فرادرسمضاف و مضاف الیه در ترکی استانبولی — آموزش کامل + مثال
مضاف و مضاف الیه در جمله، برای کامل کردن معنی اسم، دادن اطلاعات درباره اسم و همچنین مالکیت اسم‌ها بر یکدیگر استفاده می‌شوند. برای مرتبط کردن دو یا چند اسم به یکدیگر از مضاف و مضاف الیه بهره می‌گیریم. مضاف و مضاف الیه در فارسی با اضافه کردن کسره به اسم اول ساخته و چند اسم به هم مرتبط می‌شوند. درحالی‌که در ترکی استانبولی با اضافه کردن پسوند به انتهای اسم‌ها ساخته می‌شوند. در این مطلب از مجموعه مقاله‌های «فرادرس» قصد داریم مضاف و مضاف الیه در ترکی استانبولی را با مثال به صورت کامل شرح دهیم.
مضاف و مضاف الیه در ترکی استانبولی
در بسیاری از مواقع با بیان یک واژه نمی‌توانیم منظور اصلی را در جمله برسانیم. مضاف و مضاف الیه در ترکی استانبولی برای رفع این نیاز به وجود آمده و با مرتبط کردن اسم‌ها، عبارات اسمی یا فعلی به یکدیگر، ویژگی‌های آن‌ها را نشان می‌دهد. برای مثال، استفاده از کلمه «کیف» (Çanta) برای یک کیف توصیف کاملی از آن ارائه نمی‌دهد. «Çanta»، واژه‌ای عمومی جهت اشاره به یک شیء است. استفاده از عبارت اسمی «کیف مادرم» (Annemin Çantası)، توصیف شفاف‌تری از آن شیء را ارائه می‌کند.
در ترکی استانبولی برخلاف فارسی، ابتدا «مضاف الیه» (Tamlayan) و سپس «مضاف» (Tamlanan) قرار می‌گیرد. به عنوان مثال در فارسی «کیفِ مریم» مضاف و مضاف الیه است که معادل آن در ترکی استانبولی به صورت «مریم کیف» است. به مثال‌های دیگر در این زمینه توجه کنید.
| معنی | عبارت | مضاف | مضاف‌‌الیه |
| صفحه کتاب | Kitabın Sayfası | Sayfası | Kitabın |
| در اتاق | Odanın Kapısı | Kapısı | Odanın |
| مدیر مدرسه | Okulun Müdürü | Müdürü | Okulun |
انواع عبارت‌های اسمی در ترکی استانبولی
عبارت‌های اسمی در ترکی استانبولی به صورت کلی به دو نوع ترکیب‌های اسمی (مضاف و مضاف الیه) و ترکیب‌های وصفی (صفت و موصوف) تقسیم می‌شوند. مثال‌های زیر، جهت درک بهتر مضاف و مضاف الیه و صفت و موصوف نوشته شده‌اند.
Türkçe sınav
امتحان ترکی (مضاف و مضاف الیه)
Güzel Manzara
منظره زیبا (ترکیب وصفی)
Sevimli Kedi
گربه دوست‌داشتنی (ترکیب وصفی)
Spor Ayakkabı
کفش ورزشی (مضاف و مضاف الیه)
انواع مضاف و مضاف الیه در ترکی استانبولی
مضاف و مضاف الیه در ترکی استانبولی شامل ۴ نوع است که هر کدام دارای ویژگی‌های مخصوص خود هستند.
- «مضاف و مضاف الیه معین (مشخص)» (Belirtili Ad Tamlaması)
- «مضاف و مضاف الیه نامعین» (Belirtisiz Ad Tamlaması)
- «مضاف الیه و مضاف بدون پسوند» (Takısız İsim Tamlaması)
- «مضاف الیه و مضاف زنجیری» (Zincirleme Ad Tamlaması)
مضاف و مضاف الیه معین (مشخص)
«مضاف و مضاف الیه معین» (Belirtili Ad Tamlaması) برای نشان دادن رابطه مالکیت یا وابستگی بین دو اسم یا بیشتر کاربرد دارد و در آن مضاف و مضاف الیه هر دو پسوند می‌گیرند. به عبارتی، برای تشکیل عبارت اسمی معین، به دو اسم یا بیشتر نیاز داریم که اسم اول (مضاف الیه) پسوندهای وابستگی و اسم دوم (مضاف) پسوندهای ملکی می‌گیرد.
- پسوندهای وابستگی «ın/in/un/ün/nın/nin/nun/nün»
- پسوندهای ملکی «ı/i/u/ü/sı/si/su/sü»
انتخاب این پسوندها متناسب با آخرین حرف صدادار کلمه (قانون هماهنگی حروف در ترکی استانبولی) است. در جدول زیر، نحوه انتخاب پسوندها آورده شده است.
| نحوه انتخاب پسوندهای مضاف و مضاف الیه معین | ||
| اگر کلمه با حرف بی‌صدا تمام شود | اگر کلمه با حرف صدادار تمام شود | |
| ın / in / un / ün | nın / nin / nun / nün | اسم اول (مضاف الیه) |
| ı / i / u / ü | sı / si / su / sü | اسم دوم (مضاف) |
جدول زیر، برای یادآوری جهت انتخاب پسوندهای مضاف و مضاف الیه متناسب با قانون هماهنگی حروف صدادار نوشته شده است.
| پسوند مضاف | پسوند مضاف الیه | آخرین مصوت کلمه |
| sı - ı | (n)ın - ın | a/ı |
| si - i | (n)in - in | e/i |
| su - u | (n)un - un | o/u |
| sü - ü | (ü)n - ün | ö/ü |
به مثال‌های زیر، دقت کنید.
Elmanın Yaprağı
برگ (درخت) سیب
Antalyanın Nüfusu
جمعیت آنتالیا
زبان ترکی آذربایجانی در بسیاری از کشورها از جمله ایران، جمهوری آذربایجان، ترکیه، گرجستان و روسیه (داغستان) تکلم می‌شود. یادگیری اصولی زبان ترکی آذربایجانی می‌تواند باعث گسترش ارتباطات ایران با کشورهای همسایه ترک‌زبان شود. به دلیل اهمیت این موضوع، «فرادرس» اقدام به انتشار فیلم آموزش زبان ترکی - ویژه ترک‌‌زبانان کرده که لینک آن در ادامه آمده است.
- برای دیدن فیلم آموزش زبان ترکی - ویژه ترک‌‌زبانان + اینجا کلیک کنید.
یافتن عبارات اسمی معین در جمله‌ها بسیار آسان است. بخصوص اگر به پسوندهای هر دو مورد (مضاف و مضاف الیه) توجه شود. علاوه بر این، اگر سوال «چه چیزِ، چه کس» را از مضاف الیه بپرسیم این نوع عبارت کاملا معلوم خواهد شد، چرا که همیشه عبارات اسمی معین، نشانگر تعلق مضاف الیه به یک شیء یا یک شخص است.
به عنوان مثال، برای تشخیص معین بودن عبارت اسمی «دکمه لباس» (Elbisenin Düğmesi)، می‌توان سوال «چه چیز لباس؟» را مطرح کرد. اگر پاسخ این سوال معنادار باشد، عبارت اسمی، معین خواهد بود. ساختار مضاف و مضاف الیه معین در ترکی استانبولی به صورت زیر است.
| پسوند ملکی + مضاف + پسوند + مضاف الیه |
| Denizin Dalgası |
| موج دریا |
به مثال‌های زیر توجه کنید.
Okulun Yolu
راه مدرسه
در مثال بالا، کلمه «okul» (مدرسه) با گرفتن پسوند وابستگی «un» و کلمه «yol» (راه) با گرفتن پسوند ملکی «u» در کنار هم قرار گرفته و عبارت اسمی تشکیل داده‌اند. از آنجایی که دو کلمه تشکیل دهنده عبارت اسمی دارای پسوند هستند، پس نوع عبارت اسمی، معین است.
Palto + Ceb → Paltonun Cebi
جیب پالتو
Kitap + Sayfa → Kitabın Sayfası
صفحه کتاب
Sandalye + Ayak → Sandalyenin Ayağı
پایه صندلی
Sarayın Gülü
گل قصر
Yazarın Fikri
اندیشه نویسنده
Geminin İşçisi
کارگر کشتی
Alinin Annesi
مادر علی
در ادامه، نکاتی در رابطه با مضاف و مضاف الیه معین نوشته شده است.
- مضاف الیه عبارات اسمی معین می‌تواند شامل ضمیرهای (فاعلی و اشاره) باشد.
Benim Dünyam
دنیای من
Senin Okulun
مدرسه تو
Buranın Nehiri
رودخانه اینجا
- اگر حروف «ç / k / p / t» در جمله بین دو مصوت قرار گیرند، تبدیل به «c / ğ / g / b / d» می‌شوند.
Çocuk + Ses → Çocuğun Sesi
صدای کودک
Kitap + Yazılar → Kitabın Yazıları
نوشته‌های کتاب
Yemek + Tuz → Yemeğin Tuzu
نمک غذا
تمام سوال هام درباره این گرامر رفع شد
بسیار کامل و واضح توضیح دادین🌱
خیلی روان و دسته بندی شده توضیح داده شده بود ممنون
عالی بود . سپاسگزارم چیزی که خیلی برام سخت بود مفهوم و آسان شد
از همه توضیحات گوگل کاملتر بود