فرادرسپسوندهای اسم ساز در ترکی استانبولی — به زبان ساده + نکته و مثال
پسوندها با اضافه شدن به ریشه فعل یا اسم، کلمه‌های جدید با مفهوم جدید می‌سازند. به همین دلیل پسوندها را می‌توان در دو بخش تقسیم کرد. پسوندهای اسم ساز که به آن پسوندهای صفت ساز نیز گفته می‌شود و پسوندهای فعل ساز که هر کدام هم به دو دسته مختلف تقسیم می‌شوند. در این مقاله، پسوندهای اسم ساز در ترکی استانبولی را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
پسوندهای اسم ساز در ترکی استانبولی
پسوندهای اسم ساز در ترکی استانبولی به دو زیر مجموعه تقسیم می‌شوند که ابتدا آن‌ها را معرفی می‌کنیم و سپس با مثال و نکته‌های مربوطه توضیح می‌دهیم.
- پسوندهایی که با اضافه شدن به اسم، اسم می‌سازند.
- پسوندهایی که با اضافه شدن به فعل، اسم می‌سازند.
معرفی پسوندهای اسم ساز در ترکی استانبولی از اسم
برای ساخت اسم از اسم، ۱۵ پسوند مختلف وجود دارد. هر کدام از این پسوندها دارای شکل‌ها و حالت‌های مختلف هستند که همه پسوندها را به ترتیب توضیح می‌دهیم.
- پسوند «LIk»
- پسوند «cE»
- پسوند «cİ»
- پسوند «lİ»
- پسوند «sİz»
- پسوند «ki»
- پسوند «tİ»
- پسوند «Cİl»
- پسوند «Daş»
- پسوند «gil»
- پسوند «leyin»
- پسوند «ncİ»
- پسوند «Er»
- پسوند «Cİk»
پسوندهای اسم ساز در ترکی استانبولی نوع LIk
یکی از پسوندهای اسم ساز در ترکی پسوند «LIk» است که با اضافه شدن به اسم، اسم‌های مختلفی ایجاد می‌کند. حرف «I» در پسوند «LIk» با حرف بزرگ نوشته شده است که نشان از نماینده بودن آن برای حروف «ı / i / u / ü» است. بنابراین پسوند «LIk» می‌تواند به ۴ حالت مختلف «lık / lik / luk / lük» به اسم قبل خود اضافه شود. نحوه انتخاب این پسوندها متناسب با آخرین حرف صدادار کلمه است. پسوند «LIk» اسم‌های مختلفی می‌سازد.
اسم مکان
پسوند «LIk» با اضافه شدن به برخی اسم‌ها، اسم مکان می‌سازد. مانند «قفسه کتاب» (Kitaplık)، «نمکدان» (Tuzluk)، «ناحیه‌ای پر از درخت مانند باغ» (Ağaçlık)،
اسم ابزار
این پسوند با اضافه شدن به یک اسم، اسم ابزار می سازد که اسامی جدید همگی متناسب با کاربردی که دارند ساخته می‌شوند. بنابراین با دقت کردن به ریشه اسم، می‌توان نحوه ساخت اسم جدید را متوجه شد. به مثال‌های زیر توجه کنید.
«گوش» Kulak → kulaklık «هندزفری»
«عینک» (Gözlük) → Göz «چشم»
«پیشبند» (Önlük) → Ön «جلو»
اسم معنی
اسم معنی، اسمی است که به مفهومی دلالت دارد که قابل دیدن و لمس کردن نیست و به‌تنهایی معنی نمی‌دهد و بیشتر به صورت صفت کاربرد دارد. مانند «بچگی» (Çocukluk)، «مردانگی» (Erkeklik)، «بردگی» (Kulluk).
اسم مجموعه
با اضافه کردن پسوند «LIk» به بعضی از اسم‌ها می‌توان اسم‌های مجموعه، گروه و دسته مانند «جوانی» (Gençlik) و «انسانیت» (İnsanlık) ساخت. اسم مجموعه شبیه به اسم معنی است. در جمله‌ها می‌توان درک کرد که کدام اسم معنی است و کدام به جمعیت یا گروهی اشاره دارد.
Günümüzde gençlik kendisinin herşeyi bildiğini sanıyor.
امروزه جوان (اشاره به گروه جوانان) فکر می‌کند که همه چیز را خودش می‌داند.
Çocukluk döneminde ne kadar mutluyduk.
در دوران بچگی چقدر خوشحال بودیم.
اسم شغل
پسوند «LIk» می‌تواند به اسم‌ها اضافه شده و اسم‌های شغل مانند «آهنگری» (Demircilik)، «دامپزشکی» (Veterinerlik)، «معلمی» (Öğretmenlik) ایجاد کند.
Babam bir klinikte veternerlik yapıyor.
پدرم در یک کلینیک دامپزشکی کار می‌کند.
(شغل پدر من دامپزشکی است.)
Benim kızım öğretmenlik yapıyor.
دختر من معلمی می‌کند.
(شغل دختر من معلمی است.)
اسم جداکننده یا محدودکننده
با اضافه شدن این پسوند به اسم‌های دیگر، اسم‌های خاصی برای دوره، زمان یا شئ خاص ایجاد می‌شود. کلماتی مانند «پیراهنی» (Gömleklik)، «ماهانه» (Aylık) و «عیدی» (Bayramlık) از این نوع هستند. برای درک بهتر این مورد به مثال‌های زیر توجه کنید.
Dün pazardan gömleklik kumaş aldım.
دیروز از بازار پارچه مخصوص پیراهن خریدم.
(اسم مخصوص برای پارچه ایجاد کرده است «پارچه مخصوص پیراهن»)
Kendi aylık maaşımla geçinemiyorum.
با حقوق ماهیانه خودم نمی‌توانم امرار معاش کنم.
(حقوق ماهیانه)
Bayramlık elbiselerini giymişti.
لباس‌های عیدش را پوشیده بود.
(لباس عیدی، لباس مخصوص عید)
اسم حالت یا وضعیت
این اسم‌ها از اضافه شدن پسوندهای «LIk» به صفت، ساخته می‌شوند و حالت یا وضعیتی از کلمه را بیان می‌کنند. اسم‌های «خوبی» (İyilik) و «زیبایی» (Güzellik) از این نوع هستند.
پسوندهای اسم ساز در ترکی استانبولی نوع cE
با استفاده از این پسوند می‌توانیم سه نوع اسم مختلف شامل اسم زبان، اسم مکان و اسم گیاه و حیوان بسازیم که هر کدام کاربردهای مختلفی دارند. در ادامه به بررسی هر کدام از آن‌ها می‌پردازیم.
اسم زبان
با اضافه کردن پسوند «CE» به اسم ملیت، اسم زبان ایجاد می‌شود. در این پسوند هر دو حرف بزرگ نوشته شده‌اند که نشان از نماینده بودن آن‌ها است. حرف «c» نماینده حروف «c / ç» و حرف «e» نماینده حروف «e / a» هستند. در ادامه، نحوه انتخاب این پسوندها به صورت گام به گام نوشته شده است.
اگر آخرین حرف صدادار کلمه (اسم)، یکی از حروف «a / ı / o / u » باشد، حرف «a» را انتخاب می‌کنیم. اگر آخرین حرف صدادار کلمه، یکی از حروف «e / i / ö / ü» باشد، از حرف «e» استفاده می‌کنیم. اگر کلمه به یکی از حروف «ç / s / p / t / h / k / f / ş» ختم شود، از حرف «ç» بهره می‌گیریم و در غیر این صورت از حرف «c» استفاده می‌کنیم. به مثال‌های زیر توجه کنید.
«ترکی» (Türkçe)، «آلمانی» (Almanca)، «فارسی» (Farsça)
اسم مکان
با اضافه شدن پسوند «cE» به برخی از اسم‌ها، اسم مکان ایجاد می‌شود. توجه کنید که متناسب با آخرین حرف صدادار اسم، حرف «e» می‌تواند به حرف «a» تبدیل شود. به مثال‌های زیر توجه کنید.
(Çatalca)، (Yenice)، (Ilıca)
(هر سه اسم منطقه هستند.)
اسم گیاه و حیوان
گاهی اوقات این پسوند به اسم‌ها و صفت‌ها اضافه می‌شود و اسم حیوان و گیاه می‌سازد. نحوه انتخاب پسوند «CE» را به صورت مرحله‌ای توضیح می‌دهیم.
اگر آخرین حرف صدادار کلمه (اسم)، یکی از حروف «a / ı / o / u » باشد، حرف «a» را انتخاب می‌کنیم. اگر آخرین حرف صدادار کلمه، یکی از حروف «e / i / ö / ü» باشد، از حرف «e» استفاده می‌کنیم.
اگر کلمه به یکی از حروف «ç / s / p / t / h / k / f / ş» ختم شود، از حرف «ç» بهره می‌گیریم و در غیر این صورت از حرف «c» استفاده می‌کنیم. به مثال‌های زیر دقت کنید.
