فرادرسجمله شرطی در ترکی استانبولی — به زبان ساده + مثال
از جمله‌های شرطی برای بیان آرزوها، رویاها، پشیمانی‌ها و سردرگمی‌ها استفاده می‌شود. از این ساختار علاوه بر جمله‌های اسمیه و فعلیه می‌توان در زمان‌های مختلف حال استمراری، گذشته ساده، آینده و گسترده (حال ساده در ترکی استانبولی) استفاده کرد. جمله شرطی در ترکی استانبولی را می‌توان در حالت‌های مختلف خبری مثبت و منفی صرف کرد. در این مقاله، نحوه ساخت جمله شرطی در حالت‌ها و زمان‌های مختلف بررسی می‌شود.
جمله شرطی در ترکی استانبولی
جمله‌های شرطی در فارسی با «اگر» ساخته می‌شوند در حالی که در ترکی استانبولی از کلمه «اگر» (Eğer) برای ساخت جمله شرطی استفاده نمی‌شود و به جای آن از دو پسوند «sa / se» استفاده می‌شود. پسوندهای «sa / se» متناسب با آخرین حرف صدادار کلمه یا ریشه فعل انتخاب می‌شوند. نحوه انتخاب آن‌ها را در قسمت پایین توضیح می‌دهیم.
- اگر آخرین حرف صدادار کلمه یا ریشه فعل «a / ı /o / u» باشد، از پسوند «sa» استفاده می‌کنیم.
- اگر آخرین حرف صدادار کلمه یا ریشه فعل «e / i / ö / ü» باشد، از پسوند «se» استفاده می‌کنیم.
جمله شرطی در ترکی استانبولی برای زمان حال استمراری
صرف جمله شرطی در ترکی استانبولی برای زمان‌های مختلف شبیه به هم است. برای ساخت جمله‌های شرطی در زمان حال استمراری در ترکی استانبولی و در حالت خبری مثبت، مطابق مراحل زیر عمل می‌کنیم.
- ابتدا فعل را در زمان حال استمراری صرف می‌کنیم.
- سپس پسوند «sa» به آن اضافه می‌کنیم.
- متناسب با فاعل جمله، پسوند شخصی (ضمیر متصل) را به عبارت حاصل، وصل می‌کنیم.
در جدول زیر، ترتیب قرارگیری اجزای جمله آورده شده است.
| پسوند شخصی | پسوند sa | صرف فعل در زمان حال استمراری | ضمیر جدا |
نکته: در ترکی استانبولی پسوندهای شخصی در زمان‌های مختلف با هم فرق دارند. در جمله‌های شرطی، پسوندهای شخصی که به عبارت‌های ساخته شده اضافه می‌شوند، پسوندهای شخصی زمان گذشته هستند.
مثال‌های زیر برای درک بهتر این موضوع آورده شده‌اند.
Hergün işe erken gidiyorsan beni de uyandırır mısın?
اگر هر روز زود به محل کار می‌روی من را هم بیدار می‌کنی؟
Sende spor yapmak istiyorsan spor salonuna kayıt yaptırman gerekir.
اگر تو هم می‌خواهی ورزش کنی لازم است که (باید) در سالن ورزش ثبت نام کنی.
Yemek yemek istiyorsanız ilk önce ödevlerinizi yapmalısınız.
اگر می‌خواهید غذا بخورید ابتدا باید تکالیفتان را انجام دهید.
Dramatik filmleri izlemeyi seviyorsan sana bir kaç film önerebilirim.
اگر تماشا کردن فیلم‌های درام را دوست داری می‌توانم به تو چند فیلم پیشنهاد بدهم.
Biz o araba modelini alıyorsak sizin tavsiyeniz içindir.
اگر ما آن مدل ماشین را می‌خریم بخاطر توصیه (پیشنهاد) شما است.
Onlar bu davranışları sizin karşınızda yapıyorsa hala çocuk olduklarının göstergesidir.
اگر آن‌ها این رفتار‌ها را در مقابل شما انجام می‌دهند نشان‌دهنده بچه بودن آن‌ها است.
Ona alıdığınız hediyelerin hepsini kırıyorsa psikoloğa götürmenizi tavsiye ederim.
توصیه می‌کنم اگر او همه هدیه‌های خریداری شده برایش را می‌شکند او را نزد روانشناس ببرید.
حالت خبری منفی جمله شرطی برای حال استمراری
نحوه ساخت حالت منفی جمله شرطی در ترکی استانبولی برای زمان حال استمراری همانند ساخت جمله منفی در زمان حال استمراری است اما در این قسمت چند مرحله دیگر نیز اضافه می‌شود که به صورت گام به گام بیان می‌کنیم.
- ابتدا ریشه فعل را بدست می‌آوریم. (حذف mak / mek)
- ریشه را با پسوندهای منفی‌ساز در ترکی استانبولی زمان حال استمراری منفی می‌کنیم و سپس پسوند «yor» را به آن اضافه می‌کنیم.
- پسوند «sa» مربوط به وجه شرطی را به عبارت حاصل وصل می‌کنیم.
- در آخر، پسوند شخصی را متناسب با فاعل جمله اضافه می‌کنیم. (در جمله‌های شرطی پسوندهای شخصی زمان گذشته را انتخاب کرده و اضافه می‌کنیم)
جدول زیر ترتیب قرارگیری اجزای جمله خبری منفی جمله شرطی را نشان می‌دهد.
| پسوند شخصی | پسوند sa | yor |
پسوند منفی‌ساز (mı / mi / mu / mü) |
ریشه فعل | ضمیر جدا |
در مثال‌های زیر به نحوه انتخاب پسوندهای منفی‌ساز و پسوندهای شخصی دقت کنید.
Ben seni kötü günlerinde yalnız bırakmıyorsam seninde aynısını yapmanı beklerdim.
اگر من تو را در روز‌های سختت تنها نمی‌گذارم، انتظار داشتم تو هم همین کار (رفتار) را بکنی.
İşini yapmak için en yakın arkadaşının düğününe gitmiyorsan ya iş düşkünü birisisin ya onunla kavga etmişsin.
اگر برای انجام کارهایت به عروسی نزدیکترین دوستت نمی‌روی، یا خیلی وابسته کار هستی یا با او دعوا کرده‌ای.
O kendi yemeklerinin bulaşıklarını temizlemiyorsa çok tenbel brisidir.
اگر او ظرف‌های غذایش را تمیز نمی‌کند فرد خیلی تنبلی است.
Biz bu arabayı satmıyorsak onun çalıştığından değil onu ve hatıralarını sevdiğimizdendir.
اگر ما این ماشین را نمی‌فروشیم بخاطر کار کردنش نیست، بخاطر این است که آن و خاطراتش را دوست داریم.
Siz bu konuları müdürünüze söylemiyorsanız sonralar çok pişmanlık duyarsınız.
اگر شما این موضوع‌ها را به مدیرتان نمی‌گویید بعدها پشیمان می‌شوید.
Onlar bugünler yemek yemiyorlarsa çok üzgün oldukları içindir.
اگر آن‌ها این روزها غذا نمی‌خورند بخاطر این است که خیلی ناراحت هستند.
جمله شرطی در ترکی استانبولی برای زمان گسترده
جمله شرطی در ترکی استانبولی علاوه بر زمان حال استمراری برای زمان گسترده در ترکی استانبولی نیز صرف می‌شود که با حال استمراری از لحاظ معنایی متفاوت هستند. زمانی که در جمله وجه شرطی وجود داشته باشد نمی‌توان جمله‌های حال استمراری و گسترده را جای هم استفاده کرد چرا که وقتی وجه شرطی در جمله باشد معنای جمله را عوض می‌کند. در ادامه، نحوه ساخت جمله شرطی مثبت را به صورت مرحله‌ای بیان می‌کنیم.
- ابتدا ریشه فعل را بدست می‌آوریم. (حذف mak / mek)
- پسوندهای زمان گسترده را متناسب با آخرین حرف صدادار ریشه فعل انتخاب و اضافه می‌کنیم.
- یکی از پسوندهای وجه شرطی «sa / se» را متناسب با آخرین حرف صدادار ریشه (قانون هماهنگی حروف صدادار در ترکی استانبولی)، به عبارت حاصل وصل می‌کنیم.
- در مرحله آخر، متناسب با فاعل جمله، پسوند شخصی (ضمیر متصل) را به آن اضافه می‌کنیم.
در جدول زیر ترتیب قرارگیری جمله شرطی برای زمان گسترده آورده شده است.
| پسوند شخصی | sa / se | پسوند زمان گسترده | ریشه فعل | ضمیر جدا |
مثال‌های زیر برای تمرین بیشتر جمله شرطی در زمان گسترده آورده شده‌اند.
Bu konuda sözümü dinlersen başarılı olursun.
اگر در مورد این موضوع به حرفم گوش دهی موفق خواهی شد.
Arkadaşım söyledi bu kitapları okursam sınavı iyi bir notla kazanabilirim.
دوستم گفت، اگر این کتاب‌ها را بخوانم می‌توانم امتحان را با نمره خوبی قبول شوم.
Sana bu işi nasıl yapacağını söylersem bana ne alacaksın?
اگر چگونگی انجام این کار را به تو بگویم برای من چه چیزی خواهی خرید؟
O bu arabayı satarsa yenisini bir daha asla alamaz.
او اگر این ماشین را بفروشد، دیگر هیچ‌وقت نمی‌تواند جدیدش را بخرد.
Bana haber vermeden giderseniz çok kırılırım.
اگر بدون خبر دادن به من بروید خیلی ناراحت می‌شوم.
Biz bu çikolataları yiyersek kilo alırız.
اگر ما این شکلات‌ها را بخوریم چاق می‌شویم.
Onlar bana yardım etmezlerse ben de artık onlara hiç bir zaman yardım etmem.
اگر آن‌ها به من کمک نکنند، من هم دیگر هیچ‌وقت به آن‌ها کمک نمی‌کنم.
حالت خبری منفی جمله شرطی برای زمان گسترده
مگه از این کامل تر هم داریم ؟ مجه داریم مگه میشه؟؟ شلاله خانم عزیز دستانت رو‌میبوسم که به این زیبایی و دقت و کمال،و با عشق و سخاوت اینهمه مطلب مفید را جز به جزء برامون تایپ کردی، خداوندی پشت و پناهت باشه همیشه