جمله اسمیه در ترکی استانبولی — به زبان ساده
انواع جمله در ترکی استانبولی یکی از مشکلات افراد به هنگام یادگیری این زبان است که در این آموزش تفاوتها و چگونگی ساخت هر کدام را به صورت جزئی بررسی خواهیم کرد. جمله اسمیه در ترکی استانبولی در مقایسه با جمله فعلیه قوانین آسانتری دارد.
انواع جمله در ترکی استانبولی
در زبان ترکی استانبولی جملهها متناسب با مفهوم، ساختار، نوع و جایگاه به ۴ نوع کلی تقسیم میشوند که هر کدام دارای تقسیمبندیهای مختلف هستند. جملهها از نظر نوع به دو بخش زیر تقسیم میشوند.
- جملههای اسمیه
- جملههای فعلیه
در این آموزش میخواهیم جمله اسمیه در ترکی استانبولی را بررسی کنیم.
جمله اسمیه چیست؟
به زبان ساده، جمله اسمیه یا جمله متصله، جملههایی شامل مبتدا و خبر هستند.
- جمله اسمیه برای همه ضمیرها قابل صرف است.
- این نوع از جمله در ۳ زمان مختلف حال ساده، گذشته معین و گذشته نامعین ساخته میشود که هر کدام از آنها قواعد خاص خود را دارند.
جمله اسمیه در ترکی استانبولی برای زمان حال ساده
برای ساختن جمله اسمیه در زمان حال ساده در ترکی استانبولی، به رعایت برخی نکات نیاز داریم. جملههای اسمیه بیشتر زمانی استفاده میشوند که بخواهید خودتان را معرفی کنید یا درباره موقعیتتان اطلاعاتی بدهید. جمله اسمیه در زمان حال ساده در ترکی، معادل صرف کلمه «هست» در زبان فارسی برای ضمایر مختلف است. جمله اسمیه در زمان حال ساده میتواند خبری، پرسشی، خبری منفی و پرسشی منفی باشد. در ادامه به ترتیب فرمول ساخت هر کدام و مثالهای مربوطه را بررسی میکنیم.
جمله اسمیه خبری مثبت در حال ساده
هر ضمیری (بهجز سومشخص مفرد) دارای پسوندهای مخصوص است. نحوه انتخاب این پسوندها برای اضافه کردن به کلمه، براساس قانون هماهنگی حروف صدادار در ترکی استانبولی است. فرمول ساخت جمله اسمیه خبری مثبت در زمان حال ساده به صورت زیر است.
پسوند شخصی + اسم + ضمیر شخصی
ضمیرها و پسوندهای شخصی در زمان حال ساده به صورت زیر هستند.
ım/im/um/üm | ben |
sın/sin/sun/sün | sen |
- | o |
ız/iz/uz/üz | biz |
sınız/siniz/sunuz/sünüz | siz |
lar/ler | onlar |
حال پس از یادگرفتن پسوندهای شخصی، میتوانید مثالهای نوشته شده در این بخش را بررسی کنید.
.ben doktorum
من دکتر هستم.
.ben üzgünüm
من متاسف (ناراحت) هستم.
.biz öğretmeniz
ما معلم هستیم.
.siz arkadaşsınız
شما دوست هستید.
نکته: اگر کلمهای که میخواهیم به آن پسوند شخصی اولشخص مفرد یا جمع اضافه کنیم با حرف صدادار تمام شده باشد، از حرف میانجی «y» استفاده میکنیم تا تلفظ بهتری داشته باشیم.
کلمه+«y»+پسوند شخصی
aşçı+y+ım→aşçıyım
آشپز هستم.
∗∗∗
pastacıyız
قناد (کیکپز) هستیم.
جمله اسمیه خبری منفی در حال ساده
برای ساخت جمله اسمیه خبری منفی در زمان حال ساده همانند جمله اسمیه خبری مثبت عمل میکنیم با این تفاوت که باید از کلمه منفیساز («نیست» değil) استفاده کنیم. یکی از تفاوتهای خبری مثبت و خبری منفی این است که در خبری مثبت، پسوندهای شخصی به کلمه اصلی یعنی اسم میچسبند اما در جمله اسمیه خبری منفی پسوندهای شخصی به کلمه «değil» متصل میشوند. در ادامه، نحوه ساخت جمله اسمیه خبری منفی و نکات مهم این مبحث را بررسی میکنیم.
جمله اسمیه خبری منفی | |||
پسوند شخصی | değil | اسم | ضمیر شخصی |
نکته: چون در این قسمت تمامی پسوندهای شخصی به کلمه «değil» وصل میشوند و آخرین حرف صدادار کلمه «değil»، حرف «i» است پس، پسوندهای شخصی «im/sin/iz/siniz/ler» را برای ضمایر انتخاب میکنیم.
در قسمت پایین مثالهایی برای یادگیری جمله اسمیه خبری منفی در زمان حال ساده آورده شده است.
Ben doktor değilim.
.من دکتر نیستم
Sen üzgün değilsin.
.تو متاسف (ناراحت) نیستی
O öğretmen değil.
.او معلم نیست
Biz yaramaz değiliz.
.ما بازیگوش نیستیم
Siz doktor değilsiniz.
.شما دکتر نیستید
نکته: برای سومشخص جمع میتوانید هم از کلمه منفیساز در ترکی استانبولی «değil» بهشکل تنها استفاده کنید و هم میتوانید از پسوند «ler» در آخر کلمه «değil» کمک بگیرید و جمله خود را منفی کنید.
Onlar üzgün değil/değiller.
.آنها متاسف (ناراحت) نیستید
جمله اسمیه پرسشی مثبت در حال ساده
برای ساخت حالت پرسشی جمله اسمیه در ترکی استانبولی از یکی از پسوندهای «mı/mi/mu/mü» استفاده میکنیم. انتخاب این پسوندهای پرسشی متناسب با قانون هماهنگی حروف صدادار است. جایگاه قرارگیری این پسوندها در آخر کلمه است و پسوندهای شخصی بعد از پسوندهای پرسشی میآیند.
توجه کنید که این پسوندها جدا نوشته میشوند و نمیتوانید پسوندهای پرسشی را به کلمه قبلی آن بچسبانید. در جدول زیر، نحوه ساخت جملههای پرسشی مثبت را با مثالهای کاربردی بررسی میکنیم.
جمله پرسشی مثبت | |||
پسوند شخصی | mı/mi/mu/mü | اسم | ضمیر شخصی |
برای درک بهتر مطلب بالا مثالهای زیر را بررسی کنید.
Siz müdür müsünüz?
آیا شما مدیر هستید؟
O polis mi?
آیا او پلیس است؟
Sen öğretmen misin?
آیا شما معلم هستید؟
نکته: به خاطر داشته باشید در زمان سوالی کردن اولشخص مفرد و جمع باید از حرف میانجی «y» استفاده کنید. چراکه بهصورت کلی نمیتوان دو حرف صدادار را کنار هم نوشت و تلفظ کرد.
Ben doktor muyum?
آیا من دکتر هستم؟
∗∗∗
Biz aşçı mıyız?
آیا ما آشپز هستیم؟
نکته: برای سوالی کردن سومشخص جمع دقت کنید که پسوندهای «lar/ler» همیشه قبل از پسوندهای پرسشی میآیند و در واقع به کلمه قبلی خود میچسبند. در مثالهای زیر به حروف پررنگ دقت کنید.
Onlar oyuncular mı?
آیا آنها بازیگر هستند؟
همانطور که گفته شد، جمله اسمیه در واقع صرف فعل «بود» در زمانهای مختلف و در حالتهای مختلف است که در این مقاله نیز بهطور کامل توضیح داده شد. برای آشنایی بیشتر با زبان ترکی، «فرادرس» اقدام به انتشار فیلم آموزش زبان ترکی - سطح مقدماتی A1 و A2 کرده که لینک آن در ادامه آورده شده است.
- برای دیدن فیلم آموزش زبان ترکی - سطح مقدماتی A1 و A2 + اینجا کلیک کنید.
جمله اسمیه پرسشی منفی در حال ساده
جمله اسمیه در ترکی استانبولی مهم و پرکاربرد است. در بخشهای قبلی نحوه ساخت حالتهای خبری مثبت، منفی و پرسشی مثبت را در جملههای اسمیه یادگرفتیم. در این بخش با فرمول و ساختار جمله پرسشی منفی آشنا خواهیم شد. از آنجایی که همه پسوندها در جلمه پرسشی منفی به کلمه «değil» میچسبند، باید پسوندهایی را انتخاب کنیم که حرف صدادار آنها «i» است.
جمله پرسشی منفی | ||||
پسوند شخصی | mı/mi/mu/mü | değil | اسم | ضمیر شخصی |
مثالها و نکات زیر برای یادگیری بهتر آورده شده است.
نکته: در این بخش نیز دقت کنید که برای اولشخص مفرد و جمع به هنگام سوالی کردن باید از حرف میانجی «y» استفاده کنیم.
Biz davetliler arasında değil miyiz?
آیا ما جزو دعوت شدهها نیستیم؟
نکته: سومشخص جمع استثناء است و برخلاف سایر ضمایر، اول پسوند شخصی و بعد پسوند پرسشی اضافه میشود.
Onlar istanbulda değiller mi ?
آیا آنها در استانبول نیستند؟
Ben güzel değil miyim ?
آیا من زیبا نیستم؟
Sen yorgun değil misin ?
آیا تو خسته نیستی؟
O aşçı değil mi ?
آیا او آشپز نیست؟
Biz polis değil miyiz ?
آیا ما پلیس نیستیم؟
Siz üzgün değil misiniz ?
آیا شما متاسف (ناراحت) نیستید؟
Onlar sporcu değiller mi ?
آیا آنها ورزشکار نیستند؟
نکته: علاوه بر حالتهای گفته شده در بخشهای قبلی، جمله اسمیه در ترکی استانبولی دو حالت دیگر نیز دارد که شامل دو کلمه («وجود دارد» var) و («وجود ندارد» yok) است. در ادامه مثالهایی از این نوع جمله اسمیه آورده شده است.
Oda da bardak var.
در اتاق لیوان وجود دارد (هست).
∗∗∗
Sokakta araba yok.
در کوچه ماشین وجود ندارد (نیست).
جمله اسمیه در ترکی استانبولی برای زمان گذشته معین
تا اینجا جمله اسمیه در زمان حال ساده را یاد گرفتیم. در ادامه به بررسی جملههای اسمیه در زمان گذشته معین میپردازیم. جمله اسمیه در زمان گذشته نیز به ۴ حالت خبری مثبت، خبری منفی، پرسشی مثبت و پرسشی منفی تقسیم میشود که به ترتیب با جدول و مثال توضیح داده میشود.
جمله اسمیه خبری مثبت در گذشته معین
برای نوشتن جملههای اسمیه در زمان گذشته، ابتدا باید بدانید که زمان گذشته را با اضافه کردن یکی از پسوندهای «dı/di/du/dü» میسازیم؛ چه جمله اسمیه باشد و چه فعلیه، این پسوندها حتما باید اضافه شوند. دقت کنید که پسوندهای ضمایر شخصی در زمان حال و زمان گذشته باهم متفاوت هستند و یادگیری آنها الزامی است. معادل این جملههای خبری در زبان فارسی همان کلمه «بود» است و صرف آن برای تمامی ضمیرها انجام میگیرد.
جمله اسمیه خبری مثبت در گذشته معین | |||
پسوندهای ضمایر شخصی در زمان گذشته | dı/di/du/dü | اسم | ضمیر شخصی |
پسوندهای ضمایر شخص در زمان گذشته معین به صورت زیر است.
پسوندهای ضمایر شخصی در زمان گذشته | ضمیر شخصی |
m | ben |
n | sen |
- | o |
k | biz |
nız/niz/nuz/nüz | siz |
ler/lar | onlar |
نکته: در کلمههایی که با حرف صدادار تمام شدهاند بههنگام اضافه کردن پسوندهای زمان گذشته باید از حرف میانجی «y» استفاده کنیم.
(لجباز«inatçı»)
Zehranın ablası inatçıydı.
خواهر زهرا لجباز بود.
نکته: سومشخص جمع برخلاف دیگر ضمیرها میتواند به دو روش ساخته شود که هر دو درست است و هر کدام را به دلخواه استفاده میکنیم.
Çocuklar eskiden çalışkanlardı.
بچهها قبلا (در گذشته) سختکوش بودند.
∗∗∗
Çocuklar eskiden çalışkandılar.
بچهها قبلا (در گذشته) سختکوش بودند.
با بررسی مثالهای پایین با ساخت جمله اسمیه در زبان ترکی استانبولی (زمان گذشته) بیشتر آشنا میشوید.
Ben hastaydım.
من مریض بودم.
Sen yorgundun.
.تو خسته بودی
O aşçıydı
او آشپز بود.
Biz öğretmendik.
ما معلم بودیم.
Siz müdürdünüz.
شما مدیر بودید.
Onlar polislerdi/polisdiler.
آنها پلیس بودند.
جمله اسمیه خبری منفی در گذشته معین
جمله اسمیه در زبان ترکی استانبولی (زمان گذشته) حالت خبری منفی نیز دارد که در این قسمت نحوه ساخت آن را آموزش میدهیم. برای ساختن حالت منفی، از کلمه «değil» بهره میگیریم. دقت کنید که تمامی پسوندهای شخصی به کلمه منفیساز متصل میشوند و جمله اسمیه در زمان گذشته معین ساخته میشود. در جدول زیر به صورت واضح نحوه ساخت این جمله را بررسی میکنیم.
جمله اسمیه خبری منفی در گذشته معین | ||||
پسوند شخصی | di | değil | اسم | ضمیر شخصی |
Ben Tahranda değildim.
من در تهران نبودم.
Sen okulda değildin.
تو در مدرسه نبودی.
O hasta değildi neden okula gelmedi?
او مریض نبود چرا به مدرسه نیامد؟
جمله اسمیه پرسشی مثبت در گذشته معین
برای ساخت جملههای پرسشی، متناسب با جدول زیر عمل میکنیم. دقت داشته باشید که تمامی پسوندها متناسب با آخرین حرف صدادار کلمه (اسم) انتخاب میشوند. بعد از پسوند پرسشی حتما باید «y» میانجی استفاده شود، در غیر اینصورت جمله اشتباه خواهد بود.
جمله پرسشی مثبت در گذشته معین | |||||
پسوند شخصی | dı/di/du/dü | y | mı/mi/mu/mü | اسم | ضمیر شخصی |
در مثالهای زیر به نحوه انتخاب پسوندها دقت کنید.
sen gençliğinde öğretmen miydin?
آیا تو در جوانی معلم بودی؟
siz geçen yıla kadar müdür müydünüz?
آیا شما تا سال قبل مدیر بودید؟
onlar medya yapım şirketinde oyuncu muydular?
آیا آنها در شرکت فیلمسازی بازیگر بودند؟
جمله اسمیه پرسشی منفی در گذشته معین
ساخت جمله اسمیه پرسشی منفی در گذشته معین طبق ساختار زیر انجام میشود.
جمله پرسشی منفی در گذشته معین | ||||||
پسوند ضمایر شخصی | di | y | mi | değil | اسم | ضمیر شخصی |
نکته: همانطور که قبلا گفته شد، پسوندهای پرسشی بههیچوجه به کلمه قبلی خود نمیچسبند و بهصورت جدا نوشته میشوند.
نکته: در این ساختار چون تمامی پسوندها بعد از کلمه «değil» آمدهاند پس بقیه پسوندها متناسب با آخرین حرف صدادار کلمه «değil» یعنی «i» انتخاب می شوند.
نکته: در این ساختار نیز سومشخص جمع دارای استثناء بوده و میتواند به دو شکل که در مثالها نوشته شده است ساخته شود.
Ben doktor değil miydim?
آیا من دکتر نبودم؟
Sen aşçı değil miydin?
آیا تو آشپز نبودی؟
Onlar müdür değiller miydi?/ değil miydiler?
آیا آنها مدیر نبودند؟
جمله اسمیه در ترکی استانبولی برای زمان گذشته نامعین
بعد از بررسی دو زمان حال و گذشته معین برای ساخت جمله اسمیه در ترکی استانبولی، نوبت به بررسی زمان گذشته نامعین رسیده است. این جمله نیز در 4 حالت مختلف خبری مثبت، خبری منفی، پرسشی مثبت و پرسشی منفی قابل بررسی است.
جمله اسمیه خبری مثبت در گذشته نامعین
هرگونه اتفاق، خبر و داستانی که قبلا اتفاق افتاده است و نتیجه آن الان احساس میشود را گذشته نامعین مینامیم. معادل این زمان در فارسی، ماضی نقلی است. جمله اسمیه خبری مثبت در گذشته نامعین با استفاده از فرمول زیر ساخته میشود.
جمله اسمیه خبری مثبت در گذشته نامعین | |||
پسوندهای ضمایر شخصی | mış/miş/muş/müş | اسم | ضمایر شخصی |
نکته: پسوندهای زمان گذشته نامعین متناسب با آخرین حرف صدادار اسم (کلمه) انتخاب میشوند. این پسوندها در زیر آورده شدهاند.
mış/miş/muş/müş
نکته: اگر اسمی که به آن پسوندهای «mış/miş/muş/müş» اضافه میکنید با حرف صدادار تمام شده باشد، حتما از حرف میانجی «y» کمک بگیرید.
Serkan gemiciymiş.
سرکان ملوان بوده است. (تازه متوجه شدم.)
O küçükken yaramazmış.
او در بچگی بازیگوش بوده است.
Sen geçen hafta hastaymışsın
تو هفته گذشته مریض بودهای. (تازه خبردار شدهام و درباره آن با مخاطبم صحبت میکنم.)
Zehra bizim üniversitede öğrenciymiş.
زهرا در دانشگاه ما دانشجو بوده است.
جمله اسمیه خبری منفی در گذشته نامعین
برای ساخت جمله اسمیه خبری منفی در گذشته نامعین، از کلمه «değil» استفاده میکنیم و تمامی پسوندها بعد از این کلمه میآیند. پس پسوندها را متناسب با آخرین حرف صدادار کلمه «değil» - یعنی «i» - انتخاب میکنیم. در ادامه ساختار این جمله آورده شده است.
جمله اسمیه خبری منفی در گذشته نامعین | ||||
پسوند ضمایر شخصی | miş | değil | اسم | ضمایر شخصی |
Ben davetli değilmişim.
من جزو دعوت شدهها نبودهام (تازه متوجه شدهام که من را دعوت نکردهاند.)
Sen evli değilmişsin.
تو متاهل نبودهای (تازه متوجه شدهام که متاهل نبوده است.)
Aradığımız sırada o evde değilmiş.
موقعی که زنگ میزدیم او در خانه نبوده است (الان متوجه شدیم که او در خانه نبوده است.)
جمله اسمیه پرسشی مثبت در گذشته نامعین
در ساخت جمله اسمیه در زمان گذشته نامعین، باید دقت کنید که همه پسوندها متناسب با قانون هماهنگی حروف صدادار انتخاب میشوند. ساختار این جمله در ادامه آورده شده است.
جمله پرسشی مثبت | |||||
پسوند شخصی | mış/miş/muş/müş | y | mı/mü/mi/mu | اسم | ضمایر شخصی |
Ben tenbel miymişim?
آیا من تنبل بودهام؟ (افکار شخصی در مورد من را تازه خبردار شدم.)
Sen doktor muymuşsun?
آیا تو دکتر بودهای؟ (تازه متوجه شدم که مخاطبم قبلا دکتر بوده است.)
O üzgün müymüş?
آیا او ناراحت (متاسف) بوده است؟ (من خبر نداشتم.)
Biz davetli miymışız?
آیا ما جزو دعوت شدهها بودهایم؟ (تازه متوجه شدم که ما هم دعوت بودهایم.)
Siz mutlu muymuşsunuz?
آیا شما خوشحال بودهاید؟ (متعجب از اینکه آنها خوشحال بودهاند و من نمیدانستم.)
نکته: سومشخص جمع از این قانون پیروی نمیکند و پسوند شخصی آن به اسم وصل میشود و سپس پسوندهای پرسشی و پسوندهای زمان گذشته نامعین اضافه میشوند.
onlar fotoğrafçılar mıymış?
آیا آنها عکاس بودهاند؟ ( من خبر نداشتم که آنها عکاس بودند.)
∗∗∗
onlar Ankara’da yaşarken mutlular mıymış?
آیا آنها زمانی که در آنکارا زندگی میکردند خوشحال بودهاند؟ (خبر نداشتم و الان میپرسم تا بفهمم)
جمله اسمیه پرسشی منفی در گذشته نامعین
برای ساختن این حالت همانند بقیه بخشهای پرسشی منفی عمل میکنیم و از کلمه «değil» کمک میگیریم. جمله پرسشی منفی، مفهوم «جا خوردن» و «تعجب کردن» دارد که با ساختار زیر تعریف میشود.
جمله پرسشی منفی در گذشته نامعین | ||||||
پسوندهای ضمایر شخصی | miş | y | mi | değil | اسم | ضمایر شخصی |
Ben çalışkan değil miymişim?
من سختکوش نبودهام؟ (متعجبم از اینکه شخصی در مورد من اینگونه فکر میکند.)
Sen güzel değil miymişsin?
تو زیبا نبودهای؟ (متعجبم از اینکه شخصی به تو گفته زیبا نیستی یا نبودی.)
O üzgün değil miymiş?
او ناراحت (متاسف) نبوده است؟ (متعجب از اینکه او ناراحت نبوده است.)
Biz fotoğrafçı değil miymişiz?
ما عکاس نبودهایم؟ (متعجبم از اینکه شخصی ما را عکاس نمیداند.)
نکته: سومشخص جمع حالت استثناء دارد و پسوند «lar/ler» به کلمه «değil» وصل میشوند.
onlar Ankara’da yaşarken mutlu değiller miymiş?
آیا آنها زمانی که در آنکارا زندگی میکردند خوشحال نبودهاند؟ (خبر نداشتم و الان میپرسم تا بفهمم)
معرفی فیلم آموزش زبان ترکی - سطح مقدماتی A1 و A2
این مقاله به شرح نحوه ساخت جمله اسمیه در ترکی استانبولی اختصاص داشت. این مبحث را بیشتر مدرسان با عنوان صرف فعل «بود» در زمانهای مختلف تدریس میکنند که از لحاظ محتوایی با مقاله امروز ما تفاوتی ندارد، ولی بهتر است که به آن نحوه ساخت جمله اسمیه در ترکی استانبولی بگوییم.
زبان ترکی استانبولی یکی از آسانترین زبانها است که میتوان یاد گرفت. به همین منظور «فرادرس» فیلم آموزش زبان ترکی - سطح مقدماتی A1 و A2 را تدوین کرده است. این فیلم آموزشی در مدت ۶ ساعت و در قالب ۲۰ درس تدوین شده است. در ادامه به توضیح مهمترین دروس آن میپردازیم.
در درسهای اول تا هشتم این فیلم آموزشی، الفبای ترکی، قوانین مربوط به حروف صدادار و بیصدا، پسوندها، ضمیرها و صرف فعل را یاد میگیرید. درس نهم تا دوازدهم، به زمانها و نحوه درست صرف آنها با مثالهای کاربردی اختصاص داده شده است. از درس سیزدهم تا بیستم با منفی کردن افعال و کلمات روزمره و کاربردی آشنا خواهید شد. این دوره برای تمامی علاقمندان به یادگیری زبان ترکی مفید است.
- برای دیدن فیلم آموزش زبان ترکی - سطح مقدماتی A1 و A2 + اینجا کلیک کنید.
جمعبندی
در این مقاله اطلاعات جامعی درباره نحوه ساخت جمله اسمیه در ترکی استانبولی داده شد. این مباحث شامل توضیحات و مثالهایی در رابطه با حالتهای خبری مثبت، خبری منفی، پرسشی مثبت و پرسشی منفی در زمانهای حال، گذشته معین و گذشته نامعین بود.