فرادرسمهارت تصمیم گیری چیست و چگونه آن را تقویت کنیم؟
ما روزانه با انواع دوراهی‌ها و چندراهی‌های زندگی مواجه می‌شویم و با قدرت تصمیم گیری خود یکی از گزینه‌های موجود را انتخاب می‌کنیم. افرادی که از مهارت تصمیم گیری خود به صورت هدفمند استفاده می‌کنند بدون اتلاف وقت به هدف‌هایشان می‌رسند. در مقابل، کسانی که عجولانه تصمیم می‌گیرند در مسیر هدف‌ها با چالش‌های گوناگونی روبه‌رو می‌شوند. در این مطلب از مجله فرادرس به این موضوع می‌پردازیم که مهارت تصمیم گیری چیست و روش‌های تقویت این مهارت را برای کودکان، دانش‌آموزان، نوجوانان، زوج‌ها، کسب و کار و... آموزش می‌دهیم.
مهارت تصمیم گیری چیست؟
در فهرست مهارت‌های زندگی ضروری، مهارت‌های حل مسئله به مجموعه‌ای از مهارت‌هایی گفته می‌شود که با استفاده از آن‌ها می‌توانید راه‌حل نهایی را انتخاب کنید. با پرورش و استفاده از این قابلیت‌ها تصمیم‌های آگاهانه‌تری می‌گیرید زیرا با کمک تفکر انتقادی هر موضوع را از جنبه‌های مختلفی بررسی می‌کنید و در نهایت به بهترین انتخاب می‌رسید.
با توجه به اهمیت این قابلیت‌ها لازم است که پس از شناسایی گزینه‌های موجود، در نهایت به انتخاب نهایی برسید. مهارت‌های زیادی هستند که قدرت تصمیم گیری را در شما ایجاد می‌کنند اما برخی از این مهارت‌ها اهمیت بیشتری دارند که در ادامه هرکدام از آن‌ها را معرفی می‌کنیم.
مهارت حل مسئله
بخش مهمی از مهارت تصمیم گیری با مهارت حل مسئله مرتبط است. وقتی در شرایط دشواری قرار می‌گیرید باید ابتدا راه‌حلی برای رفع مشکل خود پیدا کنید. در این حالت راه‌حل‌های مختلف همان گزینه‌های انتخابی شما هستند. بنابراین با استفاده از مهارت حل مسئله لازم است که مسائل را با نگاهی منطقی بررسی کنید و عواقب انتخاب هرکدام را با استفاده از تصویر سازی ذهنی در نظر بگیرید. در این حالت جزئیات را نیز فراموش نکنید زیرا در بسیاری از مواقع همین جزئیاتِ کوچک هستند که باعث ناامیدی شما می‌شوند. سپس با توجه به تمام موارد گفته شده تصمیمی سریع و اثربخش بگیرید.
به‌طور مثال برای رفتن به مدرسه می‌توانید از مترو، اتوبوس یا تاکسی استفاده کنید. در این حالت مشکل اصلی این است که دیر بیدار شده‌اید و فرصت کمی برای به‌موقع رسیدن دارید. حالا با استفاده از مهارت حل مسئله خیلی سریع باید هرکدام از گزینه‌ها را با توجه به مزایا و معایبشان بررسی کنید و در نهایت بهترین انتخاب را داشته باشید. همان‌طور که متوجه شدید هر تصمیمی بر اساس مسئله‌ای گرفته می‌شود و اگر آن مسئله وجود نداشت نیازی به مهارت تصمیم گیری نیز نبود.
مهارت رهبری
توانایی رهبری قوی در شما باعث افزایش انگیزه کارمندان می‌شود زیرا به این باور می‌رسند که در این سازمان به خواسته‌های خود دست پیدا کرده‌اند. همچنین با استفاده از این مهارت، توانایی تیم‌سازی خوبی خواهید داشت و گروه را به مسیر درستی هدایت می‌کنید. همه این‌ها در حالی محقق می‌شوند که انتخاب‌های درستی داشته باشید.
برای رسیدن به بهترین انتخاب‌ها ابتدا باید با استفاده از مهارت های ارتباطی با تک‌تک اعضای گروه روابط موثری شکل دهید و به شناخت دقیقی از آن‌ها برسید. این ارتبا باید به‌گونه‌ای باشد که آن‌ها آزادانه نظرات و احساساتشان را با شما در میان بگذارند. به این ترتیب در طولانی‌مدت در مواجهه با مسائل مختلف راه‌حل‌های بهتری را انتخاب می‌کنید و با این تصمیم‌ها، سازمان یا گروه را به سمت هدفهای تعیین شده سوق می‌دهید.
مهارت استدلال
یکی از مهم‌ترین مهارت‌های وابسته به مهارت تصمیم گیری، توانایی استدلال است. در واقع برای این‌که تصمیم نهایی را بگیرید باید ابتدا تمام گزینه‌های موجود را از نظر مزایا و معایب مقایسه کنید. در تصمیم گیری چند معیاره نیز قوه استدلال اهمیت زیادی دارد. زیرا در آن حالت باید به هر گزینه وزن بدهید و بعد آن‌ها را از نظر میزان وزن یا امتیازشان اولویت‌بندی کنید.
اگر توانایی درک مزایا و معایب را نداشته باشید در انتخاب‌هایتان به‌شدت مرتکب اشتباه می‌شوید و هرگز به موفقیت نمی‌رسید. برای تقویت مهارت استدلال لازم است که داده‌های موجود را به‌خوبی جمع‌آوری کنید تا برای تحلیل داده‌ها دید بازتری داشته باشید.
بینش
بینش در واقع همان اعتماد به غرایز است. گاهی با وجود همه استعدلال‌ها، به‌صورت غریزی می‌دانید که انتخاب درست کدام است و هرچه در آن زمینه خاص تجربه بیشتری داشته باشید بینش شما افزایش می‌یابد و در نتیجه مهارت تصمیم گیری بیشتری خواهید داشت. برای موفقیت در انتخاب، باید غریزه خود را با توجه به اقدامات احتمالی در نظر بگیرید و در نهایت گزینه‌ای را انتخاب کنید که از همه نظر منطقی باشد.
مهارت کار گروهی
در برخی مواقع باید برای رسیدن به هدفهای خود با همکاران یا هم‌گروهی‌ها کار کنید. به‌طور مثال می‌خواهید برای بازاریابی دیجیتال در شرکت، با مدیر بازاریابی سازمان خود همکاری کنید تا مشتری بسیار مهمی به مجموعه شما جذب شود. با داشتن مهارت کارگروهی می‌توانید جلسات بارش فکری برگزار کنید و در میان راه‌حل‌های عنوان شده بهترین گزینه را برای رسیدن به این هدف برگزینید. بنابراین کارگروهی نیز ازجمله مهارت‌های ضروری در زیرمجموعه مهارت تصمیم گیری به‌شمار می‌آید.
هوش احساسی
هوش هیجانی یعنی شما از احساسات خود باخبر هستید و می‌توانید از آن‌ها در جهتی سالم و آگاهانه بهره ببرید. احساسات راه‌حل‌های مناسب را به شما الهام می‌کنند و در رسیدن به هدف‌ها یاری‌تان می‌دهند. هوش هیجانی در تجزیه و تحلیل داده‌ها برای انتخاب بهترین گزینه نیز کمکتان می‌کند. بنابراین برای این‌که تصمیم‌های مناسبی بگیرید لازم است هوش احساسی داشته باشید و از همه مهم‌تر این‌که توانایی کنترل این احساسات را در دست بگیرید تا شما را مجبور به تصمیم‌گیری عجولانه و اشتباه نکنند.
خلاقیت
خلاقیت، تفکرات منطقی و احساسی را کنار می‌گذارد و رویکرد و راه‌حلی متفاوت برای حل مسئله ارائه می‌دهد. در واقع با استفاده از تفکر خلاق موضوع را از بالا نگاه می‌کنید و به این ترتیب راه‌هایی را می‌یابید که تا پیش از این اصلا در میان گزینه‌های شما وجود نداشتند. همچنین می‌توانید از خلاقیت برای شکل‌دهی به ارتباط کلامی خود استفاده کنید تا کارمندان در طول جلسات شجاعت داشتن تفکر خلاقانه را داشته باشند و به این ترتیب تبدیل به گروهی از افراد خلاق شوید که راه‌حل‌های بکری را می‌یابید. برای موفقیت در این امر خوب است که جلسات هفتگی بارش فکری داشته باشید. این کار همچنین مهارت حل مسئله افراد تیم را نیز پرورش می‌دهد.
مدیریت زمان
مهارت مدیریت زمان هنگاهی اهمیت خود را نشان می‌دهد که باید خیلی سریع تصمیم بگیرید و در فرصت باقی مانده مشکل را رفع کنید. با استفاده از این مهارت همواره گزارش‌هایتان را به‌موقع ارائه می‌کنید و دیگران از روند رشد پروژه یا فعالیت‌های شما و اعضای گروه مطلع می‌شوند. اگر با موضوع پیچیده‌ای مواجه شدید که نیاز به مهارت تصمیم گیری چند هدفهای داشت با استفاده از تکنیک‌های مدیریت زمان می‌توانید همچنان با برنامه‌ای منظم یکی‌یکی تصمیم‌هایتان را بگیرید و پیش بروید.
مهارت سازماندهی
مهارت سازماندهی برای تصمیم‌گیری حیاتی است. این قابلیت به شما در اولویت‌بندی مشکلات و راه‌حل‌ها کمک می‌کند. به این ترتیب همواره می‌توانید در ابتدای امر مشکلات مهم‌تر را برطرف کنید. به‌طور مثال اگر فردا یک جلسه هفتگی، یک مذاکره مهم و یک تماس تلفنی مهم دارید ابتدا باید خود را برای داشتن مذاکره‌ای موفق آماده کنید و بعد به وظایف دیگر سازمانی خود برسید.
تقویت مهارت تصمیم گیری
می‌توانید با تمرین و تکرار متدهایی که در زیر به آن‌ها اشاره می‌کنیم مهارت تصمیم گیری خود را تقویت کنید و در موقعیت‌های مختلف بهترین تصمیم را در آن لحظه بگیرید. مهم نیست که عوامل بیرونی یا درونی نتیجه آن تصمیم را تغییر دهند. نکته مهم، احساس رضایت شما از انتخاب درست در آن لحظه است. بنابراین گام‌های زیر را برای تقویت این مهارت طی کنید.
