مری چیست؟ — آناتومی، ساختار و عملکرد | هر آنچه باید بدانید

«مری» (Esophagus) یک لوله فیبرو عضلانی در سیستم گوارش مهره‌داران است. غذا به کمک انقباضات حاشیه اطراف حلق به مری وارد شده و پس از آن به معده هدایت می‌شود. در ادامه این مطلب در مورد محل، آناتومی، اجزا، ساختار، بافت و بیماری‌های مرتبط و درمان آن‌ها توضیح داده‌ایم.

مری کجاست؟

مری، یکی از قسمت‌های فوقانی لوله گوارش است. در قسمت بالایی آن جوانه‌های چشایی وجود دارد. از پشت دهان شروع می‌شود و از قسمت عقب مدیاستنوم به پایین، از دیافراگم و به داخل معده عبور می‌کند. طول آن در بزرگسالان حدود 25 سانتی متر است، در پشت نای و قلب قرار دارد، از دیافراگم عبور می‌کند و به بالاترین قسمت معده تخلیه می‌شود. مری، از مرز تحتانی غضروف کریکوئید (C6) منشأ می‌گیرد و تا روزنه کاردیاک معده (T11) گسترش می‌یابد.

فیلم آموزش علوم تجربی – پایه هفتم در فرادرس

کلیک کنید

این اندام از گردن و از حدود ششمین مهره گردنی پشت غضروف کریکوئید نای شروع می‌شود و در جلوی حنجره ادامه پیدا می‌کند، به سمت پایین به سمت مدیاستینوم فوقانی قفسه سینه بین نای و مهره‌های T1 تا T4 پایین می‌آید، سپس از طریق هیاتوس مری (شکافی در ناحیه سمت راست دیافراگم) تقریباً در سطح دهمین مهره توراسیک به دیافراگم در T10، وارد شکم می‌شود. قسمت شکمی مری، تقریباً 1/25 سانتی‌متر طول دارد و به کاردیای معده در مهره یازدهم قفسه سینه (T11) ختم می‌شود. مری در جلوی قسمت‌هایی از رگ‌های همایازژوس و وریدهای بین دنده‌ای در سمت راست قرار دارد.

آناتومی مری چگونه است؟

دیواره مری، از لومن به سمت بیرون متشکل از مخاط، زیر مخاط (بافت همبند)، لایه‌های فیبرهای عضلانی بین لایه‌های بافت فیبری و یک لایه خارجی از بافت همبند است. مخاط یک اپیتلیوم سنگفرشی طبقه‌ای است که در اطراف سه لایه سلول سنگفرشی قرار دارد و در تضاد با لایه تک سلول‌های ستونی معده است. انتقال بین این دو نوع اپیتلیوم به عنوان یک خط زیگ زاگ قابل مشاهده است.

فیلم آموزش آناتومی عمومی بدن انسان در فرادرس

کلیک کنید

بیشتر عضله مری، از نوع صاف است اگرچه یک سوم فوقانی آن بیشتر عضله مخطط را شامل می‌شود. مری، دو حلقه عضلانی یا اسفنکتر در بالا و پایین دیواره خود دارد. اسفنکتر تحتانی به جلوگیری از ریفلاکس محتوای اسیدی معده و بازگشت آن به مری، کمک می‌کند. هنگام بلع، اپی‌گلوت به سمت عقب متمایل شده تا از پایین آمدن غذا در حنجره و ریه جلوگیری کند.

عضلات دیواره مری چه هستند؟

عضله صاف آن توسط اعصاب غیر ارادی (اعصاب سمپاتیک از طریق تنه سمپاتیک و اعصاب پاراسمپاتیک از طریق عصب واگ) و علاوه بر این اعصاب ارادی (نورون‌های حرکتی تحتانی) که در عصب واگ حمل می‌شوند عضله مخطط آن را تحریک می‌کنند.

انقباضات مری

مری، چهار نقطه انقباض دارد. هنگامی که یک ماده خورنده یا یک ماده جامد بلعیده می‌شود، به احتمال زیاد در یکی از این چهار نقطه ساکن شده و آسیب می‌بیند. این انقباضات از ساختارهای خاصی به وجود می‌آیند که مری را فشرده می‌کنند. این انقباضات عبارتند از:

• ابتدای مری، جایی که حنجره به مری می‌پیوندد، پشت غضروف کریکوئید (Cricoid Cartilage)
• قسمت جلویی توسط قوس آئورت در مدیاستن فوقانی عبور می‌کند.
• جایی که مری، توسط برونش اصلی سمت چپ در مدیاستن خلفی فشرده می‌شود.
• هیاتوس مری (Esophageal Hiatus)، جایی که از دیافراگم در مدیاستنوم خلفی عبور می‌کند.

اسفنکترهای مری

اسفنکتر یا دریچه‌های مری، درون دو حلقه عضلانی در بالا و پایین قرار گرفته‌اند که به ترتیب اسفنکتر فوقانی و تحتانی نام دارند. این اسفنکترها پس از ورود غذا از مری، به معده مانند یک دریچه عمل کرده و از بازگشت غذا یا اسید از معده به مری، جلوگیری می‌کنند. اسفنکتر مریِ فوقانی یک اسفنکتر تشریحی است که توسط قسمت تحتانی انقباض حنجره تحتانی تشکیل می‌شود که به دلیل ارتباط آن با غضروف کریکوئید حنجره قدامی، اسفنکتر حفره حلقوی نیز شناخته می‌شود. با این حال، اسفنکتر تحتانی آناتومیک نیست بلکه یک اسفنکتر عملکردی است، به این معنی که مانند اسفنکتر عمل می‌کند اما مانند سایر اسفنکترها ضخیم شدن مشخصی در آن دیده نمی‌شود.

اسفنکتر فوقانی قسمت ابتدایی مری را در بر می‌گیرد و از عضله اسکلتی یا مخطط تشکیل شده است اما عملکرد آن غیر ارادی است. باز شدن اسفنکتر فوقانی توسط رفلکس بلع ایجاد می‌شود. عضله اصلی اسفنکتر فوقانی، قسمت کریکوفرنکس عضله تحتانی حلق است. اسفنکتر تحتانی مری یا اسفنکتر معده، قسمت پایینی مری را در محل اتصال آن با معده احاطه کرده است. به آن اسفنکتر قلبی مری نیز گفته می‌شود که از قسمت مجاور معده، کاردیا نامگذاری شده است. اختلال عملکرد اسفنکتر معده باعث ریفلاکس و سوزش معده ‌می‌شود که در صورت ادامه و عدم درمان، می‌تواند منجر به آسیب به دیواره مخاطی مری، ایجاد زخم یا حتی سرطان شود.

اعصاب دیواره مری

عصب مری و تنه سمپاتیک گردنی و توراسیک عصب می‌یابد. عصب واگ عملکرد پاراسمپاتیک دارد و انقباضات ماهیچه‌های مری و ترشحات غدد آن را تحریک می‌کند. دو مجموعه از رشته‌های عصبی در امتداد عصب واگ به مری، عصب‌رسانی می‌کنند. عضله مخطط فوقانی و اسفنکتر فوقانی توسط سلول‌های عصبی دارای جسم هسته‌ای در (Nucleus Ambiguus) تأمین می‌‌شوند. در حالی که فیبرهای عصبیِ عضله صاف و اسفنکتر تحتانی دارای جسم سلولی در هسته حرکتی پشتی هستند.

عصب واگ نقش اصلی را در شروع پریستالیست مری دارد. بدنه سیستم عصبی سمپاتیک ممکن است عملکرد عصب واگ را افزایش دهد و باعث افزایش چرخش و فعالیت غدد و باعث انقباض اسفنکتر شود. علاوه بر این، فعال‌سازی سیستم سمپاتیک دیواره عضله مری را شل کرده و باعث انقباض رگ‌های خونی خواهد شد. احساس در امتداد مری، توسط هر دو اعصاب با ایجاد احساس ناخوشایند در عصب واگ و درد سمپاتیک تأمین می‌شود.

سیستم خونرسانی مری چگونه است؟

مری، دارای خون‌رسانی غنی و تخلیه وریدی بوده اما این خون‌رسانی در طول آن متفاوت است. قسمت‌های فوقانی مری و اسفنکتر فوقانی از شریان تیروئید تحتانی، قسمت‌هایی از مری، که در ناحیه قفسه سینه هستند از شریان‌های ریوی و شاخه‌های مستقیم از آئورت تورا و مریِ تحتانی و اسفنکتر مری، از شریان معده چپ و شریان فرنیک تحتانی چپ خون دریافت می‌کنند. تخلیه وریدی نیز در طول مری، متفاوت است.

قسمت‌های فوقانی و میانی مری، به درون رگ‌های آزیگوس و همیازژوس و خون از قسمت تحتانی، به ورید چپ معده تخلیه می‌شود. همه این وریدها به داخل ورید فوقانی تخلیه می‌شوند، به استثنای ورید معده سمت چپ که شاخه‌ای از ورید پورتال است. از نظر لنفاوی، یک سوم فوقانی مری، به غدد لنفاوی عمیق گردنی، وسط به غدد لنفاوی مدیاستینال فوقانی و خلفی و مریِ تحتانی به غدد لنفاوی معده و سلیاک تخلیه می‌شود که شبیه تخلیه لنفاوی ساختارهای شکمی است که از قسمت پیشانی روده به وجود می‌آیند و همه آن‌ها به گره‌های سلیاک تخلیه می‌شوند.

اتصال مری و معده چگونه است؟

محل اتصال معده و مری (که به آن محل اتصال مری - معده نیز گفته می‌شود) محل اتصال مری و معده در انتهای مری است. رنگ صورتی مخاط مری، در تضاد با قرمز عمیق‌تر مخاط معده است و انتقال مخاط را می‌توان به عنوان یک خط زیگ‌زاگ نامنظم مشاهده کرد که غالباً آن را خط z می‌نامند. معاینه بافت‌شناسی، انتقال ناگهانی بین اپیتلیوم سنگفرشی مطبق مری و اپیتلیوم ستونی ساده معده را نشان می‌دهد.

به طور معمول، کاردیای معده بلافاصله از خط z فاصله دارد و خط z با حد بالای چین‌های معده کاردیا منطبق است. با این حال، هنگامی که آناتومی مخاط در مری بارت دچار مشکل می‌شود، اتصال واقعی معده - اشوفاژ را می‌توان با حد بالای چین‌های معده به جای انتقال مخاط شناسایی کرد. محل عملکرد اسفنکتر مریِ تحتانی به طور کلی در حدود 3 سانتی‌متر زیر خط z قرار دارد.

بافت مری چگونه است؟

مریِ انسان دارای غشای مخاطی است که متشکل از یک اپیتلیوم سنگفرشی مطبق سخت و بدون کراتین، یک لامینای صاف و یک مخاط عضلانی است. اپیتلیوم مری، گردش نسبتاً سریعی دارد و عملکرد محافظتی در برابر اثرات ساینده غذا دارد. در بسیاری از حیوانات، اپیتلیوم حاوی لایه‌ای از کراتین است که نشان‌دهنده رژیم غذایی درشت‌تر است. دو نوع غده وجود دارد که غدد مری، ترشح‌کننده مخاط در زیر مخاط و غدد مری، مشابه غدد معده، در لامینای پروپریا واقع شده و بیشتر در قسمت انتهایی اندام وجود دارد. مخاط غدد از محافظت خوبی برای پوشش داخلی برخوردار است. زیر مخاط همچنین شامل شبکه زیر مخاط، شبکه‌ای از سلول‌های عصبی است که بخشی از سیستم عصبی روده است.

فیلم آموزش بافت شناسی دستگاه های گوارش و تنفس در فرادرس

کلیک کنید

لایه عضلانی مری، دارای دو نوع عضله است. یک سوم فوقانی مری، شامل عضلات مخطط، یک سوم پایینی شامل عضله صاف و یک سوم میانی حاوی مخلوطی از هر دو است. عضله در دو لایه مرتب شده است: یکی در آن رشته‌های عضلانی به طولی به مری، کشیده می‌شوند و دیگری در آن فیبرها مری را محاصره می‌کنند. این‌ها توسط شبکه مینتریک، یک شبکه درهم پیچیده از رشته‌های عصبی که در ترشح مخاط و در حفره عضله صاف مری نقش دارند، جدا می‌شوند. بیرونی‌ترین لایه مری، در بیشتر طول خود از بافت همبند پوششی (Tunica Adventitia) است، در حالی که قسمت شکم آن در سروز پوشانده شده است. این امر باعث تمایز آن از بسیاری از ساختارهای دستگاه گوارش می‌شود که فقط دارای سروز هستند.

شناخت دقیق بافت‌های بدن و مشاهده تصویر بافت‌های مختلف زیر میکروسکوپ درک بهتری از چگونگی عملکرد یک اندام ایجاد می‌کند و یکی از مطالب بنیادی در گرایش‌های مختلف زیست جانوری و علوم پزشکی است. مجموع اطلاعات دقیق بافت‌شناسی، همراه با اسلایدهای میکروسکوپی را می‌توانید در آموزش زیر مطالعه کنید.

• برای دیدن فیلم آموزش بافت شناسی عمومی + اینجا کلیک کنید.

کار مری چیست ؟

وظایف مری، شامل مسیری برای بلع غذا و ورود آن معده و کاهش رفلاکس معده و بازگشت اسید و غذا به دهان است. در ادامه این عملکردها را تشریح کرده‌ایم.

فیلم آموزش فیزیولوژی دستگاه گوارش در فرادرس

کلیک کنید

بلع غذا

غذا از طریق دهان بلعیده شده و ابتدا به حلق و سپس به مری، منتقل می‌شود. بنابراین مری، یکی از اولین اجزای دستگاه گوارش و لوله گوارش است. غذا پس از عبور از مری، وارد معده می‌شود. هنگام بلعیدن غذا، اپی‌گلوت برای پوشاندن حنجره به عقب حرکت و از ورود غذا به نای جلوگیری می‌کند. در همان زمان، اسفنکتر فوقانی مری، شل می‌شود و اجازه می‌دهد یک ماده غذایی بزرگ وارد شود. انقباضات پریستالتیک عضله مری، غذا را به پایین مری فشار می‌دهد. این انقباضات ریتمیک هم به عنوان پاسخ انعکاسی به غذایی که در دهان است و هم به عنوان پاسخی به احساس غذا در خود مری اتفاق می‌افتد. همراه با پریستالتیس، اسفنکتر تحتانی مری، شل می‌شود.

کاهش رفلاکس معده

معده اسید معده تولید می‌کند، مخلوطی به شدت اسیدی متشکل از اسید کلریدریک (HCl) و نمک‌های پتاسیم و سدیم برای هضم غذا است. انقباض اسفنکترهای مریِ فوقانی و تحتانی مری، به جلوگیری از ریفلاکس (جریان معکوس) محتوای معده و اسید به مری کمک و از مخاط مری، محافظت می‌کند. همچنین زاویه حاد مری و کورورای پایین دیافراگم نیز به این عمل اسفنکتری کمک می‌کند.

بیماری های مری چه هستند؟

مری، ممکن است تحت تأثیر ریفلاکس معده، سرطان، اتساع رگ‌های خونی و واریس، خونریزی، انقباض و اختلالات حرکتی دچار مشکل شود. بیماری‌ها ممکن است باعث مشکل در بلع (دیسفاژی)، بلع دردناک (یدینوفاژی)، درد قفسه سینه شوند و یا به هیچ وجه علائمی ایجاد نکنند. بررسی‌های بالینی شامل اشعه ایکس هنگام بلع سولفات باریم، آندوسکوپی و سی تی اسکن است. از نظر جراحی، دسترسی به مری دشوار است.

گرفتگی‌های مری، معمولاً خوش‌خیم هستند و به طور معمول پس از سال‌ها ریفلاکس در فرد ایجاد می‌شوند. دو مورد از شایع‌ترین ناهنجاری‌های مادرزادی مری عبارتند از آترزی که در آن مری، به جای اتصال به معده، به یک کیسه کور ختم می‌شود و فیستول مری، که ایجاد یک منفذ یا سوراخ بین مری و نای است. هر دوی این شرایط معمولاً با هم اتفاق می‌افتند و در حدود 1 مورد از هر 3500 تولد دیده می‌شوند که نیمی از این موارد ممکن است بخشی از یک سندرم بوده و همراه با آن‌ها ناهنجاری و علائم دیگری نیز وجود داشته باشند.

اسپاسم مری چیست ؟

اسپاسم منتشره مری (DES)، باعث دشواری بلع یا بازگشت غذا به حلق می‌شود. ممکن است برخی علائم این بیماری مانند درد قفسه سینه، با بیماری قلبی اشتباه گرفته شوند. علت اصلی این اسپاسم‌ها مشخص نیست. تصور بر این است که بسیاری از عوامل مانند سیگنال‌های مغزی کنترل نشده مؤثر باشند. بنابراین یکی از اولین گزینه‌های درمانی، استفاده از داروهای مهارکننده انقباض مانند ضد افسردگی‌ها، ضد اضطراب‌ها و ضد تشنج‌ها است. نوشیدن مایعات خیلی گرم یا خیلی سرد یا حساسیت غذایی نیز از دیگر دلایل اسپاسم مری هستند.

التهاب مری چیست ؟

التهاب مری، به اسوفاژیت (Esophagitis) معروف است. ریفلاکس اسید معده، عفونت، برخی از داروها (مانند بیس فسفونات‌ها) و آلرژی‌های غذایی می‌توانند منجر به ازوفاژیت شوند. کاندیدیازیس مری، عفونت مخمر کاندیدا آلباسیس (Candida Albicans) است که ممکن است در هنگام نقص سیستم ایمنی در فرد ایجاد شود. علت برخی از انواع ازوفاژیت مانند ازوفاژیت ائوزینوفیل، مشخص نیست. ازوفاژیت می‌تواند باعث بلع دردناک شود و معمولاً با مدیریت علت ازوفاژیت - مانند کنترل ریفلاکس یا درمان عفونت - درمان خواهد شد. علائم ازوفاژیت شامل موارد زیر است:

فیلم آموزش هیستولوژی و پاتولوژی پایه – آناتومی بدن

کلیک کنید

• سوزش سر دل: احساس سوزش در پایین میانه قفسه سینه
• حالت تهوع
• دیسفاژی: بلع دردناک است، عبور غذا از مری، دشوار است و یا اصلا توانایی بلعیدن وجود ندارد.
• استفراغ
• درد شکم
• سرفه
• مشکل در بلع
• رفلکس اسید معده
• شدید شدن درد هنگام غذا خوردن

عفونت مری، منجر به التهاب آن می‌شود، قابل انتقال است. ازوفاژیت به دلایل زیادی ممکن است ایجاد شود که بیماری برگشت اسید از معده (GERD) شایع‌ترین علت آن است و می‌تواند پوشش مری را تحریک کند. دلایل دیگر این مشکل عبارتند از:

• استفاده از داروها: برخی از داروها به دلیل ترکیبات خود یا کافی نبودن مایع مصرفی، منجر به آسیب و زخم مخاط مری، می‌شوند مانند داروهای زیر:
  • داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDS)
  • آسپیرین
  • ناپروکسن سدیم
  • ایبوپروفن
  • آنتی بیوتیک‌هایی مانند داکسی سایکلین و تتراسایکلین
  • کینیدین
  • بیس فسفونات، برای درمان پوکی استخوان
  • استروئیدها
  • کلرید پتاسیم
• آسیب شیمیایی: توسط محلول‌های قلیایی یا اسیدی آسیب جسمی ناشی از گاواژ (لوله وارد شده به معده برای تغذیه)
• مصرف الکل: که می‌تواند پوشش مخاطی مری را از بین ببرد.
• بیماری کرون: نوعی IBD و بیماری خودایمنی که در صورت حمله به مری، باعث ازوفاژیت می‌شود.
• استرس: می‌تواند باعث افزایش سطح رفلاکس اسیدی معده شود.
• پرتودرمانی: می‌تواند بر سیستم ایمنی بدن تأثیر بگذارد.
• آلرژی (غذا، استنشاق): گاهی ازوفاژیت ائوزینوفیلیک را تحریک می‌کند.
• عفونت: ازوفاژیت عفونی به دلیل عفونت ویروسی، قارچی، انگلی یا باکتریایی و بیشتر در افراد مبتلا به نقص ایمنی ایجاد می‌شود.
• ویتامین‌ها و مکمل‌ها: آهن، ویتامین C، پتاسیم، مکمل‌ها و مواد معدنی
• استفراغ: اسید موجود در استفراغ می‌تواند مری را تحریک کند.
• فتق یا هرنیای مری: فتق مری، با سوراخ کردن عضله دیافراگم، می‌تواند اسید معده و تخلیه سریع غذا را مهار کند.
• عمل جراحی
• التهاب ناشی از ائوزینوفیل: ازوفاژیت ائوزینوفیل در اثر غلظت زیاد ائوزینوفیل در مری ایجاد می‌شود که ممکن است به دلیل آلرژن باشد و اغلب با GERD ارتباط دارد. این ازوفاژیت می‌تواند در اثر آلرژی به غذا یا مواد حساسیت‌زای استنشاقی ایجاد شود.
• ازوفاژیت لنفوسیتی: با افزایش مقدار لنفوسیت در پوشش مری همراه است و احتمال ارتباط آن با بیماری کرون، ریفلاکس معده و سلیاک وجود دارد. تغییرات ناشی از این مدل، در آندوسکوپی همانند ازوفاژیت ائوزینوفیلیک شامل حلقه‌های مری، باریک شدن لومن و شیارهای خطی است.
• ازوفاژیت سوزاننده (Caustic Esophagitis): ازوفاژیت سوزاننده آسیب بافتی با منشأ شیمیایی است که دلیل آن می‌تواند انجام مشاغلی باشد که با بخارات شیمیایی یا ذرات آلوده در تماس هستند.

از نظر میزان پیشرفت و شدت التهاب، ۴ گرید برای التهاب مری، در نظر گرفته می‌شود که در جدول زیر آمده‌اند.

بیماری مری بارت

در بیماری مری بارت (Barrett's Esophagus) یک تغییر غیر طبیعی (متاپلاستیک) در سلول‌های مخاطی قسمت تحتانی مری وجود دارد، از اپیتلیوم سنگفرشی طبقه‌بندی شده طبیعی تا اپیتلیوم ستونی ساده با سلول‌های جام پراکنده که به طور معمول فقط در روده کوچک وجود دارد و روده بزرگ این تغییر به عنوان یک بیماری پیش بدخیم در نظر گرفته می‌شود زیرا با بروز زیاد انتقال بیشتر به آدنوکارسینومای مری، یک سرطان اغلب کشنده همراه است. تغییر از سلول‌های طبیعی به سلول‌های غیر بدخیم که مری بارت را نشان می‌دهند، علائم خاصی ایجاد نمی‌کند. علائم مرتبط با این بیماری عبارتند از:

• سوزش معده مکرر و طولانی مدت
• مشکل در بلع (دیسفاژی)
• استفراغ خون (هماتمزی)
• درد زیر جناغ محل مری با معده
• کاهش ناخواسته وزن زیرا غذا خوردن دردناک است (یدینوفاژی)

خطر ابتلا به مری بارت با چاقی مرکزی افزایش می‌یابد (در مقابل چاقی محیطی). مکانیسم دقیق آن مشخص نیست. تفاوت در توزیع چربی در مردان (بیشتر مرکزی) و زنان (محیطی بیشتر) ممکن است افزایش خطر در مردان را توضیح دهد.

سرطان مری چیست ؟

سرطان مری، معمولاً از سلول‌هایی شروع می شود که داخل مری قرار دارند. سرطان مری، می‌تواند در هر نقطه از این اندام رخ دهد. مردان بیشتر از زنان به سرطان مری مبتلا می شوند. سرطان مری، ششمین علت شایع مرگ و میر ناشی از سرطان در سراسر جهان است. نرخ بروز در مکان های مختلف جغرافیایی متفاوت است. در بعضی مناطق، ممکن است میزان بالاتر سرطان مری، به دلیل مصرف دخانیات و الکل یا عادات غذایی خاص و چاقی نسبت داده شود.

در مراحل اولیه، سرطان مری، ممکن است هیچ علائمی نداشته باشد. در صورت شدید بودن، سرطان مری، ممکن است در نهایت باعث انسداد مری شود، بلعیدن هر نوع غذای جامد را بسیار دشوار کرده و باعث کاهش وزن شود. علائم و نشانه‌های عمومی سرطان مری عبارتند از:

• مشکل در بلع (دیسفاژی)
• کاهش وزن
• درد قفسه سینه
• فشار یا سوزش
• بدتر شدن سوء هاضمه
• درد شکم
• سرفه
• گرفتگی صدا

پیشرفت سرطان با استفاده از سیستمی مرحله‌بندی می‌شود که میزان نفوذ سرطان به دیواره مری، تعداد غدد لنفاوی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و آیا متاستازهایی در قسمت‌های مختلف بدن وجود دارد. سرطان مری، اغلب با رادیوتراپی، شیمی درمانی کنترل می‌شود و همچنین ممکن است با برداشتن نسبی مری، با جراحی کنترل شود. قرار دادن یک استنت در مری، یا قرار دادن لوله بینی - معده نیز ممکن است برای اطمینان از توانایی هضم غذا و آب کافی در فرد استفاده شود. از سال 2014، پیش آگهی سرطان مری، هنوز ناچیز است، بنابراین درمان تسکینی نیز ممکن است کانون درمان باشد. بر اساس نوع سلول‌های درگیر، دو نوع اصلی سرطان مری، وجود دارد که عبارتند از:

• آدنوکارسینوم (Adenocarcinoma): در سلول‌های غدد ترشح کننده مخاط در مری، آغاز می‌شود. آدنوکارسینوما اغلب در قسمت تحتانی مری، اتفاق می‌افتد. آدنوکارسینوما رایج‌ترین شکل سرطان مری، در ایالات متحده است و در درجه اول مردان سفید پوست را گرفتار می‌کند. آدنوکارسینوم در غدد یا بافت ستونی مری، اتفاق می‌افتد. این مورد بیشتر در کشورهای پیشرفته دیده می‌شود و در سلول‌های مکعبی اتفاق می‌افتد.
• سرطان سلول سنگفرشی (Squamous Cell Carcinoma): سلول‌های سنگفرشی سلول‌های مسطح و نازکی هستند که سطح مری را پوشانده‌اند. سرطان سلول سنگفرشی اغلب در قسمت‌های فوقانی و میانی مری، اتفاق می‌افتد. سرطان سلول سنگفرشی شایع‌ترین سرطان مری، در سراسر جهان است و در چین و ایران بسیار بیشتر دیده می‌شود.
• انواع نادر سرطان مری: شامل کارسینوم سلول کوچک، سارکوم، لنفوم، ملانوم و کوریوکارسینوما

واریس مری چیست ؟

واریس مری، انبساط رگ‌های زیر مخاطی در یک سوم تحتانی مری است. واریس مری، اغلب در نتیجه فشار خون بالا یا برخی بیماری‌های کبدی مانند سیروز است. افراد مبتلا به این بیماری، تمایل زیادی به خونریزی شدید دارند که بدون درمان می‌تواند کشنده باشد. واریس‌های مری، به طور معمول از طریق مری، مایع گاستروودودنوسکوپی تشخیص داده می‌شوند. دو سوم فوقانی مری، از طریق رگ‌های مری تخلیه می‌شود که خون دی اکسید شده را از مری، به ورید آزیگوس منتقل می‌کند که به نوبه خود مستقیم به ورید حفره فوقانی تخلیه می‌شود. این وریدها هیچ نقشی در ایجاد واریس مری ندارند.

یک سوم پایینی مری، به داخل وریدهای سطحی مخاط مری، به داخل رگ سمت چپ معده و مستقیماً به ورید پورتال تخلیه می‌شوند. این وریدهای سطحی (به طور معمول فقط با قطر تقریباً 1 میلی‌متر) همراه با فشار خون پورتال تا قطر 1 تا 2 سانتی‌متر منقبض می‌شوند. در شرایطی که فشارهای پورتال افزایش می‌یابد مانند سیروز، اتساع رگ‌ها در آناستوموز وجود دارد که منجر به واریس مری، خواهد شد. ترومبوز ورید طحال یک بیماری نادر است که باعث ایجاد واریس مری، بدون افزایش فشار پورتال می‌شود. اسپلنکتومی می‌تواند خونریزی واریسی ناشی از ترومبوز ورید طحال را درمان کند. واریس‌ مری، اغلب تا زمان پاره شدن مری، علائمی ندارد.

پارگی واریس یک فوریت پزشکی محسوب می‌شود زیرا واریس می‌تواند خونریزی زیادی داشته باشد. واریکس خونریزی ممکن است باعث استفراغ خون در فرد شود یا دچار شوک شود. برای مقابله با پارگی واریس ممکن است یک باند در اطراف رگ‌خونی خونریزی شده قرار گیرد یا مقدار کمی از عامل لخته‌کننده در نزدیکی خونریزی تزریق شود. جراح ممکن است سعی کند با استفاده از یک بادکنک کوچک بادی فشار را برای جلوگیری از زخم وارد کند. مایعات و فرآورده‌های خونی IV ممکن است به منظور جلوگیری از کاهش خون بیش از حد در هیپوولمی ایجاد شود.

پارگی مری چیست ؟

علل لاتروژنیک در 56 درصد از موارد سوراخ شدن یا پارگی مری، معمولاً به دلیل استفاده نادرست یا خطا در کاربرد ابزار پزشکی مانند آندوسکوپی یا جراحی است. علائم پارگی مری، عبارتند از:

• درد هنگام بلع
• افزایش تعداد تنفس
• احساس تنگی نفس
• کبود شدن نوک انگشتان
• تب
• شوک
• دردی که معمولا به سمت چپ بدن متمایل است

این مورد در صورت عدم رسیدگی و درمان می‌تواند به مرگ منجر شود. بنابراین به درمان شریع آنتی‌بیوتیکی برای پیشگیری از التهاب میان‌سینه یا مدیاستینیت (Mediastinitis)، سپسیس (عفونت خون) و جراحی نیاز است. حتی در صورت انجام درمان‌ها در ۲۴ ساعت اولیه، ۲۵ درصد احتمال مرگ و میر وجود دارد.

بیماری مری فندق شکن چیست؟

یکی از بیماری‌های حرکتی مری، «مریِ فندق شکن» (Nutcracker Esophagus) نام دارد که با انقباضات در عضله صاف مری، با ترتیب طبیعی اما در مدت زمان بیش از حد مشخص می‌شود. این مشکل باعث مشکل در بلع غذاهای جامد و مایع و درد قابل توجهی در قفسه سینه خواهد شد و در برخی موارد ممکن است بدون علامت باشد. مریِ فندق شکن می‌تواند افراد را در هر سنی تحت تأثیر قرار دهد اما شیوع آن در دهه‌های ششم و هفتم زندگی بیشتر است.

این تشخیص با مطالعه تحرک مری (مانومتری مری) انجام می‌شود که فشار مری را در نقاط مختلف آن ارزیابی می‌کند. این اختلال پیشرفت نمی‌کند و با هیچ عارضه‌ای همراه نیست در نتیجه درمان آن فقط کنترل علائم را هدف قرار می‌دهد. تغییر در سبک تغذیه مانند پرهیز از نوشیدنی‌های خیلی سرد یا خیلی گرم نیز مؤثر هستند.

سندرم مالوری وایس

«سندرم مالوری وایس» (Mallory–Weiss syndrome) خونریزی ناشی از پارگی در مخاط و زیر مخاط در محل اتصال معده و مری است و معمولاً به دلیل استفراغ شدید ناشی از اعتیاد به الکل، مسمومیت غذایی یا پرخوری است که منجر به پارگی مخاط دیواره مری ایجاد می‌شوند. از عوامل دیگر می‌توان به فتق هیاتال و در موارد نادر، برخی اختلالات مزمن مانند بیماری منیر که باعث تهوع و استفراغ طولانی مدت می‌شوند اشاره کرد. بیشتر بیماران در سنین 30 تا 50 سال هستند، اگرچه این مورد در نوزادان 3 هفته ای و همچنین در افراد مسن گزارش شده است هایپرمزیس گراویداروم که یک بیماری شدید صبحگاهی همراه با استفراغ و عقب‌نشینی در بارداری نیز یکی از علل شناخته شده پارگی مالوری - ویس است.

این سندرم همراه با استفراغ خونی است. این سندرم معمولاً درمان حمایتی دارد زیرا خونریزی مداوم غیر معمول است. با این وجود امکان دارد در مراحل انجام آندوسکوپی، مکش یا تزریق اپی‌نفرین برای جلوگیری از خونریزی انجام شود. به ندرت برای متوقف کردن خونریزی، آمبولیزاسیون شریان‌های تأمین‌کننده منطقه مورد نیاز است. در صورت عدم موفقیت در سایر روش‌ها می‌توان از گاستروستومی بالا برای بستن رگ خونریزی‌دهنده استفاده کرد. این لوله قادر به جلوگیری از خونریزی نخواهد بود زیرا این خونریزی شریانی است و فشار موجود در بالون برای غلبه بر فشار شریانی کافی نیست.

حلقه مری یا حلقه شاتسکی

حلقه شاتسکی نوع خاصی از حلقه‌های مری است که به دو دسته تقسیم می‌شوند:

• حلقه‌های A: در بالای مری
• حلقه های B: در مریِ تحتانی

در بیماری حلقه شاتسکی (Schatzki Ring)، مری تحتانی توسط یک حلقه از بافت مخاطی (که مری را پوشانده است) یا بافت عضلانی باریک‌تر می‌شود که می‌تواند در بلع مشکل ایجاد کند (دیسفاژی). مبتلایان ممکن است به طور متناوب در بلع دچار مشکل شوند یا در حالت شدید، مریِ آ‌ن‌ها کاملا مسدود شود. همه بیماران دارای علائم خاصی نیستند. یکی از آزمایشات تشخیصی حلقه شاتسکی، آزمایش بلع باریم (Barium Swallow) است که باریم سولفات بلعیده شده توسط فرد، در مری سالم با حرکت پریستالیس از مری عبور می‌کند. هر دو عامل مادرزادی و اکتسابی ممکن است در ایجاد این بیماری دخیل باشند.

حلقه شاتسکی ممکن است با اتساع مری توسط بوگی یا بالون درمان شود. در اتساع بوگی، پس از تزریق آرامبخش به بیمار برای کنترل درد و ناراحتی، لوله‌های متسع بلند با اندازه بیشتر از قطر مری در ناحیه تنگ شده، توسط آندوسکوپی یا با استفاده از گشاد کننده‌های وزنی جیوه به معده منتقل می‌شود. درمان با اتساع می‌تواند تحریک موقتی ایجاد کند.

دیورتیکول کیلیان جمیسون

به طور کلی واژه دیورتیکول، به معنای بیرون‌زدگی‌های کوچک کیسه مانند در دیواره اندام‌ها به کار برده می‌شود. دیورتیکول کیلیان جمیسون (Killian–Jamieson Diverticulum)، بیرون‌زدگی مری، درست در زیر اسفنکتر مری فوقانی است. دیورتیکول به ندرت بزرگتر از 1/5 سانتی‌متر است و شیوع آن کمتر از دیورتیکول زنکر است. برعکس زنکر که به طور معمول یک بیرون‌زدگی خلفی و تحتانی است، دیورتیکول کیلیان جمیسون به طور معمول بیرون‌زدگی بخشی از مری در قسمت مهره‌های C5 - C6 است که به دلیل ضعف مادرزادی در مری، درست در زیر عضله کریکوفارنکس، اندازه آن معمولاً کوچکتر از دیورتیکول زنکر و بدون علامت است.

دیورتیکول زنکر

«دیورتیکول زنکر» (Zenker's Diverticulum)، یک دیورتیکولوم در مخاط حلق، درست بالای عضله کریکوفارنکس (یعنی بالاتر از اسفنکتر فوقانی مری) است. این مشکل در واقع یک شبه دیورتیکول است چون همه لایه‌های دیواره مری را درگیر نمی‌کند. به عبارت ساده، هنگامی که فشار بیش از حد در حنجره تحتانی وجود دارد، ضعیف‌ترین قسمت دیواره حلق خارج شده و یک دیورتیکول ایجاد می‌کند که قطر آن ممکن است به چندین سانتی‌متر برسد. عوامل اصلی دیورتیکول زنکر، مکانیسم‌های انسدادی مانند موارد زیر هستند:

• بلع غیرهماهنگ
• اختلال در آرامش و اسپاسم عضله کریکوفارنکس
• افزایش فشار در حلق دیستال، به طوری که دیواره آن از طریق کمترین مقاومت را دارد.

نتیجه بیرون‌زدگی دیواره حلق خلفی، درست در بالای مری است. فرد مبتلا به ندرت دچار درد می‌شود. اشکال نادر دیورتیکول، انواع کیلیان و لایمر هستند.

فتق هیاتال مری چیست ؟

«فتق هیاتال» (Hiatus Hernia)، نوعی فتق است که به دلیل ضعف عضلات دیافراگم و اسفنکتر معده، اندام‌های شکمی (به طور معمول معده) از طریق دیافراگم به قسمت میانی قفسه سینه می‌لغزند. این بیماری ممکن است منجر به بیماری ریفلاکس معده (GERD) یا ریفلاکس حنجره (LPR) با علائمی مانند طعم اسید در پشت حلق یا سوزش معده شود. علائم دیگر آن عبارتند از:

• مشکل در بلع
• درد قفسه سینه

علل این مشکل می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• ضربه شدید
• اسکولیوز (انحراف ستون مهره‌ها)
• انواع خاصی از جراحی
• یبوست مداوم
• بارداری
• استفراغ شدید یا مکرر
• عطسه یا سرفه شدید
• چاقی شدید
• افزایش فشار بر شکم به دلایلی همچون بلند کردن اجسام سنگین

عوارض آن نیز شامل کم خونی فقر آهن، وولوس یا انسداد روده هستند. دو نوع اصلی  فتق هیاتال وجود دارد:

• فتق کشویی: فتق به بالای دیافراگم می‌رسد.
• فتق پارا - مری: در کنار مری برآمدگی ایجاد می‌شود و حدود ۵ درصد از موارد را شامل می‌شود.

آندوسکوپی معمولاً فقط در مواردی که علائم وجود داشته باشند، علائم نسبت به درمان مقاوم باشند یا فرد بالای 50 سال باشد، لازم است. علائم ناشی از فتق هیاتال گاهی با تغییراتی مانند بالا بردن سر تخت، کاهش وزن و تنظیم عادات غذایی بهبود می‌یابد. داروهایی که باعث کاهش اسید معده می‌شوند مانند مسدود کننده های H2 یا مهارکننده‌های پمپ پروتون نیز می‌توانند در کاهش علائم کمک کنند. اگر با دارو شرایط بهبود نیابد، ممکن است عمل جراحی با فوندوپلاسکوپی یا لاپاراسکوپی نیاز باشد.

اختلال در حرکت مری

چندین اختلال هنگام حرکت غذا به سمت پایین مری، بر تحرک غذا تأثیر می‌گذارد. این می‌تواند باعث بلع دشوار شود، دیسفاژی نامیده می‌شود یا بلع دردناک به نام Odynophagia. آشالازی به نارسایی صحیح اسفنکتر تحتانی مری، اشاره دارد و به طور کلی در اواخر زندگی ایجاد و منجر به بزرگ شدن تدریجی مری و احتمالاً مگازوفاژ می‌شود. اسپاسم منتشره مری، اسپاسم مری است که می‌تواند یکی از دلایل درد قفسه سینه باشد. چنین درد ارجاعی به دیواره قسمت فوقانی قفسه سینه کاملاً شایع است. اسکلروز مری، مانند اسکلروز سیستمیک یا سندرم CREST، ممکن است باعث سخت شدن دیواره‌ها شود و با ایجاد اختلال در حرکات، تداخل کند.