گس اتریوم چیست؟ — توضیح Gas به زبان ساده

انجام هر عملیاتی در بلاک چین نیازمند پرداخت هزینه است. این هزینه برای جلوگیری از اسپم شبکه و همچنین پرداخت پاداش برای ماینرها و اعتبارسنج‌های شبکه پرداخت می‌شود. شبکه بیت کوین تنها برای پرداخت استفاده می‌شود و هزینه کارمزد نیز به صورت مستقیم با توکن «BTC» پرداخت می‌شود. در شبکه اتریوم با توجه به وجود قراردادهای هوشمند پرداخت هزینه تراکنش‌ها پیچیده‌تر از بیت کوین است و با گس انجام می‌شود. گس اتریوم در واقع کارمزد پرداخت هزینه تراکنش‌ها در شبکه اتریوم است و مقدار آن برای فعالیت‌های مختلف در شبکه متفاوت است. در این مقاله به سوال گس اتریوم چیست با بررسی مقدار و قیمت آن پاسخ می‌دهیم.

گس اتریوم چیست ؟

«گس اتریوم» (ETH Gas) نیروی محرک شبکه اتریوم است که به عنوان واحد پرداخت کارمزدهای ثبت تراکنش در شبکه استفاده می‌شود. شبکه اتریوم به عنوان اولین بلاک چین نسل دوم، علاوه بر راه‌اندازی سیستم پرداخت مشابه با شبکه بیت کوین از قراردادهای هوشمند برای ایجاد «اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز» (DApps) و افزایش کاربردهای بلاک چین استفاده می‌کند. در تمامی شبکه‌های بلاک چینی کاربرانی وجود دارند که با استفاده از الگوریتم‌های اجماع مختلف، به تایید و ثبت تراکنش‌ها در زنجیره بلوکی می‌پردازند.

فیلم آموزش ارزهای دیجیتال و رمزارزها و اصول سرمایه گذاری در این بازار – مقدماتی در فرادرس

کلیک کنید

در الگوریتم اجماع «اثبات کار» (Proof of Work | PoW) ماینرها با استفاده از توان محاسباتی دستگاه‌های ماینر خود و با صرف انرژی برق به این مهم دست پیدا می‌‌کنند. در مقابل، الگوریتم اجماع «اثبات سهام» (Proof of Stake | PoS) از استیکینگ و قفل ارزهای دیجیتال اعتبارسنج‌ها برای این کار بهره می‌گیرد. طبیعی است که در هر دو روش، ماینرها و اعتبارسنج‌ها هزینه زیادی برای تامین امنیت شبکه مصرف می‌‌کنند و بدون دریافت هزینه و پاداش کسی مایل به انجام این کار نیست.

همین مساله باعث شده است که در شبکه‌های بلاک چینی کاربران برای ثبت هر تراکنش خود هزینه‌ای را تحت عنوان کارمزد به شبکه پرداخت کنند. شبکه بیت کوین تنها برای ارسال ارز دیجیتال به صورت همتا به همتا کاربرد دارد. به همین دلیل هزینه کارمزد برای تمامی تراکنش‌ها یکسان است و به صورت هزینه ثابت از تمامی کاربران دریافت می‌شود. وجود قرارداد هوشمند در شبکه اتریوم هزینه کارمزد شبکه را کمی پیچیده‌تر کرده است که در ادامه به بررسی دلیل آن می‌پردازیم.

دلیل وجود گس در اتریوم چیست ؟

هزینه تراکنش در شبکه اتریوم با گس پرداخت می‌شود. در واقع گس، واحد پرداخت هزینه کارمزد در این شبکه است و برای هر فعالیتی مقدار آن متفاوت است. دلیل متغیر بودن میزان گس مورد نیاز برای تراکنش‌ها در شبکه اتریوم، متفاوت بودن پردازش‌های مورد نیاز برای تراکنش‌های مختلف است. هر قرارداد هوشمند در شبکه اتریوم شامل مجموعه‌ای از کدها به زبان سالیدیتی یا سایر زبان‌های برنامه‌نویسی است.

هر چقدر تعداد این کدها زیاد باشد، شبکه برای انجام درخواست کاربران انرژی بیبشتری مصرف می‌کند. به همین دلیل در وایت پیپر و یلو پیپر اتریوم میزان حداقل گس مورد نیاز برای انجام فعالیت‌های مختلف در شبکه اتریوم تعیین شده است تا از این طریق تفاوت بین درخواست‌های ساده و درخواست‌های پیچیده کاربران در شبکه روشن شود. به عنوان مثال حداقل هزینه کارمزد تراکنش برای ارسال اتریوم به یک کیف پول ارز دیجیتال برابر با ۲۱/۰۰۰ گس است.

توجه داشته باشید که گس یک رمز ارز مجزا برای شبکه اتریوم نیست و تنها واحدی از اتریوم برای مشخص کردن میزان کارمزد ثبت تراکنش‌ها است. گس را می‌توان همانند بنزین برای یک اتومبیل در نظر گرفت که کاربران باید برای به حرکت درآوردن آن حتما مقدار معینی از بنزین را داشته باشند. در ادامه به بررسی نحوه محاسبه گس اتریوم می‌پردازیم.

فیلم آموزش ارزهای دیجیتال و رمزارزها و اصول سرمایه گذاری در این بازار – مقدماتی در فرادرس

کلیک کنید

محاسبه گس اتریوم

در بخش دلیل وجود گس اتریوم چیست گفتیم که می‌توان گس را معادل بنزین برای اتومبیل در نظر گرفت. فرض کنید شما می‌خواهید مسیر 600 کیلومتری تهران تا تبریز را با اتومبیل خود طی کنید و برای این کار نیاز به 50 لیتر بنزین دارید. در شبکه اتریوم می‌توان انجام هر تراکنش را معادل یک مسافرت در نظر گرفت. مسافت مسافرت‌ها (پیچیدگی تراکنش‌ها) باعث می‌شود که نیاز ما به بنزین (گس) متغیر باشد. برای محاسبه کل هزینه سفر کاری که باید انجام شود این است که مقدار بنزین مورد نیاز بر قیمت واحد بنزین ضرب شود. طبیعی است که کاربر اگر از بنزین معمولی استفاده کند هزینه پایین‌تری نسبت به بنزین سوپر می‌پردازد و در عوض ممکن است نتواند با سرعت بالا حرکت کند.

فیلم آموزش مقدماتی بلاک چین Blockchain، عملکرد و کاربردهای آن در فرادرس

کلیک کنید

محاسبه هزینه کارمزدها در شبکه اتریوم نیز همانند هزینه بنزین شامل دو بخش «مقدار گس» (Gas Limit) و «قیمت گس» (Gas Price) است. حداقل مقدار گس همانطور که در بخش‌های قبل گفته شد توسط شبکه معرفی می‌شود اما تعیین قیمت گس بر عهده کاربران است و بر اساس توکن اتریوم اندازه‌گیری می‌شود. با توجه به این‌که اتریوم واحد بزرگی برای پرداخت هزینه کارمزد است از واحد کوچکتر آن به نام «گیگا وی» (GWei) برای محاسبه هزینه استفاده می شود. هر گیگاوی برابر با ۱۰ به توان منفی ۹ اتریوم است.

اگرچه قیمت گس را کاربر می‌‌تواند به صورت دلخواه انتخاب کند اما ماینرهای شبکه اتریوم تراکنش‌هایی را تایید می‌کنند که قیمت بالاتری داشته باشند. بنابراین، تعیین قیمت گس با توجه به شرایط شبکه انجام می‌شود. در زمان‌های شلوغی شبکه که تعداد تراکنش‌ها زیاد است، کاربران قیمت گس را بالا انتخاب می‌کنند تا ماینرها ابتدا تراکنش‌های مربوط به آن‌ها را در بلاک چین ثبت کنند. در زمان‌های خلوت شبکه می‌‌توان مقادیر بسیار پایین‌تری برای قیمت گس تعیین کرد زیرا کمبود تراکنش‌ها باعث می‌شود ماینرها تراکنش‌ها با هزینه پایین را نیز در بلاک خود تایید کنند. تصویر زیر نمودار قیمت گس اتریوم را نشان می‌‌دهد.

نکات مهم در تعیین گس لیمیت و گس پرایس

گس لیمیت نشان‌دهنده مقدار ماکزیمم گس است که کاربر می‌خواهد برای ثبت تراکنش او در شبکه استفاده شود. همانطور که گفته شد میزان گس لیمیت برای عملیات مختلف توسط تیم بلاک چین اتریوم تعریف شده است. در صورتی که گس لیمیت تعیین شده توسط کاربر بیشتر از میزان مورد نیاز شبکه باشد، ماینرها مقدار مورد نیاز را برای حل تراکنش مصرف می‌کنند و باقیمانده آن را به حساب کاربر برمی‌‌گردانند.

در صورتی که میزان گس لیمت تعیین شده توسط کاربر کمتر از میزان مورد نیاز تعیین شده توسط شبکه باشد، ماینرها فعالیت بر روی تراکنش را آغاز می‌کنند و تا زمانی که گس لیمیت تمام نشده است به این کار ادامه می‌دهند. در صورتی که گس لیمیت تمام شود، تراکنش ادامه پیدا نمی‌کند و در عمل تمام فعالیت‌های قبلی انجام شده بی‌ثمر می‌شود. از آنجایی که ماینر انرژی لازم برای تایید تراکنش را صرف کرده میزان گس لیمت تعیین شده نیز به کاربر برگردانده نمی‌شود.

با این تفسیر، دستکاری گس لیمت می‌تواند به ضرر کاربر باشد و بهتر است میزان آن به همان مقداری که توسط شبکه تعیین شده است باقی بماند. هزینه گس در این فرآیند نقشی ندارد و کم یا زیاد بودن آن تنها در تصمیم ماینر بر اضافه کردن یا نکردن تراکنش به بلاک جدید موثر است. تصویر زیر نمودار تغییرات گس لیمیت اتریوم را نشان می‌دهد.

برای مشاهده تغییرات قیمتی هزینه گس اتریوم می‌توانید از سایت مانند ETH Gas Station «+» استفاده کنید. در حال حاضر قیمت گس برابر با 42 گیگاوی است که این مقدار اعداد 6 تا 2000 واحدی را نیز به خود دیده است. دلیل این اختلاف فاحش در قیمت گس شلوغی شبکه است. معمولا بسیاری از پلتفرم‌هایی که با شبکه اتریوم در ارتباط هستند به کاربران امکان تعیین قیمت گس بر اساس سرعت را می‌دهند. اگر عجله‌ای برای ثبت تراکنش ندارید می‌توانید از گزینه «Slow» یا «Standard» استفاده کنید که هزینه پایین‌تری دارند. اما اگر سرعت تایید تراکنش برای شما مهم است باید از حالت «Faast» استفاده کنید و قیمت بالاتری برای گس پرداخت کنید.

مزایا و معایب استفاده از گس در اتریوم چیست ؟

گس به عنوان هزینه‌ای برای ثبت تراکنش‌های اتریوم استفاده می‌شود. در شبکه اتریوم به دلیل فعالیت انواع پروژه‌های ارز دیجیتال مانند پروژه‌های دیفای، بازی‌های بلاک چینی، متاورس، توکن‌های هواداری و NFT تعداد تراکنش‌ها بسیار بالا است و ثبت آن‌ها در شبکه به زمان بیشتری نیاز دارد. برای کنترل تقاضای زیاد تراکنش‌ها هزینه ثبت تراکنش‌ها در شبکه بالا می‌رود که این مساله شبکه را از حالت کاربردی بودن خارج کرده است. همه این موارد جزو معایب وجود گس هستند اما وجود گس در شبکه اتریوم حیاتی است و مزایای زیادی برای کاربران شبکه ایجاد می‌کند.

فیلم آموزش مقدماتی بلاک چین Blockchain، عملکرد و کاربردهای آن در فرادرس

کلیک کنید

اولین مزیت گس اتریوم در تشویق ماینرها به فعالیت در شبکه اتریوم است. ماینرها باعث تامین امنیت کریپتوکارنسی‌ها و غیرمتمرکز بودن آن‌ها می‌شوند و بدون آن‌ها عملا پروژه‌ای وجود نخواهد داشت. مزیت دوم استفاده از گس، جلوگیری از اسپم شبکه است. کاربرانی که به دنبال جلوگیری از فعالیت موثر شبکه هستند، سعی می‌کنند با ارسال درخواست‌های زیاد شبکه را از کار بیاندازند. هزینه گس در شبکه اتریوم از این حملات جلوگیری می‌کند چرا که برای حمله گسترده به شبکه، کاربران باید سرمایه عظیمی را به عنوان هزینه کارمزد به شبکه پرداخت کنند. مزیت سوم استفاده از گس اتریوم تامین عدالت است. پردازش‌های مختلف در شبکه اتریوم منابع متفاوتی را مصرف می‌‌کنند. وجود گس لیمیت باعث برقرای عدالت در این زمینه شده است.

فیلم آموزش تحلیل تکنیکال در سرمایه گذاری بازارهای مالی – مقدماتی در فرادرس

کلیک کنید

تاثیر هاردفورک لندن بر گس اتریوم چیست ؟

«هاردفورک» (Hardfork) لندن یکی از مراحل اولیه برای ایجاد اتریوم 2 و تبدیل الگوریتم اجماع اثبات کار آن به اثبات سهام است. هدف اصلی این هاردفورک تغییر مدل پرداخت هزینه کارمزد ثبت تراکنش‌ها است. فورک به انشعاب یک سیستم به دو یا چند سیستم جدید گفته می‌شود. هاردفورک نوعی از فورک است که در آن تغییرات ایجاد شده در نسخه جدید برنامه با نسخه قبلی آن سازگار نیست و کاربران برای دسترسی به شبکه باید نرم‌افزار خود را به نسخه جدید ارتقا بدهند. هاردفورک در فضای بلاک چین برای اعمال تغییرات اساسی در شبکه استفاده می‌شود و اگر کاربران شبکه در انتخاب یکی از نسخه‌ها تردید داشته باشند دو شبکه مجزا ایجاد می‌شود.

فیلم آموزش مقدماتی بلاک چین Blockchain، عملکرد و کاربردهای آن در فرادرس

کلیک کنید

از جمله هاردفوک‌های انجام شده در شبکه اتریوم می‌توان به هاردفورک دائو اشاره کرد که منجر به ایجاد اتریوم کلاسیک و اتریوم شد. مهم‌ترین ویژگی هاردفورک لندن که در برنامه بهبود اتریوم «EIP-1559» معرفی شده است تغییر سیستم دریافت هزینه کارمزدهای شبکه است. در نسخه قدیمی هنگام شلوغی شبکه هزینه کارمزدها به طرز عجیبی افزایش می‌یافت. دلیل این کار این است که اطلاعاتی از این که بقیه چه قیمتی برای گس تعیین می‌کنند وجود ندارد و افراد برای ثبت سریع تراکنش‌های خود قیمت بالاتری برای گس پرداخت می‌کنند.

در مدل جدید از یک روش ضد تورمی برای کارمزدها استفاده می‌شود. هر بلاک در این هاردفورک شامل یک «کارمزد پایه» (Base Fee) برای تراکنش‌ها است و دیگر از تعیین قیمت برای گس استفاده نمی‌شود. کارمزد دریافت شده برای هر بلاک توسط شبکه سوزانده می‌شود و با انجام این توکن‌سوزی، عرضه توکن‌های اتریوم کاهش می‌یابد.

کاربران می‌توانند علاوه بر این میزان ثابت، مقداری انعام به صورت رمز ارز اتریوم به هزینه کارمزد شبکه اضافه کنند تا بدین ترتیب در لیست اول تراکنش‌ها قرار گیرند.این مقدار اضافه به ماینرهای شبکه پرداخت می‌شود. البته مکانیزمی برای افزایش اندازه بلاک‌ها در مواقع شلوغی شبکه نیز در نظر گرفته شده است تا کاربران در شرایط شلوغی نیز بتوانند تراکنش‌های خود را نهایی کنند.

جمع‌بندی

اتریوم اولین پروژه از نسل دوم ارزهای دیجیتال است که از قرارداد هوشمند و کاربردهای آن به صورت اپلیکیش‌های غیرمتمرکز پشتیبانی می‌کند. وجود قرارداد هوشمند باعث متغیر شدن هزینه‌های ثبت تراکنش در این شبکه شده است. مفهوم گس اتریوم در ارتباط با این موضوع ایجاد شده است و به عنوان واحدی برای کارمزد فعالیت‌های مختلف در شبکه شناخته می‌شود. در این مقاله، علاوه بر پاسخ به سوال گس اتریوم چیست نحوه محاسبه و مزایا و معایب آن بررسی شد و در نهایت تاثیر هاردفورک لندن بر کارمزد تراکنش در این شبکه آموزش داده شد.