ساختن اسم از فعل در زبان ترکی استانبولی — فرمول + مثال و تمرین
ساختن اسم از فعل در زبان ترکی استانبولی به سه روش مختلف انجام میشود. به این نوع از اسمها، اسم مصدر در ترکی استانبولی یا شبهفعل گفته میشود. برای ساختن اسم از فعل در زبان ترکی استانبولی کافی است که یکی از پسوندهای خاص اسم مصدر را به فعل اضافه کنیم. در این مطلب، سه روش متفاوت ساختن اسم از فعل، اسمهای ماندگار که با این پسوندها ساخته شدهاند و نحوه منفی کردن این اسمها را بهطور کلی بررسی میکنیم.
ساختن اسم از فعل در زبان ترکی استانبولی
از اسم مصدر یا شبهفعل برای کامل کردن جمله استفاده میشود. اسمهای مصدر، در واقع فعلهایی هستند که نقش اسم را در جمله ایفا میکنند. برای ساختن اسم از فعل در زبان ترکی استانبولی به سه پسوند «mak/mek» ،«ma/me» و «Iş» نیاز داریم. هر کدام از این نوع اسمها کاربرد مخصوصی دارند و با حروف اضافه متفاوتی به کار میروند. علاوه بر این سه مورد، بعضی از اسمهای مصدر نیز وجود دارند که هیچگونه علامتی ندارند. با همه فعلهای موجود در زبان ترکی استانبولی میتوان اسم مصدر ایجاد کرد.
روش اول ساختن اسم از فعل در زبان ترکی استانبولی
برای ساختن اسم از فعل در روش اول، از پسوندهای «mak/mek» استفاده میکنیم. این اسمها از لحاظ ظاهری شبیه به فعل هستند و در وسط جمله استفاده میشوند. اسمهای مصدر هیچوقت در آخر جمله نمیآیند و در ترجمه به فارسی، مانند فعل ترجمه میشوند. در فارسی نیز مصدرهایی با نقش اسم وجود دارند که فراوان در مکالمههای روزانه از آنها استفاده میکنیم. اگر حرف اضافه فعل جمله، یکی از حروف اضافه «از» یا «در» باشد، از پسوند اسمساز «mak/mek» برای ساخت اسم مصدر استفاده میشود. فرمول ساخت اسم از فعل با این پسوند در جدول زیر نوشته شده است.
حرف اضافه در صورت نیاز | پسوند اسمساز mak/mek | ریشه فعل |
در جملههایی که حالت کلی دارند یا فاعل مشخصی ندارند، مصدرها را بدون حرف اضافه به کار میبریم. زیرا جمله نیاز به حرف اضافه ندارد. برای درک بهتر نحوه ساختن اسم از فعل در زبان ترکی استانبولی به مثالهای زیر توجه کنید.
Bu alanda sigara içmek yasak.
سیگار کشیدن در این محیط ممنوع است.
Bugün radyo dinlemek istemiyorum.
امروز نمیخواهم رادیو گوش بدهم.
Onu görmek beni çok mutlu etti.
دیدن او من را خیلی خوشحال کرد.
Herkesi sevmek zorunda değilim.
مجبور نیستم که همه را دوست داشته باشم.
Bu okuldan ayrılmak istemiyorum.
نمیخواهم از این مدرسه جدا شوم.
İnanmak başarının yarısı mıdır sence?
به نظر شما ایمان نیمی از موفقیت است؟
O talihsiz olaydan sonra kimseye görünmek istemiyordu.
پس از آن اتفاق ناگوار، نمیخواست کسی او را ببیند.
Öğrenmek için çok okumak gerekiyor.
برای یادگیری باید زیاد مطالعه کرد.
Seninle konuşmak istiyorum.
میخواهم که با تو صحبت کنم.
Kek yapmak için yumurta lazım.
برای کیک درست کردن به تخممرغ نیاز است.
در جملههای بالا، حالت مثبت اسم مصدر با پسوند ««mak/mek»» و بدون حروف اضافه را بررسی کردیم. در این بخش، جملههای مثبت شامل حروف اضافه در ترکی استانبولی را شرح میدهیم. برای اضافه کردن پسوندهای حروف اضافه باید به قانون هماهنگی حروف صدادار در ترکی استانبولی توجه داشته باشیم.
Sabaha kadar okusun, dinlemekten hiç bıkmam.
اگر تا صبح شعر بخواند، از گوش دادن اصلا خسته نمیشوم.
Ali iyi kalpli bir insan, o insanlara yardım etmekten yorulmaz.
علی پسر مهربانی است. او از کمک کردن به انسانها خسته نمیشود.
Stadyumda maç izlemekten çok hoşlanıyorum.
تماشای مسابقه در استادیوم را خیلی دوست دارم.
Yalan söylemekten nefret ediyorum.
از دروغ گفتن متنفرم.
Geceleri yalnız kalmaktan korkuyorum.
از تنهایی در شب میترسم.
Hasta görünüyorsun. Doktora gitmekte yarar var.
خیلی بیمار به نظر میرسی. بهتر است که به دکتر بروی.
Süt içmek, kahve içmekten daha yararlıdır.
خوردن شیر، از قهوه مفیدتر است.
Konuyu tekrar düşünmekte fayda var.
بازنگری در این موضوع مفید است.
Çocuklar parkta oyun oynamaktan yorulmuyor.
کودکان از بازی کردن در پارک خسته نمیشوند.
Ben türk çayı içmekten zevk alırım.
من از نوشیدن چای ترکی لذت میبرم.
Çocuklarla oynamaktan keyif alırım.
از بازی با بچه ها لذت میبرم.
Boş zamanlarımda film seyretmekten çok hoşlanırım.
از تماشا کردن فیلم در اوقات فراغت لذت میبرم.
حالت منفی ساخت اسم از فعل با mak/mek
برای ساخت جملههای منفی شامل اسم مصدری که با پسوندهای «mak/mek» ساخته شدهاند مطابق جدول زیر عمل میکنیم.
حرف اضافه در صورت نیاز | پسوند mak/mek | پسوند منفیساز ma/me | ریشه فعل |
پسوندها و حروف اضافه در این فرمول، متناسب با آخرین حرف صدادار عبارت قبل خود انتخاب میشوند.
Bugün okula gitmemek için babasının işyerinde çalışıyor.
امروز برای اینکه به مدرسه نرود، در محل کار پدرش کار میکند.
Okula gitmemek için, hasta numarası yapıyordu.
او برای اینکه به مدرسه نرود، وانمود میکرد که بیمار است.
O an gülmemek için kendimi zor tutuyordum.
آن لحظه برای جلوگیری از خندیدن، خودم را به زور کنترل کردم.
O tatlıyı yememek için çok çaba sarf ettim.
برای جلوگیری از خوردن آن شیرینی خیلی تلاش کردم.
Babam bugün denizde yüzmemek için hepimizi tenbihledi. Çünkü hava rüzgarlı.
امروز پدرم به همه برای شنا نکردن در دریا هشدار داد زیرا باد میوزد.
مکالمه های کوتاه شامل اسم مصدر
در این بخش، تعدادی مکالمه کوتاه شامل اسم مصدر برای یادگیری بهتر نحوه استفاده از این قاعده نوشته شده است.
A: Ne yemek istersin?
چه چیزی میخواهی بخوری؟
B: Birazcık kek olabilir.
مقداری کیک.
∗∗∗
A: İçecek bir şey istiyor musunuz?
نوشیدنی میخواهید؟
B: Kahve lütfen.
قهوه لطفا.
A: Ne yapmaktan hoşlanırsın?
از انجام چه کاری خوشت میآید؟
∗∗∗
B: yürümekten ve seyahat etmekten hoşlanırım.
از پیادهروی و سیاحت کردن خیلی خوشم میآید.
∗∗∗
A: Ya sen?
تو چطور؟
B: Ben kitap okumaktan ve ailemle zaman geçirmekten hoşlanırım.
من از کتاب خواندن و وقت گذراندن با خانوادهام لذت میبرم.
اسم ماندگار با پسوند های mak/mek
برخی از اسمها در زبان ترکی استانبولی، از فعلها ساخته شدهاند و به اسم ماندگار معروف هستند. در واقع، این اسمها نام یک کار یا شیء هستند. تعدادی از اسمهای ماندگار در جدول زیر، آورده شده است.
اسمهای ماندگاری که با پسوند mak/mek ساخته شدهاند | |
معادل فارسی | اسم ماندگار |
نان | Ekmek |
فندک | Çakmak |
غذا | Yemek |
رودخانه | Irmak |
خامه | Kaymak |
مثالهای زیر، برای درک بهتر اسمهای ماندگار نوشته شده است.
کارتون حرف نداره خانم حسن نیاری