فرادرساسم مصدر در ترکی استانبولی — به زبان ساده + مثال
اسمهای مصدر کلمههایی هستند که از ریشه فعل و پسوندهای خاص ساخته میشوند. اسم مصدر با اینکه از فعل ساخته میشود ولی نقش اسم را در جمله ایفا میکند. در این مقاله، نحوه ساخت اسم مصدر در ترکی استانبولی با مثالهای کاربردی و نکتهها بررسی میشود.
اسم مصدر در ترکی استانبولی
با اضافه کردن پسوندهای خاص به فعل میتوان اسم مصدر ایجاد کرد. اسم مصدر را میتوان با استفاده از همه فعلهای موجود در زبان ترکی استانبولی ساخت. حروف اضافههای مختلفی را میتوان به اسمهای مصدر در جمله اضافه کرد. اسم مصدر در ترکی استانبولی به ۳ شکل زیر ساخته میشود.
- اسم مصدری که با پسوند «mak / mek» ساخته میشود
- اسم مصدری که با پسوند «ma / me» ساخته میشود
- اسم مصدری که با پسوندهای «ış / iş / uş / üş» ساخته میشود
علاوه بر این سه مورد بعضی از اسمهای مصدر نیز وجود دارند که هیچ گونه علامتی ندارند. در ادامه هر کدام از اسمهای مصدر به صورت کامل توضیح داده میشود.
اسم مصدر در ترکی استانبولی با پسوند mak / mek
اسم مصدرهایی که با پسوند «mak / mek» ساخته میشوند در فارسی مانند فعل ترجمه میشوند و به آنها مصدرهای اسمساز گفته میشود. مصدرهای اسمساز همیشه وسط جمله میآیند. اگر حرف اضافهای که در جمله به آن نیاز داریم «از» یا «در» باشد، از پسوند مصدرساز «mak / mek» استفاده میشود.
دقت کنید که همه جملهها به حروف اضافه نیاز ندارند، در چنین جملاتی باید انتخاب کرد که کدام پسوند مصدرساز استفاده شود. این انتخاب کاملا تجربی است و با افزایش دانش زبان ترکی امکان پذیر میشود. در جدول زیر، ترتیب قرارگیری اجزای جمله آورده شده است.
| حرف اضافه در صورت نیاز | پسوند mak / mek | ریشه فعل |
برای درک بهتر اسم مصدر در ترکی استانبولی به مثالهای زیر که با حرف اضافه «از» ساخته شدهاند دقت کنید.
Ben seni sevmekten hiç vazgeçmedim.
من هیچ وقت از دوست داشتن تو دست برنداشتم.
Şimdi ağlamaktansa geleceğin için yeni planlar yap.
الان به جای گریه کردن، برای آیندهات برنامههای جدید ایجاد کن (برنامهریزی کن).
Az miktarda yemek yemekten hastalandı.
از کم غذا خوردن مریض شد.
Hayatı kendine de bize de karartmaktan başka yaptığın birşey yok.
به جز سیاه کردن زندگی برای خودت و برای ما کار دیگری انجام نمیدهی.
Onu arayıp doğruları söylemekten başka çarem yok. belki beni affeder.
هیچ چاره ای جز زنگ زدن به او و گفتن حقیقتها ندارم. شاید من را ببخشد.
Siz bu konu hakkında sohbet etmekten ne kazanıyorsunuz?
شما از اینکه درباره این موضوع صحبت کنید چه چیزی بدست میآورید؟
Onlar bize yardım etmektense bizimle kavga etmeye başladılar.
آنها به جای اینکه به ما کمک کنند به دعوا کردن با ما شروع کردند.
Biz bu yemekleri yemekten yorulduk artık. neden farklı yemekler pişirmiyorsun?
ما از خوردن این غذاها خسته شدیم. چرا غذاهای متفاوت نمیپذی؟
در مثالهای بالا، جملهها با حرف اضافه «از» ساخته شدند. حال به جملههای دارای حرف اضافه «در» دقت کنید. در این جملهها نیز پسوندهای مصدرساز «mak / mek» استفاده شدهاند.
Gençlerin düğününü erken yapmakta hayır vardır.
در برگزاری زود هنگام عروسی جوانها خیر و برکت است.
Yalan söylemekte senin üzerine başka kimesi tanımıyorum.
در دروغ گویی روی دست تو کسی را نمیشناسم.
Araba boyamakta ne buluyorsun.
در رنگ کردن ماشین چه چیزی مییابی؟ (چرا داری ماشین را رنگ میکنی؟)
O her zaman matematik sorularını çözmekte zorluk çekmiştir.
او همیشه در حل سوالات ریاضی سختی کشیده است.
Bir zamanlar bilgisayarı kapatmakta zorluk çeken kişi, şimdi program yazarı olmuş.
فردی که یک زمانی در خاموش کردن کامپیوتر سختی میکشید، الان برنامهنویس شده است.
Ali para kazanmakta sen evde oturmuş dizi izliyorsun.
علی در حال پول درآوردن است، تو در خانه نشستهای و سریال تماشا میکنی.
توجه داشته باشید که همیشه اسمهای مصدر پسوندهای حروف اضافه را دریافت نمیکنند. در برخی مواقع جمله نیازی به حرف اضافه ندارد و این کلمات به صورت ساده در جمله ظاهر میشوند. در این بخش مثالهای مرتبط با پسوندهای «mak / mek» در جملههای بدون حرف اضافه آورده شده است.
Seni görmek bana iyi geliyor.
دیدن تو حال من را خوب میکند.
Balık tutmak en zor işlerden birisidir çünkü sabır ister.
ماهی گرفتن یکی از کارهای سخت است چونکه صبر میخواهد.
Boş zamanlarda kitap okumak en iyi seçenektir.
در اوقات فراغت کتاب خواندن بهترین انتخاب است.
Bu konu hakkında onunla konuşmak yalnış demiştim.
گفته بودم که صحبت کردن با او درباره این موضوع اشتباه است.
منفی کردن اسم مصدر mak / mek
منفی کردن اسم مصدر در ترکی استانبولی همانند مراحل منفی کردن فعلها است. در ادامه، نحوه منفی کردن اسم مصدر ساخته شده با پسوندهای «mak / mek» را به صورت گام به گام توضیح میدهیم.
- ابتدا ریشه فعل را بدست میآوریم. (حذف mak / mek)
- متناسب با آخرین حرف صدادار ریشه، یکی از پسوندهای «ma / me» را به آن اضافه میکنیم.
- یکی از پسوندهای «mak / mek» را به عبارت حاصل از مرحله قبل، وصل میکنیم.
- اگر اسم مصدر به حرف اضافهای نیاز داشته باشد، آن را اضافه میکنیم.
در جدول زیر، نحوه قرارگیری اجزای جمله در حالت منفی آورده شده است.
| حرف اضافه در صورت نیاز | پسوند mak / mek | پسوند منفیساز ma / me | ریشه فعل |
به مثالهای زیر توجه کنید.
Onların evine gitmemekte iyi yapıyorsun çünkü seni çok üzmüştüler.
خوب کاری میکنی که به خانه آنها نمیروی تو را خیلی ناراحت کرده بودند.
Bazı konularda sakin kalmamak hakkını korumaktır.
سکوت نکردن در بعضی موضوعها محافظت از حق خود است.
O konu hakkında düşünmemek en iyi çözüm olabilir.
فکر نکردن درباره آن موضوع بهترین راه حل میتواند باشد.
Bu elbiseyi almamakta yanlış mı yaptım sence?
آیا به نظر تو در نخریدن این لباس اشتباه کردم؟
Benim doğum günüme gelmemekle bana küs olduğunu belirtti.
با نیامدن به تولدم نشان داد که با من قهر است.
Onu kırmamak için doğruları söylemedim.
برای اینکه او را ناراحت نکنم حقیقت را به او نگفتم.
اسم مصدر در ترکی استانبولی با پسوند ma / me
اسمهای مصدر با اینکه با پسوندهای مختلفی ساخته میشوند ولی هر سه نوع آنها از لحاظ معنایی هیچ فرقی با هم ندارند. تنها تفاوت پسوندهای مصدرساز در گرفتن حروف اضافه است. اگر حرف اضافهای که در جمله به آن نیاز داریم «به» یا «را» باشد، از پسوند مصدرساز «ma / me» استفاده میشود.
همانند مصدرهای اسمساز این پسوندها نیز میتوانند در جملاتی که حروف اضافه در آنها بکار نرفته است استفاده شوند. این انتخاب کاملا تجربی است و با افزایش دانش زبان ترکی امکان پذیر میشود. نحوه ساخت اسم مصدر در ترکی استانبولی با پسوند «ma / me» را به صورت مرحلهای آموزش میدهیم.
- ابتدا ریشه فعل را بدست میآوریم. (حذف mak / mek)
- متناسب با آخرین حرف صدادار ریشه یکی از پسوندهای «ma / me» را انتخاب میکنیم.
- اگر در جمله نیاز بود، یکی از حروف اضافه «به» (ya / ye) یا «را» (yı / yi) را به آن اضافه میکنیم. توجه کنید که حرف «y» میانجی است و برای تلفظ بهتر اضافه میشود.
در جدول زیر نحوه قرارگیری اجزای جمله را میتوانید بررسی کنید.
| حرف اضافه در صورت نیاز | حرف میانجی y | پسوند منفیساز ma / me | ریشه فعل |
توجه کنید که پسوندهای مصدرساز «ma / me» را با پسوندهای منفیساز «ma / me» اشتباه نگیرید. در ادامه مثالهایی از مصدرهای با حرف اضافه «به» و «را» همچنین استفاده از پسوندهای «ma / me» در جملات بدون حرف اضافه آورده شده است.
Bu şehirden taşınmaya gönlüm hiç razı gelmiyor.
دلم اصلا به اسبابکشی کردن از این شهر راضی نمیشود.
O çocuğa hediye almaya ne kadar meraklısın!
برای هدیه خریدن به آن بچه چقدر مشتاق هستی.
Evinizdeki koltukları değiştirmeyi istiyor musunuz? çünkü bizim sokaktaki mobilyacının ürünleri bu ay indirimli satılıyor.
آیا میخواهید مبلهای خانه خود را عوض کنید؟ چونکه محصولات مبل فروشی محله ما این ماه با تخفیف فروخته میشوند.
Bekleme süreniz yaklaşık yedi dakikadır.
مدت منتظر ماندن شما حدودا ۷ دقیقه است.
Beni görünce gülmeye başladı.
وقتی که من را دید شروع کرد به خندیدن.
اسم مصدر و صرف آن با پسوند مالکیت
اسمهای مصدری که با پسوندهای «ma / me» ساخته میشوند، قابلیت گرفتن پسوندهای مالکیت را دارند. در این جملهها به اولشخص مفرد باید دقت بیشتری داشت چراکه پسوند مالکیت اولشخص مفرد «m» است و بیشتر زبانآموزان دچار مشکل در صرف این حالت میشوند. در قسمت زیر، نحوه ساخت جماههای داراری اسم مصدر را به صورت گام به گام توضیح میدهیم.
- ابتدا ریشه فعل را بدست میآوریم. (حذف mak / mek)
- متناسب با آخرین حرف صدادار ریشه یکی از پسوندهای «ma / me» را انتخاب میکنیم.
- متناسب با ضمیر مورد نظر جمله، پسوند مالکیت مربوط به ضمیر را انتخاب میکنیم.
- اگر نیاز باشد، پسوند حرف اضافه را اضافه میکنیم.
در جدول زیر، ترتیب قرارگیری اجزای جمله به ترتیب نشان داده شده است.
| حرف اضافه در صرت نیاز | پسوندهای مالکیت | ma / me پسوند | ریشه فعل |
به عنوان یادآوری، پسوندهای مالکیت تمامی ضمیرها در جدول زیر آورده شده است.
| ضمیرهای متصل (پسوندهای مالکیت) | ضمیرهای جدا |
|
m ım / im / um / üm | benim |
|
n ın / in / un / ün | senin |
|
ı / i / u / ü sı / si / su / sü | onun |
|
mız/ miz / muz / müz ımız / imiz / umuz / ümüz | bizim |
|
nız / niz / nuz / nüz ınız / iniz / unuz / ünüz | sizin |
|
ları / leri sı / si / su / sü | onların |
نکته: اگر صرف جملههای دارای اسم مصدر با ضمیر خاصی مد نظر باشد، پسوندهای مالکیت متناسب با آخرین حرف صدادار «ma / me» انتخاب میشوند.
مثالهای زیر برای درک بهتر این موضوع آورده شدهاند.
Arkadaşım kaza yapmış lütfen gitmeme izin verin.
دوستم تصادف کرده است لطفا اجازه دهید بروم.
Bu evi satın almamız için ailemiz bize yardımcı oldu.
برای خرید این خانه خانوادمان به ما کمک کرد.
Söz vermesine rağmen gelmedi. bu yüzden bir daha onunla konuşmak istemiyorum.
علیرغم اینکه قول داده بود نیامد. به خاطر همین هیچ وقت نمیخواهم با او صحبت کنم.
İş yerine benimle aynı zamanda gelmene rağmen, hala çalışmaya başlamadın.
علیرغم اینکه همزمان با من به محل کار آمدی، هنوز شروع به کار نکردهای.
Bu konuda bizimle aynı fikirde olmanıza rağmen müdürle hiç konuşmadınınz.
علیرغم اینکه در مورد این موضوع با ما همفکر بودید با مدیر صحبت نکردید.
نحوه منفی کردن اسم مصدر ma / me
برای منفی کردن این نوع از اسمهای مصدر، اولین نکته وجود دو پسوند «ma / me» در جمله است. یکی از این پسوندهای «ma / me» برای منفی کردن اسم مصدر و دیگری برای خود ساختار اسم مصدر است. در جدول زیر ترتیب قرارگیری اجزای جمله آورده شده است.
| پسوند حرف اضافه | پسوند مالکیت اگر نیاز به صرف باشد | مربوط به ساختار ma / me | منفیساز ma / me | ریشه فعل |
مثالهای زیر برای درک بهتر این مبحث آورده شده است. در این قسمت به وجود و عدم وجود پسوندهای مالکیت در ساختار دقت کنید.
Bu konuda onunla konuşmamam gerek çünkü tahammül edemiyor.
درباره این موضوع نباید با او صحبت کنم چونکه نمیتواند تحمل کند.
Bence o durumda gülmemesi gerekiyordu çünkü herkes çok sinirliydi.
به نظر من در آن شرایط نباید میخندید چونکه همه خیلی عصبانی بودند.
Bu kitabı okumaman gerek çünkü senin için çok ağır olabilir daha sade kitaplar okuman gerekiyor.
این کتاب را نباید بخوانی چونکه برای تو ممکن است خیلی سنگین باشد. باید کتابهای سادهتری بخوانی.
Her sabah bu uyarıları onlara hatırlatmamamız sonralar sorun yaratmaz mı?
یادآوری نکردن این هشدارها هر روز به آنها بعدها مشکل ایجاد نمیکند؟
Spor yapmak için spor salonuna gitmemeniz yanlış birşey değil, parklarda da spor yapmak mümkün.
نرفتن به سالن ورزش برای ورزش کردن کار اشتباهی نیست، در پارکها هم امکان ورزش کردن هست.
Onların babalarından kalan evi satmamaları bence çok güzel birşey.
نفروختن خانهای که از پدرشان باقی مانده است به نظر من خیلی زیباست.
اسم مصدر در ترکی استانبولی با پسوندهای ış / iş / uş / üş
یک نوع دیگر از پسوندهای اسم مصدر، اسم مصدری است که با پسوندهای «ış / iş / uş / üş» ساخته میشوند. این پسوندها متناسب با آخرین حرف صدادار ریشه، به آن وصل میشوند. گاهی اوقات این نوع از اسم مصدر در معنا کمی با حالتهای قبل تفاوت پیدا میکند و حالت انجام کاری را نشان میدهد. جملههایی که با مصدرهای «ış / iş / uş / üş» ساخته میشوند همه حروف اضافه را میتوانند دریافت کنند. در ادامه مراحل ساخت این نوع از مصدرها به ترتیب آورده شده است.
- ابتدا ریشه فعل را بدست میآوریم. (حذف mak / mek)
- متناسب با آخرین حرف صدادار ریشه یکی از پسوندهای «ış / iş / uş / üş» را انتخاب میکنیم.
- اگر نیاز به صرف جمله برای ضمیر خاصی مد نظر باشد، پسوند مالکیت مربوط به ضمیر را انتخاب میکنیم.
- اگر نیاز باشد، پسوند حرف اضافه را اضافه میکنیم.
در جدول زیر ترتیب قرارگیری اجزای جمله به ترتیب نوشته شده است.
| پسوند حرف اضافه | پسوند مالکیت اگر نیاز به صرف باشد | پسوند ış / iş / uş / üş | ریشه فعل |
مثالهای زیر جهت درک بهتر این موضوع آورده شدهاند.
Onun kavgada korktuğunu bakışlarından anladım.
از نگاههایش متوجه شدم که در دعوا ترسیده است.
Bu konuda sizin de görüşleriniz bizim için önemli.
در این مورد نظرات شما هم برای ما خیلی مهم است.
Bir mevzudan diğer muvzuya o kadar rahat geçişi herkesi şaşırttı.
گذر کردن از موضوعی به موضوع دیگر همه را متعجب کرد.
Bir gün deprem olacak diye önlem alışı çok düşünceli bir hareket.
اقدام پیشگیرانه او برای روزی که زلزله بیاید بسیار حرکت متفکرانهای بود.
Öyle hüzünlü hüzünlü gidişi yüreğimizi parçaladı.
آن حالت با ناراحتی رفتن او قلب ما را تکه تکه کرد.
Programın başlayışı herkesi heyecanlandırdı.
نوع شروع شدن برنامه همه را هیجانزده کرد.
Onun gelişiyle oda bir anda sessizliğe büründü.
با آمدنش، اتاق در یک لحظه ساکت شد.
Oturuşu ile herkesin dikkatini üzerine çekti.
با طرز نشستنش توجه همه را به سمت خود جلب کرد.
Ona öyle bir sarılışı vardı ki sanki bir daha görmeyecekmiş gibi.
چنان او را در بغل گرفت که انگار دیگر نخواهد دید.
نحوه منفی کردن اسم مصدر ış / iş / uş / üş
برای منفی کردن این نوع از اسم مصدر هم از پسوندهای منفیساز «ma / me» استفاده میکنیم. نحوه منفی کردن اسمهای مصدر در ترکی استانبولی مانند حالت منفی فعل است که ابتدا ریشه فعل منفی میشود و سپس پسوندهای اسم مصدر به عبارت حاصل اضافه میشود. در ادامه نحوه ساخت حالت منفی به صورت گام به گام توضیح داده شده است.
- ابتدا ریشه فعل را بدست میآوریم. (حذف mak / mek)
- متناسب با آخرین حرف صدادار ریشه یکی از پسوندهای «ma / me» را انتخاب میکنیم.
- اضافه کردن حرف میانجی «y»
- متناسب با آخرین حرف صدادار ریشه یکی از پسوندهای «ış / iş / uş / üş» را انتخاب میکنیم.
- اگر نیاز به صرف جمله برای ضمیر خاصی مد نظر باشد، پسوند مالکیت مربوط به ضمیر را انتخاب میکنیم.
- اگر نیاز باشد، پسوند حرف اضافه را اضافه میکنیم.
در جدول زیر، ترتیب قرارگیری اجزای جمله آورده شده است.
| پسوند حرف اضافه | پسوند مالکیت اگر نیاز به صرف باشد | پسوند ış / iş / uş / üş | y میانجی | منفیساز ma / me | ریشه فعل |
مثالهای زیر را بررسی کنید.
O an bana bakmayışı kalbimi kırdı.
آن لحظه نگاه نکردنش به من دلم را شکست.
Yaptığım iyiliklerin farkında olmayışı çok kırıcı.
درک نکردن آن همه خوبی که برایش انجام دادم خیلی ناراحت کننده است.
Bu konuda benim söylediklerimi dikkate almayışın gerçekten de yanlış bir davranış.
جدی نگرفتن (دقت نکردن) حرفهایی که درباره این موضوع گفته بودم واقعا هم رفتار اشتباهی است.
Programın belirlendiği saatte başlamayışı beni sinirlendirdi.
شروع نشدن برنامه در ساعت مقرر مرا عصبانی کرد.
Onu o kadar sevmesine rağmen düğününe gitmeyişi çok garip.
علیرغم اینکه او را خیلی دوست داشت به عروسیش نرفت و این خیلی عجیب است.
نکته: اسمهای مصدر در جملهها میتوانند نقش صفت را به خود بگیرند که در مثال زیر، به راحتی قابل مشاهده است.
Bazı yazarlar yazılarını, takma adla yayımlıyor.
بعضی نویسندهها نوشتههای خود را با اسم مستعار منتشر میکنند.
Balkon, yapma çiçeklerle süslenmişti.
بالکن با گلهای مصنوعی تزیین شده بود.
نکته: بعضی از اسامی مانند اشیاها و خوراکیها وجود دارند که با پسوندهای اسم مصدر ساخته شدهاند و به اسم دائمی تبدیل شدهاند. در مثالهای زیر تعدادی از این اسمها نوشته شده است.
Restoranımızda ev yemekleri yapıyoruz.
در رستورانمان غذاهای خانگی درست میکنیم.
Çocuk, kovanın dolması için bekliyordu.
کودک منتظر پر شدن سطل بود.
جمعبندی
در این مقاله به نحوه صرف اسم مصدر در ترکی استانبولی پرداخته شد. اسم مصدر ۳ حالت مختلف دارد که هر کدام پسوند اختصاصی خود را دارند. در ادامه، به عنوان جمعبندی، نحوه ساخت و ترتیب قرارگیری اجزای جملههای دارای اسم مصدر به صورت جدول نوشته شده است.
- اسم مصدر با پسوند mak / mek
| حرف اضافه در صورت نیاز | پسوند mak / mek | ریشه فعل |
- حالت منفی اسم مصدر mak / mek
| حرف اضافه در صورت نیاز | پسوند mak / mek | پسوند منفیساز ma / me | ریشه فعل |
- اسم مصدر با پسوند ma / me
| حرف اضافه در صورت نیاز | حرف میانجی y | پسوند منفیساز ma / me | ریشه فعل |
- اسم مصدر و صرف آن با پسوند مالکیت
| حرف اضافه در صرت نیاز | پسوندهای مالکیت | ma / me پسوند | ریشه فعل |
- نحوه منفی کردن اسم مصدر ma / me
| پسوند حرف اضافه | پسوند مالکیت اگر نیاز به صرف باشد | مربوط به ساختار ma / me | منفیساز ma / me | ریشه فعل |
- اسم مصدر با پسوندهای ış / iş / uş / üş
| پسوند حرف اضافه | پسوند مالکیت اگر نیاز به صرف باشد | پسوند ış / iş / uş / üş | ریشه فعل |
- نحوه منفی کردن اسم مصدر ış / iş / uş / üş
| پسوند حرف اضافه | پسوند مالکیت اگر نیاز به صرف باشد | پسوند ış / iş / uş / üş | y میانجی | منفیساز ma / me | ریشه فعل |
واقعا عالی بی نظیر واقعا بینهایت سپاسگزارم
مثالات متنوع شما به یادگیری خیلی کمک میکنه?