آموزش آناتومی تنه به زبان ساده و تصویری + معرفی کتاب

تنه بخش میانی بدن انسان است که به‌وسیله گردن به سر، به‌وسیله استخوان‌های شانه به اندام‌های فوقانی و به‌وسیله استخوان‌های لگن به اندام‌های تحتانی وصل می‌شود. آناتومی تنه را می‌توان در سه بخش سینه‌ای، شکمی و لگنی بررسی کرد. ناحیه سینه‌ای از استخوان‌های قفسه سینه، حفره سینه‌ای، مهره‌های سینه‌ای ستون فقرات، ماهیچه‌های اسکلتی و اندام‌های دستگاه تنفسی و قلب، ناحیه شکمی از حفره شکمی، اندام‌های داخلی آن، مهره‌های کمری و ماهیچه‌های اسکلتی و ناحیه لگنی از استخوان‌های لگن، مهره‌های خاجی ستون فقرات، استخوان دنبالچه، اندام‌های تناسلی و اندام‌های پایینی دستگاه ادراری تشکیل شده است. در این مطلب از مجله فرادرس جزئیات آناتومی هر یک از این نواحی را بررسی کرده و در پایان چند کتاب کاربردی برای آموزش آناتومی تنه معرفی می‌کنیم.

آناتومی تنه

«تنه» (Torso or Trunk) بخشی از بدن است که بین گردن، اندام‌های فوقانی و اندام‌های تحتانی قرار دارد. این بخش بدن را می‌توان به ناحیه سینه‌ای، شکمی و لگنی تقسیم‌بندی کرد. بخش سینه‌ای از استخوان‌ها و ماهیچه‌های قفسه سینه، ناحیه سینه‌ای ستون فقرات، مری، قلب و دستگاه تنفسی تشکیل می‌شود. معده، روده‌های بزرگ و کوچک، پانکراس، کلیه، کبد، کیسه صفرا و میزنای‌ها در ناحیه شکمی قرار دارند که سطح آن‌ها با ماهیچه‌های اسکلتی و پرده صفاق پوشیده شده است. مثانه، میزراه، رحم (در زنان)، تخمدان (زنان) و بیضه (مردان) در ناحیه لگنی تنه قرار دارد. در ادامه این مطلب بخش‌های مختلف آناتومی تنه را توضیح می‌دهیم.

فیلم آموزش آناتومی تنه – قفسه سینه در فرادرس

کلیک کنید

بخش سینه ای در آناتومی تنه

قفسه سینه محفظه‌ای استخوانی در آناتومی تنه است که همراه بافت ماهیچه‌ای و پیوندی از ریه‌ها و قلب محافظت می‌کند. «مدیاستینوم» (Mediastinum) حفره بین ریه‌ها در قفسه سینه است که این دو اندام را از ساختارهای دیگر قفسه سینه جدا می‌کند. استخوان جناغ دیواره جلویی، مهره‌ها دیواره پشتی، دیافراگم دیواره پایینی، حفره بالایی قفسه سینه‌ها دیواره بالایی و پرده جنب ریه‌ها دو دیواره کناری مدیاستینوم را تشکیل می‌دهد. غده تیموس، قلب، آئورت، بزرگ‌سیاهرگ پایینی و بالایی، مری و نای در مدیاستینوم قرار دارد. این حفره به چهار بخش بالایی، جلویی، میانی و پشتی تقسیم می‌شود.

• مدیاستینوم بالایی: استخوان منبوریم جناغ دیواره جلویی این محفظه و مهره‌های سینه‌ای اول تا چهارم دیواره پشتی این محفظه را تشکیل می‌دهد. شکاف گردن بالای این محفظه و مدیاستینوم میانی پایین آن قرار دارد و پرده جنب ریه‌ها دیواره‌های دو طرف آن را می‌سازد. غده تیموس، نای، مری، قوس آئورت، بزرگ‌سرخرگ سری-بازویی، سرخرگ کاروتید مشترک چپ، سرخرگ زیرترقوه‌ای چپ، بزرگ‌سیاهرگ یالایی، سیاهرگ‌های سری-بازویی چپ و راست، قوس زیگوس، شاخه چپ سیاهرگ بین دنده‌ای بالایی و مجرای لنفاوی قفسه سینه در مدیاستینوم بالایی قرار دارد.
• مدیاستینوم جلویی: صفحه عرضی (فرضی) که از زاویه جناغی و دیسک بین چهارمین و پنجمین مهره سینه‌ای عبور می‌کند، مدیاستینوم جلویی را از مدیاستیونم بالایی جدا می‌کند. تنه استخوان جناغ دیواره جلویی، پریکاردیوم قلب دیواره پشتی، دیافراگم دیواره پایینی و پرده جنب دو ریه دیواره‌های کناری این فضا را می‌سازد. غده تیموس، سرخرگ‌ها و سیاهرگ‌های سینه‌ای و گره‌های لنفاوی پاراسترنال در این بخش مدیاستینوم قرار دارد.

• مدیاستینوم میانی: مدیاستینوم میانی وسط محفظه قفسه سینه، بین سه فضای دیگر و دیافراگم (دیواره پایینی) قرار دارد. قلب، آئورت بالارونده، بزرگ‌سرخرگ ریه، سرخرگ «پریکاردیوکوفرنیک» (Pericardiacophrenic)، بزرگ‌سیاهرگ بالایی، سیاهرگ‌های ریه و سیاهرگ پریکاردیوکوفرنیک در این بخش از قفسه سینه قرار دارد.
• مدیاستینوم پشتی: صفحه عرضی (فرضی) که از زاویه جناغی و دیسک بین چهارمین و پنجمین مهره سینه‌ای عبور می‌کند، مدیاستینوم پشتی را از مدیاستیونم بالایی جدا می‌کند. پریکاردیوم قلب دیواره جلویی و مهره‌های سینه‌ای میانی و پایینی دیواره پشتی این بخش از مدیاستینوم را تشکیل می‌دهد. مری و شبکه عصبی همراه آن، آئورت سینه‌ای و شاخه‌های آن، سیاهرگ آزیگوس، سیاهرگ همی‌آزیگوس، مجرای لنفاوی سینه‌ای و گره‌های لنفاوی همراه آن در مدیاستینوم پشتی قرار دارد.

آناتومی استخوان های بخش سینه ای تنه

استخوان Tشکل جناغ و ۱۲ استخوان دنده در تشکیل قفسه سینه شرکت می‌کند. «استرنوم» (Sternum)، جناغ یا استخوان سینه در بخش قدامی قفسه سینه قرار دارد و از سه بخش منبوریوم، تنه و زائده زیفوئید تشکیل شده است.

• منبوریم: منبوریوم یا استخوان خنجری نزدیک‌ترین بخش استرنوم به گردن و استخوانی ذوزنقه‌ای است. فرورفتگی گردنی در سطح بالایی این استخوان قرار دارد. فررفتگی دو طرف این بخش با استخوان‌های ترقوه مفصل غضروفی تشیکل می‌دهد. در سطح جانبی منبوریوم سطح غضروفی اولین (حفره همراه غضروف) و دومین (تیم‌حفره) استخوان دنده قرار دارد. سطح پایینی منبوریوم در تشکیل مفصل با استخوان تنه شرکت می‌کند. زاویه جناغی یا «استرنال» (Sternal Angle) در مفصل این دو بخش جناغ تشکیل می‌شود.
• تنه: تنه استخوانی صاف و بزرگ‌ترین بخش جناغ است. سطح بالایی این استخوان با منبوریوم و سطح پایینی آن با استخوان زیفوئید مفصل تشکیل می‌دهد. در دو طرف این استخوان سطح غضروفی (فرورفتگی کامل) دنده‌های سوم تا ششم و دو سطح نیم‌دایره برای تشکیل مفصل با دنده‌های دوم و هفتم وجود دارد.
• زائده زیفوئید: زائده زیفوئید پایین‌ترین و کوچک‌ترین بخش جناغ است که راس آن هم‌سطح دهمین مهره سینه‌ای ستون فقرات (T10) قرار دارد. این زائده تا چهل سالگی از بافت غضروفی است و پس از آن به استخوان تبدیل می‌شود. زیفوئید در بعضی از افراد با هفتمین استخوان دنده مفصل تشکیل می‌دهد.

دوازده جفت استخوان دنده‌ای بخشی از سطح جلویی، بخش‌های جانبی و پشتی قفسه سینه در آناتومی تنه را تشکیل می‌دهند. این استخوان‌ها در ناحیه پشتی با مهره‌های ستون فقرات مفصل تشکیل می‌دهند و در ناحیه جلویی به غضروف‌های دنده‌ای وصل می‌شود. به طور کلی دنده‌ها از بخش‌های سر، گردن و شفت تشکیل می‌شوند. سر استخوانی گوشه‌دار است که دو سطح مفصلی با تیغه استخوانی از هم جدا می‌شود. یک سطح مفصلی با استخوان مهره متناظر و سطح دیگر با استخوان مهره بالایی مفصل تشکیل می‌دهد. گردن سر را به تنه وصل می‌کند. در محل اتصال این دو بخش دنده، برآمدگی وجود دارد که با زائده عرضی مهره متناظر مفصل تشکیل می‌دهد. تنه دنده‌ها استخوانی کمانی و صاف است که شیار سطح داخلی آن محل عبور رگ‌ها و اعصاب تغذیه‌کننده قفسه سینه است. دو سطح مفصلی سر استخوان‌های دنده با سطح دنده‌ای بالا و پایین در مهره‌های متناظر مفصل تشکیل می‌دهد.

ساختار دنده‌های ۱، ۲، ۱۰، ۱۱ و ۱۲ با سایر دنده‌ها تفاوت دارد.

• ساختار دنده اول: استخوان دنده اول از سایر دنده‌ها کوتاه‌تر و پهن‌تر است و تنها سطح مفصلی سر آن با استخوان مهره متناظر مفصل تشکیل می‌دهد. دو شیار سطح سطحی بالایی این استخوان محل عبور سرخرگ‌های ترقوه‌ای است.
• ساختار دنده دوم: دنده دوم از دنده اول بلندتر و دهن‌تر است و دو سطح مفصلی در سر آن وجود دارد. برآمدگی کوچک سطح بالایی ماهیچه دنده‌ای از برآمدگی کوچک سطح بالایی این دنده شروع می‌شود.
• ساختار دنده دهم: در سر استخوان دنده دهم تنها یک سطح برای تشکیل مفصل با دهمین مهره سینه‌ای وجود دارد.
• ساختار دنده یازدهم و دوازدهم: گردن در استخوان‌های دنده یازدهم و دوازدهم حذف شده و تنها سر این استخوان‌ها با مهره متناظر مفصل تشکیل می‌دهد.

انتهای تنه استخوان‌های دنده‌های اول تا هفتم در جلوی قفسه سینه به‌وسیله غضروف‌های دنده‌ای به استخوان جناغ وصل می‌شود. انتهای جلویی دنده‌های هشتم تا دهم به غضروف بالایی وصل می‌شود. انتهای جلویی دنده‌های یازدهم و دوازدهم آزاد است و در ماهیچه‌های شکمی قرار دارد.

آناتومی مهره های سینه ای

بخش سینه‌ای ستون مهره‌ها بین گردن و کمر قرار دارد و از روی هم قرار گرفتن ۱۲ استخوان مهره (T1-T12) و دیسک غضروفی بین آن‌ها تشکیل می‌شود. مهره‌های سینه‌ای از تنه، دو پدیکل، لامینا و چهار زائده استخوانی تشکیل شده است. تنه استخوان‌های مهره سینه در مهره‌های بالایی بزرگ‌تر از مهره‌های پایینی است و به‌وسیله دو ناحیه استخوانی به نام پدیکل به دو ناحیه استخوانی لامینا وصل می‌شود. تنه سطح جلویی (سمت استخوان جناغ) ستون مهره و لامینا سطح پشتی این بخش از قفسه سینه را تشکیل می‌دهد. لامینای دو طرف استخوان مهره در زائده میخی به هم می‌رسند.

زائده میخی هر مهره سینه‌ای هم‌سطح مهره پایینی (مورب) قرار می‌گیرد. یک زائده عرضی از هر لامینای مهره خارج می‌شود که محل تشکیل مفصل با استخوان‌ها دنده، و اتصال ماهیچه و رباط‌های قفسه سینه است. در هر مهره دو سطح مفصلی بالایی و پایینی در دو طرف برای تشکیل مفصل با دنده‌ها وجود دارد. سطح مفصلی بالا در این مهره‌ها سمت جانبی و پشت مهره‌ها، و سطح مفصلی پایینی سمت میانی و جلویی مهره‌ها است. این آرایش به حرکت ستون فقرات کمک می‌کند.

ماهیچه های قفسه سینه در آناتومی تنه

ماهیچه‌های بین‌دنده‌ای (خارجی، داخلی و عمقی)، ماهیچه‌های زیردنده‌ای و ماهیچه‌های عرضی قفسه سینه، بخشی از اسکلت قفسه سینه در آناتومی تنه را تشکیل می‌دهند. ماهیچه‌های بین‌دنده‌ای فضای بین استخوان‌های بین دنده‌ای اول تا یازدهم را پر می‌کند. این ماهیچه‌ها حجم قفسه سینه را در طول تنفس تغییر می‌دهند.

• ماهیچه‌های بین‌دنده‌ای خارجی: ۱۱ جفت ماهیچه بین‌دنده‌ای خارجی، فیبرهای ماهیچه‌ای موربی هستند که لبه پایینی هر استخوان دنده‌ را به لبه بالایی دنده پایینی (در جهت پایینی-جلویی) وصل می‌کند. انقباض این ماهیچه‌های تنفسی با افزایش حجم قفسه سینه در محور عرضی و طولی همراه است.
• ماهیچه‌های بین دنده ای داخلی: فیبر‌های ماهیچه بین‌دنده‌ای داخلی، زیر ماهیچه‌های بین‌دنده‌ای خارجی و در جهت مخالف (در جهت پایینی-پشتی) آن‌ها لبه پایینی هر استخوان دنده را به لبه بالایی استخوان دنده پایینی وصل می‌کند. این ماهیچه‌ها از بخ جانبی شیار دنده‌ای شروع و به سطح بالایی دنده بعدی وصل می‌شوند. انقباض این ماهیچه‌ها حجم قفسه سینه در محور طولی و عرضی را در بازدم‌های عمیق کاهش می‌دهد.
• ماهیچه‌های بین دنده ای عمقی: ماهیچه‌های بین دنده‌ای عمقی زیر ماهیچه‌های داخلی قرار دارند. این ماهیچه‌ها از لبه میانی شیار دنده‌ای شروع و به سطح بالایی دنده پایینی وصل می‌شوند. انقباض این ماهیچه‌ها به کاهش حجم قفسه سینه در محور طولی و عرضی کمک می‌کند.
• ماهیچه‌های زیردنده‌ای: ماهیچه‌های زیردنده‌ای از سطح پایینی دنده‌های میانی و انتهایی شروع و به لبه بالایی دو یا سه دنده پایینی وصل می‌شود. این ماهیچه‌ها موازی با ماهیچه‌های عمقی قرار دارند و به عملکرد این ماهیچه کمک می‌کند.
• ماهیچه‌های عرضی قفسه سینه: این ماهیچه‌ها از سطح پشتی بخش پایینی استرنوم شروع و به سطح داخلی دنده‌های دوم تا ششم وصل می‌شود. انقباض این ماهیچه‌ها به کاهش حجم قفسه سینه کمک می‌کند.

دیافراگم

دیافراگم ماهیچه اسکلتی دو گنبدی است که قفسه سینه را از ناحیه شکمی آناتومی تنه جدا می‌کند. ارتفاع برآمدگی راست دیافراگم به دلیل قرار گرفتن کبد در ناحیه شکمی راست از ارتفاع برآمدگی چپ بیشتر است. به علاوه این ماهیچه نقش اصلی را در تنفس‌های آرام و غیرارادی دارد. انقباض این ماهیچه با افزایش حجم قفسه سینه و از بین رفتن شکل گنبدی آن همراه است. فیبرهای ماهیچه دیافراگم به مهره‌های کمری (L1-L3) و رباط‌های قوسی، غضروف‌های دنده‌ای هفتم تا دهم، استخوان دنده‌های ۱۱ و ۱۲ و زائده زیفوئید استرنوم شروع می‌شود. تاندون این بخش‌ها با هم ادغام شده و تاندون مرکزی دیافراگم را تشکیل می‌دهد.

منفذ سیاهرگی (هم‌سطح T8)، مری (هم‌سطح T10) و آئورت (هم‌سطح T12) در دیافراگم مسیرهایی برای ورود سرخرگ‌ها، سیاهرگ‌ها، رگ‌های لنفاوی و اعصاب از قفسه سینه به ناحیه شکمی است. بزرگ‌سیاهرگ پایینی و شاخه‌های انتهایی عصب فرنیک از منفذ سیاهرگی، مری، شاخه‌های راست و چپ عصب واگ، شاخه مری سرخرگ و سیاهرگ شکمی چپ از منفذ مری و آئورت، مجرای لنفاوی سینه‌ای و سیاهرگ آزیگوس از منفذ آئورت عبور می‌کند.

آناتومی قلب

در بخش‌های قبلی استخوان‌ها و ماهیچه‌های قفسه سینه در آناتومی تنه را بررسی کردیم و در دو بخش پیشرو آناتومی اندام‌های داخل قفسه سینه را توضیح می‌دهیم. قلب مخروطی است که قاعده ان سمت مهره‌ها و راس آن سمت قفسه استرنوم قرار دارد. غشای محکمی به نام پریکاردیوم یا کیسه پریکارد قلب را از سایر بخش‌های قفسه سینه جدا می‌کند. سطح پشتی این اندام نزدیک مهره‌های سینه‌ای، سطح جلویی آن نزدیک تنه استرنوم و غضروف‌های دنده‌ای، سطح بالایی یا قاعده هم‌سطح سومین غضروف دنده‌ای و سطح پایینی یا راس آن سمت چپ استرنوم هم‌سطح فضای بین دنده‌های چهارم و پنجم و محل اتصال استخوان دنده‌ای به غضروف قرار دارد. بزرگ‌سیاهرگ بالایی و پایینی، آئورت و سرخرگ ششی از سطح بالایی قلب خارج می‌شوند. انحراف راس قلب به چپ سبب ایجاد «فررفتگی قلب» (Cardiac Notch) در لوب بالایی ریه چپ می‌شود.

در هر سمت قلب انسان دو حفره قرار دارد. دهلیز چپ و راست، حفره‌های بالایی و بطن‌های چپ و راست حفره‌های پایینی قلب هستند. دهلیزها خون بخش‌های مختلف بدن را دریافت کرده و انقباض ان‌ها خون را به بطن‌ها منتقل می‌کند. انقباض بطن‌ها خون را از قلب خارج و به‌وسیله گردش خون ششی و سیستمی به ریه و سایر بخش‌های بدن منتقل می‌کند. در گردش خون ششی، خون با غلظت اکسيژن کم از بطن راست به‌وسیله تنه ششی از قلب خارج می‌شود. این سرخرگ به دو سرخرگ ششی چپ و راست تقسیم شده و شاخه‌های انتهایی این سرخرگ‌ها در لوب‌های ریه به مویرگ‌های تنفسی تبدیل می‌شود. پس از تبادل اکسیژن با دی‌اکسدی کربن در مویرگ‌های تنفسی خون به‌وسیله سیاهرگ ششی به دهلیز چپ منتقل می‌شود. سرخرگ ششی، تنها سرخرگ با غلظت اکسيژن کم و سیاهرگ ششی تنها سیاهرگ با غلظت اکسيژن زیاد در بدن انسان است.

در گردش خون سیستمی، خون به‌وسیله آئورت از بطن چپ خارج می‌شود. شاخه‌های این سرخرگ اصلی بدن در اندام‌های مختلف به مویرگ‌های سیستمی تبدیل و پس از تبادل اکسیژن و دیگر مواد به‌وسیله شاخه‌های سیاهرگی به دو بزرگ‌سیاهرگ بالایی (گردن، سر، اندام‌های فوقانی و قفسه سینه) و پایینی (اندام‌های تحتانی و بخش شکمی-لگنی تنه) و سینوس کرونری منتقل می‌شود. خون بزرگ‌سیاهرگ بالایی به بخش بالایی و پشتی و خون بزرگ‌سیاهرگ پایینی به بخش پشتی (زیر بزرگ‌سیاهرگ بالایی) در دهلیز راست تخلیه می‌شود. ورودی سینوس کرونری به دهلیز راست بالا و سمت میانی ورودی بزرگ‌سیاهرگ پایینی قرار دارد.

لایه های دیواره قلب

پریکاردیوم غشایی است که اطراف قلب را می‌پوشاند. این غشا از یک لایه فیبروزی خارجی و یک لایه سروزی داخلی تشکیل می‌شود. پریکاردیوم فیبروزی از بافت پیوندی متراکم و محکمی تشکیل شده است که از قلب محافظت کرده و موقعیت آن در قفسه سینه را حفظ می‌کند. لایه سروزی از پری‌کاردیوم آهیانه یا جداری و پریکاردیوم احشایی یا اپی‌کاردیوم تشکیل شده است. پری‌کاردیوم جداری با لایه فیبروزی خارجی ادغام شده و اپی‌کاردیوم خارجی‌ترین لایه دیواره قلب را می‌سازد. فضای بسیار کمی بین اپی‌کاردیوم و پری‌کاردیوم آهیانه با لایه نازکی از مایع سروزی پر می‌شود.

میوکاردیوم ضخیم‌ترین بخش دیواره قلب است که بین اپی‌کاردیوم و اندوکاردیوم قرار دارد. این لایه از ماهیچه‌های قلبی، شبکه‌ای از فیبرهای کلاژن، رگ‌های خونی و فیبرهای عصبی تشکیل شده است. فیبرهای ماهیچه‌ای این لایه با آرایش مارپیچی دیواره بطن‌ها و دهلیزها را شکل می‌دهد. آرایش این ماهیچه‌ها در دیواره دهلیز و در قاعده رگ‌ها شبیه 8 است. آرایش ماهیچه‌های عمقی بطن‌ها نیز شبیه 8 است و ماهیچه‌های سطحی با آرایشی متفاوت دورتادور بطن‌ها قرار دارد. ضخامت میوکاردیوم بطن چپ از بطن راست بیشتر است.

اندوکاردیوم داخلی‌ترین لایه قلب است که با لایه‌ای از بافت پیوندی به میوکاردیوم وصل می‌شود. این لایه از اپیتلیوم سنگفرشی تک‌لایه‌ای تشکیل شده که دیواره داخلی حفره‌ها و دریچه‌های قلب را می‌پوشاند و در امتداد اندوتلیوم رگ‌های خونی قرار دارد.

تیغه ها و حفره های قلب

تیغه‌ها یا «سپتوم‌های» (Septum) قلب بخشی از میوکارد و اندوکارد است که قلب را به چهار حفره تقسیم می‌کند. سپتوم بین دهلیزی، دو دهلیز را از هم جدا می‌کند. فرورفتگی بیضی در این تیغه باقی‌مانده منفذ بیضی در دوران جنینی است که بلافاصله پس از تولد بسته شده و از مخلوط شدن خون دو دهلیز جلوگیری می‌کند. سپتوم بین بطنی در امتداد سپتوم بین دهلیزی دو بطن را از هم جدا می‌کند و ضخامت بیشتری دارد. سپتوم دهلیزی-بطنی، تیغه میوکاردی بین دهلیز و بطن است. خون با عبور از چهار منفذ این تیغه از دهلیز وارد بطن و از بطن وارد سرخرگ‌ها می‌شود. دریچه‌های هلالی در منفذ بین بطن و سرخرگ از بازگشت خون به بطن و دریچه‌های دهلیزی بطنی در منفذ بین این دو حفره از بازگشت خون به دهلیز جلوگیری می‌کند. این دریچه‌ها به‌وسیله چهار حلقه از جنس بافت پیوندی متراکم به سپتوم دهلیزی-بطنی وصل می‌شود. لت‌های این دریچه‌ها از جنس بافت پیوندی پوشیده با اندوکاردیوم است.

• دریچه‌های دهلیزی-بطنی: دریچه ‌دولتی، «بیسکوسپید» (Bicuspid Valve) یا میترال بین دهلیز و بطن چپ و دریچه دولتی یا «تریکوسپید» (Tricuspid) بین دهلیز و بطن راست قرار دارد. لت‌های این دریچه‌ها به‌وسیله تاندون‌های وتری به ماهیچه‌های پاپبلاری دیواره بطن وصل می‌شود. این دریچه‌ها در انقباض بطن بسته و در استراحت قلب (انقباض دهلیز) باز هستند.
• دریچه‌های هلالی: دریچه ششی بین بطن راست و تنه سرخرگ ششی و دریچه آئورت بین بطن راست و آئورت قرار دارد. این دریچه‌ها از سه لت تشکیل شده است. این دریچه‌ها در انقباض قلب باز و در استراحت قلب بسته هستند.