اسید چرب اشباع و غیر اشباع – به زبان ساده + مثال و منابع

اسیدهای چرب، کربوکسیلیک اسید‌هایی هستند که ساختار چربی‌ها، روغن‌ها و همه لیپیدها به غیر از استروئیدها را تشکیل می‌دهند. این ترکیبات معمولا تعدادی زوج از اتم کربن‌ را دارند. (حدود ۱۲ تا ۲۰ اتم کربن) این ترکیبات بیشتر بدون شاخه هستند و می‌توانند شامل پیوند‌های دوگانه بین اتم‌های کربن باشند. حدود ۷۰ نوع اسید چرب در طبیعت شناخته شده است. اسید‌های چرب بسته به تعداد پیوندهای دوگانه بین اتم‌های کربن می‌توانند به دو دسته اسید چرب اشباع و غیر اشباع تقسیم شوند. اسید‌های چرب اشباع نوعی از اسید‌های چرب هستند که هیچ پیوند‌ دوگانه بین کربنی ندارند. اسیدهای چرب غیر اشباع بین اتم‌های کربن زنجیره هیدروکربنی پیوند دوگانه دارند. این اسیدها می‌توانند از نوع «تک غیراشباعی» و «چند غیراشباعی» باشند. در این مطلب از مجله فرادرس به بررسی خواص و ساختار اسید‌های چرب اشباع و غیر اشباع و کاربرد‌ها و مثال‌های آن‌ها می‌پردازیم.

شناخت اسید‌های چرب اشباع و غیر اشباع تاثیر مهمی در انتخاب یک رژیم غذایی صحیح و دوری از مشکلات جسمی حاصل از مصرف برخی از چربی‌ها را دارند. در ادامه این مطلب به شناخت اسید چرب و ساختار و ویژگی‌های آن می‌پردازیم. همچنین ویژگی‌ها و تفاوت‌های انواع اسید‌های چرب اعم از اسید‌های چرب اشباع و غیر اشباع و چربی‌های ترانس می‌پردازیم. سپس اسید‌های چرب ضروری را می‌شناسیم و می‌آموزیم مثال‌های این انواع چربی‌ کدامند. در انتها لزوم مصرف اسید‌های چرب و نحوه انتخاب یک رژیم غذایی سالم را بررسی می‌کنیم. با مطالعه این مطلب تا انتها با این مواد مهم و ویژگی‌ها و تفاوت‌هایشان آشنا شوید.

اسید چرب چیست؟

اسید‌های چرب یکی از مهم‌ترین اجزا تشکیل دهنده لیپید‌ها (چربی حل‌شده در سلول‌های زنده) هستند. به طور کلی یک اسید چرب از یک زنجیره هیدروکربنی با تعدادی زوج از اتم کربن ساخته شده است. در این ترکیبات، یک گروه عاملی هیدروکسیل در انتهای زنجیره کربنی وجود دارد. این گروه هیدروکسیل، به این مولکول‌ها خاصیت اسیدی می‌بخشد.

فیلم آموزش شیمی 3 – پایه دوازدهم در فرادرس

کلیک کنید

اگر تمامی پیوند‌های بین کربنی، از نوع پیوند یگانه باشند، اسید چرب اشباع نام می‌گیرد. اگر هرکدام از پیوند‌های بین اتم‌های کربن دوگانه یا سه‌گانه باشد، اسید چرب، غیر اشباع نام دارد. تعداد کمی از اسید‌های چرب، زنجیره‌های شاخه ای دارند. باقی این ترکیبات، ساختار‌های حلقوی متصل به زنجیره کربنی دارند. اسید‌های چرب به شکل آزاد در طبیعت یافت نمی‌شوند و معمولا به شکل ترکیب شده با گلیسرول و به فرم تری‌گلیسرید وجود دارند.

ساختار و ویژگی‌ اسید‌های چرب اشباع و غیر اشباع

با اینکه بیشتر وقت‌ها اسید‌های چرب به صورت خطی رسم می‌شوند، در بیشتر موارد اتم‌های کربن در این ساختار‌ها فرم زیگزاگی دارند (تصویرa). اما در شمای کلی اسید‌های چرب به شکل یک ساختار خطی دیده می‌شوند. (تصویر b) این مولکول‌ها در یک ساختار شبکه‌ای منسجم کریستالی جمع می‌شوند. در اسید‌های چرب اشباع، با شکل‌گیری این ساختار، قدرت بین‌ پیوند‌های مولکولی افزایش یافته و این امر باعث می‌شود اسید‌های چرب اشباع، نقطه ذوب بالایی داشته و در دمای اتاق جامد باشند.

این درحالی است که اسید‌های چرب غیر اشباع با شکل‌دهی فرم‌های ایزومری سیس و ترانس حول پیوند‌های دوگانه بین کربنی، یک شکل خمیده به خود می‌گیرند. این امر باعث می‌شود مولکول‌ها نتوانند مانند اسید‌های چرب اشباع خیلی به هم نزدیک شوند. درنتیجه پیوند‌های بین مولکولی بسیاری قوی تشکلیل نمی‌شود. به همین علت، دمای ذوب این مواد پایین بوده و در دمای اتاق بیشتر به فرم مایع یافت می‌شوند.

اسید‌ چرب اشباع و غیر اشباع

اسید‌های چرب می‌توانند اشباع یا غیر اشباع باشند. در زنجیره کربنی اسید چرب، اگر تنها پیوند‌های یگانه بین اتم‌های کربن وجود داشته باشد، آن اسید چرب از نوع اشباع است. اسید‌های چرب اشباع، درواقع با اتم‌های هیدروژن اشباع شده‌اند زیرا وجود پیوند‌های یگانه بین اتم‌های کربن، تعداد هیدروژن‌های بیشتری را می‌پذیرد. دو نمونه از اسید‌های چرب اشباع، استئاریک اسید و پالمیتیک اسید هستند که در گوشت قرمز یافت می‌شوند.

در تصویر زیر تفاوت کلی ساختار اسید‌های چرب اشباع و غیر اشباع را مشاهده می‌کنید.

اگر زنجیره هیدروکربنی اسید چرب، پیوند‌های دوگانه داشته باشد، به آن اسید چرب غیر اشباع گفته می‌شود. اولئیک اسید یک نمونه از اسید‌های چرب غیر اشباع است. این اسیدها می‌توانند از نوع «تک غیراشباعی» و «چند غیراشباعی» باشند. اسیدهای چرب «تک غیراشباعی»، دارای یک پیوند دوگانه بین کربنی هستند و اسید‌های چرب «چند غیراشباعی»، دارای دو یا تعداد بیشتری پیوند دوگانه بین اتم‌های کربن هستند. بیشتر اسیدهای چرب غیر اشباع در دمای اتاق مایع هستند و به آنها روغن گفته می‌شود. اگر تنها یک پیوند دوگانه در زنجیره هیدروکربنی اسید چرب موجود باشد به آن اسید چرب تک غیر اشباع گفته می‌شود. یکی از این این گونه‌های اسید چرب، روغن زیتون است. اگر تعداد بیشتری پیوند‌ دوگانه در زنجیره هیدروکربنی وجود داشته باشد، به آن اسید چرب چند غیر اشباع گفته می‌شود. مثالی از این نوع اسید چرب،، روغن کانولا است. اسید‌های چرب غیر اشباع، به کم شدن کلسترول خون کمک می‌کنند در حالی که اسید‌های چرب غیر اشباع باعث ایجاد پلاک در عروق خونی می‌شوند.

ویژگی‌های اسیدهای چرب اشباع و غیر اشباع

اسید‌های چرب اشباع و غیر اشباع به دلیل تفاوت در پیوند‌های بین کربنی ویژگی‌های متفاوتی دارند. این ویژگی‌ها شامل خصوصیات فیزیکی و شیمیایی و منابع تامین‌کننده آن‌هاست. در ادامه برخی از این ویژگی‌ها را به‌صورت جداگانه برای هریک از این اسیدها برمی‌شماریم.

خصوصیات اسید‌های چرب اشباع

اسید‌های چرب اشباع، از زنجیره‌های هیدروکربنی با پیوند‌های یگانه بین اتم‌های کربن تشکیل‌شده‌اند. در ادامه مواردی از خصوصیات اسید‌های چرب اشباع را توضیح می‌دهیم.

• کلمه اشباع برای مشخص کردن این موضوع است که تمامی اتم‌های هیدروژن به تمامی اتم‌های کربن متصل شده‌اند و ترکیب اشباع (سیر) شده است.
• فرمول کلی اسید‌های چرب اشباع به فرم $$C_nH_{2n}+1COOH$$ است.
• اسید‌های چرب اشباع به‌دست آمده از منابع حیوانی معمولا از تعداد زوج اتم‌های کربن خطی تشکیل شده‌اند.
• لیپید‌های به‌دست آمده از هر منبعی شامل مقادیر کمی از اسید چرب اشباع با تعداد کربن فرد هستند، (۵ تا ۱۷ اتم کربن). به طور کلی این نوع اسید‌ها با تعداد کربن فرد، کمتر از ۱٪ اسیدهای چرب را تشکیل می‌دهند.
• بیشتر اسیدهای چرب اشباع از زنجیره‌های طولانی هیدروکربنی تشکیل شده اند اما اسید‌هایی با تعداد کربن کم نیز وجود دارند که بسیار با اهمیت هستند. بوتیریک اسید با ۴ کربن و کاپوریک اسید با ۶ اتم کربن نمونه‌هایی از این اسید‌ها هستند.
• فرایند هیدروژنه شدن در اسیدهای چرب اشباع صورت نمی‌گیرد زیرا تمامی‌کربن‌های موجود در این مولکول‌ها اشباع شده هستند.
• اسیدهای چرب اشباع قسمت چربی لیپید‌ها را تشکیل می‌دهند و می‌توانند توسط بدن تولید شوند.
• این اسید‌ها معمولا از منابع حیوانی تامین می‌شوند اما اسید‌های چرب غیر اشباعی نیز وجود دارند که از روغن‌های گیاهی مانند روغن نارگیل و روغن بادام زمینی به‌دست می‌آیند.
• این اسید‌ها دارای نقطه ذوب بالاتر و درنتیجه پایداری و طول عمر بیشتری هستند.
• اسیدهای چرب اشباع حدود ۱۰٪ از تمامی چربی مورد نیاز یک رژیم غذایی را تامین می‌کنند و مصرف بیش از اندازه این اسیدها می‌تواند خطر عارضه قلبی را افزایش دهد.
• تحقیقات بسیاری نشان داده است اسیدهای چرب اشباع میزان چربی LDL خون را افزایش می‌دهند.
• از نمونه‌های شناخته شده این اسیدها می‌توان به استئاریک اسید، پالمیتیک اسید، کاپریک اسید، لوریک اسید، میریستیک اسید و غیره اشاره کرد.

خصوصیات اسید‌های چرب غیر اشباع

اسیدهای چرب غیر اشباع شامل یک یا چند پیوند دوگانه در زنجیره اصلی هیدروکربنی هستند. این اسید‌ها ویژگی‌هایی دارند که در ادامه توضیح داده می‌شود.

• کلمه غیر اشباع برای مشخص کردن این موضوع است که اتم‌های کربن بیشترین تعداد هیدروژن ممکن را ندارند و سیرنشده هستند.
• اسید‌های چرب غیر اشباع می‌توانند طی فراینده هیدروژنه شدن، به اسید‌های چرب اشباع تبدیل شوند.
• این اسید‌ها بسته به تعداد پیوند‌های دوگانه به دو گروه چند غیر اشباع و تک غیر اشباع تقسیم می‌شوند.
• اسید‌های چرب تک غیراشباعی با نام مونواتنویید اسید‌ نیز شناخته می‌شوند و فرم کلی آن‌ها به شکل $$C_nH_{2n}-1COOH$$ است.
• اسید‌های چرب غیر اشباع با دوپیوند دوگانه با نام دیاتنویید اسید شناخته می‌شوند و فرم کلی آن‌ها به شکل $$C_nH_{2n}-3 COOH$$ است.
• اسید‌های چرب غیر اشباع با سه پیوند دوگانه، با نام تری‌اتنویید اسید شناخته می‌شوند و فرم کلی آن‌ها به شکل $$C_nH_{2n}-5 COOH$$ است.
• اسید‌های چرب چند غیراشباعی در تعداد کمی از پستانداران وجود دارند.
• اسید‌های چرب غیر اشباع نقطه ذوب پایین‌تری نسبت به اسید‌های چرب اشباع دارند در نتیجه در دمای اتاق به شکل مایع هستند.
• بسیاری از روغن‌های گیاهی و روغن‌ ماهی‌ها شامل اسید‌های چرب غیر اشباع هستند.
• این اسید‌ها به دلیل دارا بودن نقطه ذوب پایین‌تر، دارای طول عمر کمتری هستند و زودتر خراب ‌می‌شوند.
• اسید‌های چرب غیر اشباع حدود ۳۰٪ کالری مورد نیاز بدن را تامین می‌کنند. در نتیجه این چربی‌ها نسبت به اسید‌های چرب اشباع سالم‌تر هستند.
• تصور می‌شود این اسید‌ها میزان LDL خون را کاهش می‌دهند و از بروز مشکلات قلبی جلوگیری می‌کنند.
• مصرف بیش از اندازه این اسید‌ها می‌تواند باعث کاهش کلسترول خون حتی تا مقادیر نگران کننده شود.
• برخی از نمونه‌های این اسیدها لینولئیک اسید، اولئیک اسید، کروتونیک اسید و غیره هستند.

اسیدهای چرب غیر اشباع سیس و ترانس

در اسیدهای چرب اشباع، چرخش حول پیوند یگانه کربن‌ها (C‍-C) می‌تواند اتفاق بیفتد. درحالی که در اسیدهای چرب غیر اشباع پیوند دوگانه بین اتم‌های کربن ثابت است و چرخش حول محور این پیوند امکان پذیر نیست. این پدیده باعث می‌شود دو نوع ایزومر سیس و ترانس برای این مولکول‌ها به‌وجود بیاید که به نسبت قرارگیری گروه‌ها حول این پیوند دوگانه نام‌گذاری می‌شوند. در تصویر زیر مولکولی را مشاهده می‌کنید که با چرخش حول پیوند دوگانه اش، هیچ تغییری در شکل مولکول و نیروی بین اتم‌ها به وجود نمی‌اورد و ایزومر‌های سیس و ترانس ندارد.

در مقابل در تصویر زیر مشاهده می‌کنید که با چرخش مولکول حول پیوندش نیروی بین اتم‌ها متفاوت بوده و عملا این چرخش به طور آزادانه امکان‌پذیر نیست پس ایزومر‌های سیس و ترانس تشکیل می‌شوند.

اسید‌های چرب غیر اشباع (روغن‌ها) معمولا منشأ گیاهی دارند و شامل اسید‌ چرب غیر اشباع سیس هستند. سیس و ترانس، نشان دهنده شکل فضایی و صورت بندی مولکول‌ها و پیوند‌های دوگانه هستند. اگر هیدروژن‌ها در صفحه مولکول قرار داشته باشند، به آن مولکول، اسید چرب سیس گفته می‌شود. اگر هیدروژن‌ها در دو صفحه متفاوت باشند، به آن اسید چرب ترانس گفته می‌شود. به این اسید‌ها، چربی‌ ترانس نیز گفته می‌شود. پیوند دوگانه سیس باعث خم شدن فرم کلی مولکول می‌شود و این موضوع از جمع شدن تعداد زیادی مولکول در یک فضای کوچک جلوگیری می‌کند و باعث می‌شود این مواد در دمای اتاق به شکل مایع باشند. برای مطاله بیشتر درباره ایزومر‌های ترکیبات پیچیده، پیشنهاد می‌کنیم مطلب زیر از مجله فرادرس را مطالعه کنید.

چربی ترانس

در صنایع غذایی، روغن‌ها برای نیمه جامد شدن و به ثبات مورد نظر رسیدن، هیدروژنه می‌شوند. در این فرایند، گاز به صورت حباب در روغن‌ها دمیده می‌شود تا جامد شوند. طی این فرایند، پیند‌های دوگانه سیس ممکن است به پیوند‌های ترانس تبدیل شوند. روغن نباتی و برخی از انواع کره بادام زمینی و روغن جامد قنادی از این نوع چربی‌ها هستند. پژوهش‌های جدید نشان داده است افزایش مصرف میزان چربی‌های ترانس می‌تواند منجر به افزایش میزان لیپوپروتئین‌های غلظت کم (LDL) در خون شود. افزایش میزان LDL خون که به نام «چربی بد» نیز شناخته می‌شود، منجر به تشکیل پلاک در عروق خونی و افزایش خطر سکته قلبی می‌شود. بسیاری از غذاهای آماده فست فودی مقادیر زیادی از چربی ترانس دارند. در ادامه خواص و ویژگی‌های این چربی‌ها توضیح داده شده است.

• این چربی‌ها با حرارت دادن به برخی از اسید‌های چرب در حضور گاز هیدروژن تشکیل می‌شوند.
• فرایند هیدروژنه کردن اسید‌های چرب باعث پایداری بیشتر آن‌ها می‌شود. این پدیده باعث می‌شود این روغن‌ها دیرتر خراب شده و ظرفیت حرارتی بالاتری داشته باشند.
• این چربی‌ها به دلیل پایداری بالاتر، در فرایند طبخ غذاها و سرخ کردن مواد غذایی بیشتر استفاده می‌شوند.
• این ترکیبات باعث افزایش LDL و کاهش HDL می‌شوند.
• چربی‌های ترانس باعث افزایش التهاب، خطر حملات قلبی و چاقی مفرط می‌شوند. این ترکیبات هم‌چنین میزان انسولین دریافتی خون را افزایش می‌دهند.

فیلم آموزش بیوشیمی کربوهیدرات و لیپید در فرادرس

کلیک کنید

اسید‌های چرب ضروری

اسید‌های چرب ضروری، آن‌هایی هستند که نیاز فرایند‌های بیولوژیکی را تامین می‌کنند. این اسید‌های چرب باید از طریق تغذیه تامین شوند و وجود آن‌ها در بدن بسیار مهم است. اسید چرب امگا-۳ ( آلفا لینولئیک اسید)، یکی از مهم ترین اسید‌های چرب ضروری است. این اسید چرب چند غیراشباعی به نام امگا-۳ نام گذاری شده است زیرا سومین کربن انتهایی زنجیر هیدروکربنی، به کربن کناری‌اش به وسیله یک پیوند دوگانه متصل شده است.

تحقیقات نشان داده است که اسید چرب امگا-۳ باعث کاهش خطر سکته قلبی، کاهش تری‌گلیسرید خون، کاهش فشار خون و کاهش خطر لختگی خون می‌شود.

یادگیری شیمی آلی ۳ با فرادرس

شناخت اسید‌های چرب اشباع و غیر اشباع یکی از مهم ترین مباحث در شیمی هیدروکربن‌هاست. در مباحث پیشرفته تر مربوط به این ترکیبات، ویژگی لیپید‌ها، فسفولیپید‌ها، بیوسنتز اسید‌های چرب، استرویید‌ها و غیره در شیمی‌ الی ۳ در مباحث شیمی دانشگاهی پرداخته می‌شوند. پیشنهاد می‌کنیم برای آموزش بیشتر این موارد و سایر مباحث پیشرفته شیمی دانشگاهی پیشنهاد می‌کنیم از فیلم‌های آموزشی حوزه شیمی دانشگاهی فرادرس بهره ببرید که با زبانی ساده ولی کاربردی این مطالب را توضیح می‌دهند. در فهرست زیر به چند نمونه از این آموزش‌ها اشاره کرده‌ایم.

همچنین با مراجعه به فیلم‌های آموزشی فرادرس که لینک آن در زیر آورده شده می‌توانید به آموزش‌های بیشتری در زمینه اسید‌های چرب اشباع و غیر اشباع، دسترسی داشته باشید.

• فیلم آموزش تکنولوژی روغن های خوراکی
• فیلم آموزش هیدروژن دار کردن روغن های خوراکی
• فیلم آموزش بیوشیمی‌کربوهیدرات و لیپید

تفاوت اسید‌های چرب اشباع و غیر اشباع

همانطور که در مبحث قبلی توضیح داده‌ شد، تفاوت اساسی اسید‌های چرب اشباع و غیر اشباع در ساختار مولکولی آن‌ها و وجود پیوند‌های دوگانه بین اتم‌های کربن است. اسید‌های چرب اشباع که زنجیره کربنی عموما خطی دارند، در دمای اتاق جامد هستند و نقطه ذوب بالاتری دارند. اسید‌های چرب غیر اشباع، یک یا تعداد بیشتری پیوند دوگانه بین کربنی دارند و گاهی مولکول‌ آنها دچار چرخش یا خم‌شدگی می‌شود. این اسید‌ها در دمای اتاق عموما به شکل مایع هستند و اساس بسیاری از پدیده‌های بیولوژیکی هستند. برای حفظ سلامت بدن نیاز است که چربی‌های اشباع و غیر اشباع به صورت متوازن مصرف شوند. در ادامه جدولی از تفاوت‌های اساسی اسید‌ چرب اشباع و غیر اشباع آورده شده است.

مثال اسید چرب اشباع و غیر اشباع

تا اینجا آموختیم که اسید چرب اشباع و غیر اشباع چیست و تفاوت‌های ساختاری و فیزیکی آن‌ها چه مواردی هستند. در ادامه این مطلب از مجله فرادرس چند نمونه از اسید‌های چرب اشباع و غیر اشباع را معرفی می‌کنیم.

استئاریک اسید

استئاریک اسید یکی از نمونه‌های اسید‌های چرب اشباع با زنجیره هیدروکربنی بلند است. نام علمی این اسید، اکتادکانوییک اسید است. این اسید چرب اشباع بیشتر در فراورده‌های حیوانی (۳۰٪) و حدود ۵٪ در فراورده‌های گیاهی مانند روغن کاکائو و کره شی (Shea butter) یافت می‌شود.

رنگ استئاریک اسید سفید است و بویی بسیار ملایم دارد. نقطه ذوب این اسید چیزی حدود ۶۸ تا ۸۰ درجه سانتی‌گراد است.

استئاریک اسید در فرایند صابونی شدن تری‌گلیسرید با روغن‌ها در آب جوش تولید می‌شود. این ترکیب ممکن است به عنوان افزودنی به برخی از محصولات اضافه شود اما کاربرد مهم تر این اسید استفاده از آن در نرم‌کننده‌ها و روان کننده‌ها است.

از استئاریک اسید همچنین در فرایند‌های صنایع تولید صابون به شکل گسترده‌ای استفاده می‌شود. در سیستم بیولوژی بدن انسان، استئاریک اسید طی فرایند اکسیداسون به اولئیک اسید تبدیل می‌شود.

پالمیتیک اسید

ٰپالمیتیک اسید یک نمونه دیگر از اسید‌های چرب اشباع با زنجیره کربنی طولانی است. طول قسمت اصلی این مولکول از ۱۶ اتم کربن تشکیل شده است. نام علمی این اسید هگزادکانوییک اسید است.

این اسید چرب بیشتر در ترکیباتی مانند روغن پالم و روغن هسته خرما یافت می‌شود. همچنین برخی از مواد غذایی مانند کره، شیر و گوشت قرمز نیز دارای ٰپالمیتیک اسید هستند. این ترکیب سفیدرنگ و دارای نقطه ذوب ۶۳ درجه سانتی گراد است.

ٰپالمیتیک اسید در فرایند صابونی شدن روغن پالم در حضور فشار بالا آب تولید می‌شود. ٰپالمیتیک اسید در صنایع مختلف برای تولید دترجنت‌ها، صابون و سایر روان‌کننده‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین این ماده می‌تواند به عنوان افزودنی در صنایع غذایی مورد استفاده قرار گیرد.

لینولئیک اسید

لینولئیک اسید یک نمونه از اسید‌های چرب چندغیر اشباعی است که یکی از دو اسید‌ چرب ضروری بدن انسان به شمار می‌رود. این اسید چرب از ۱۸ اتم گربن تشکیل شده و در روغن‌های گیاهی یافت می‌شود. این اسیدچرب غیر اشباع که بیشتر در ترکیبات گیاهی گلیکوزید یافت می‌شود به نام امگا ۶ هم شناخته می‌شود. این ترکیب بدون رنگ یا سفید رنگ و در دمای اتاق به شکل مایع است.

لینولئیک اسید به صورت طبیعی در بدن انسان تولید نمی‌شود در نتیجه باید در رژیم غذایی قرار گیرد و مصرف شود. مصرف لینولئیک اسید برای سلامت انسان بسیار ضروری بوده و کمبود آن می‌تواند باعث ریزش مو و حساسیت‌های پوستی شود.

اولئیک اسید

اولئیک اسید نمونه‌ای از اسید چرب تک غیراشباعی است که به طور طبیعی در روغن‌های گیاهی یافت می‌شود. این ترکیب بدون رنگ و بو است اما اولئیک اسید‌های موجود در بازار به رنگ زرد عرضه می‌شوند. اولئیک اسید یکی از فراوان ترین چربی‌های موجود در طبیعت است اما فرم‌های استر و سایر نمک‌های آن بیشتر در طبیعت یافت می‌شوند. این اسید چرب به طور طبیعی توسط بدن انسان تولید می‌شود.

لزوم مصرف اسید‌های چرب

همانطور که در قسمت‌های قبل اشاره شد مصرف برخی از اسید‌های چرب برای سلامتی انسان ضروری است. مصرف مقادیر کنترل شده‌ای از چربی‌ها به صورت روزانه یکی از عناصر مهم داشتن یک رژیم غذایی سالم است. چربی‌ها به بدن در جذب ویتامین‌های A ، D و E کمک می‌کنند. این ویتامین‌ها، محلول در چربی هستند و به کمک مصرف چربی می‌توانند در بدن جذب شوند.

فیلم آموزش مبانی شیمی ترکیبات طبیعی در فرادرس

کلیک کنید

هر نوع چربی مصرف شده در بدن که مصرف نشده و تبدیل به انرژی نشود، تبدیل به چربی ذخیره شده بدن می‌شود و درنهایت به چاقی می‌انجامد. همه چربی‌ها چه از نوع اشباع و چه غیر اشباع، مقادیر بالایی انرژی تولید می‌کنند. یک گرم چربی حدود ۹ کیلوکالری انٰرژی تولید می‌کند . این درحالی است که انرژی تولید شده توسط کربوهیدرات یا پروتئین چیزی حدود ۴ کیلوکالری است.

برای حفظ یک رزیم غذایی سالم، باید میزان مصرف اسید‌های چرب اشباع را به حداقل رساند و بیشتر اسید‌های چرب غیر اشباع مصرف شود.

منابع اسید‌های چرب اشباع

در ادامه منابع غنی هرنوع از اسید‌های چرب اشباع و غیر اشباع آورده شده است.

• منابع اسید‌های چرب اشباع: پنیر، کره و لبنیات پرچرب، بستنی، قسمت‌های پرچرب گوشت قرمز، روغن نارگیل، روغن پالم
• منابع اسید‌های چرب غیر اشباع: آووکادو و روغن آن، روغن و کره بادام زمینی، روغن‌های گیاهی ذرت، کانولا یا آفتاب‌گردان، ماهی‌های چرب مانند سالمون، هسته‌ها و آجیل‌ها مانند بادام و کنجد

با شناخت و انتخاب صحیح منابع چربی، می‌توان علاوه بر جلوگیری از مشکلات حاصل از مصرف برخی اسید‌های چرب، سلامتی بیشتر را نیز تضمین کرد.

رژیم غذایی سالم

یک رژیم غذایی سالم شامل مصرف مقادیری چربی نیز هست. میزان و نوع چربی دریافتی در یک رژیم غذایی سالم باید مدیریت شود. موسسه‌ی قلب آمریکا پیشنهاد می‌کند حدبیشتر ۶ گرم اسید چرب غیر اشباع در طول روز استفاده شود. هرچند اخیرا تحقیقات نشان داده است که رژیم‌های غذایی با چربی بیشتر و کربوهیدرات کمتر برای سلامتی مفیدتر هستند. انتخاب رژیم مناسب در هر فرد بسته به میزان انرژی مصرفی و ژنتیک و سبک زندگی او متفاوت است.

فیلم آموزش تغذیه – اصول رژیم و تغذیه در فرادرس

کلیک کنید

درنهایت استفاده از منابع چربی‌های مفید به جای استفاده از چربی‌های ترانس و غذاهای اماده و فست فود‌ها میتوانند تاثیر بسزایی در سطح سلامت افراد داشته باشند. در ادامه این مطلب از مجله فرادرس، منابع متداول چربی‌های مصرفی انسان‌ها و منابع جایگزین سالم‌تر ارائه شده است.

منابع ناسالم چربی مواد غذایی مانند روغن نباتی، بستنی، نوشیدنی‌های چرب مانند شیر کاکائو، غذاهای سرخ شده، روغن قنادی و به دنبال آن شیرینی‌ها، خوراکی‌های فراوری شده مانند چیپس و کلوچه، روغن‌های گیاهی تصفیه شده مانند روغن کانولا و ازین قبل مواد هستند.

منابع سالم چربی برای مصرف روزانه مواردی مانند روغن زیتون، روغن آووکادو، روغن نارگیل به مقدار کم، لبنیات شیرین نشده و کم‌چرب، میوه زیتون و آووکادو، آجیل‌ها و دانه‌ها و روغن آن‌ها، تخم‌مرغ و دانه چیا هستند.