئورت وارد قفسه سینه می‌شود و در زاویه سیاهرگی بین سیاهرگ زیرترقوه‌ای چپ و سیاهرگ جاگولار داخلی (چپ) مایع خود (مخلوطی از لنف و اسیدهای چرب جذب شده در روده) را به سیستم خون تخلیه می‌کند. دریچه دولختی بین این رگ لنفاوی و سیاهرگ از بازگشت لنف جلوگیری می‌کند.

سوالات متداول

در این بخش از مجله فرادرس به تعدادی از سوالات متداول پیرامون آناتومی قفسه سینه پاسخ می‌دهیم.

ماهیچه های کمکی تنفس در کدام بخش از قفسه سینه قرار دارد؟

ماهیچه دندانه‌ای جلویی و ماهیچه‌های سینه‌ای بزرگ و کوچک دو ماهیچه کمکی تنفس هستند که لایه‌های خارجی قفسه سینه را تشکیل می‌دهند.

حفره سینه ای به چند بخش تقسیم می شود؟

بخش مرکزی حفره سینه مدیاستینوم نام دارد و دو طرف آن حفره‌های ششی قرار می‌گیرند. مدیاستیونم به حفره‌های بالایی و پایینی تقسیم می‌شود.