تصویر سازی ذهنی چیست و چه کاربرد و اهمیتی دارد؟

ذهن انسان ابزاری بسیار قدرتمند است که از آن برای درمان بیماری‌های روحی و جسمی، تقویت حافظه و رسیدن به هدف‌های زندگی بهره می‌برند. در این مطلب می‌آموزیم که تصویر سازی ذهنی چیست و تکنیک‌های استفاده از این قدرت مغز را برای موفقیت در ابعاد مختلف زندگی نظیر تحصیل، ورزش، سخنرانی، نویسندگی، تقویت حافظه، دوری از استرس و... آموزش می‌دهیم.

تصویر سازی ذهنی چیست؟

«تصویر سازی ذهنی» (Imagery) یعنی آنچه انسان بدون تجربه واقعی بتواند در ذهن خود احساس کند، ببیند، بشنود، ببوید یا لمس کند. معمولا از این ابزار در آثار ادبی نظیر شعر و کتاب‌های داستانی استفاده می‌کنند تا خواننده به طور کامل منظور نویسنده و فضای مد نظر او را درک کند. اما این مهارت فقط به آثار ادبی محدود نمی‌شود. امروزه روان‌شناسان و محققان دریافتند که اگر تکنیک‌های تصویرسازی ذهنی را بیاموزید این مهارت به شما در رسیدن به هدف‌هایتان کمک می‌کند و آن‌طور که شایسته‌اش هستید زندگی خود را می‌سازید. علت تاثیرگذاری تصویرسازی ذهنی در این است که تمرکز ذهن روی موضوعی خاص ما را برای پیاده‌سازی و تجربه کردن آن آماده می‌کند.

جالب است بدانید هنگامی که با چشم ذهن خود چیزی را می‌بینید مغز شما غیرواقعی بودن آن را تشخیص نمی‌دهد و تجربه‌ای واقعی از آن را در ذهن ثبت می‌کند و به این نتیجه می‌رسد که در حقیقت نیز آن اتفاق رخ داده است. بنابراین هر زمان تصور کنید که در حال جشن گرفتن برای رسیدن به هدف‌هایتان هستید در واقع مغز خود را برای رسیدن به آن نقطه تنظیم می‌کنید و با این تصویرسازی رسیدن به آن هدف را امکان‌پذیر می‌بینید و موانع ذهنی دستیابی به آن را از بین می‌برید.

به طور مثال کسی که برای مسابقات دو و میدانی آماده است لحظه‌ای را تصور می‌کند که مدال طلا را به گردنش می‌آویزند. با این تصویرسازی اعتماد به نفس کافی برای برنده شدن را می‌یابد و با انرژی بیشتری برای آن مسابقه تلاش می‌کند. حال اگر آمادگی جسمانی و تمرین‌های مناسبی داشته باشد همان تصویر به واقعیت بدل می‌شود. تصویر سازی ذهنی به طرز عجیبی قدرتمند است و اگر روزانه آن را تمرین کنید به شما در جنبه‌های مختلف زندگی کمک می‌کند تا به هدف‌هایتان برسید، بهره‌وری بیشتری داشته باشید، توسعه فردی کنید، استرس خود را کاهش دهید و... .

برای درک بهتر این که تصویر سازی ذهنی چیست چشم‌هایتان را ببندید و یک سیب را تصور کنید. بیشتر کسانی که این کار را انجام می‌دهند تجربه‌ای نزدیک به واقعیت خواهند داشت به طوری که انگار واقعا سیبی را دیده‌اند. این تجربه مثالی از تصویرسازی ذهنی است و معمولا فیلسوف‌ها از آن برای توصیف نظریه‌های خود استفاده می‌کنند.

البته در نظر بگیرید که به دو دلیل ممکن است ارائه مثال برای تصویرسازی ذهنی کار مفیدی نباشد. علت اول این است که تجربه‌های بین افراد متفاوت است و برخی از آن‌ها با بستن چشمان خود توانایی مجسم کردن سیب را ندارند. دومین علت این است که امکان دارد با تجسم یک سیب نتوانیم این موضوع را به موضوعات عمیق‌تر تعمیم دهیم. تصویر سازی ذهنی اصطلاحی روانشناسی است که در اواخر قرن نوزدهم به عنوان عبارتی فنی بیان شد. بنابراین با توجه به فنی بودن آن باید به درستی و در راستای شناخت مکانیزم مغز از آن استفاده شود. در ادامه توضیح می‌دهیم که راه‌های تقویت تصویر سازی ذهنی چیست و چطور می‌توانید با استفاده از آن در روند زندگی خود تغییرات مفیدی ایجاد کنید.

۷ تکنیک تصویر سازی ذهنی

اگر می‌خواهید تصویر سازی ذهنی را به شیوه‌ای درست و هدفمند به‌کار بگیرید از تکنیک‌های زیر استفاده کنید و با تمرین روزانه آن‌ها این توانایی را در خود پرورش دهید.

۱. بیش از حد به مسائل نیندیشید

هرکس درک متفاوتی از تصویرسازی ذهنی دارد. برخی بر این باورند که تصورکردن کار چالش‌برانگیزی است و برخی دیگر آن را ساده می‌دانند. در مجموع به عنوان اولین تکنیک تصویر سازی ذهنی به این موضوع توجه کنید که برای این کار نیازی نیست بیش از حد به نحوه تجسم خود بیندیشید. به عنوان مثال اگر از شما بخواهند یک مربع آبی را تصور کنید مربعی مشخص با رنگ آبی مشخص در ذهن شما نقش می‌بندد. اما وقتی خود را مجبور می‌کنید تجسم درستی داشته باشید دچار اضطراب می‌شوید. بنابراین کمال‌گرایی را کنار بگذارید و بیش از حد به نوع تجسم خود نیندیشید و صرفا همان مربع ساده آبی را در ذهن خود بسازید. به این ترتیب تمرین‌های بعدی نیز اثربخش‌تر خواهند بود.

۲. از تمام حواس خود استفاده کنید

تصویر سازی ذهنی فقط به ذهن انسان محدود نمی‌شود. در واقع اگر می‌خواهید بهتر درک کنید که تصویر سازی ذهنی چیست و تجربه خوبی از تمرین‌های آن به دست آورید باید حواس خود را درگیر آن کنید. استفاده از حواس و توجه به جزئیات درباره صحنه‌ای که به تصویر می‌کشید در ایجاد تصویری واضح‌تر به شما کمک خواهد کرد. بنابراین سعی کنید که در حین تجسم هرگونه صدا، بو، مزه و در صورت امکان احساس لمس اشیا را حس کنید. هرچه جزئیات بیشتری لحاظ کنید اثربخشی این تجسم روی ذهن و جسمتان بیشتر می‌شود. در صورتی که تصویر مد نظرتان به راحتی شکل نمی‌گیرد استفاده از حواس می‌تواند راه‌گشا باشد. به طور مثال اگر نمی‌توانید تصویر واضحی از محیط کاری آینده خود داشته باشید به صداهای آن محیط بیندیشید تا کم‌کم جزئیات دیگرش را نیز بسازید.

۳. خودتان را قضاوت نکنید

ممکن است در طول تمرین دریابید که ذهن با شما همکاری لازم را ندارد و تکنیک‌ها روی آن جواب نمی‌دهند. لازم است بدانید که این اتفاق کاملا طبیعی است و برای همه انسان‌ها در مقاطعی از زمان رخ می‌دهد. بنابراین اگر با آن مواجه شدید خود را قضاوت نکنید و در عوض دوباره بازگردید و اجازه دهید ذهنتان تصویر موردنظر را بسازد. برای این کار مثلا روی تنفس خود متمرکز شوید یا دقیقا به همان تصویر دوباره بیندیشید. راه دیگر این است که عوامل حواس پرتی را شناسایی کنید و با دور کردن آن‌ها دوباره به تصویرسازی بپردازید.

۴. آرامش کامل داشته باشید

خیلی مهم است که در تمرین‌های تصویرسازی ذهنی آرامش داشته باشید. وقتی با ذهنی آرام شروع به تجسم می‌کنید تصویری که تشکیل می‌شود واقعی‌تر و ملموس‌تر خواهد بود. ایجاد آرامش ذهنی به‌خصوص در موقعیت‌های پراسترس و گذراندن دوره‌ای سخت بسیار دشوار است. بنابراین برای شروع ابتدا باید چند دقیقه‌ای را مدیتیشن کنید تا قبل از شروع هر تصوری آرامش پیدا کنید. یکی از راه‌های انجام مدیتیشن در این حالت تنفس شکمی و تمرکز کامل بر انجام درست آن است. توجه به هر دم و بازدم به صورت طبیعی به شما در احساس آرامش و ایجاد ارتباط بین ذهن و بدن کمک می‌کند.

۵. برای تصویر سازی تمرین مداوم داشته باشید

مانند بیشتر مهارت‌ها، توانایی تصویر سازی در ذهن نیز به تمرین مداوم نیاز دارد. هرچه این کار را بیشتر انجام دهید برایتان سودمندتر خواهد بود. برای تداوم این امر می‌توانید در چک فهرست روزانه ۱۰ دقیقه از زمان را برای تصویر سازی ذهنی در نظر بگیرید. در ابتدای کار می‌توانید به روزی که گذراندید یا به روزهای آینده بیندیشید. سپس در این تجسم کیفیت روزهای آینده را بهبود ببخشید تا در واقعیت نیز این بهبود را اعمال کنید.

۶. با احساسات موجود در هر تصویر ارتباط برقرار کنید

اگر بپرسید که مهم‌ترین بخش تصویر سازی ذهنی چیست پاسخ شما بخش احساسات خواهد بود. وقتی احساس یا لحظه‌ای را تصور می‌کنیم مغز ما حسی مشابه با واقعیت را تجربه می‌کند. تغییرات زندگی در درون احساسات و عواطف نهفته است و اگر در این تصویرسازی‌ها تغییری در احساسات به وجود بیاوریم شرایط آینده را تغییر داده‌ایم.

بنابراین در هر بار تجسم اجازه دهید که تمامی عواطف درونتان بروز کند. هیچ فشاری به خود نیاورید، هیچ قضاوتی نکنید و فقط اجازه دهید که این احساسات بیرون بیایند. در نهایت از آن‌ها لذت ببرید و اجازه دهید که رشد کنند و در درونتان گسترش یابند. سپس در انتهای تصویرسازی به احساسات خود بنگرید و تغییرات احساسی ایجاد شده را دریابید.

۷. آگاهانه تجسم کنید

قدرتمندترین تجسم‌ها آن‌هایی هستند که در ذهن ما بیش از بقیه به واقعیت نزدیک شده‌اند. برای این که از این تصورات به نفع خود استفاده کنید باید ایمان بیاورید که تمامی این تصورات می‌توانند در زندگی واقعی نیز رخ دهند.

با توجه به آنچه در این ۷ تکنیک گفتیم در راستای پرورش این مهارت به صورت گام به گام مراحل را پیش بروید. در گام اول بدون کمال‌گرایی، چیزی را تصویر سازی کنید که می‌خواهید در زندگی واقعی به آن برسید. در گام دوم تمامی احساسات پس از دستیابی به آن هدف را تصور کنید و برای موفقیت بیشتر در این کار از حواس پنجگانه خود کمک بگیرید. مثلا اگر هدف شما قبولی در امتحان است در این مرحله باید حس شادی پس از قبولی را تجربه کنید. هرچه این احساسات را واضح‌تر تصور کنید ذهن شما بیشتر به موفقیت در آن هدف‌ها ایمان می‌آورد. در این مسیر آرام باشید و هدف‌هایتان را زیر سوال نبرید و در نهایت این نوع تصویرسازی را به صورت مداوم تمرین کنید. این همان تفاوت اصلی میان فکر کردن ساده به یک موضوع و تصویرسازی آن در ذهن است که نشان می‌دهد استفاده از این مهارت تا چه حد ما را به خواسته‌هایمان می‌رساند.

تکنیک های تصویر سازی ذهنی برای تغییر زندگی

ما همواره می‌توانیم بهترین هدف‌ها را برای خود تعیین کنیم اما گاهی در موقعیت‌هایی قرار می‌گیریم که افکار منفی ذهن را پر می‌کنند و زندگی پر از استرس می‌شود. در این حالت ممکن است ایمان خود را از دست بدهیم و رسیدن به هدف‌ها را غیرممکن ببینیم. برای مقابله با این شرایط در ابتدا باید بدانید که اگر درگیر این حالت‌ها شدید نیازی به نگرانی نیست. تمامی این‌ها طبیعی هستند و برای همه اتفاق می‌افتند.

مسئله اصلی این نیست که چطور از بروز آن‌ها جلوگیری کنید. زیرا به هر حال نمی‌توانید عوامل مختلف را کنترل کنید. نکته اصلی اینجاست که در مواجهه با این مشکلات چطور به حل مسئله بپردازید. در این لحظه است که مشخص می‌شود نقش تصویر سازی ذهنی چیست. این نوع تصور کمک می‌کند که از افکار منفی خارج شوید و دوباره به حالت ذهنی مثبت بازگردید. می‌توانید از این مهارت به شکل‌های مختلف و در هر ساعتی از شبانه‌روز استفاده کنید. در ادامه به معرفی ۴ روش از بهترین شیوه‌های استفاده از تصویرسازی ذهنی می‌پردازیم.

۱. ریتم صبح را به خوبی تنظیم کنید

نمی‌توانید به نحوه بیدار شدن روز بعد خود کمکی کنید اما می‌توانید از تصویرسازی ذهنی برای ساختن یک روز خوب بهره بگیرید. برای این‌ کار کافی است خیلی زود و دقیقا پس از بیداری شروع به انجام تمرین‌های تصویرسازی کنید. این کار باعث می‌شود ریتم روزانه خود را در حالت مثبت و اثربخش حفظ کنید.

۲. حالت های روحی روزانه را دوباره تنظیم کنید

گاهی صبح را به عالی‌ترین شکل آغاز می‌کنید اما ناگهان یک اتفاق همه چیز را تغییر می‌دهد و دچار پریشانی و اضطراب می‌شوید. در این حالت اگر دوباره تصویرسازی ذهنی کنید حال روحی خود را تغییر می‌دهید و روی موضوعات اصلی متمرکز می‌شوید. به طور مثال ابتدای صبح تصویرسازی کوتاهی انجام دادید و تصور کردید که با درآمد انجام پروژه امروز می‌توناید لباس مورد علاقه خود را بخرید. با همین مثبت‌اندیشی شروع به انجام کار می‌کنید که ناگهان تماس یکی از دوستان افکار شما را منحرف می‌کند و با خبر بدی که می‌دهد به طور کل حال خوبتان را بد می‌کند. در این موقعیت اگر تجسم کوتاهی داشته باشید و آرامش را به خود بازگردانید به مهم‌ترین مسئله امروز یعنی انجام پرژه می‌اندیشید و انرژی از دست رفته را بازیابی می‌کنید.

۳. پیش از لحظات مهم وضعیت خود را تغییر دهید

تصور کردن به ما در بهبود عملکردمان در لحظات مهم زندگی کمک می‌کند. به طور مثال اگر جلسه مذاکره‌ای مهم، برنامه بستن قراردادی ارزشمند یا سخنرانی عمومی خاصی دارید زمانی را برای تصویرسازی این لحظات مهم در نظر بگیرید و نتیجه دلخواه را کاملا در ذهن خود به تصویر بکشید.

۴. روز خود را رها کنید

آخرین کاری که می‌توانید برای به حقیقت پیوستن تصورات خود انجام دهید این است که روز خود را رها کنید و با آرامش به استراحت بپردازید. به این صورت می‌دانید که هدف اصلی شما برای روز بعد چه خواهد بود.

کاربردهای تصویر سازی ذهنی چیست؟

همان‌طور که در بالا اشاره کردیم تصویر سازی ذهنی به توصیفات داستانی خلاصه نمی‌شود و کاربردهای زیادی دارد که با پیشرفت علم و تکنولوژی موارد استفاده از آن در حال گسترش است. در ادامه به برخی از این کاربردها می‌پردازیم.

تصویر سازی ذهنی در تقویت حافظه

آزمون‌های مدرسه و دانشگاه همواره چالش‌برانگیز هستند زیرا باید در مدتی محدود، حجم زیادی از مطالب را یاد بگیرید. مطالعه دوس حفظی تکنیک‌های زیادی دارد و یکی از این آن‌ها استفاده از روش تصویر سازی ذهنی است که با استفاده از آن اطلاعات جدید را به خوبی در ذهن خود ذخیره می‌کنید. در این بخش قصد داریم نحوه استفاده از آن را توضیح دهیم.

به طور کلی دو تکنیک برای مطالعه به روش تصویر سازی ذهنی وجود دارند که عبارت‌اند از:

1. تکنیک حفظ کردن آهنگین کلمات (Pegword)
2. تکنیک لوسی

هر کدام از این تکنیک‌ها مزایا و معایبی دارند که اگر آن‌ها را امتحان کنید روش مناسب خود را انتخاب می‌کنید.

تکنیک حفظ کردن آهنگین کلمات (Pegword)

تصویر سازی در این روش در مکان‌های متفاوتی صورت می‌گیرد و باید در آن از کلماتی ملموس برای یادگیری استفاده کنید. این کلمات به شما کمک می‌کنند که در زمان امتحان بیندیشید و پاسخ درست را از میان انبوهی از اطلاعات بیابید.

تحقیقات نشان می‌دهند که این روش برای یادآوری اطلاعات بسیار کاربردی است. در نظر داشته باشید که بیشترین استفاده از این روش برای به خاطر سپردن اطلاعات عددی مخصوصا در توالی‌های خاص است. با این تکنیک حفظ کردن شماره‌های تلفن، اطلاعات، شکل‌ها و نمودارهای کتاب برایتان کاری ساده خواهد بود. در ادامه به خلاصه‌ای از روش کار تکنیک Pegword می‌پردازیم.

1. مواردی را که باید به خاطر بسپارید با کلماتی هم آهنگ مرتبط کنید.
2. هر کلمه را با کلمه‌ای هم‌ریتم مرتبط کنید.
3. با اشیائی هم‌آهنگ با کلمات خود تصویری در ذهن بسازید.

یکی از آشناترین مثال‌های روش Pegword تیتراژ آغازین کارتون «مدرسه موش‌ها» است:

ک مثل کپل، صحرا شده پر ز گل و... .

همچنین برای حفظ کردن جدول تناوبی شیمی می‌توانید از ریتم‌ها و عبارت‌های معنادار مختلفی استفاده کنید.

 

این شیوه، علاوه بر مطالعه درس‌ها در زندگی روزمره نیز کاربردی است. مثلا یکی از دغدغه‌های عادی انسان‌ها این است که با توجه به مشغله‌های زیادی که در روز دارند باید فهرست خریدشان را به خاطر بسپارند. در این موقعیت‌ها استفاده از Pegword بسیار راه‌گشا است. بهتر است ریتمی که از کلمات می‌سازید تصویری قابل باور و مرتبط به هم ایجاد کند تا برای خرید‌های روزانه با مراجعه به داستانی که ساخته‌اید یکی‌یکی و به صورت زنجیره‌ای کلمات را به خاطر بیاورید.

تکنیک Loci

تکنیک بعدی Loci است که به آن سفر حافظه نیز می‌گویند. در این روش باید از حافظه فضایی خود برای تصویرسازی اطلاعات مرتبط با هم درباره موضوعی مشخص استفاده کنید تا در مواقع لزوم آن‌ها را سریع و درست به خاطر بیاورید. این تکنیک در واقع در دوران رُم و یونان باستان به کار می‌رفت. یکی از شاعران آن دوران به نام «سیمونیدس» (Simonides) با تجسم یک سالن بزرگ مهمانی تمامی حاضران در سخنرانی خود را به یاد می‌آورد.

اکنون افرادی که در انواع مسابقه‌‌های نمایش قدرت حافظه شرکت می‌کنند از این متد برای به خاطر سپردن فهرست بلندی از کلمات یا اعداد بهره می‌برند. این روش کاربردی است زیرا به شما اجازه می‌دهد که برای هر عبارت مکانی فیزیکی تجسم کنید و با قرار دادن هرچیز در مکانی مجزا حفظ کردن آن را ساده کنید.

گفتنی است که استفاده از این تکنیک برای بهبود حافظه بلند‌مدت افراد مبتلا به افسردگی نیز مفید است. در واقع اگر این بیماران از این متد برای به یاد آوردن خاطرات شاد زندگی استفاده کنند پیشرفت خوبی در بهبود حال روحی خود خواهند داشت.

تحقیقات نشان می‌دهند که روش لوسی برای حفظ مطالب شفاهی بیشتر از مطالب کتبی مفید واقع می‌شود. بنابراین در مواقعی که لازم است مطالب زیادی را از حفظ بگویید کافی است برای هرکدام از موارد فضای به‌خصوصی را تصور کنید و بعد در حین پاسخگویی با تصویر سازی ذهنی از میان این فضاها سفر کنید و پاسخ را بیابید. به طور مثال فرض کنید که می‌خواهید مواد لازم برای پخت کیک را به خاطر بسپارید. این مواد عبارت‌اند از:

• ۲ عدد تخم مرغ
• ۳ پیمانه شکر
• ۱ پیمانه شیر
• ۲ پیمانه آرد
• ۱ قالب کره
• ۱ قاشق چای خوری نمک

برای این که تمام موارد بالا را به همراه مقدارشان در حافظه نگه دارید خانه‌ای را در نظر بگیرید و هرکدام از مواد را در بخشی از فضای خانه تصور کنید. حال برای به یاد آوردن این مواد کافی است مطابق شکل زیر گشتی در این خانه بزنید.

همین تصویر ساده که محیط یک خانه را نشان می‌دهد اگر در ذهن شما نقش ببندد برای پخت کیک دیگر نیاز به فهرست ندارید و به‌راحتی آن را به یاد می‌آورید.

تصویر سازی ذهنی اعداد

تحقیقات نشان می‌دهد که کودکان می‌توانند اعداد را در ذهن خود تصویرسازی کنند و اگر این توانایی در جهت درستی هدایت شود هوش و خلاقیت آن‌ها را به میزان زیادی افزایش می‌دهد. در واقع اگر از این روش‌ها برای محاسبات عددی استفاده کنید دیگر کودکان از ریاضی و محاسبه نمی‌ترسند و آزمون‌های بهتری می‌دهند. روش‌های زیادی برای این نوع محاسبات وجود دارند که معلمان ریاضی و والدین می‌توانند از آن‌ها برای تقویت درس کودکان و همچنین پرورش قدرت تصور آن‌ها استفاده کنند. ابتدایی‌ترین شیوه که عموما برای دانش‌آموزان کلاس اول به کار می‌رود استفاده از اشیا برای نمایش اعداد است. در این راستا معمولا معلم از وسایل موجود در کلاس برای تصویرسازی عددهای کمتر از ۲۰ استفاده می‌کند.

تصویر سازی ذهنی در مطالعه

اگر دانش‌آموزان مهارت‌های مطالعه خود را با استفاده از تصویر سازی ذهنی تقویت کنند پیشرفت قابل توجهی در سطح دانش مخصوصا در دروس محاسباتی ایجاد خواهند کرد. یکی از بهترین کاربردهای تصویر سازی ذهنی یادگیری مطالب درسی است. برای موفقیت در یادگیری مطالب می‌توانید در حین گوش دادن به توضیحات مدرس، تصاویر مرتبط با آن مطلب را نقاشی کنید. مهم نیست که این شکل تا چه حد خوب باشد فقط مهم است که به جزئیات گفته شده دقت کنید و در صورت امکان از حواس پنجگانه استفاده کنید تا موضوع در ذهنتان ماندگار شود. به طور مثال وقتی معلم یا استاد درباره لایه‌های زمین صحبت می‌کند با استفاده از تصویری که در ذهن شما نقش بسته است شکلی ساده از کره زمین نقاشی کنید و نکات مرتبط با آن موضوع را روی این تصویر نمایش دهید.

چون تصویر ذهنی شما روی کاغذ آمده است به خاطر سپردن آن برایتان راحت می‌شود و وقتی دوباره به آن رجوع می‌کنید تمامی جزئیات درسی را به یاد می‌آورید. هرچه بهتر بدانید که تصویر سازی ذهنی چیست به نتیجه بهتری خواهید رسید. در کنار نقاشی شکل مطالب حتما از دو تکنیک Pegword و Loci نیز بهره بگیرید تا این مهارت برای تمام درس‌ها مفید باشد.

تصویر سازی ذهنی در روانشناسی

ذهن ازجمله قدرتمندترین ابزار برای درمان انسان‌ها به شمار می‌رود. از زمانی که روانشناسان و درمان‌گرها دانستند که تصویر سازی ذهنی چیست از آن برای ایجاد تغییر در حالات روحی و جسمی انسان‌ها استفاده کردند.

وقتی تصویری را در ذهن می‌سازید این توانایی را دارید که درد و تمام مشکلات را از خود دور کنید. هر چه تصویرسازی هدفمندتری انجام دهید اثربخشی بیشتری را مشاهده خواهید کرد. تصویرسازی ذهنی معمولا به صورت برنامه‌ریزی شده و با هدفی مشخص انجام می‌شود.

در ادامه به دو مورد از تکنیک‌هایی اشاره می‌کنیم که استفاده از آن‌ها در این راستا بسیار متداول است.

1. پالمینگ (Palming): تصور رنگ در این تکنیک اصلی‌ترین کاربرد را دارد. در این حالت دست‌ها را روی چشم می‌گذارید و به رنگ موضوعی که برایتان استرس‌آور است می‌اندیشید. معمولا در این حالت رنگ قرمز را خواهید دید. سپس قرمز را با رنگی آرام‌بخش‌تر مانند آبی تعویض کنید. این تغییر رنگ تاثیر بسیار زیادی در بازگشت به آرامش دارد.
2. راهنمای تصویرسازی: در این روش به هدفی خاص برای درمان بیماری‌های جسمی می‌اندیشید. این تکنیک بیشتر در دسته تمرین‌های ریلکسیشن قرار دارد و برای انجام آن باید به آرامی بنشینید یا دراز بکشید و خود را در مکان مورد علاقه خود تصور کنید. این مکان می‌تواند ساحل، دشت، جنگل و... باشد. ممکن است برای درمان‌ها جسمی، شخص متخصص بیمار را کاملا به صورت آگاهانه به سمت تجسم منظره خاصی هدایت کند. به طور مثال بیمار سرطانی پس از انجام بازی‌های کامپیوتری تصور می‌کند که داروها در حال بلعیدن سلول‌های سرطانی در بدن او هستند.

تصویر سازی ذهنی در ورزش

مزیت‌های زیادی در تصویر سازی ذهنی وجود دارند که اگر ورزشکاران از آن استفاده کنند به نتایج مطلوبی می‌رسند. در ادامه به برخی از این مزایا می‌پردازیم:

• ایجاد آشنایی: وقتی ورزشکاران از تصویرسازی ذهنی استفاده می‌کنند قبل از شروع رقابت با زمین مسابقه، الگوی بازی پیچیده و همچنین الگوهای روتین بازی آشنا می‌شوند.
• انگیزه: در این حالت ورزشکاران اهدافشان را مرور می‌کنند یا پیروزی قبلی را به یاد می‌آورند یا رقابت با ورزشکار خاصی را به ذهن می‌سپارند و این مرورهای ذهنی انگیزه آن‌ها را تقویت می‌کند.
  
• افزایش مهارت‌ها: بهترین مهارت‌ها را با همین تصویرسازی ذهنی می‌آموزند یا بازیابی می‌کنند.
• کاهش تفکرات منفی: در این حالت چون روی جنبه‌های مثبت مسابقه تمرکز دارند اجازه ورود تفکرات منفی را نمی‌دهند و با انرژی بالا مسیر موفقیت را در پیش می‌گیرند.
• تمرکز مجدد: در موقعیت‌های که عملکرد ورزشکار ضعیف می‌شود می‌توانید با تصویرسازی ذهنی به او لحظات اوجش را یادآوری کنید تا مانند گذشته باز هم عملکرد خوبی داشته باشد.
• دیدن موفقیت: در موقعیتی که ورزشکار تمرین‌های خود را اثربخش می‌بیند و حرکات را به درستی انجام می‌دهد با کمک تصویرسازی ذهنی موفقیت را حق خود می‌داند و به آن امیدوار می‌شود.

برای اثربخشی تصویرسازی ذهنی در ورزش باید آن را هر روز و قبل از هر مسابقه، در طول مسابقه و بعد از آن انجام دهید. برای این کار بهتر است قبل از انجام هر مهارت یا ترکیب چند مهارت با یکدیگر آن‌ها را در ذهن خود تصور کنید. اگر می‌خواهید در آن زمینه به موفقیت برسید باید آن را در فکر خود ببینید، حس کنید و تجربه کنید. در صورتی که این کار را هر روز و مطابق ورزش‌های اثربخش و صحیح انجام دهید در روز مسابقه نهایی موفق می‌شوید.

تصویر سازی ذهنی در نویسندگی

در انواع مختلف متن‌های ادبی نکته قابل توجه تصویرسازی‌هایی است که نویسنده انجام می‌دهد تا خواننده را به درک بهتری از روایت خود برساند. برای این‌که مطلبی را با استفاده از تصویرسازی ذهنی بنویسید باید یک یا چند مورد از حواس پنجگانه خواننده را درگیر کنید تا بتواند تصویر مورد نظر شما را در ذهن خود بسازد.

برای درک بهتر این موضوع به مثال زیر توجه کنید.

• جمله بدون تصویر سازی ذهنی: از روزی بهاری لذت بردم.

این جمله هیچ کدام از حواس پنجگانه را درگیر نمی‌کند و خواننده هیچ تصوری از این روز نخواهد داشت.

• جمله همراه با تصویر سازی ذهنی: به صدای پرندگان گوش دادم و باز شدن شکوفه درختان را دیدم که به گل‌هایی سفید و بنفش تبدیل می‌شدند. زمین بوی سرسبزی می‌داد و این نویدی بر آمدن فصلی تازه بود.

در این جمله حواس شنوایی،بینایی و بویایی درگیر شده‌اند و خواننده با مطالعه هرکدام از این جمله‌ها کم‌کم تصویر روشنی از آن روز بهاری را در ذهن خود می سازد. بنابراین برای نوشتن متن یا شعر ادبی، هر زمان که نیاز به توصیف مکان و موقعیتی داشتید از طریق درگیر کردن حواس تصویر موردنظر خود را ایجاد کنید.

تصویر سازی اغلب در روایت‌ها، داستان‌ها، شعرها، نمایشنامه‌ها، آهنگ‌ها، فیلم‌ها و ترکیبات خلاقانه دیگر به کار می‌رود. توجه داشته باشید که نباید در نوشته‌های فنی و علمی از این توصیف‌ها استفاده کنید. به طور مثال کتاب ریاضی پایه نهم باید دقیقا به فرمول‌ها و قوانین مشخص ریاضی اشاره کند و جایی برای توصیفات این چنینی نخواهد داشت. اما می‌توانید از مثال‌هایی ملموس و کشیدن شکل‌های هندسی به تصویرسازی بپردازید.

تصویر سازی ذهنی در مدیتیشن

ترکیب تصویر سازی ذهنی و مدیتیشن به نظر عجیب می‌آید اما واقعیت این است که نتیجه فوق‌العاده‌ای خواهد داشت. در مدیتیشن اجازه می‌دهیم تمامی تفکرات بدون محدودیت به ذهن ما خطور کنند و خارج شوند اما در تصویرسازی ذهنی به صورت متمرکز به موضوعی خاص می‌اندیشیم. حال اگر از تصویرپردازی ذهن در راستای مدیتیشن استفاده کنیم به فواید زیادی می‌رسیم که ازجمله آن‌ها می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم.

• هدایت ذهن به سمت آرامش و دریافت نتایج دلخواه
• بهبود عملکرد ورزشی
• دوری از استرس و افسردگی
• افزایش احساس آرامش
• دوری از دردهای جسمانی
• افزایش توانایی برای مقابله با اضطراب
• بهبود کیفیت خواب
• افزایش رضایتمندی احساسی و فیزیکی
• افزایش اعتماد به نفس

برای ترکیب تصویر سازی ذهنی با مدیتیشن می‌توانید از تکینک‌های زیر بهره ببرید.

۱. تنفس رنگی

تمرکز این تکنیک روی دوری از اضطراب و بهبود حالت‌های روحی شما است. برای شروع به حس دلخواه خود بیندیشید. این می‌تواند احساسی خاص یا صرفا فرکانسی مثبت باشد. حال برای این احساس یک رنگ در نظر بگیرید. هیچ پاسخ درست یا غلطی برای انتخاب رنگ وجود ندارد اما توجه کنید که این رنگ را دوست داشته باشید.

حال که احساس و رنگ خاص خود را انتخاب کردید گام‌های زیر را طی کنید:

• به شکلی راحت بنشینید (همان حالتی که در مدیتیشن معمولا قرار می‌گیرند).
• چشم‌هایتان را ببندید و با تنفسی آرام و عمیق بدنتان را به آرامش دعوت کنید.
• در حین فکر کردن به رنگ موردنظر و احساسی که با اندیشیدن به آن تجربه می‌کنید همچنان به نفس کشیدن ادامه دهید.
• با هر دم تصور کنید که آن رنگ از سر تا پای شما را فرامی‌گیرد. به نفس‌کشیدن ادامه دهید و تا جایی که رنگ کل بدنتان (حتی انگشتان دست و پا) را بپوشاند به تنفس آرام و عمیق خود ادامه دهید.
• تصور کنید که هر احساس ناخواسته‌ای همراه با بازدم از وجودتان خارج می‌شود و با دم بعدی با رنگ احساس مورد علاقه شما جایگزین می‌شود.
• برای این که بهتر درک کنید که تصویر سازی ذهنی چیست این عمل را تا جایی که دوست دارید ادامه دهید. پس از یک الی دو دقیقه پر از حس خوب خواهید بود.

می‌توانید برای هر بخش از مدیتیشن خود رنگ متفاوتی را در نظر بگیرید. همچنین چون در این روش نیاز به فضا و زمان زیادی ندارید در مدتی بسیار کوتاه و در هر موقعیتی می‌توانید این مدیتیشن مختصر و کاربردی را انجام دهید.

2. مدیتیشن محبت آمیز

به این تمرین تصویر سازی ذهنی مدیتیشن محبت‌آمیز نیز می‌گویند. زیرا استفاده از آن مهربانی و شفقت شما را نسبت به خودتان و دیگران افزایش می‌دهد. این نوع مدیتیشن برای مواقعی کاربرد دارد که نسبت به خود یا شخصی دیگر احساس خصومت شدیدی می‌کنید و به دنبال راهی هستید که از فکر کردن به آن رها شوید. برای انجام این تمرین لازم است مراحل زیر را طی کنید.

• موقعیت و مکانی آرام و مناسب پیدا کنید و سپس چشم‌های خود را ببندید.
• برای ثانیه‌های طولانی روی نحوه نفس کشیدنتان تمرکز کنید. دم و بازدم را به آرامی انجام دهید تا جایی که بدنتان به ریتم درستی بازگردد (معمولا عصبانیت ریتم تنفس ما را تغییر می‌دهد).
• فردی را که می‌خواهید با او مهربان باشید در ذهن خود مجسم کنید. این شخص ممکن است خود شما، شخصی دیگر یا یک حیوان باشد. تصویر ساخته شده را در ذهن نگه دارید.
• به این فکر کنید که در حال حاضر چه احساسی نسبت به این شخص دارید. این احساس می‌تواند عشق زیاد یا خصومت شدید باشد. ممکن است کاملا نسبت به آن بی‌حس باشید و بود و نبودش برایتان اهمیتی نداشته باشد.
  

  

• تصور کنید که این فرد یا افراد ممکن است مشکلات زیادی را در زندگی خود تجربه کنند. اگر اطلاع دقیقی از این مسائل ندارید مهم نیست. به هر حال همه در زندگی چالش‌هایی دارند که هرگز آن را با دیگران در میان نمی‌گذارند.
• حال به احساساتی بیندیشید که می‌خواهید از خود ساطع کنید. این احساسات بهتر است از نوع صلح، آرامش، شادی، همدلی و... باشد.
• حس فعلی را شبیه تصویری از نور طلایی ببینید که در مواجهه با این افراد از قلب شما به آن‌ها منتقل می‌شود.

ممکن است گفتن جملاتی در قالب «مانترا» در این موقعیت اثربخش باشد. مانترا جملاتی است که در طول مدیتیشن برای افزایش آرامش و شادی تکرار می‌کنید. در این موقعیت جملاتی مانند «شادی و آزادی را از میان دردها پیدا خواهم کرد» یا «صلح و شادی را خواهم یافت» مناسب هستند.

اگر لازم است نسبت به خودتان مهربان باشید در این حالت تصور کنید که درد و احساسات منفی دیگر با هر دم از شما خارج می‌شوند و جای آن‌ها را نور طلایی می‌گیرد. این تمرین را برای یک تا سه دقیقه ادامه دهید. پس از مدتی حس دلسوزی و مهربانی جای خود را با خصومت عوض خواهد کرد.

پرورش تصویر سازی ذهنی در کودکان

کودکان بدون آن‌که بدانند تصویر سازی ذهنی چیست بارها از آن در طول روز استفاده می‌کنند. یکی از اثربخش‌ترین راه‌ها برای پرورش قدرت تصویرسازی آن‌ها تماشای انیمیشن است که قدرت بصری را افزایش می‌دهد. کودکان پس از دیدن انیمیشن‌ها تصاویر ورودی را تغییر می‌دهند و با کمک قوه تخیل تصاویر متفاوتی در ذهن خود می‌سازند.

دانش‌آموزان برای این‌که در دوران مدرسه از این مهارت در جهت یادگیری بهتر استفاده کنند باید آموزش ببینند. در این راستا می‌توانید همراه با دانش‌آموز کتاب‌های درسی را بخوانید و برای آموزش تصویرسازی ذهنی گام‌های زیر را طی کنید.

1. شروع به مطالعه کنید و پس از مطالعه چند جمله یا پاراگراف توصیفی توقف کنید. این جمله‌ها تصویری اولیه در ذهن شما و دانش‌آموز ایجاد می‌کنند. بنابراین با ایجاد وقفه در مطالعه اجازه شکل‌گیری آن را می‌دهید و در واقع مدل ساخت تصاویر را به او می‌آموزید.
2. شکلی را که در ذهن خود ساختید با کودک به اشتراک بگذارید و درباره کلماتی صحبت کنید که به شما در ساخت این تصویر کمک کردند. این تصویر می‌تواند به شخصیت‌ها، فعالیت‌ها و تعاریف خاص کتاب مربوط باشند.
3. درباره این صحبت کنید که تصاویر ساخته شده چطور توانستند به شما در درک بهتر مطلب کمک کنند.
4. مطالعه را ادامه دهید. سپس دوباره متوقف شوید و درباره تصویر جدید صحبت کنید. در این توصیف‌ها حتما دانش‌آموز را ترغیب کنید که از حواس پنجگانه خود (بویایی، چشایی، بینایی، شنوایی و لامسه) برای ساخت تصویری شفاف‌تر کمک بگیرد.
5. به احتمال زیاد تصویری که شما در ذهن خود ساخته‌اید با تصویر کودک متفاوت است. در این مرحله بهترین فرصت است که درباره علت تفاوت میان آن‌ها با او صحبت کنید.
6. بخش بیشتری از متن را بخوانید و فرایند به اشتراک‌گذاشتن تصاویر را ادامه دهید.

دفعه بعدی نیازی نیست که شما متن را بخوانید زیرا فرزندتان آموخته است که چطور تصاویر را در ذهن خود بسازد و کافی است که آن را برایتان شرح دهد تا مطمئن شوید که موضوع کتاب را به طور کامل درک کرده است.

تصویر سازی ذهنی مثبت

تصویرسازی ذهنی مانند هیپنوتیزم بخشی از توجه انسان را تقویت می‌کند. به طور مثال وقتی کتاب خوبی می‌خوانیم این توانایی را داریم که توصیف‌های موجود در آن را تصور کنیم و تصویری از شخصیت‌های داستان را در ذهن خود بسازیم. یکی از مزایای این قدرت ذهن این است که از آن برای مثبت‌اندیشی و دوری از مشکلات پیرامون خود استفاه کنیم. در ادامه ۷ روش برای تصویر سازی ذهنی ارائه می‌کنیم تا با استفاده از آن‌ها کیفیت زندگی خود را افزایش دهید و مثبت‌نگر شوید.

۱. ابتدا برای هدف نهایی تصمیم بگیرید

انواع تصمیم گیری در مدیریت و زندگی وجود دارند که پیش از آن معمولا نتیجه‌های ممکن را تصور می‌کنیم و بعد بهترین گزینه را با توجه به تصورات خود انتخاب می‌کنیم. در تصویرسازی مثبت یکی از بهترین راه‌ها این است که انتهای راه یک تصمیم را تصور کنید. مثلا اگر امسال کنکور دارید و می‌خواهید سال دیگر به دانشگاه بروید دانشگاه مورد علاقه‌خود را به عنوان هدف نهایی در نظر بگیرید و حضورتان در آن محیط را تصور کنید.

۲. گام‌های رسیدن به هدف را تعیین کنید

حال که برای رسیدن به بزرگ‌ترین هدف زندگی خود تصمیم گیری کردید واقع‌بین باشید و گام‌های رسیدن به آن را یکی یکی شرح دهید. به طور مثال اگر در کنکور مطالعه ۳۰ کتاب لازم است آن‌ها را بخش‌بندی کنید و هر هفته صرفا به مطالعه بخش‌هایی از ۵ کتاب بپردازید. برای این برنامه‌ریزی هرچه جزئیات بیشتری را در نظر بگیرید بیشتر متوجه می‌شوید که تصویر سازی ذهنی چیست و مطابق آن به موفقیت می‌رسید.

۳. از تصاویر چند حسی استفاده کنید

برای شکل‌گیری تصویر سازی ذهنی بهتر است که از همه حواس خود (دیدن، شنیدن، بوییدن، حس کردن و حتی لامسه) استفاده کنید. خودتان رو در حالتی ببینید که در کنکور با رتبه‌ای عالی قبول شده‌اید. اقوام برای عرض تبریک تماس می‌گیرند. معلم‌ها به شما افتخار می‌کنند و از تصور سفر ماجراجویانه‌ای که با حضور در این دانشگاه خواهید داشت احساس نابی را تجربه می‌کنید.

۴. روی تغییرات قابل مشاهده و همچنین درونی متمرکز شوید

تغییرات قابل مشاهده در شرایطی به وجود می‌آیند که هدف ما نمای بیرونی داشته باشد. به طور مثال کاهش وزن یا به پایان رساندن مسیر دوچرخه‌سواری را می‌توانید با چشم ببینید اما برخی از تصمیم‌ها را فقط خودتان از درون احساس می‌کنید. به طور مثال احساس افزایش اعتماد به نفس، داشتن حسی مثبت از خوردن غذاهای سالم و این حس که با خوردن این غذاها بدن سالم‌تری دارید در دسته احساسات درونی قرار می‌گیرد و اگر روی هر دوی این تغییرات متمرکز شوید در می‌یابید که تاثیر حالت مثبت تصویر سازی ذهنی چیست و چقدر می‌تواند در بهبود کیفیت زندگی شما تاثیرگذار باشد.

۵. از موانع هدف خود آگاه شوید

همواره موانعی در راه رسیدن به هدف‌ها وجود دارند. به طور مثال یکی از بزرگ‌ترین موانع، ترس از شکست است. در واقع چون در خود توان رسیدن به این هدف را نمی‌بینید دچار چنین ترس‌هایی می‌شوید. شناسایی این موانع و پشت سر گذاشتن آن‌ها کمک زیادی به تصویر سازی مثبت شما خواهد کرد. در این موقعیت‌ها نفسی عمیق بکشید و به نتایج مثبت فکر کنید. همچنین می‌توانید موقعیت فعلی را به لباسی کهنه تشبیه کنید و رسیدن به موقعیت جدید را لباسی نو بدانید. به این ترتیب انرژی و انگیزه کافی را به دست می‌آورید و تصورات ذهنی را به واقعیت تبدیل می‌کنید.

۶. از عبارت‌های مثبت زمان حال استفاده کنید

به جای این‌که جمله‌هایی مثبت درباره آینده بیان کنید آن‌ها را برای زمان حال به کار ببرید. به طور مثال بگویید: «خوشحالم که غذای سالمی می‌خورم.» به جای این‌که بگویید: «در آینده از خوردن غذاهای سالم خوشحال خواهم شد.».

۷. تصورات خود را ضبط کنید

اگر صدای خود را در حین تصویر سازی ثبت کنید در ایجاد تغییرات عملکرد بهتری خواهید داشت و احتمال رسیدن به آن تصویر ذهنی را افزایش می‌دهید.

مزایای تصویر سازی ذهنی چیست؟

تصویرسازی ذهنی دارای فواید زیادی است که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

• افزایش اعتماد به نفس
• بهبود استراتژی‌های رفتاری قبل از حضور در موقعیت‌های مهمی مانند مذاکره، مصاحبه، سخنرانی و...
• کمک به افزایش تمرکز برای مطالعه یا پرورش مهارتی خاص
• بهبود دردهای جسمانی
• توانایی بهتر کنترل احساسات
• تقویت حافظه
• افزایش شانس دستیابی به اهداف
• کنترل اضطراب

فرق تصویر سازی ذهنی و تجسم

بیشتر مردم تصویر سازی ذهنی و تجسم را یکی می‌دانند و در جملات خود آن‌ها را به عنوان دو عبارت مشابه به کار می‌برند. واقعیت هم این است که این دو با هم تفاوت زیادی ندارند. در تجسم همیشه باید تصویری را در ذهن داشته باشید اما در تصویرسازی ذهنی با درگیر شدن حواس پنجگانه معانی دیگری نیز به غیر از تصویر وجود دارند. بنابراین تصویر سازی ذهنی کامل‌تر از تجسم است و مفاهیم ذهنی را نیز در برمی‌گیرد.

تفاوت شخصیت پردازی با تصویر سازی ذهنی

تصویر سازی ذهنی نمایی است که با شنیدن یا خواندن موضوعی در ذهن ما شکل می‌گیرد. اما از شخصیت‌پردازی برای نسبت دادن ویژگی‌های انسانی روی اشیا یا موجودی غیر از انسان استفاده می‌شود. در واقع علت شخصیت‌پردازی این است که در توصیفات خود تصویری واضح به مخاطب ارائه دهیم و او با استفاده از این ویژگی‌های مشخص به درک درستی از کلام ما برسد. به طور مثال شخصی که از سفری دریایی برگشته است برای نزدیکانش تعریف می‌کند که یک شب دریا خشمگین شد و جزر و مدهای آن مانند سیلی به گوش کشتی نواخته می‌شدند. این صفت‌های آشنا به شنونده کمک می‌کند که با این شخصیت‌پردازی و تصورات خود به خوبی موقعیت آن شب را درک کند.

کتاب تصویر سازی ذهنی

درباره این‌که تصویر سازی ذهنی چیست تاکنون کتاب‌های بسیار خوبی نوشته شده‌اند که در ادامه به برخی از بهترین آثار این حوزه اشاره می‌کنیم.

۱. کتاب Take Control of Your Future

آنچه در این کتاب می‌خوانید همان چیزی است که مردم در حال حاضر به آن نیاز دارند. در این اثر به نحوه کاهش استرس، دستیابی به اهداف، بهبود ارتباط موثر و تلاش برای استفاده از بیشترین حد پتانسیل خود می‌پردازد. این کتاب که در ردیف پرفروش‌ترین آثار به شمار می‌رود تاکنون به میلیون‌ها نفر در سراسر جهان کمک کرده است که بدانند تصویر سازی ذهنی چیست و از آن برای یافتن راه‌حل مشکلاتی متداول نظیر استرس و اضطراب، افسردگی، کمبود عزت نفس و شک به خود استفاده کنند.

برخی افراد بر این باورند که موانع زندگی آن‌ها را از جایگاه اصلی‌ دور کرد و نتوانستند به هدف‌هایشان برسند. اگر شما نیز چنین احساسی دارید با مطالعه این کتاب می‌توانید زندگی فعلی خود را تغییر دهد و با تصویرسازی درست هدف‌ها، به همه آن‌ها برسید.

۲. کتاب Encyclopedia of Mental Imagery

این کتاب دارای ۲۱۰۰ تمرین کاربردی برای تصویرسازی ذهنی است که نویسنده آن یعنی «جرالد اپستین» |(Gerald Epstein) از تمرین‌های «خالد ابوالخیر» (Colette Aboulker Muscut) که یکی از برجسته‌ترین اساتید معنوی قرن بیستم است برای نگارش این کتاب استفاده کرد. این اثر هم در راستای آموزه‌های معنوی است و هم روش‌هایی پربازده برای استفاده از نیروی تصویرسازی ذهنی ارائه می‌کند. خوانندگان این کتاب می‌توانند از آن به عنوان منبعی برای برنامه‌ریزی‌های روزانه خود استفاده کنند تا با پرورش قدرت‌های درونی به هدف‌های مد نظرشان برسند.

۳. کتاب Dianetics

این اثر برای تمام کسانی است که می‌خواهند در جهت توسعه فردی خود تلاش کنند. کتاب Dianetics با استفاده از علم مدرن به سلامت روح انسان‌ها می‌پردازد و پاسخ سوالات همیشگی آن‌ها درباره رسیدن به آرامش، دوری از استرس و رسیدن به رویاها را می‌دهد.

احتمالا در طول زندگی گاهی پسرفت کرده‌اید، درجا زده‌اید یا برنامه‌هایتان نابود شده‌اند. واقعیت این است که منبع واحدی برای تمام این رخدادها وجود دارد. استرس، ناراحتی و نداشتن اطمینان به خود که به آن‌ها «ذهن واکنشی» (Reactive Mind) می‌گویند منبع اصلی هستند که در بخشی از ذهن شما پنهان شده‌اند و تمامی این تجربه‌های دردناک را بر علیه شما استفاده می‌کنند. با مطالعه این کتاب می‌آموزید که ذهن واکنشی خود را کنترل کنید، از بند تمام این تفکرات منفی رها می‌شوید و به توانایی‌های خود ایمان می‌آورید.

برخی تصور می‌کنند که راهی برای دوری از استرس و افسردگی و ناراحتی وجود ندارد و باید هر روز حجم زیادی از تصورات منفی را در ذهن خود پرورش دهند. در حالی که این حقیقت ندارد. مهم‌ترین بخش‌های این کتاب در زیر آمده‌اند:

• چرا ما رویاهای خود را رها می‌کنیم؟
• علت واقعی افسردگی چیست؟
• آیا استرس ریشه خاصی دارد؟
• چطور می‌توانید از بیشترین ظرفیت خود استفاده کنید؟
• چرا معشوق خود را آزار می‌دهیم؟
• چرا برخی افراد، مستعد بیماری هستند؟
• چطور می‌توانید سلامت روحی خود را بهبود دهید؟
• آیا توان غلبه بر ترس‌های خود را دارید؟

مطالعه این کتاب مناسب تمام کسانی است که نمی‌دانند تصویر سازی ذهنی چیست و می‌خواهند با آگاهی از آن در زندگی به هدف‌هایشان برسند.

۴. کتاب Guided Imagery for Self-Healing

نویسنده این کتاب یعنی «مارتین راسمن» (Martin L. Rossman) در ۱۵ فصل کوتاه توضیح می‌دهد که تصویر سازی ذهنی چیست و نحوه تاثیرگذاری و عملکرد آن در زندگی انسان‌ها چگونه است. این کتاب که اولین بار در سال ۲۰۰۰ منتشر شد به زبان فارسی نیز ترجمه شده است. تکنیک‌های موجود در این اثر هزاران روش درمان بیماری‌های روحی را عنوان می‌کند.

5. کتاب Healing and Transformation

در این کتاب می‌آموزید که با استفاده از قدرت تصویرسازی ذهنی بحران‌های روحی و تروماها را به بیرون از ذهن خود هدایت کنید. تمرین‌های موجود در آن شامل راه‌هایی قدیمی است که در دوران رنسانس برای تصویرسازی ذهنی از آن‌ها در روان‌شناسی استفاده می‌شد. آموزه‌های این کتاب هم در درمان بیماری‌های جسمی مانند سرطان و هم بیماری‌های روحی مانند اختلال اضطراب کاربردی هستند. همچنین کاربرد اصلی آن‌ها برای مواقعی است که انسان به آخرین حد توان خود می‌رسد، پر از استرس می‌شود و دیگر نمی‌تواند تاب‌ بیاورد.

می‌توانید از تمرین‌های موجود در این اثر به صورت تکی یا با ترکیب تمرین‌های دیگر استفاده کنید و به نتیجه دلخواه خود برسید.

سوالات متداول

در ادامه به برخی از سوالات متداول مرتبط با تصویرسازی ذهنی می‌پردازیم.

تصویر سازی ذهنی چه کاربردهایی دارد؟

از تصویر سازی ذهنی برای درمان بیماری‌های روحی و جسمی، تقویت حافظه و دستیابی به اهداف استفاده می‌کنند.

در چه تکنیک‌هایی از تصویر سازی ذهنی استفاده می‌شود؟

در بسیاری از تکنیک‌های تقویت حافظه از تصویرسازی استفاده می‌شود که مشهورترین آن‌ها تکنیک‌های Pegword و Loci هستند.

تصویرسازی ذهنی چه تاثیری در اعتماد به نفس انسان‌ها دارد؟

یکی از عوامل کمبود اعتماد به نفس اشخاص این است که هدف‌هایشان را دور و دست‌نیافتنی می‌بینند در حالی که با استفاده از تصویرسازی ذهنی این موانع از بین می‌روند و شخص اعتماد به نفس لازم برای رسیدن به هدف‌هایش را به دست می‌آورد.