فرادرسوجه اجباری در ترکی استانبولی — به زبان ساده + مثال
پسوند «باید» یا وجه اجباری در ترکی استانبولی از موضوع‌های آسان و کاربردی این زبان است. همانند دیگر قواعد ترکی استانبولی، وجه اجباری نیز دارای پسوندهای اختصاصی است که با اضافه کردن این پسوندها به ریشه فعل ساخته می‌شود. این وجه را می‌توان در دو زمان گذشته و حال ساده در ترکی استانبولی در حالت‌های مختلف خبری و سوالی مثبت و منفی صرف کرد. در این مقاله با مثال‌های کاربردی و نکته‌های مهم، وجه اجباری را توضیح خواهیم داد.
وجه اجباری در ترکی استانبولی برای زمان حال
برای بیان «باید» و «نباید» انجام کاری از وجه اجباری کمک می‌گیریم. وجه اجباری در ترکی استانبولی شامل ۲ پسوند «malı / meli» است. این دو پسوند، اجبار انجام کار را به مفهوم جمله اضافه می‌کند. برای وجه اجباری چند کلمه اختصاصی دیگر نیز وجود دارد که در ترکی استانبولی با استفاده از آن‌ها هم جمله ساخته می‌شود. فهرست این کلمات به صورت زیر است.
lazım / zorunda / mecburiyetinde / mecbur / gerek
تفاوت پسوندها با این کلمات تنها در درجه اجباری کردن جمله است. جمله‌های دارای پسوندهای «malı / meli» حالتی شبیه به پیشنهاد و اجبار دارند. در حالی که جمله‌های دارای کلمات اختصاصی بیان شده، الزام و اجبار را نشان می‌دهند.
جمله خبری مثبت زمان حال ساده
برای ساختن جمله خبری مثبت وجه اجباری در ترکی استانبولی طبق جدول زیر عمل می‌کنیم. این جدول برای زمان حال نوشته شده است و ترتیب قرارگیری اجزای جمله را نشان می‌دهد.
|
ضمیر متصل (پسوند ضمیر شخصی) | malı / meli | ریشه فعل |
ضمیر جدا (ضمیرهای شخصی) |
مثال زیر، این ساختار را با فعل «رفتن» (Gitmek) نشان می‌دهد.
Ben bu akşam eve gitmeliyim.
من امشب باید به خانه بروم.
پسوندهای ضمیر شخصی متناسب با آخرین حرف صدادار پسوندهای «malı / meli» انتخاب می‌شوند. در جدول زیر پسوند مربوط به هر ضمیر نوشته شده است. برای اول‌شخص مفرد و جمع، بعد از پسوندهای وجه اجبار از حرف میانجی «y» استفاده می‌کنیم.
| ضمیر متصل (پسوند ضمیر شخصی) | ضمیر جدا (ضمیرهای شخصی) |
| y + ım / im | ben |
| sın / sin | sen |
| - | o |
| y + ız /iz | biz |
| sınız / siniz | siz |
| lar / ler | onlar |
مثال‌های زیر برای درک بهتر این مبحث بیان شده‌اند.
Yarın sınavım var. hala çalışmadım, hemen çalışmaya başlamalıyım.
فردا امتحان دارم. هنوز نخوانده‌ام، باید خواندن را زودتر شروع کنم.
Bugün hava yağmurlu dışarı çıkarken şemsiyeni almalısın.
امروز هوا بارانی است. وقتی که بیرون می‌روی باید چترت را برداری.
Sabah erken kalkacağız buyüzden erken uyumalıyız.
صبح زود بیدار خواهیم شد بخاطر همین باید زود بخوابیم.
Hava güzel çocuklar parka gitmeli.
هوا خوب است. بچه‌ها باید به پارک بروند.
Hastalığınız sebebiyle evde kalmalısınız.
بخاطر بیماریتان باید در خانه بمانید.
Ellerini yıkarken sabun kullanmalılar.
هنگام شستشوی دست‌هایشان باید صابون استفاده کنند.
جمله خبری منفی زمان حال ساده
نحوه ساخت جمله خبری منفی مانند خبری مثبت است و تنها تفاوت جمله خبری منفی در پسوند منفی‌ساز است. در خبری منفی بعد از بدست آوردن ریشه، ابتدا باید یکی از پسوندهای «ma / me» و سپس پسوندهای وجه اجباری یعنی «malı / meli» را انتخاب کنیم. انتخاب هر پسوندی در ترکی استانبولی متناسب با آخرین حرف صدادار کلمه قبل است که به‌طور جامع در مقاله قانون هماهنگی حروف صدادار در ترکی استانبولی توضیح داده شده است. در جدول زیر نحوه ساخت جمله خبری منفی را شرح می‌دهیم.
| ضمیر متصل | malı / meli | ma / me | ریشه فعل | ضمیر جدا |
در مثال‌های زیر، ترتیب قرارگیری اجزای جمله رعایت شده و با رنگ‌های مختلف نشان داده شده است.
Ben bu çikolatayı yememeliyim.
من این شکلات را نباید بخورم.
Cadde ıslaksa arabayı hızlı kullanmamalısın.
اگر خیابان خیس باشد ماشین را نباید با سرعت برانی.
O tansiyon hastası. Bu yüzden çok fazla tuz kullanmamalı.
او بیمار فشار خون است. بخاطر همین نباید زیاد نمک استفاده کند.
Bugün önemli bir toplantımız var geç kalmamalıyız.
امروز یک جلسه خیلی مهم داریم نباید دیر کنیم.
Anneniz sizi çok seviyor onu üzmemelisiniz.
مادرتان شما را خیلی دوست دارد او را نباید ناراحت کنید.
Meyveyi yıkamadan önce yememeliler.
میوه را قبل از شستن نباید بخورند.
جمله سوالی مثبت در زمان حال ساده
برای ساخت جمله سوالی مثبت وجه اجباری در ترکی استانبولی طبق مراحل زیر عمل می‌کنیم.
- ریشه فعل را بدست می‌آوریم.
- یکی از پسوندهای «malı / meli» را متناسب با آخرین حرف صدادار ریشه انتخاب می‌کنیم.
- یکی از پسوندهای «mı / mi» را برای سوالی کردن جمله اضافه می‌کنیم.
در جدول زیر نحوه ساخت و ترتیب قرارگیری اجزای جمله آورده شده است. دقت کنید که پسوندهای پرسشی به کلمه قبل خود وصل نمی‌شود.
| ضمیر متصل | mı / mi | malı / meli | ریشه فعل | ضمیر جدا |
مثال‌های زیر برای درک بهتر و تمرین بیشتر آورده شده است.
Sen yarın okula gitmeli misin?
آیا تو فردا باید به مدرسه بروی؟
Ben zehra’nın doğum günü partisine gitmeli miyim?
آیا من باید به جشن تولد زهرا بروم؟
Sağlığını koruması için her gün spor yapmalı mı?
آیا او برای این‌که مواظب سلامتی‌اش باشد باید ورزش کند؟
Biz ödevlerimizi yarına kadar yapmalı mıyız?
آیا ما تکالیفمان را باید تا فردا انجام دهیم؟
Bu yıl tatile gitmeli misiniz?
آیا امسال باید به مسافرت بروید.
Onların üniversite eğitimi olmalı mı?
آیا آن‌ها باید تحصیلات دانشگاهی داشته باشند؟
Onlar yarın evlerine dönmeliler mi?
آیا آن‌ها فردا باید به خانه خود برگردند؟
دقت کنید که در سوم‌شخص جمع ابتدا پسوند ضمیر شخصی قرار می‌گیرد و سپس پسوند پرسشی می‌آید.
جمله سوالی منفی در زمان حال ساده
جمله سوالی منفی وجه اجباری در ترکی استانبولی مانند سوالی مثبت است. تنها تفاوت این دو حالت در منفی بودن ریشه در حالت سوالی منفی است. در ادامه، نحوه قرارگیری اجزای جمله را در جدول زیر توضیح می‌دهیم.
| ضمیر متصل | mı / mi | malı / meli | ma / me | ریشه فعل | ضمیر جدا |
برای درک بهتر مثال‌های زیر را بررسی کنید.
سلام – شما عالی هستید.