فرادرسقواعد عربی هفتم درس به درس و خلاصه
عربی هفتم از جمله درس‌هایی است که در سال اول دوره اول متوسطه به دانش‌آموزان تدریس میشود. این کتاب شامل ده درس است و برخی از مهم‌ترین مباحث عربی را شامل میشود. انواع ضمایر عربی، اسمهای اشاره عربی، حروف و اسمهای استفهام، صرف فعل ماضی عربی و انواع جمع در زبان عربی، موضوعات اصلی کتاب عربی هفتم به شمار می‌آیند. یادگیری این مباحث برای یادگیری بهتر درس عربی در مقاطع بالاتر ضرورت دارد. در این مطلب از مجله فرادرس، قواعد عربی هفتم را بررسی کرده و آنها را به صورت درس به درس آموزش می‌دهیم. در عین حال، تمرین‌هایی را نیز برای یادگیری بهتر این قواعد به دانش‌آموزان ارائه میکنیم.
قواعد عربی هفتم درس اول
اولین درس از کتاب عربی هفتم شامل ۳ بخش است. موضوعات اصلی هر کدام از بخش‌های این درس را در ادامه مشاهده می‌کنید.
- بخش اول: اسمهای مذکر و مؤنث - اسمهای اشاره مفرد - حروف شمسی و قمری.
- بخش دوم: اسمهای مثنی مذکر و مؤنث.
- بخش سوم: جمع مذکر سالم، جمع مؤنث سالم و جمع مکسر
برای آشنایی بیشتر با مباحث بالا توصیه میکنیم فیلم آموزش عربی پایه هفتم فرادرس را مشاهده کنید.
لینک این آموزش کاربردی را در کادر زیر ارائه کرده‌ایم.
در ادامه، مباحث اصلی این درس را به صورت جداگانه و با مثال‌های متنوع آموزش می‌دهیم.
اسم مذکر و مؤنث
تمامی اسمهای عربی از نظر جنس به دو دسته «مذکر» و «مؤنث» تقسیم میشوند. اسمهای مذکر بر انسان‌ها و حیوانات مذکر دلالت دارند، اما اسمهای مؤنث بر انسان‌ها و حیوانات مؤنث دلالت می‌کنند.
تفاوت اسمهای مذکر و مؤنث این است که در انتهای اسم مؤنث علامت تأنیث ( ة یا ـة) قرار می‌گیرد، اما این علامت در انتهای اسمهای مذکر نمی‌آید.
به‌طور مثال، «معلم» اسم مذکر است، چون نشانه تأنیث ندارد، اما «معلمة» مؤنث است، زیرا انتهای آن علامت «ـة» قرار دارد. در جدول زیر، مثال‌هایی از اسمهای مذکر و مؤنث رایج در زبان عربی ارائه شده‌اند. علامت تأنیث اسمهای مؤنث نیز به صورت پررنگ نشان داده شده است.
| اسم مذکر | اسم مؤنث |
| سَعید | سَعیدة |
| قَمَر | ریشة |
| سَیف | نَجمة |
| فَلّاح | فَلّاحة |
| عَلیّ | فَریدَة |
| تَلمیذ | تُفاحة |
| کاتِب | مِسطَرَة |
حروف شمسی و قمری
همه حرف‌های زبان عربی را می‌توان به دو دسته «حروف شمسی» و «حروف قمری» تقسیم‌بندی کرد. حروف شمسی و قمری هر کدام شامل ۱۴ حرف هستند که انواع آنها را در جدول زیر مشاهده می‌کنید.
| حروف عربی | |
| حروف شمسی (۱۴ حرف) | حروف قمری (۱۴ حرف) |
| ت، ث، د، ذ، ر، ز، س، ش، ص، ض، ط، ظ، ل، ن | ا، ب، ج، ح، خ، ع، غ، ف، ق، ک، م، ه‍ـ، و، ي |
اگر قبل از کلمه‌ای که با حروف شمسی شروع شده است، حرف «اَل‍ـْ» را قرار بدهیم، حرف «ل‍ـ» تلفظ نمی‌شود، بلکه اولین حرف همان کلمه به صورت مشدّد خوانده میشود. به‌طور مثال، «ش» از حروف شمسی است که در کلمه «شمس» نیز به کار رفته است. اگر قبل از کلمه «شمس»، حرف «اَل‍ـْ» را قرار بدهیم، کلمه «الشمس» ساخته میشود.
هنگام تلفظ این کلمه، حرف «ل‍ـ» خوانده نمی‌شود، اما حرف «ش» با تشدید (اَلشَّمس) تلفظ میشود.
اگر حرف «اَل‍ـْ» بر سر کلمه‌ای که با حرف قمری شروع شده است، قرار بگیرد، حرف «ل‍ـ» تلفظ میشود، بدون اینکه حرف اول کلمه به صورت مشدّد خوانده شود. به‌طور مثال، حرف «ق» از حروف قمری است و اگر حرف تعریف «اّل‍ـْ» بر سر آن بیاید، به صورت «اَلْقَمَر» تلفظ میشود.
نکته: حروف «گ، ژ، چ، پ» در عربی نوشتاری به کار نمی‌روند، اما ممکن است در عربی گفتاری به کار بروند.
اسم اشاره عربی
در زبان عربی برای اشاره به افراد، حیوانات، اشیاء و پدیده‌ها از اسمهای اشاره استفاده میشود. اسمهای اشاره هم برای اشاره کردن به مکان نزدیک به کار می‌روند و هم برای اشاره کردن به مکان دور کاربرد دارند. از طرف دیگر، تمامی اسم‌ها دو حالت مذکر و مؤنث هم دارند. در عین حال، همه اسمهای عربی به سه دسته اسم مفرد، اسم مثنی و اسم جمع تقسیم میشوند.
توجه داشته باشید که اسمهای اشاره در مذکر و مؤنث بودن، همچنین در مفرد، مثنی یا جمع بودن، همیشه باید با کلمه بعد از خود مطابقت داشته باشند. به‌طور مثال، در «هذا بشرٌ»، «بشرٌ» اسم مفرد مذکر است و برای اشاره به آن نیز از اسم اشاره مفرد مذکر «هذا» استفاده شده است.
در جدول زیر، تمامی اسمهای اشاره عربی را مشاهده می‌کنید.
| اشاره به نزدیک | مفرد | مذکر: هٰذَا |
| مؤنث: هٰذِه | ||
| مثنی | مذکر: هٰذَان - هٰذَیْنِ | |
| مؤنث: هاتَانِ - هاتَیْنِ | ||
| جمع | مذکر و مؤنث: هٰؤُلاءَ | |
| اشاره به دور | مفرد | مذکر: ذٰلِکَ |
| مؤنث: تِلْکَ | ||
| مثنی | مذکر: ذانِکَ -ذَیْنِکَ | |
| مؤنث: تانِکَ -تَینِکَ | ||
| جمع | مذکر و مؤنث: أُولٰئِکَ |
نکته: اگر اعراب اسم مثنی دارای علامت «ـَ انِ» باشد، برای اشاره به آن از «هٰذَان» و «هاتَانِ» استفاده میکنیم، اما اگر علامت آن «ـَ ینِ» باشد، اسمهای اشاره «هٰذَیْنِ» و «هاتَیْنِ» را برای آن به کار می‌بریم. برای روشن‌تر شدن این نکته به مثال‌های زیر توجه کنید. علامت‌های اسمهای مثنی به صورت پررنگ نشان داده شده‌اند.
هٰذَانِ الطالِبانِ
هاتَانِ الطالِبَتانِ
هٰذَیْنِ الطالِبَیْنِ
هاتَیْنِ الطالِبَتَیْنِ
اسم مثنی در عربی
در زبان فارسی، اسم‌ها به صورت مفرد می‌آیند یا به صورت جمع به کار می‌روند، اما در زبان عربی، اسم‌ها علاوه‌بر اینکه می‌توانند مفرد یا جمع باشند، به صورت مثنی هم به کار می‌روند. اسمهای مثنی بر دو شخص، دو حیوان یا دو شیء دلالت دارند.
نشانه مثنی در زبان عربی «ـَ انِ» و «ـَ ینِ» است. با اضافه کردن این نشانه‌ها به انتهای کلمه‌های مفرد مذکر و مؤنث، اسمهای مثنی ساخته میشوند. به‌طور مثال، «الکِتاب» اسم مفرد مذکر است. اگر بخواهیم این کلمه را به صورت مثنی دربیاوریم بیاید به انتهای آن «ـَ انِ» و «ـَ ینِ» را اضافه کنیم. «الکِتابَانِ» و «الکِتابَینِ» اسمهای مثنی و به معنای «دو کتاب» هستند.
برای مثنی کردن اسمهای مفرد، هم از «ـَ انِ» و هم از «ـَ ینِ» استفاده میشود. ممکن است بپرسید این دو نشانه چه تفاوتی با هم دارد و هر کدام را در چه مواقعی باید استفاده کنیم. در پاسخ به این سؤال باید بگوییم هرگاه اسم مفرد دارای اعراب ضمّه (ـُ) باشد، برای مثنی کردن آن از علامت «ـَ انِ» استفاده میکنیم.
در صورتی که اسم دارای اعراب نصب (ـَ) یا جرّ (ـِ) باشد، برای مثنی کردن آن، علامت «ـَ ینِ» را به کار می‌بریم. برای یادگیری بهتر این نکته‌ها به مثال زیر دقت کنید.
وردةُ ← وردتَانِ
وردةَ ← وردتَینِ
وردةِ ← وردتَینِ
توجه داشته باشد که هرگاه اسم مفرد مؤنث به صورت مثنی دربیاید، علامت تأنیث «ة» در این اسم به حرف «ت» تبدیل میشود.
در جدول زیر مثال‌های بیشتری را از اسمهای مثنی در زبان عربی ارائه کرده‌ایم. برای مشاهده مثال‌های بیشتر در مورد این بخش از قواعد عربی هفتم پیشنهاد میکنیم فیلم آموزش رایگان درس یازدهم عربی پایه هفتم فرادرس را مشاهده کنید.
| مفرد | مثنی |
| الطالِب (یک دانش‌آموز مذکر) | الطالِبَانِ - الطالِبَینِ (دو دانش‌آموز مذکر) |
| الوَلَد (یک فرزند) | الوَلَدَانِ - الوَلَدَینِ (دو فرزند) |
| البِنت (یک دختر) | البِنتَانِ - البِنتَینِ (دو دختر) |
| المِرأَة (یک زن) | المِرأَتَانِ - المِرأَتَینِ (دو زن) |
| الطالِبة (یک دانش‌آموز مؤنث) | الطالِبتَانِ - الطالِبتَینِ (دو دانش‌آموز مؤنث) |
| المَدرَسَة (یک مدرسه) | المَدرَسَتَانِ - المَدرَسَتَینِ (دو مدرسه) |
| الجَبَل (یک کوه) | الجَبَلَانِ - الجَبَلَینِ (دو کوه) |
نکته: همه حرکت‌ها و اعراب‌های زبان عربی عبارتند از: فتحه یا نصب (ـَ)، کسره یا جرّ (ـِ)، ضمّه (ـُ)، سکون یا جزم (ـْ)، انواع تنوین نصب (ـً)، تنوین جرّ (ـٍ) و تنوین ضمّه (ـٌ).
اسم جمع مذکر و مؤنث
در بخش‌های قبل به این نکته اشاره کردیم که اسمهای عربی از نظر جنس به دو دسته مذکر و مؤنث تقسیم میشوند. از طرف دیگر، اسمهای عربی را می‌توان به صورت مفرد، مثنی و جمع به کار برد. در این بخش، انواع اسمهای جمع در عربی را بررسی میکنیم و نشان می‌دهیم که چگونه می‌توان اسمهای مذکر و مؤنث مفرد را به صورت جمع درآورد.
اسمهای جمع بر سه یا چند شخص، حیوان و شیء دلالت دارند. اسمهای جمع عربی عبارتند از: جمع مذکر سالم، جمع مؤنث سالم و جمع مکسر. هر کدام از این موارد را در ادامه توضیح می‌دهیم.
جمع مذکر سالم
برای جمع بستن اسمهای مفرد مذکر عربی، از جمع مذکر سالم استفاده میشود. نشانه‌های جمع مذکر سالم در زبان عربی، «ـُ ونَ» و «ـِ ینَ» است. برای تبدیل کردن اسمهای مفرد مذکر عربی به جمع مذکر سالم، لازم است این علامت‌ها را به انتهای کلمه‌های عربی اضافه کنید.
به‌طور مثال، چنانچه بخواهید کلمه مفرد مذکر «الطالِب» را به صورت جمع مذکر سالم دربیاورید، باید علامت‌های «ـُ ونَ» یا «ـِ ینَ» را به انتهای آن اضافه کنید. «الطالِبُونَ» و «الطالِبِینَ» جمع‌های مذکر سالم «الطالِب» هستند.
در مورد کاربرد نشانه‌های «ـُ ونَ» و «ـِ ینَ» به نکته‌های زیر توجه کنید.
- اگر اعراب اسم مفرد ضمه (ـُ) باشد، به آن علامت «ـُ ونَ» را اضافه میکنیم.
- اگر اعراب اسم مفرد فتحه (ـَ) یا کسره (ـِ) باشد، به آن علامت «ـِ ینَ» را اضافه میکنیم.
- توجه داشته باشید که علامت جمع «ـِ ینَ» است، اما علامت مثنی به صورت «ـَ ینِ» می‌آید.
در جدول زیر، مثال‌های بیشتری از اسمهای جمع مذکر سالم را ارائه کرده‌ایم. به اعراب کلمه‌های مفرد و نشانه جمع آنها که به صورت پررنگ آمده‌اند، توجه کنید.
| اسم مفرد مذکر | اسم جمع مذکر سالم |
| الطالِبُ | الطالِبُونَ |
| المُعَلِّمَ | المُعَلِّمِینَ |
| الناجحِ | الناجحِینَ |
| المَکتَبُ | المَکتَبُونَ |
| العالِمَ | العالِمِینَ |
| المُدَرِّسِ | المُدَرِّسِینَ |
نکته: به یاد داشته باشید که اسمهای مؤنث را نمی‌توان به صورت جمع مذکر سالم درآورد.
جمع مؤنث سالم
برای جمع بستن اسمهای مفرد مؤنث از جمع مؤنث سالم استفاده میشود. نشانه جمع مؤنث سالم در زبان عربی، «ات» است. برای تبدیل کردن اسمهای مفرد مؤنث عربی به جمع مؤنث، لازم است علامت «ة» را از انتهای کلمه حذف کنید و به‌جای آن، علامت جمع «ات» را قرار بدهید.
به‌طور مثال، «الطالِبة» اسم مفرد مؤنث است. برای جمع بستن آن ابتدا باید علامت «ة» را حذف کنید و سپس علامت «ات» را به‌جای آن بگذارید. «الطالِبات» جمع مؤنث سالم «الطالِبة» است.
در جدول زیر، مثال‌های بیشتری از اسمهای جمع مؤنث سالم را مشاهده می‌کنید.
| اسم مفرد مؤنث | اسم جمع مؤنث سالم |
| الشَجَرة | الشَجَرات |
| المُعلّمَة | المُعلّمَات |
| الصَدیقَة | الصَدیقَات |
| الناجِحة | الناجِحات |
| الأیرانیّة | الأیرانیّات |
| العالِمة | العالِمات |
نکته: از این روش تنها برای جمع بستن اسمهای مؤنث استفاده میشود و نمی‌توان با استفاده از آن، اسمهای مذکر را جمع بست.
جمع مکسر
کلمه «مُکَسَّر» در لغت، یعنی «شکسته». در جمع مکسر، صورت کلمه مفرد به‌طور کلی تغییر می‌کند و حالت جدیدی به خود می‌گیرد. در جمع مکسر، ممکن است حرف یا حرف‌هایی به کلمه مفرد اضافه یا برخی از حرف‌های آن حذف شود. همچنین ممکن است حرکت‌های کلمه (ـَ ، ـِ ، ـُ) نیز تغییر کنند.
بسیاری از جمع‌های مکسر وزن‌های خاصی دارند. در جدول زیر، برخی از اوزان رایج جمع مکسر عربی را همراه با مثال مشاهده می‌کنید.
| وزن جمع مکسر | اسم جمع مکسر | اسم مفرد |
| أَفعُل | أَنفُس | نَفس |
| أَفعال | أَجداد | جَدّ |
| أَفاعِل | اَکابِر | اَکبَر |
| فَواعِل | نَوابِغ | نابِغة |
| فُعُل | کُتُب | کِتاب |
| فَواعیل | قَوانین | قانون |
البته اوزان جمع‌های مکسر بیشتر از این موارد هستند، اما در جدول بالا برخی از پرکاربردترین آنها ارائه شده‌اند. انواع اسمهای جمع عربی را می‌توانید به کمک فیلم آموزش عربی پایه هفتم فرادرس به‌آسانی یاد بگیرید.
تمرین درس اول
نوع هر کدام از اسمهای جمع زیر را مشخص کنید.
خادِمون
جمع مذکر سالم
مُسلِمات
جمع مؤنث سالم
أسماء
جمع مکسر
غافِلین
جمع مذکر سالم
ناجِحات
جمع مؤنث سالم
اسم جمع در عربی
در بخش قبلی، به‌طور خلاصه توضیح دادیم که در زبان عربی از چه روش‌هایی برای جمع بستن اسمهای مفرد استفاده میشود. با وجود این، چنانچه قصد دارید قواعد اسم جمع در عربی را به‌طور کامل یاد بگیرید و مثال‌های بیشتری را بیاموزید، توصیه میکنیم به فیلم‌های آموزشی زیر در فرادرس مراجعه کنید.
- فیلم آموزش رایگان درس یازدهم عربی پایه هفتم فرادرس
- فیلم آموزش صرف ۱ فرادرس
- فیلم آموزش عربی پایه هفتم فرادرس
- فیلم آموزش عربی پایه هشتم فرادرس
در صورتی که بخواهید سایر قواعد عربی و اصول صرف و نحو را نیز بیاموزید، تهیه و مشاهده مجموعه فیلم‌های آموزشی زیر در فرادرس را پیشنهاد میکنیم.
قواعد عربی هفتم درس دوم
در زبان عربی برای اینکه جمله خبری را به صورت سؤالی دربیاورند از کلمه‌های استفهام یا کلمه‌های پرسشی استفاده می‌کنند. درس دوم عربی هفتم به انواع کلمه‌های پرسشی در زبان عربی و کاربرد آنها اختصاص پیدا کرده است.
در این درس که ۵ بخش دارد، کلمه‌های استفهام «هل»، «أ»، «من»، «ما» یا «ماذا»، «أین» و «کم» آموزش داده شده‌اند. در ادامه، هر کدام از این کلمه‌ها را به‌طور جداگانه و همراه با مثال توضیح می‌دهیم.
البته برای اینکه کلمه‌های استفهام و کاربرد آنها را به‌طور کامل یاد بگیرید، می‌توانید به فیلم آموزش عربی پایه هفتم فرادرس نیز مراجعه کنید. لینک این فیلم آموزشی را در ادامه ارائه کرده‌ایم.
کلمه های پرسشی «هل» و «أ»
«هَلْ» و «أَ» از رایج‌ترین حروف استفهام در زبان عربی هستند که اگر بر سر جمله خبری قرار بگیرند، آن را به صورت پرسشی درمی‌آورند. این کلمه‌ها در زبان فارسی به صورت «آیا» ترجمه میشوند.
مثلاً «جاء زیدٌ» یک جمله خبری است به معنی «زید آمد.». اگر بخواهیم این جمله را به صورت سؤالی دربیاوریم، باید «هَلْ» یا «أَ» را در ابتدای جمله قرار بدهیم. حالت پرسشی این جمله به صورت «هَلْ جاء زیدٌ» یا «أَجاء زیدٌ» است. هر دوی این جمله‌ها به صورت «آیا زید آمد؟» ترجمه میشوند.
توجه داشته باشید که «هَلْ» از کلمه بعد از خود فاصله دارد اما «أَ» به کلمه بعد از خود می‌چسبد و بدون فاصله نوشته میشود.
نکته دیگر اینکه «هَلْ» همیشه در جمله‌های مثبت و با فعل مثبت می‌آید، اما «أَ» هم در جمله‌های مثبت و هم در جمله‌های منفی به کار میرود. به‌عنوان مثال در جمله منفی «أَلم تفهم» (آیا نفهمیدی؟) از حرف استفهام «أَ» استفاده شده است.
معمولاً در جواب «هَلْ» و «أَ» از دو کلمه «نَعَم» و «لا» استفاده میشود. «نعم» به معنی «بله» است و برای جواب مثبت به کار میرود. «لا» به معنی «نه» است و در پاسخ‌های منفی کاربرد دارد.
به‌طور مثال، در پاسخ به جمله‌های پرسشی بالا می‌توان جمله مثبت «نَعَم، جاء زیدٌ» (بله، زید آمد) یا جمله منفی «لا، ما جاء زیدٌ» (نه، زید نیامد.) را به کار برد.
کلمه پرسشی «من»
یکی دیگر از کلمه‌های پرسشی رایج در زبان عربی، «مَنْ» است. برای سؤال پرسیدن در مورد افراد از این کلمه پرسشی استفاده میشود. «مَنْ» در لغت به معنای «چه کسی»، «چه کسانی» یا «کیست» است و معمولاً در ابتدای جمله قرار می‌گیرد.
به‌طور مثال در جمله پرسشی «مَنْ هُوَ» از اسم استفهام «مَنْ» استفاده شده است. این جمله به صورت «او چه کسی است؟» ترجمه میشود.
برای سؤال پرسیدن در مورد مالکیت نیز از «لِمَن» استفاده میشود. همان‌طور که در مثال زیر نیز نشان داده شده است.
لِمَنْ هذا الکتابُ
این کتاب مال چه کسی است؟
کلمه پرسشی «ما»
برای سؤال کردن از اشیاء و پدیده‌ها در زبان عربی، از اسم استفهام «ما» استفاده میشود. «ما» یا «ماذا» در لغت به معنای «چه» یا «چه چیزی» است. این کلمه هم مانند سایر کلمه‌های پرسشی معمولاً در ابتدای جمله قرار می‌گیرد. مثالی از کاربرد این کلمه را در کادر زیر مشاهده می‌کنید.
ما فَعَلتَ - ماذا فَعَلتَ
چه کردی؟
کلمه پرسشی «أین»
در زبان عربی، برای سؤال کردن در مورد مکان افراد یا اشیاء از اسم پرسشی «أَینَ» استفاده میشود. این کلمه به صورت «کجاست؟» ترجمه میشود. کاربرد این اسم استفهام را در مثال زیر مشاهده می‌کنید.
أَینَ الکتاب
کتاب کجاست؟
معمولاً در جواب «أَینَ» از کلمه‌های زیر استفاده میشود:
فَوْقَ (بالا)، تَحْتَ (زیر)، أَمامَ (روبه‌رو)، خَلْفَ (پشت)، وَرَاءَ (پشت)، جَنْبَ (کنار)، عِنْدَ (نزد)، حَوْلَ (اطراف)، بَیْنَ (بین، میان)، في (در)، عَلی (بر)، عَلَی الْیَمینِ (سمت راست)، عَلَی الْیَسارِ (سمت چپ)، هُنا (اینجا)، هُناکَ (آنجا).
به‌طور مثال، برای پاسخ داده به پرسش بالا، می‌توان از جمله زیر استفاده کرد:
أَینَ الکتاب (کتاب کجاست؟)
عَلَی المِنضَدَة. (روی میز)
نکته: هرگاه بخواهید از کسی پرسید که اهل کجاست، باید از عبارت «مِنْ أَینَ» استفاده کنید. برای یادگیری بهتر این نکته، به مثال زیر توجه کنید.
مِنْ أَینَ عَلیٌ
علی اهل کجاست؟
«أیْنَ» و سایر کلمه‌های پرسشی در فیلم آموزش عربی پایه هفتم فرادرس به‌طور کامل تدریس شده‌اند.
کلمه پرسشی «کم»
در زبان عربی، برای سؤال کردن در مورد تعداد افراد یا اشیاء از اسم پرسشی «کَمْ» استفاده میشود. این کلمه به معنی «چند» است و معمولاً در ابتدای جمله قرار می‌گیرد. مثالی از کاربرد این کلمه را در جمله زیر مشاهده می‌کنید.
کم درهماً عِندَک
چند درهم داری؟
در پاسخ به این کلمه پرسشی از اعداد استفاده میشود. برای یادگیری اعداد عربی به جدول زیر دقت کنید. در این جدول، اعداد عربی از ۱ تا ۲۰ و معنای آنها نشان داده شده‌اند.
| اعداد عربی | ||
| واحِد - واحِدة (یک) | ثَمانیَة (هشت) | خَمس عَشرة - خَمسة عَشر (پانزده) |
| إِثْنانِ - إِثْنتانِ (دو) | تِسْعَة (نه) | سِت عَشرة - سِتة عَشر (شانزده) |
| ثَلاثَة (سه) | عَشَرَة (ده) | سَبع عَشرة - سَبعة عَشر (هفده) |
| أَرْبَعَة (چهار) | أَحَدَ عَشَرَ - إِحدي عَشرة (یازده) | ثَمانی عَشرة - ثَماینة عَشر (هجده) |
| خَمْسَة (پنج) | إِثْنا عَشَر - إِثْنتا عَشرة (دوازده) | تِسع عَشرة - تِسعة عَشر (نوزده) |
| سِتَّة (شش) | ثَلاث عَشرة - ثَلاثة عَشر (سیزده) | عَشرون (بیست) |
| سَبْعَة (هفت) | أَربع عَشرة - أَربعة عَشر (چهارده) | |
برای آشنایی بیشتر با اعداد عربی به نکته‌های زیر توجه کنید.
- «أَحَدَ عَشَرَ» برای مذکر و «إِحدي عَشرة» برای مؤنث به کار میرود.
- «إِثْنا عَشَر» برای مذکر کاربرد دارد، «إِثْنتا عَشرة» برای مؤنث به کار میرود.
تمرین درس دوم
کلمه‌های پرسشی را در جمله‌های زیر مشخص کنید.
أینَ أَبی؟
أینَ
ماذا تَقرَأُ غداً؟
ماذا
مَنْ هذا الرَجُلُ؟
مَنْ
هَلْ تَذْهَبي إلي المَدرَسَة؟
هَلْ
أَتَرجَعُ إلي البیتِ؟
أَ
قواعد عربی هفتم درس سوم
در همه زبان‌ها، از جمله زبان عربی، از ضمیرهای مختلفی استفاده میشود. ضمیرها کلمه‌هایی هستند که جانشین اسم‌ها و گروه‌های اسمی میشوند و از تکرار آنها جلوگیری می‌کنند.
ضمیرها و انواع آنها یکی از موضوعات اصلی فیلم آموزش عربی پایه هفتم فرادرس هستند. از طریق لینک زیر می‌توانید به این فیلم آموزشی دسترسی داشته باشید.
به اسم یا اسم‌هایی که به‌جای آنها، ضمیر می‌آید، مرجع ضمیر گفته میشود. ضمایر عربی در جنس (مذکر و مؤنث)، در شخص (غائب، مخاطب و متکلم) و در شمار (مفرد، مثنی و جمع) با مرجع ضمیر خود مطابقت دارند.
از سوی دیگر، ضمیرهای عربی به سه دسته مرفوعی و منصوبی یا مجروری تقسیم میشوند. ضمیرهای مرفوعی جایگزین فاعل جمع میشوند اما ضمیرهای منصوبی به‌جای مفعول جمله می‌آیند. ضمیرهای مجروری نیز بعد از اسم یا حرف جرّ قرار می‌گیرند. در عین حال، هر کدام از ضمیرهای مرفوعی، منصوبی و مجروری به دو دسته «ضمیر منفصل» و «ضمیر متصل» تقسیم میشوند.
در این بخش، ضمیرهای متصل و منفصل مرفوعی، همچنین ضمیرهای متصل منصوبی و مجروری را در زبان عربی آموزش می‌دهیم.
ضمایر منفصل مرفوعی
به ضمایری که جانشین فاعل جمله میشوند و به صورت جداگانه به کار می‌روند، ضمیر منفصل مرفوعی گفته میشود. در جدول زیر، انواع ضمایر منفصل مرفوعی را با معنای آنها ارائه کرده‌ایم.
| صیغه | ضمیر منفصل مرفوعی |
| مفرد مذکر غائب | هُوَ (او) |
| مفرد مؤنث غائب | هي (او) |
| مثنی مذکر غائب | هُما (آن دو مرد) |
| مثنی مؤنث غائب | هُما (آن دو زن) |
| جمع مذکر غائب | هُمْ (آن چند مرد) |
| جمع مؤنث غائب | هُنَّ (آن چند زن) |
| مفرد مذکر مخاطب | أَنتَ (تو) |
| مفرد مؤنث مخاطب | أَنتِ (تو) |
| مثنی مذکر مخاطب | أَنتُما (شما دو مرد) |
| مثنی مؤنث مخاطب | أَنتُما (شما دو زن) |
| جمع مذکر مخاطب | أَنتُم (شما چند مرد) |
| جمع مؤنث مخاطب | أَنتُنَّ (شما چند زن) |
| متکلم وحده | أَنا (من) |
| متکلم مع الغیر | نَحنُ (ما) |
برای یادگیری بهتر ضمایر منفصل مرفوعی به نکته‌های زیر توجه کنید.
- ضمایر منفصل مرفوعی هم با فعلهای ماضی و هم با فعلهای مضارع به کار می‌روند.
- ضمیر «هُما» هم برای صیغه مثنی مذکر غائب و هم برای مثنی مؤنث غائب به کار میرود.
- ضمیر «أَنتْما» هم برای مثنی مذکر مخاطب و هم برای مثنی مؤنث مخاطب به کار میرود.
- ضمایر متکلم بین مذکر و مؤنث مشترک هستند.
ضمایر متصل مرفوعی
ضمایر متصل مرفوعی جانشین فاعل جمله میشوند، اما هرگز به صورت مستقل و جداگانه به کار نمی‌روند. این ضمیرها معمولاً به انتهای انواع فعل‌ها متصل میشوند. در جدول زیر انواع ضمیرهای متصل مرفوعی در فعلهای ماضی و مضارع از مصدر فعل «ذَهَبَ»، به صورت پررنگ نشان داده شده‌اند.
| صیغه | ضمیر منفصل مرفوعی | |
| در فعل ماضی | در فعل مضارع | |
| مفرد مذکر غائب | ذَهَبَ | یَذْهَبُ |
| مفرد مؤنث غائب | ذَهَبَتْ | تَذْهَبُ |
| مثنی مذکر غائب | ذَهَبَا | یَذْهَبَانِ |
| مثنی مؤنث غائب | ذَهَبَتا | تَذْهَبَانْ |
| جمع مذکر غائب | ذَهَبُوا | یَذْهَبْونَ |
| جمع مؤنث غائب | ذَهَبْنَ | یَذْهَبْنَ |
| مفرد مذکر مخاطب | ذَهَبْتَ | تَذْهَبُ |
| مفرد مؤنث مخاطب | ذَهَبْتِ | تَذْهَبِینَ |
| مثنی مذکر مخاطب | ذَهَبْتُما | تَذْهَبَانِ |
| مثنی مؤنث مخاطب | ذَهَبْتُما | تَذْهَبَانِ |
| جمع مذکر مخاطب | ذَهَبْتُم | تَذْهَبُونَ |
| جمع مؤنث مخاطب | ذَهَبْتُنَّ | تَذْهَبْنَ |
| متکلم وحده | ذَهَبْتُ | أَذْهَبُ |
| متکلم مع الغیر | ذَهَبْنا | نَذْهَبُ |
برای اینکه کاربرد ضمیرهای متصل مرفوعی را بهتر بیاموزید، به نکته‌های زیر دقت کنید.
- ضمایر متصل مرفوعی هم با فعلهای ماضی و هم با فعلهای مضارع عربی به کار می‌روند.
- این صیغه‌ها ضمیر متصل مرفوعی ندارند: ماضی مفرد مذکر مخاطب، ماضی مفرد مؤنث مخاطب، مضارع مفرد مذکر غائب، مضارع مفرد مؤنث غائب، مضارع جمع مؤنث غائب، مضارع مفرد مذکر مخاطب، مضارع متکلم وحده، مضارع متکلم مع الغیر.
- «ا» در صیغه ماضی جمع مذکر غائب، ضمیر نیست، بلکه نشانه زینت است.
ضمایر متصل منصوبی و مجروری
ضمایر متصل منصوبی ضمیرهایی هستند که جانشین مفعول جمله میشوند. این ضمیرها هرگز به صورت جداگانه به کار نمی‌رود و همیشه به انتهای فعل‌ها متصل میشوند. ضمایر متصل مجروری نیز بعد از اسم‌ها و حروف جرّ می‌آیند و در ظاهر کاملاً به ضمیرهای متصل منصوبی شبیه‌اند.
در جدول زیر، انواع ضمایر متصل منصوبی و مجروری به صورت پررنگ نشان داده شده‌اند.
| صیغه | ضمیر متصل منصوبی | ضمیر متصل مجروری |
| مفرد مذکر غائب | نَظَرَه (آن مرد را دید) | إلیه (به آن مرد) |
| مثنی مذکر غائب | نَظَرهُما ( آن دو مرد را دید) | إلیهُما (به آن دو مرد) |
| جمع مذکر غائب | نَظَرهُم (آن چند مرد را دید) | إلیهُم (به آن چند مرد) |
| مفرد مؤنث غائب | نَظَرها (آن زن را دید) | إلیها (به آن زن) |
| مثنی مؤنث غائب | نَظَرهُما (آن دو زن را دید) | إلیهُما (به آن دو زن) |
| جمع مؤنث غائب | نَظَرهُنَّ (آن چند زن را دید) | إلیهُنَّ (به آن چند زن) |
| مفرد مذکر مخاطب | نَظَرکَ (تو را دید) | إلیکَ (به تو) |
| مثنی مذکر مخاطب | نَظَرکُما (شما دو مرد را دید) | إلیکُما (به شما دو مرد) |
| جمع مذکر مخاطب | نَظَرکُم (شما چند مرد را دید) | إلیکُم (به شما چند مرد) |
| مفرد مؤنث مخاطب | نَظَرکِ (تو را دید) | إلیکِ (به آن زن) |
| مثنی مؤنث مخاطب | نَظَرکُما (شما دو زن را دید) | إلیکُما (به شما دو زن) |
| جمع مؤنث مخاطب | نَظَرکُنََ (شما چند زن را دید) | إلیکُنََ (به شما چند زن) |
| متکلم وحده | نَظَري (من را دید) | إلیَّ (به من) |
| متکلم مع الغیر | نَظَرنا (ما را دید) | إلینا (به ما) |
توجه داشته باشید که در «إلیَّ»، «ي» ضمیر متصل مجروری با حرف «ي» در انتهای «إلی» ادغام شده و به صورت مشدّد درآمده است.
تمرین درس سوم
نوع ضمیرهای زیر را مشخص کنید. (ضمیرها به صورت پررنگ نشان داده شده‌اند.)
یَرفَعانِ
متصل مرفوعی
هُنَّ کاتِباتٌ
منفصل مرفوعی
أخَذَهُم
متصل منصوبی
عَیْنُها
متصل مجروری
عَلَیکُم
متصل مجروری
قواعد عربی هفتم درس چهارم
در زبان عربی، فعل‌ها از نظر مقوله زمان به سه دسته ماضی، مضارع و فعل آینده (مُستَقبَل) تقسیم میشوند. فعلهای ماضی بر رویدادهای زمان گذشته دلالت دارند، فعلهای مضارع به رخدادهای زمان حال مربوط میشوند و فعلهای آینده نیز به اتفاقات زمان آینده اشاره می‌کنند.
فعلهای عربی و روش صرف آنها را می‌توانید به کمک فیلم آموزش صرف ۱ فرادرس به‌خوبی یاد بگیرید. لینک این فیلم آموزشی را در ادامه مشاهده می‌کنید.
در میان انواع فعلهای عربی، فعلهای ماضی کاربرد و اهمیت بسیاری دارند. این فعل‌ها در ۱۴ صیغه صرف میشوند. به‌طور مثال، صرف فعل «جَلَسَ» را به صورت ماضی در جدول زیر مشاهده می‌کنید.
| صیغه | مثال |
| مفرد مذکر غائب (هُوَ) | جَلَسَ (آن مرد نشست) |
| مثنی مذکر غائب (هُما) | جَلَسَا (آن دو مرد نشستند) |
| جمع مذکر غائب (هُمْ) | جَلَسُوا (آن چند مرد نشستند) |
| مفرد مؤنث غائب (هي) | جَلَسَتْ (آن زن نشست) |
| مثنی مؤنث غائب (هُما) | جَلَسَتا (آن دو زن نشستند) |
| جمع مؤنث غائب (هُنَّ) | جَلَسْنَ (آن چند زن نشستند) |
| مفرد مذکر مخاطب (أنْتَ) | جَلَسْتَ (تو نشستی) |
| مثنی مذکر مخاطب (أنْتُما) | جَلَسْتُما (شما دو مرد نشستید) |
| جمع مذکر مخاطب (أنْتُم) | جَلَسْتُم (شما چند مرد نشستید) |
| مفرد مؤنث مخاطب (أنْتِ) | جَلَستِ (تو نشستی) |
| مثنی مؤنث مخاطب (أَنْتُما) | جَلَسْتُما (شما دو زن نشستید) |
| جمع مؤنث مخاطب (أَنْتُنَّ) | جَلَسْتُنَّ (شما چند زن نشستید) |
| متکلم وحده (أنا) | جَلَسْتُ (من نشستم) |
| متکلم مع الغیر (نَحنُ) | جَلَسْنا (ما نشستیم) |
به خاطر اهمیت بالای فعلهای ماضی، درس‌های چهارم تا دهم کتاب عربی هفتم به صرف این فعل‌ها و ساختار آنها اختصاص پیدا کرده است. در هر کدام از این درس‌ها، تنها بخشی از صیغه‌های فعل ماضی بررسی شده‌اند.
در درس چهارم، به صیغه متکلم وحده و صیغه‌های مفرد غائب اشاره شده است. در جدول زیر، ساختار این فعل‌ها را مشاهده می‌کنید.
| صیغه | مثال |
| متکلم وحده (أنا) | رَجَعْتُ (من برگشتم) |
| مفرد مذکر مخاطب (أَنتَ) | رَجَعْتَ (تو برگشتی) |
| مفرد مؤنث مخاطب (أَنتِ) | رَجَعْتِ (تو برگشتی) |
برای یادگیری بهتر این فعل‌ها به نکته‌های زیر توجه کنید.
- در صیغه ماضی متکلم وحده از ضمیر متصل مرفوعی «تُ» استفاده میشود.
- در صیغه مفرد مذکر مخاطب از ضمیر مرفوعی «تَ» استفاده میشود، اما در صیغه مفرد مؤنث مخاطب، ضمیر مرفوعی «تِ» می‌آید.
در بخش‌های بعدی این مطلب، سایر صیغه‌های فعل ماضی عربی و بخش‌های دیگر قواعد عربی هفتم را آموزش می‌دهیم.
تمرین درس چهارم
مصدر «کَتَبَ» را مطابق با صیغه‌های زیر صرف کنید.
ماضی مفرد مذکر مخاطب
كَتَبَ
ماضی مثنی مؤنث غائب
كَتَبَتَا
ماضی جمع مذکر غائب
كَتَبُوا
ماضی مثنی مؤنث مخاطب
كَتَبْتُمَا
ماضی متکلم وحده
كَتَبْتُ
ماضی جمع مؤنث مخاطب
كَتَبْتُنَّ
ماضی متکلم مع الغیر
كَتَبْنَا
ماضی مثنی مذکر مخاطب
كَتَبْتُمَا
ماضی مفرد مؤنث غائب
كَتَبَتْ
ماضی جمع مذکر مخاطب
كَتَبْتُمْ
قواعد عربی هفتم درس پنجم
در درس پنجم کتاب عربی هفتم، صیغه‌های ماضی مفرد غائب تدریس شده‌اند.
ساختمان این فعل‌ها را همراه با مثال در جدول زیر ارائه کرده‌ایم. در این جدول، صرف فعل «کَتَبَ» را مشاهده می‌کنید.
| صیغه | مثال |
| مفرد مذکر غائب (هُوَ) | کَتَبَ (آن مرد نوشت) |
| مفرد مؤنث غائب (هِي) | کَتَبَتْ (آن زن نوشت) |
برای اینکه ساختار این فعل‌ها را بهتر یاد بگیرید، به نکته‌های زیر توجه کنید.
- در فعلهای ماضی مفرد مذکر غائب و مفرد مؤنث غائب از ضمیر متصل مرفوعی استفاده نمی‌شود.
- «تْ» در فعل مفرد مؤنث غائب، نشانه تأنیث است.
قواعد عربی هفتم درس ششم
در درس ششم از کتاب عربی هفتم، نحوه صرف فعل ماضی در صیغه متکلم مع الغیر آموزش داده شده است. ساختار این فعل و معنای آن را در کادر زیر مشاهده می‌کنید.
متکلم وحده (نحن): کتبنا (نوشتیم)
توجه داشته باشید که برای صرف این فعل از ضمیر متصل مرفوعی «نا» استفاده میشود. این فعل برای مثنی و جمع، همچنین برای مذکر و مؤنث به صورت یکسان به کار میرود.
فعل ماضی منفی
همه فعلهای ماضی، از جمله فعل متکلم وحده را می‌توان با استفاده از حرف نفی «ما» به صورت منفی درآورد. به این منظور، فقط لازم است حرف «ما» را در ابتدای فعل مورد نظر قرار دهید. در این حالت، فعل ماضی به هیچ تغییر دیگری نیاز ندارد. مثالی از فعل ماضی منفی را در ادامه نشان داده‌ایم.
کَتَبنا (نوشتیم) ← ما کَتَبنا (ننوشتیم)
در جدول زیر، مثالی از صرف فعل ماضی منفی را با استفاده از حرف نفی «ما» ارائه کرده‌ایم. صرف فعل «ذَهَبَ» را به صورت مثبت و منفی در جدول زیر مشاهده می‌کنید.
| فعل ماضی | فعل ماضی منفی |
| ذَهَبَ (آن مرد رفت) | ما ذَهَبَ (آن مرد نرفت) |
| ذَهَبَا (آن دو مرد رفتند) | ما ذَهَبَا (آن دو مرد نرفتند) |
| ذَهَبُوا (آن چند مرد رفتند) | ما ذَهَبُوا (آن چند مرد نرفتند) |
| ذَهَبَتْ (آن زن رفت) | ما ذَهَبَتْ (آن زن نرفت) |
| ذَهَبَتا (آن دو زن رفتند) | ما ذَهَبَتا (آن دو زن نرفتند) |
| ذَهَبْنَ (آن چند زن رفتند) | ما ذَهَبْنَ (آن چند زن نرفتند) |
| ذَهَبْتَ (تو رفتی) | ما ذَهَبْتَ (تو نرفتی) |
| ذَهَبْتُما (شما دو مرد رفتید) | ما ذَهَبْتُما (شما دو مرد نرفتید) |
| ذَهَبْتُم (شما چند مرد رفتید) | ما ذَهَبْتُم (شما چند مرد نرفتید) |
| ذَهَبْتِ (تو رفتی) | ما ذَهَبْتِ (تو نرفتی) |
| ذَهَبْتُما (شما دو زن رفتید) | ما ذَهَبْتُما (شما دو زن نرفتید) |
| ذَهَبْتُنَّ (شما چند زن رفتید) | ما ذَهَبْتُنَّ (شما چند زن نرفتید) |
| ذَهَبْتُ (من رفتم) | ما ذَهَبْتُ (من نرفتم) |
| ذَهَبْنا (ما رفتیم) | ما ذَهَبْنا (ما نرفتیم) |
انواع فعلهای ماضی منفی و ساختار آنها را می‌توانید با مطالعه مطلب زیر در مجله فرادرس به‌خوبی یاد بگیرید.
قواعد عربی هفتم درس هفتم
در هفتمین درس از کتاب عربی هفتم، صیغه‌های مثنی و جمع ماضی آموزش داده شده‌اند. در صورتی که بخواهید این مباحث را به‌طور کامل یاد بگیرید، مشاهده فیلم آموزش عربی پایه هفتم فرادرس برایتان مفید خواهد بود. لینک این فیلم آموزشی را در ادامه ارائه کرده‌ایم.
ساختار این فعل‌ها را با مثال در جدول زیر ارائه کرده‌ایم. ضمیر متصل مرفوعی هر کدام از صیغه‌ها را در فعل «نَظَرَ» به صورت پررنگ نشان داده‌ایم.
| فعل | مثال |
| مثنی مذکر مخاطب (أَنْتُما) | نَظَرْتُما (شما دو مرد نگاه کردید) |
| مثنی مؤنث مخاطب (أَنْتُما) | نَظَرْتُما (شما دو زن نگاه کردید) |
| جمع مذکر مخاطب (أَنْتُم) | نَظَرْتُم (شما چند مرد نگاه کردید) |
| جمع مؤنث مخاطب (أَنْتُنَّ) | نَظَرْتُنَّ (شما چند زن نگاه کردید) |
صیغه‌های مثنی مذکر مخاطب و مثنی مؤنث مخاطب کاملاً شبیه به یکدیگرند. برای تشخیص آنها باید به بافت جمله دقت کنید.
قواعد عربی هفتم درس هشتم
صیغه‌های ماضی مثنی و جمع غائب، موضوع اصلی درس هشتم کتاب عربی هفتم هستند. در جدول زیر، به‌عنوان مثال، صرف فعل «سَمِعَ» را نشان داده‌ایم.
| صیغه | مثال |
| مثنی مذکر غائب (هُما) | سَمِعَان (آن دو مرد شنیدند) |
| مثنی مؤنث غائب (هُما) | سَمِعَتَانِ (آن دو زن شنیدند) |
| جمع مذکر غائب (هُمْ) | سَمِعُوا (آن مردان شنیدند) |
| جمع مؤنث غائب (هُنَّ) | سَمِعْنَ (آن زنان شنیدند) |
در مورد صرف این فعل‌ها به نکته‌های زیر توجه کنید.
- هم در فعل ماضی مثنی مذکر غائب و هم در ماضی مثنی مؤنث غائب از ضمیر متصل مرفوعی «ا» استفاده میشود.
- در صیغه جمع مذکر غايب، «و» ضمیر مرفوعی است، اما «ا» برای زینت این فعل آمده است.
قواعد عربی هفتم درس نهم
در درس نهم کتاب عربی هفتم، قواعد مربوط به کلمه‌های پرسشی مرور شده‌اند.
در جدول زیر، چکیده‌ای از انواع کلمه‌های پرسشی و معنای آنها را با مثال مشاهده می‌کنید.
| کلمه پرسشی | مثال |
| أَ (آیا) | أتَذْهَبُ إلَی المَدْرَسَة (آیا به مدرسه می‌روی؟) |
| هَلْ (آیا) | هَلْ تَذْهَبُ إلَی المَدْرَسَة (آیا به مدرسه می‌روی؟) |
| مَنْ (چه کسی / چه کسانی) | من هذا المُعَلِّم (این معلم چه کسی است؟) |
| ما / ماذا (چه چیزی) | ما هذا (این چیست؟) |
| أَیْنَ (کجا) | أین کِتابي (کتابم کجاست؟) |
| کَمْ (چند) | کم کِتاب عِندَک (چند کتاب داری؟) |
در نهمین درس از کتاب عربی هفتم، انواع اسمهای مفرد، مثنی و جمع مذکر و مؤنث سالم هم بررسی شده‌اند. همچنین به جمع‌های مکسر عربی نیز اشاره شده است. در جدول زیر، خلاصه‌ای از انواع اسمهای عربی را به لحاظ جنس (مذکر و مؤنث) و شمار (مفرد، مثنی و مذکر) مشاهده می‌کنید.
| صورت کلمه | مثال |
| مفرد مذکر | الطالِب |
| مفرد مؤنث | الطالِبة |
| مثنی مذکر | الطالِبَانِ - الطالِبَینِ |
| مثنی مؤنث | الطالِبَتَانِ - الطالِبَتَینِ |
| جمع مذکر سالم | الطالِبُونَ - الطالِبِینَ |
| جمع مؤنث سالم | الطالِبات |
| جمع مکسر | طُلّاب |
یادگیری صرف فعل عربی
در زبان عربی فعلهای متنوعی وجود دارند که می‌توان آنها را به چهار دسته ماضی، مضارع، آینده و فعل امر تقسیم‌بندی کرد. از سوی دیگر، اگر ساختمان فعل‌ها را ملاک قرار بدهیم، می‌توانیم آنها را به دو دسته فعلهای صحیح و فعلهای معتل تقسیم‌بندی کنیم. هر کدام از فعلهای صحیح و معتل خود به چند دسته دیگر تقسیم میشوند.
به‌طور کلی، مبحث صرف فعلهای عربی یکی از پیچیده‌ترین، پرکاربردترین و البته مهم‌ترین موضوعات عربی دوره متوسطه است. در صورتی که بخواهید با انواع فعلهای عربی و روش صرف آنها آشنا شوید، پیشنهاد میکنیم از فیلم‌های آموزشی زیر در فرادرس کمک بگیرید.
- فیلم آموزش رایگان فعل مضارع عربی پایه هشتم فرادرس
- فیلم آموزش رایگان فعل مجهول در عربی پایه دهم فرادرس
- فیلم آموزش صرف ۱ فرادرس
- فیلم آموزش عربی پایه هفتم فرادرس
- فیلم آموزش عربی پایه هشتم فرادرس
مجموعه فیلم‌های آموزشی زیر در فرادرس شامل ده‌ها نکته کاربردی در زمینه صرف و نحو عربی هستند. به دانش‌آموزانی که می‌خواهند قواعد عربی هفتم و سایر نکته‌های عربی را بیاموزند، توصیه میکنیم از فیلم‌های آموزشی نیز بهره ببرند.
قواعد عربی هفتم درس دهم
در درس دهم کتاب عربی هفتم، مجدداً به اعداد عربی اشاره شده است. این مبحث را در سومین بخش از این مطلب (قواعد عربی هفتم درس دوم) به‌طور کامل بررسی کرده‌ایم. این اعداد و کاربرد آنها در فیلم آموزش عربی پایه هفتم فرادرس آموزش داده شده‌اند. لینک این فیلم آموزشی را در کادر زیر ارائه کرده‌ایم.
در این درس، همچنین انواع ضمایر اشاره و ضمایر منفصل و متصل عربی بررسی شده‌اند. در جدول زیر، انواع ضمایر منفصل و متصل مرفوعی را نشان داده‌ایم.
| صیغه - ضمیر منفصل مرفوعی | ضمیر متصل مرفوعی | |
| ماضی | مضارع | |
| مفرد مذکر غائب (هُوَ) | - | - |
| مثنی مذکر غائب (هُما) | ا | ا |
| جمع مذکر غائب (هُما) | و | و |
| مفرد مؤنث غائب (هُمْ) | - | - |
| مثنی مؤنث غائب (هي) | ا | ا |
| جمع مؤنث غائب (هُنَّ) | نَ | نَ |
| مفرد مذکر مخاطب (أَنتَ) | تَ | - |
| مثنی مذکر مخاطب (أَنتُما) | تُما | ا |
| جمع مذکر مخاطب (أَنتُم) | تُم | و |
| مفرد مؤنث مخاطب (أَنتِ) | تَ | ي |
| مثنی مؤنث مخاطب (أَنتُما) | تُما | ا |
| جمع مؤنث مخاطب (أَنتُنَّ) | تُنَّ | نَ |
| متکلم وحده (أَنا) | تُ | - |
| متکلم مع الغیر (نَحنُ) | نا | - |
ضمایر متصل منصوبی و مجروری نیز یه‌طور خلاصه در جدول زیر نشان داده شده‌اند.
| صیغه | ضمیر منفصل مفعولی |
| مثنی مذکر غائب | ـهُما |
| جمع مذکر غائب | ـهُمْ |
| مفرد مؤنث غائب | ـها |
| مثنی مؤنث غائب | ـهُما |
| جمع مؤنث غائب | ـهُنَّ |
| مفرد مذکر مخاطب | کَ |
| مثنی مذکر مخاطب | کُما |
| جمع مذکر مخاطب | کُمْ |
| مفرد مؤنث مخاطب | کِ |
| مثنی مؤنث مخاطب | کُما |
| جمع مؤنث مخاطب | کُنَّ |
| متکلم وحده | ـي |
| متکلم مع الغیر | نا |
سؤالات متداول
در بخش‌های قبلی، قواعد عربی هفتم را به‌طور کامل و با مثال‌های متنوع توضیح دادیم. در این بخش، به نکته‌های تکمیلی اشاره میکنیم و به پرسش‌های متداول این مبحث پاسخ می‌دهیم.
آیا حرف «ن» در فعلهای مثنی و جمع مذکر مضارع، ضمیر متصل مرفوعی است؟
خیر، این حرف نشان‌دهنده اعراب است و به‌جای حرکت ضمه (ـُ) در برخی از فعلهای مضارع به کار میرود.
آیا همه فعلهای عربی دارای جنس مذکر و مؤنث هستند؟
خیر، فعلهای متکلم وحده و متکلم مع الغیر، جنسیت ندارد و برای مذکر و مؤنث به صورت یکسان به کار می‌روند.
کدام کلمه‌های استفهام از جنس حروف هستند؟
«هَلْ» و «أَ» حرف‌هایی هستند که به‌عنوان کلمه استفهام به کار می‌روند.
کدام کلمه‌های استفهام از جنس اسم هستند؟
«مَنْ»، «ما»، «أَیْنَ»، «ماذا» و «کَمْ»، اسم‌هایی هستند که به‌عنوان کلمه پرسشی استفاده میشوند.
تمرین قواعد عربی هفتم
در بخش‌های قبلی این مطلب، قواعد عربی هفتم را بررسی کردیم و نکته‌های دستوری مربوط به هر کدام از درس‌های این کتاب را توضیح دادیم. در این بخش، تمرین‌هایی را برای یادگیری بهتر این نکته‌ها ارائه کرده‌ایم. با پاسخگویی به تمرین‌های این بخش می‌توانید دانسته‌های خود را در مورد قواعد این کتاب ارزیابی کنید.
در این بخش، ۱۵ سؤال چهارگزینه‌ای ارائه شده است. برای پاسخگویی به آنها ابتدا صورت هر سؤال را بادقت مطالعه کنید و سپس گزینه درست را علامت بزنید. در زیر هر کدام از سؤال‌ها، گزینه «مشاهده جواب» قرار گرفته است. با کلیک روی آن می‌توانید پاسخ درست هر سؤال را مشاهده کنید.
همچنین در کنار هر سؤال، گزینه «شرح پاسخ» قرار دارد. بعد از کلیک روی این گزینه، پاسخ تشریحی هر کدام از سؤال‌ها نشان داده میشود. بعد از اینکه به هم سؤال‌ها جواب دادید، گزینه «دریافت نتیجه آزمون» نشان داده میشود. با کلیک روی آن می‌توانید تعداد امتیازهایی را که در این آزمون کسب کرده‌اید، مشاهده کنید.
۱- در کدام گزینه از کلمه پرسشی استفاده شده است؟
إتَّبِعْ ما أُوحِیَ إِلَیْکَ. (انعام/۱۶۰)
ماذا تَأْکُلُ؟
ما رَأَیتُ عَلیّاً.
مَا تَفْعَلُوا مِنْ خَيْرٍ يَعْلَمْهُ اللَّهُ. (بقره/۱۹۷)
«ماذا» در گزینه دوم، کلمه پرسشی است.
«ما» در گزینه‌های اول و چهارم، «اسم موصول» است.
«ما» در گزینه دوم حرف نفی است و برای منفی کردن فعل ماضی (تَفْعَلُوا) آمده است.
۲- کاربرد اسم اشاره در کدام گزینه صحیح است؟
هذان شجرة.
هاتان صدیقان.
هاتان شجرتان.
هذین رجلان.
در گزینه اول، اسم اشاره مثنی مذکر برای کلمه مفرد مؤنث آمده است.
در گزینه دوم، اسم اشاره مؤنث برای کلمه مذکر آمده است.
در گزینه چهارم، نشانه مثنی در اسم اشاره و کلمه بعد از آن یکسان نیست.
۳- همه فعلهای ماضی به‌درستی صرف شده‌اند، به‌جز گزینه...
مفرد مذکر غائب: خَرَجَ
جمع مؤنث مخاطب: خَرَجتُنَّ
مفرد مؤنث مخاطب: خَرَجتِ
متکلم وحده: خَرَجنا
فعل ماضی متکلم وحده به صورت «خَرَجتُ» صرف میشود.
۴- ضمیر متصل مرفوعی را در آیه زیر مشخص کنید.
ٱلَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمۡوَٰلَهُم بِٱلَّيۡلِ وَ ٱلنَّهَارِ سِرّٗا وَ عَلَانِيَةٗ
(بقره/۲۷۴)
ـ‍ون
ـهُم
ٱلَّذِينَ
سِرّٗا
ضمایر متصل مرفوعی معمولاً به انتهای فعل متصل میشوند. در این آیه، فعل «يُنفِقُونَ» دارای ضمیر متصل مرفوعی «ون» است.
«هم» در «أَمۡوَٰلَهُم»، ضمیر متصل مجروری است.
«ٱلَّذِينَ» و «سِرّٗا» هیچ‌کدام ضمیر نیستند.
۵- کدام گزینه جمع مذکر سالم است؟
الطالبات
الطالبون
الطالبة
الطُلّاب
گزینه اول، جمع مؤنث سالم است.
گزینه سوم، مفرد مؤنث است.
گزینه چهارم، جمع مکسر است.
۶- اسمهای مفرد زیر را به صورت جمع سالم درآورید.
الکاتِب - العراقیة
الکاتِبات - العراقیات
الکاتِبون - العراقیون
الکاتِبون - العراقیات
الکاتِبان - العراقیون
«الکاتِب» اسم مفرد مذکر است و جمع سالم آن به صورت «الکاتِبون» خواهد بود.
«العراقیة» مفرد مؤنث است و جمع سالم آن به صورت «العراقیات» صرف میشود.
۷- در پاسخ به کدام کلمه پرسشی از عددها استفاده میشود؟
أَینَ
کَمْ
ما
مَنْ
«کَمْ» به معنی «چند» است و در پاسخ به آن از اعداد استفاده میشود.
۸- کدام ضمیر برای صیغه «جمع مؤنث مخاطب» به کار میرود؟
أنتُم
هي
هما
أنتُنَّ
«أنتُنَّ» ضمیر منفصل مرفوعی است و برای صیغه جمع مؤنث مخاطب به کار میرود.
۹- در کدام صیغه از ضمیر متصل مرفوعی استفاده نمی‌شود؟
ماضی مفرد مذکر مخاطب
مضارع مفرد مذکر غائب
ماضی جمع مؤنث غائب
ماضی متکلم مع الغیر
فعل مضارع مفرد مذکر غائب به صورت «یَفعَلُ» صرف میشود و در ساختار آن، ضمیر متصل مرفوعی به کار نمی‌رود.
۱۰- کدام اسم اشاره به‌درستی مشخص شده است؟
مفرد مؤنث: هذا
مثنی مذکر: هاتان
مثنی مؤنث: هؤلاء
جمع مذکر و مؤنث: أولئک
«هذا» اسم اشاره برای مفرد مذکر است.
«هاتان» برای مثنی مؤنث به کار میرود.
«هؤلاء» برای جمع مذکر و مؤنث کاربرد دارد.
۱۱- در کدام گزینه از ضمیر متصل مجروری استفاده شده است؟
تَعبدون
رَجَعتُم
إلیکُما
هي طالبةٌ
«ون» در «تَعبدون» و «تُم» در «رَجَعتُم» ضمیر متصل مرفوعی هستند.
«هي» در گزینه چهارم، ضمیر منفصل مرفوعی است.
۱۲- کدام گزینه جمع مکسر «جَبَل» است؟
جَبَلانِ
جِبال
جَبَلات
جَبَلونَ
گزینه اول، اسم مثنی است.
در گزینه سوم، اسم جمع مؤنث آمده است.
گزینه چهارم، جمع مذکر سالم «جَبَل» است.
۱۳- در زبان عربی برای نشان دادن مالکیت از کدام عبارت استفاده میشود؟
إلیه
مَنْ
لِمَنْ
ماذا
«ل‍ـِ» حرف جرّ و به معنی «برای» است. «مَنْ» هم اسم پرسشی و به معنای «چه کسی/چه کسانی» است. روی‌هم‌رفته، «لِمَنْ» معنای «برای چه کسی/ مال چه کسی» را دارد و برای نشان دادن مالکیت به کار میرود.
۱۴- کدام گزینه به صورت «۱۲ کتاب» ترجمه میشود؟
خَمْسَة کُتُب
إِثْنا عَشَر کُتُب
عَشَرَة کُتُب
ثَلاثَة کُتُب
«إِثْنا عَشَر» به معنی دوازده است و به همراه کلمه‌ای که بعد از آن آمده به صورت «۱۲ کتاب» ترجمه میشود.
۱۵- در کدام گزینه، فعل «خَرَجُوا» به صورت ماضی منفی صرف شده است؟
لا خَرَجُوا
لَمْ خَرَجُوا
ما خَرَجُوا
لَمّا خَرَجُوا
برای منفی کردن فعلهای ماضی از «ما» استفاده میشود.
در سایر گزینه‌ها از حرف‌های «لا»، «لم» و «لمّا» استفاده شده است. این حروف برای منفی کردن فعلهای مضارع به کار می‌روند، نه ماضی.
جمع بندی
در این مطلب از مجله فرادرس، قواعد عربی هفتم را به‌تفکیک بررسی کردیم و نکات دستوری هر کدام از درس‌های آن را آموزش دادیم. از میان مهم‌ترین موضوعات مطلب پیش رو می‌توان به این موارد اشاره کرد: ضمایر اشاره، ضمایر متصل و منفصل مرفوعی، منصوبی و مجروری، صرف فعلهای ماضی عربی، اسمهای مفرد، مثنی و جمع عربی، همچنین اسمهای مذکر و مؤنث عربی. در ادامه، به سؤال‌های متداولی پاسخ دادیم که در مورد قواعد کتاب عربی هفتم مطرح شده‌اند. در نهایت، آزمونی را برای مرور نکته‌های این مطلب ارائه کردیم.
