فعل امر در عربی چیست؟ – نحوه ساخت + مثال

۲۰۲۹۱۱
۱۴۰۴/۰۸/۲۷
۱۵ دقیقه
PDF
آموزش متنی جامع
نمونه سوال و تمرین + پاسخ تشریحی
آزمون سنجش یادگیری
امکان دانلود نسخه PDF

فعل امر در عربی معنای درخواست یا دستور به انجام کاری را می‌دهد و قاعده کلی برای ساخت آن، حذف حروف مضارعه از ابتدای فعل مضارع، افزودن همزه به ابتدای فعل و مجزوم کردن انتهای فعل است. برای مثال، فعل «تذهبان (می‌روید)» را به صورت «إذهبا (بروید)» به فعل امر تبدیل می‌کنیم. البته ساخت فعل امر عربی در برخی از انواع فعل مانند فعل مهموز یا معتل، تفاوت‌هایی با این قاعده دارد که آن‌ها را یاد می‌گیریم. در آموزش‌های پیشین مجله فرادرس، با فعل ماضی و فعل مضارع در عربی آشنا شدیم. همچنین، به معرفی صرف فعل در عربی پرداختیم. در این آموزش نحوه ساخت فعل امر در عربی را به زبان ساده و به‌صورت گام به گام بیان می‌کنیم.

آنچه در این مطلب می‌آموزید:
  • با کاربرد فعل امر در عربی آشنا می‌شوید.
  • یاد می‌گیرید فعل امر مستقیم و غیرمستقیم در عربی چیست و چگونه ساخته می‌شوند.
  • مراحل تبدیل فعل مضارع عربی به فعل امر را یاد خواهید گرفت.
  • مراحل ساخت فعل امر صحیح را یاد می‌گیرید.
  • روش ساخت فعل امر مهموز و مضاعف را یاد خواهید گرفت.
  • با روش‌های ساخت فعل امر از انواع فعل‌های معتل مانند اجوف و ناقص آشنا خواهید شد.
فعل امر در عربی چیست؟ – نحوه ساخت + مثالفعل امر در عربی چیست؟ – نحوه ساخت + مثال
997696

سخنی با دانش‌آموزان

همان‌طور که می‌دانید، در زبان عربی قواعد زیادی وجود دارد و گاهی ممکن است با مواردی مواجه شویم که متفاوت باشد از آنچه قبلاً به‌عنوان قواعد عربی‌ فراگرفته‌ایم؛ برای فعل امر نیز چنین چیزی وجود دارد. در درس‌های عربی پایه‌های نهم و دهم قواعدی که برای فعل امر بیان می‌شود، مربوط به «امر مستقیم» و برای فعل‌های «صحیح سالم» است که قواعد سرراست‌تری دارند. منظورمان از فعل‌های صحیح سالم، فعل‌هایی مانند کَتَبَ، ذَهَبَ و امثال این‌هاست که البته در ادامه آموزش‌ آن‌ها را معرفی کرده‌ایم. ما در این آموزش، سعی کرده‌ایم قواعد ساخت امر را برای فعل‌های مختلف و فراتر از کتاب درسی بیان کنیم. از این رو، ابتدا انواع فعل‌های معتل و صحیح را معرفی کرده‌ایم تا دسته‌بندی و یادگیری آن‌ها در ادامه آسان‌تر باشد.

صرف فعل امر در عربی
صرف فعل امر در عربی

در بند پیشین به فعل امر مستقیم اشاره کردیم. فعل‌های امری که در درس‌های عربی با آن‌ها سر و کار داریم معمولاً از نوع مستقیم هستند و بسیار نادر است که با فعل امر غیرمستقیم مواجه شویم. به همین دلیل، منظورمان از آنچه به‌عنوان فعل امر می‌گوییم فعل امر مستقیم است. البته در انتهای این متن، نحوه ساخت فعل امر غیرمستقیم را به‌طور خلاصه شرح داده‌ایم. با توجه به آنچه گفتیم، اگر می‌خواهید به موضوعات کتاب درسی اکتفا کنید، می‌توانید به بخش روش ساخت امر فعل سالم این متن مراجعه کنید. البته پیشنهاد می‌کنیم بخش‌های دیگر را نیز مطالعه کنید تا فعل امر در عربی را به‌خوبی یاد بگیرید.

خصوصیات فعل در زبان عربی

در زبان عربی، فعل جنبه‌ها و ویژگی‌های مختلفی دارد که پیش از پرداختن به فعل‌های مختلف، از جمله فعل امر، بهتر است با آن‌ها آشنا باشیم. در ادامه، این جنبه‌ها را شرح می‌دهیم.

شخص: شخص یکی از جنبه‌های فعل است که به سه دسته اول‌شخص، دوم‌شخص و سوم‌شخص تقسیم می‌شود. اول‌شخص به خود گوینده یا گویندگان مربوط است که در عربی به آن صیغه متکلم وحده برای مفرد و متکلم مع‌الغیر برای جمع می‌گویند. دوم‌شخص مربوط به فرد یا افراد مقابل است که در عربی به آن مخاطب می‌گویند. سوم‌شخص نیز به فرد یا افرادی اشاره دارد که حضور ندارد و در عربی به آن غایب گفته می‌شود.

بنابراین، ضمایر من و ما اول‌شخص هستند که در عربی به آن‌ها، به‌ترتیب، متکلم وحده و متکلم مع‌الغیر می‌گویند. تو و شما ضمیرهای دوم‌شخص هستند که در عربی به آن‌ها مخاطب می‌گویند. در نهایت، او و آن‌ها ضمایر سوم‌شخص هستند که در عربی غایب نامیده می‌شوند.

جنس: اگر دقت کرده باشید، فعل‌ها در زبان‌هایی مانند فارسی و انگلیسی، برای فاعل‌های مذکر و مؤنث تفاوتی با هم ندارند. اما در برخی زبان‌ها، مانند زبان عربی، جنس فاعل در فعل نشان داده می‌شود و برای مذکر و مؤنث تفاوت دارد.

عدد: در عربی، برخلاف بسیاری از زبان‌ها که تنها برای مفرد و جمع بیان می‌شوند، عدد فعل بر سه قسم است: مفرد، مثنی و جمع. منظور از مفرد یک نفر، منظور از مثنی دو نفر و منظور از جمع سه نفر و بیشتر است.

با توجه به آنچه گفتیم، در عربی سه شخص، دو جنس و سه عدد وجود دارد. در نتیجه، تعداد هجده (۱۸ = ۳ × ۲ × ۳) صیغه وجود خواهد داشت. صیغه‌های عربی عبارت‌اند از:

  • اول‌شخصِ
    • مذکرِ
      • مفرد
      • مثنی
      • جمع
    • مؤنثِ
      • مفرد
      • مثنی
      • جمع
  • دوم‌شخصِ
    • مذکرِ
      • مفرد
      • مثنی
      • جمع
    • مؤنثِ
      • مفرد
      • مثنی
      • جمع
  • سوم‌شخصِ
    • مذکرِ
      • مفرد
      • مثنی
      • جمع
    • مؤنثِ
      • مفرد
      • مثنی
      • جمع

اما، همه صیغه‌ها برای اول‌شخص بیان نمی‌شوند (مثنی و جمع یکی هستند) و در واقع، جدول صرف فعل عربی از ۱۴ صیغه تشکیل شده است که در جدول زیر نشان داده شده است.

اول‌شخص (متکلم)مذکر و مؤنثمفرد (وحده)من
جمع (مع‌الغیر)ما
دوم‌شخص (مخاطب)مذکرمفردتو (مرد)
مثنیشما (دو مرد)
جمعشما (چند مرد)
مؤنثمفردتو (زن)
مثنیشما (دو زن)
جمعشما (چند زن)
سوم‌شخص (غایب)مذکرمفرداو (مرد)
مثنیآن‌ها (دو مرد)
جمعآن‌ها (چند مرد)
مؤنثمفرداو (زن)
مثنیآن‌ها (دو زن)
جمعآن‌ها (چند زن)

فعل امر چیست؟

فعل امر، همان‌گونه که از نامش پیداست، فعلی است که برای فرمان دادن انجام کاری یا پذیرفتن حالتی آن را به کار می‌بریم. فعل امر معمولاً برای دوم‌شخص مفرد و دوم‌شخص مثنی و دوم‌شخص جمع بیان می‌شود. مثلاً بخوان، ببرید، بیاور، بنویسید و… . البته برای اول‌شخص و سوم‌شخص نیز می‌توان این فعل را به کار برد که در ادامه به آن می‌پردازیم. دقت کنید که فعل امر در عربی را از روی فعل مضارع می‌سازیم.

فعل امر در عربی
مراحل ساخت فعل امر در عربی

پیشنهاد می‌کنیم برای یادگیری ساخت فعل امر در عربی، فیلم آموزش رایگان ساخت فعل امر در عربی در فرادرس را تماشا کنید. لینک آن را نیز در کادر زیر آورده‌ایم.

فعل امر مستقیم و فعل امر غیرمستقیم در عربی

فعل امر در عربی به دو دسته مستقیم و غیرمستقیم تقسیم می‌شود. فعل امر مستقیم مربوط به دوم‌شخص است که رایج و پرکاربرد است. فعل امر غیرمستقیم نیز مربوط به اول‌شخص و سوم‌شخص است. در ادامه، تمرکز خود را بر روش ساخت فعل امر مستقیم قرار می‌دهیم و در انتهای متن به فعل امر غیرمستقیم نیز می‌پردازیم. قبل از آن بهتر است با فعل معتل و فعل صحیح آشنا شویم. دقت کنید که در مواردی که به نوع فعل امر اشاره نکرده‌ایم، منظور فعل امر مستقیم است.

فعل صحیح و فعل معتل در عربی

به فعلی که یکی از حروف اصلی آن حرف علّه (یکی از حروفِ و، الف، ی) باشد، «فعل مُعتَل» می‌گوییم. در مقابل، فعلی که ریشه‌اش حرف علّه نداشته باشد، «فعل صحیح» نام دارد. در ادامه همین بخش با روش ساخت فعل امر از افعال صحیح و معتل آشنا می‌شویم.

فعل صحیح، خود به سه دسته تقسیم می‌شود:

  1. افعال مهموز: یکی از حروف اصلی آن همزه است؛ مانند أخذَ، سألَ، قَرأ.
  2. مضاعف: ریشه‌اش دو حرف هم‌جنس دارد؛ مانند فکَّ، فرَّ، وسوَسَ، زَلزلَ.
  3. سالم: نه مهموز است، نه مضاعف و نه معتل؛ مانند کتبَ، نَصرَ.

فعل معتل نیز انواعی دارد:

  1. مثال: اولین حرف اصلی آن «ی» یا «و» است؛ مانند وَعَدَ، یَسَرَ.
  2. أجوف: دومین حرف اصلی آن عله است؛ مانند قوَلَ، فَوَز، سیَرَ، بَیعَ.
  3. ناقص: سومین حرف اصلی آن عله است؛ مانند دَعوَ، تلَوَ، هدَیَ، شَفیَ.
  4. لَفیف: دو حرف از حروف اصلی آن عله است:
    1. لفیف مفروق: اگر حرف اول و سوم عله باشند، لفیف مفروق نام دارد؛ مانند وَلی، وَقی
    2. لفیف مقرون: اگر حرف دوم و سوم عله باشند، لفیف مقرون است؛ مانند سَویَ، شَویَ
پسر جوانی روی تراس در حال انجام تکالیف

ساخت امر فعل صحیح

در این بخش، به نحوه ساخت امر فعل صحیح سالم، مهموز و مضاعف می‌پردازیم. پیش از آن می‌توانید برای یادگیری فعل امر عربی، فیلم آموزش عربی پایه نهم در فرادرس را تماشا کنید  که لینک آن را در کادر زیر آورده‌ایم.

روش ساخت امر فعل سالم

همان‌طور که پیشتر گفتیم، فعل امر مستقیم برای دوم‌شخص بیان می‌شود و رایج‌ترین نوع فعل امر است. همچنین، بیان کردیم که فعل امر از فعل مضارع ساخته می‌شود. در این بخش می‌خواهیم ببینیم چگونه می‌توان فعل مضارع را به فعل امر تبدیل کرد. این کار را با یک مثال انجام می‌دهیم. در ادامه، برای سادگی و یادگیری راحت‌تر، شش صیغه دوم‌شخص یا همان مخاطب را به دو دسته مذکر و مؤنث جدا کرده‌ایم. در فهرست زیر، مراحل ساخت فعل امر از ریشه سالم را آورده‌ایم.

  • ۱: نوشتن فعل مضارع
  • ۲: حذف «ت» مضارع
  • ۳: افزودن همزه وصل
  • ۴: مجزوم کردن فعل

در ادامه همه این مراحل را با مثال توضیح می‌دهیم.

گام اول: نوشتن فعل مضارع

می‌خواهیم فعل امر مستقیم را برای «فَعَلَ» بنویسیم. ابتدا باید فعل مضارع را برای شش صیغه مخاطب بنویسیم.

صیغه‌های مضارع دوم‌شخص مذکر برای «فَعَلَ» در جدول زیر آورده شده‌اند.

دوم‌شخص (مخاطب) مذکر
مفردمثنیجمع 
أنْتَ تَفْعَلُأنْتُما تَفْعَلانِأنْتُمْ تَفْعَلُوْنَ
تو (مرد) انجام می‌دهیشما دو مرد انجام می‌دهیدشما چند مرد انجام می‌دهید

صیغه‌های مضارع دوم‌شخص مؤنث نیز به‌صورت زیر هستند.

دوم‌شخص (مخاطب) مؤنث
مفردمثنیجمع 
أنْتِ تَفْعَلِيْنَأنْتُما تَفْعَلانِأنْتُنَّ تَفْعَلْنَ
تو (زن) انجام می‌دهیشما دو زن انجام می‌دهیدشما چند زن انجام می‌دهید

گام دوم: حذف «تَ» مضارع

همان‌طور که در جدول‌های زیر مشاهده می‌شود، در گام نخست، علامت زمان مضارعِ «تَ» را حذف می‌کنیم:

دوم‌شخص (مخاطب) مذکر
مفردمثنیجمع 
فْعَلُفْعَلانِفْعَلُوْنَ
دوم‌شخص (مخاطب) مؤنث
مفردمثنیجمع 
فْعَلِيْنَفْعَلانِفْعَلْنَ

گام سوم: اضافه کردن همزه وصل

در این مرحله، همزه (أ) را به جای «ت» قرار می‌دهیم. این همزه پیشوند را همزه وصل (هَمْزِةُ الْوَصْلِ) می‌گویند. اما حرکت همزه چگونه باید باشد؟ برای این کار، باید به حرکت حرف دوم فعل مضارع (بدون در نظر گرفتن ت) دقت کنیم؛ بنابراین، باید حرکت حرف دوم کلمه‌های جدول اخیر را ببینیم که «ت» آن را حذف کرده‌ایم. اگر حرکت حرف دوم فتحه (ــَـ) یا کسره (ــِـ) باشد، حرکت همزه کسره می‌شود (اِ). همچنین، اگر حرکت حرف دوم فعل مضارع ضمه باشد، حرکت همزه نیز ضمه است (اُ).

نکته: با توجه به آنچه برای گام سوم بیام کردیم، همزه ابتدای فعل امر هرگز فتحه نمی‌گیرد.

با توجه به آنچه گفتیم، جدول‌های زیر را خواهیم داشت. به حرکت همزه دقت کنید که کسره است؛ زیرا حرکت حرف دوم (عَ) فتحه است.

دوم‌شخص (مخاطب) مذکر
مفردمثنیجمع 
اِفْعَلُاِفْعَلانِاِفْعَلُوْنَ
دوم‌شخص (مخاطب) مؤنث
مفردمثنیجمع 
اِفْعَلِيْنَاِفْعَلانِاِفْعَلْنَ

گام چهارم: مجزوم کردن فعل

برای مجزوم کردن، کارهای زیر را انجام می‌دهیم:

  • علامت حرف آخر فعل مفرد مذکر را ساکن می‌کنیم.
  • تمام «ن»های انتهای فعل‌ها را (به‌جز جمع مؤنث) حذف می‌کنیم. بنابراین، در نهایت، فعل امر به‌صورت جدول زیر خواهد بود.
دوم‌شخص (مخاطب) مذکر
مفردمثنیجمع 
أنْتَ اِفْعَلْأنْتُما اِفْعَلاأنْتُمْ اِفْعَلُوْا
تو (مرد) انجام بدهشما دو مرد انجام دهیدشما چند مرد انجام دهید
دوم‌شخص (مخاطب) مؤنث
مفردمثنیجمع 
أنْتِ اِفْعَلِيْأنْتُما اِفْعَلاأنْتُنَّ اِفْعَلْنَ
تو (زن) انجام بدهشما دو زن انجام دهیدشما چند زن انجام دهید

اکنون، چند مثال دیگر را بررسی می‌کنیم. در جدول زیر، صرف فعل امر مستقیم را برای فعل‌های «فَتَحَ» و «ضَرِبَ» و «نَصَرَ» بیان شده است. به علامت همزه دقت کنید.

دوم‌شخص مفرد مذکر (أنتَ)اِفْتَحْاِضْرِبْاُنْصُرْ
دوم‌شخص مثنی مذکر (أنْتُما)اِفْتَحَااِضْرِبَااُنْصُرَا
دوم‌شخص جمع مذکر (أنْتُمْ)اِفْتَحُوْااِضْرِبُوْااُنْصُرُوا
دوم‌شخص مفرد مؤنث (أنتِ)اِفْتَحِيْاِضْرِبِيْاُنْصُرِيْ
دوم‌شخص مثنی مؤنث (أنْتُما)اِفْتَحَااِضْرِبااُنْصُرَا
دوم‌شخص جمع مؤنث (أنْتُنَّ)اِفْتَحْنَاِضْرِبْنَاُنْصُرْنَ

بخش‌های زیر از قرآن، مثال‌هایی از کاربرد فعل‌ امر را نشان می‌دهد:

  • 〈وَ أَنِ اعْبُدُونِي هَـٰذَا صِرَاطٌ مُّسْتَقِيمٌ〉
  • ارْكُضْ بِرِجْلِكَ هَـٰذَا مُغْتَسَلٌ بَارِدٌ وَشَرَابٌ〉
  • 〈وَقُلْنَا يَا آدَمُ اسْكُنْ أَنتَ وَزَوْجُكَ الْجَنَّةَ〉

روش ساخت امر فعل مهموز

ساخت امر فعل مهموز، تفاوت‌هایی با امر فعل سالم دارد که در این بخش به آن‌ها می‌پردازیم.

فعل‌هایی که با همزه شروع می‌شوند

همان‌طور که دیدیم، برخی فعل‌ها صحیح و مهموز هستند، یعنی ریشه آن‌ها دارای همزه است. حال اگر این همزه حرف ابتدای ریشه باشد، ساخت فعل امر کمی متفاوت‌تر از آنچه است که در بخش قبل بیان کردیم. برای فعل‌هایی که با همزه شروع می‌شوند نیز حرف «ت» ابتدای فعل مضارع را حذف می‌کنیم. نکته‌ای که در اینجا وجود دارد، نه‌تنها اینکه همزه وصل اضافه نمی‌کنیم، بلکه همزه ریشه فعل را نیز حذف می‌کنیم. بنابراین دقت کنید که حرف ابتدای فعل امر این نوع فعل‌ها با همزه آغاز نمی‌شود.

برای مثال می‌خواهیم صیغه‌های امر فعل «أَكَلَ» را بسازیم. جدول‌های زیر شش صیغه فعل امر مستقیم را نشان می‌دهند.

دوم‌شخص (مخاطب) مذکر
مفردمثنیجمع 
أنْتَ كُلْأنْتُما كُلَاأنْتُمْ كُلُوْا
تو (مرد) بخورشما دو مرد بخوریدشما چند مرد بخورید
دوم‌شخص (مخاطب) مؤنث
مفردمثنیجمع 
أنْتِ كُلِيْأنْتُما كُلاأنْتُنَّ كُلْنَ
تو (زن) بخورشما دو زن بخوریدشما چند زن بخورید

چند مثال از کاربرد فعل‌های مهموز با همزه ابتدای فعل که در قرآن به‌ کار رفته، به‌صورت زیر است:

  • 〈فَكُلِي وَاشْرَبِي وَقَرِّي عَيْنًا〉
  • خُذْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَتُزَكِّيهِم بِهَا وَصَلِّ عَلَيْهِمْ〉
  • 〈وَكُلَا مِنْهَا رَغَدًا حَيْثُ شِئْتُمَا〉

اما برخی از افعالی که ابتدای آن‌ها همزه است، از این الگو طبعیت نمی‌کنند و در حالت امری همزه وصل را به‌ خود می‌گیرند.

مثلاً برای فعل «أَذِنَ» ساخت فعل امر به‌صورت جدول زیر است.

دوم‌شخص (مخاطب) مذکر
مفردمثنیجمع 
أنْتَ اِئْذَنْأنْتُما اِئْذَنَاأنْتُمْ اِئْذَنُوْا
تو (مرد) اجازه بگیرشما دو مرد اجازه بگیریدشما چند مرد اجازه بگیرید
دوم‌شخص (مخاطب) مؤنث
مفردمثنیجمع 
أنْتِ اِئْذَنِيأنْتُما اِئْذَنَاأنْتُنَّ اِئْذَنَّ
تو (زن) اجازه بگیرشما دو زن اجازه بگیریدشما چند زن اجازه بگیرید

فعل‌هایی که حرف دوم ریشه آن‌ها همزه است

برای فعل‌های مهموز که حرف دوم ریشه آن‌ها همزه است، مانند فعل‌های سالم عمل می‌کنیم. البته، می‌توانیم آن‌ها را بدون همزه وصل نیز امری کنیم.

برای مثال، صیغه‌های فعل امر «سَأَلَ» در دو جدول زیر آورده شده است. همان‌طور که در جدول‌های زیر نشان داده شده است، الگوی فعل امر «سَأَلَ» را می‌توان با همزه وصل یا بدون آن ساخت.

دوم‌شخص (مخاطب) مذکر
مفردمثنیجمع 
أنْتَ سَلْ – أنْتَ اِسْأَلْأنْتُما سَلَا – أنْتُما اِسْأَلَاأنْتُمْ سَلُوْا - أنْتُمْ اِسْأَلُوْا
تو (مرد) بپرسشما دو مرد بپرسیدشما چند مرد بپرسید
دوم‌شخص (مخاطب) مؤنث
مفردمثنیجمع 
أنْتِ سَلِي – أنْتِ اِسْأَلِيْأنْتُما سَلا – أنْتُما اِسْأَلاأنْتُنَّ سَلْنَ – أنْتُنَّ اِسْأَلْنَ
تو (زن) بپرسشما دو زن بپرسیدشما چند زن بپرسید

دو جمله زیر از قرآن، مثال‌هایی از این فعل را نشان می‌دهند:

  • سَلْ بَنِي إِسْرَائِيلَ كَمْ آتَيْنَاهُم مِّنْ آيَةٍ بَيِّنَةٍ〉
  • 〈وَ اسْأَلِ الْقَرْيَةَ الَّتِي كُنَّا فِيهَا〉

فعل‌هایی که همزه حرف سوم آن‌هاست

در این مورد نیز، مانند فعل سالم عمل می‌کنیم و صیغه‌های فعل امر را با افزودن حذف «ت»، افزودن همزه وصل و مجزوم کردن فعل می‌سازیم.

برای مثال، فعل «قَرَأَ» را بررسی می‌کنیم.

دوم‌شخص (مخاطب) مذکر
مفردمثنیجمع 
أنْتَ اِقْرَأْأنْتُما اِقْرَءَاأنْتُمْ اِقْرَءُوْا
تو (مرد) بخوانشما دو مرد بخوانیدشما چند مرد بخوانید
دوم‌شخص (مخاطب) مؤنث
مفردمثنیجمع 
أنْتِ اِقْرَئِيأنْتُما اِقْرَءَاأنْتُنَّ اِقْرَئْنَ
تو (زن) بخوانشما دو زن بخوانیدشما چند زن بخوانید

جمله زیر نمونه‌ای از این نوع فعل است:

  • اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَقَ

روش ساخت امر فعل مضاعف

برای ساخت صیغه‌های امر فعل مضاعف، ابتدا «ت» فعل را حذف می‌کنیم، سپس به‌جای آن همزه وصل قرار می‌دهیم. حرکت همزه نیز به حرف دوم فعل بعد از حذف «ت» بستگی دارد؛ اگر این علامت ضمه بود، ضمه قرار می‌دهیم و اگر فتحه یا کسره بود، کسره قرار می‌دهیم. همچنین، فعل را با ساکن کردن حرف آخر مفرد مذکر و حذف «ن» انتهای فعل‌های دیگر (جز جمع مؤنث) مجزوم می‌کنیم.

برای مثال، می‌خواهیم ساخت فعل امر «غَضَّ» را ببینیم.

دوم‌شخص (مخاطب) مذکر
مفردمثنیجمع 
أنْتَ أُغْضُضْأنْتُما أُغْضُضَاأنْتُمْ أُغْضُضُوا
تو (مرد) چشم بپوششما دو مرد چشم بپوشیدشما چند مرد چشم بپوشید
دوم‌شخص (مخاطب) مؤنث
مفردمثنیجمع 
أنْتِ أُغْضُضيأنْتُما أُغْضُضَاأنْتُنَّ أُغْضُضْنَ
تو (زن) چشم بپوششما دو زن چشم بپوشیدشما چند زن چشم بپوشید

جمله زیر از قرآن، نمونه‌ای از این نوع فعل است:

  • 〈وَاقْصِدْ فِي مَشْيِكَ وَاغْضُضْ مِن صَوْتِكَ ۚ إِنَّ أَنكَرَ الْأَصْوَاتِ لَصَوْتُ الْحَمِيرِ〉
فعل امر

ساخت امر فعل معتل

ساخت امر از افعال معتل نیز مانند فعل صحیح ساده است و در ادامه با آن آشنا می‌شویم.

روش ساخت امر فعل مثال

وقتی که حرف اول ریشه فعل معتل «ی» باشد، فعل امر با حذف حرف «ت» ابتدای فعل مضارع و اضافه کردن همزه وصل به ابتدای فعل تشکیل می‌شود. اما وقتی حرف نخست فعل «و» است، حرف «ت» که نشانه زمان مضارع است، حذف می‌شود و فعل امر بدون همزه وصل تشکیل می‌شود.

برای مثال، فعل «يَئِسَ» را بررسی می‌کنیم که به‌صورت زیر است.

دوم‌شخص (مخاطب) مذکر
مفردمثنیجمع 
أنْتَ إِيْئَسْأنْتُما إِيْئَساأنْتُمْ إِيْئَسْنُوْا
دوم‌شخص (مخاطب) مؤنث
مفردمثنیجمع 
أنْتِ إِيْئَسِيأنْتُما إِيْئَسَاأنْتُنَّ إِيْئَسْنَ

همان‌طور که می‌‌بینیم، برای فعل «وَعَدَ» همزه وصل به ابتدای فعل امر اضافه نشده است.

دوم‌شخص (مخاطب) مذکر
مفردمثنیجمع 
أنْتَ عِدْأنْتُماعِدَاأنْتُمْ عِدُوْا
تو (مرد) قول بدهشما دو مرد قول بدهیدشما چند مرد قول بدهید
دوم‌شخص (مخاطب) مؤنث
مفردمثنیجمع 
أنْتِ عِدِيأنْتُما عِدَاأنْتُنَّ عِدْنَ
تو (زن) قول بدهشما دو زن قول بدهیدشما چند زن قول بدهید

روش ساخت امر فعل أجوف

وقتی فعل معتل أجوف داشته باشیم، فعل امر با حذف حرف «ت» اول فعل مضارع تشکیل می‌شود. در این مورد، نیازی به افزودن همزه به ابتدای فعل نیست.

برای مثال، صیغه‌های امر فعل اجوف «قَالَ» به‌‌صورت جدول‌های زیر است.

دوم‌شخص (مخاطب) مذکر
مفردمثنیجمع 
أنْتَ قُلْأنْتُما قُولَاأنْتُمْ قُولُوْا
تو (مرد) بگوشما دو مرد بگوییدشما چند مرد بگویید
دوم‌شخص (مخاطب) مؤنث
مفردمثنیجمع 
أنْتِ قُولِيأنْتُما قُولَاأنْتُنَّ قُلْنَ
تو (زن) بگوشما دو زن بگوییدشما چند زن بگویید

به‌عنوان یک مثال دیگر، برای فعل «بَاعَ»، فعل امر مطابق جدول‌های زیر است:

دوم‌شخص (مخاطب) مذکر
مفردمثنیجمع 
أنْتَ بِعْأنْتُما بِيْعَاأنْتُمْ بِيْعُوْا
تو (مرد) بفروششما دو مرد بفروشیدشما چند مرد بفروشید
دوم‌شخص (مخاطب) مؤنث
مفردمثنیجمع 
أنْتِ بِيْعِيأنْتُما بِيْعَاأنْتُنَّ بِعْنَ
تو (زن) بفروششما دو زن بفروشیدشما چند زن بفروشید

روش ساخت امر فعل ناقص

برای فعل‌های ناقص، «ت» مربوط به مضارع بودن فعل را حذف کرده، سپس به‌جای آن همزه وصل در ابتدای فعل قرار می‌دهیم. همچنین، حرف «ن» پسوند فعل را (به‌جز جمع مؤنث) حذف می‌کنیم.

برای مثال، برای فعل «دَعَا»، جدول‌های زیر را داریم.

دوم‌شخص (مخاطب) مذکر
مفردمثنیجمع 
أنْتَ أُدْعُأنْتُما أُدْعُوَاأنْتُمْ أُدْعُوْا
تو (مرد) فراخوانشما دو مرد فراخوانیدشما چند مرد فراخوانید
دوم‌شخص (مخاطب) مؤنث
مفردمثنیجمع 
أنْتِ أُدْعِيأنْتُما أُدْعُوَاأنْتُنَّ أُدْعُوْنَ
تو (زن) فراخوانشما دو زن فراخوانیدشما چند زن فراخوانید

به‌عنوان یک مثال دیگر، برای فعل «رَمَى» جدول‌های زیر را خواهیم داشت.

دوم‌شخص (مخاطب) مذکر
مفردمثنیجمع 
أنْتَ إِرْمِأنْتُما إِرْمِيَاأنْتُمْ إِرْمُوْا
تو (مرد) پرتاب کنشما دو مرد پرتاب کنیدشما چند مرد پرتاب کنید
دوم‌شخص (مخاطب) مؤنث
مفردمثنیجمع 
إِرْمِيأنْتُما إِرْمِيَاأنْتُنَّ إِرْمِيْنَ
تو (زن) پرتاب کنشما دو زن پرتاب کنیدشما چند زن پرتاب کنید

برای فعل «لَقِيَ» نیز، صرف فعل امر به‌‌صورت زیر است.

دوم‌شخص (مخاطب) مذکر
مفردمثنیجمع 
أنْتَ اِلْقَأنْتُما اِلْقَيَاأنْتُمْ اِلْقُوْا
تو (مرد) ملاقات کنشما دو مرد ملاقات کنیدشما چند مرد ملاقات کنید
دوم‌شخص (مخاطب) مؤنث
مفردمثنیجمع 
أنْتِ اِلْقِيأنْتُما اِلْقَيَااِلْقَيْنَأنْتُنَّ
تو (زن) ملاقات کنشما دو زن ملاقات کنیدشما چند زن ملاقات کنید

ساخت صیغه‌های امر فعل «رَأَى» نیز مطابق دو جدول زیر است.

دوم‌شخص (مخاطب) مذکر
مفردمثنیجمع 
أنْتَ رَأنْتُما رَيَاأنْتُمْ رَوْا
تو (مرد) ببینشما دو مرد ببینیدشما چند مرد ببینید
دوم‌شخص (مخاطب) مؤنث
مفردمثنیجمع 
أنْتِ رَيْأنْتُما رَيَاأنْتُنَّ رَيْنَ
تو (زن) ببینشما دو زن ببینیدشما چند زن ببینید

در جمله‌های زیر از قرآن، این نوع فعل‌های امر به کار رفته است:

  • كُلُوا وَارْعَوْا أَنْعَامَكُمْ ۗ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَاتٍ لِّأُولِي النُّهَىٰ〉
  • 〈قُلْ فَأْتُوا بِالتَّوْرَاةِ فَاتْلُوهَا إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ〉
  • ادْعُ إِلَىٰ سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ〉

روش ساخت امر فعل لفیف

در این فعل‌ها، حرف «ت» ابتدای فعل و حرف «ی» ریشه فعل را حذف می‌کنیم.

برای مثال، ساخت امر فعل «وَقَى» به‌‌صورت زیر است.

دوم‌شخص (مخاطب) مذکر
مفردمثنیجمع 
أنْتَ قِأنْتُما قِيَاأنْتُمْ قُوْا
تو (مرد) محافظت کنشما دو مرد محافظت کنیدشما چند مرد محافظت کنید
دوم‌شخص (مخاطب) مؤنث
مفردمثنیجمع 
أنْتِ قِيْأنْتُما قِيَاأنْتُنَّ قِيْنَ
تو (زن) محافظت کنشما دو زن محافظت کنیدشما چند زن محافظت کنید

مثال زیر از قرآن، این فعل را دارد:

  • وَمِنْهُم مَّن يَقُولُ رَبَّنَا آتِنَا فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ
نقاشی از منظره یک شهر عربی

ساخت فعل امر غیرمستقیم

گفتیم که فعل امر غیرمستقیم مربوط به اشخاص متکلم (اول‌شخص) و غایب (سوم‌شخص) است. برای ساختن فعل امر غیرمستقیم کافی است پیشوند «لِ» را که به آن لام امر (لَامُ الْأَمْرِ) می‌گویند، به ابتدای فعل متکلم یا غایب اضافه کنیم. مراحل ساخت فعل امر غیرمستقیم را در فهرست زیر آورده‌ایم.

  • ۱: افزودن «لِـ» به ابتدای فعل غايب یا متکلم
  • ۲: مجزوم کردن فعل

وقتی لام امر (لِ) به فعل افزوده می‌شود، حرف پایانی صیغه‌های سوم‌شخص مفرد و اول‌شخص مفرد و جمع را ساکن می‌کنیم. همچنین، «ن» پسوند مثنی و جمع حذف می‌شود، به جز سوم‌شخص جمع مؤنث.

برای مثال، برای فَعَلَ، می‌توانیم بنویسیم.

اول‌شخص (متکلم)
وحدهمع‌الغیر
أنا لِأَفْعَلْنحن لِنَفْعَلْ
انجلم بدهمانجام بدهیم
سوم‌شخص (غایب) مذکر
مفردمثنیجمع 
هُوَ لِيَفْعَلْهُما لِيَفْعَلَاهُم لِيَفْعَلُوْا
او (مرد) انجام بدهدآن دو زن انجام بدهندآن چند زن انجام بدهند
سوم‌شخص (غایب) مؤنث
مفردمثنیجمع 
هِیَ لِيَفْعَلْهُما لِيَفْعَلَاهُنَّ لِيَفْعَلْنَ
آن (زن) انجام بدهدآن دو زن انجام بدهندآن چند زن انجام بدهند

جمله زیر، مثالی از از فعل امر غیرمستقیم در قرآن را نشان می‌دهد:

  • 〈وَنَادَوْا يَا مَالِكُ لِيَقْضِ عَلَيْنَا رَبُّكَ ۖ قَالَ إِنَّكُم مَّاكِثُونَ〉

نکته: اگر لام امر بعد از «ف» یا «و» بیاید، حرکت آن به سکون تبدیل می‌شود. دو مثال زیر از قرآن را ببینید:

  • فَلْيَعْبُدُوا رَبَّ هَـٰذَا الْبَيْتِ〉
  • 〈قُلْ مَن كَانَ فِي الضَّلَالَةِ فَلْيَمْدُدْ لَهُ الرَّحْمَـٰنُ مَدًّا〉

سوالات متداول درباره فعل امر در عربی

در این بخش به برخی از سوالات رایج و پرتکرار درباره مبحث فعل امر در عربی به طور خلاصه پاسخ می‌دهیم.

فعل امر در عربی چگونه ساخته می‌شود؟

برای ساختن فعل امر در عربی باید از ۶ صیغه مخاطب استفاده کنیم. نشان «ت» مضارع ابتدای آنها را حذف و یک الف به ابتدای فعل اضافه می‌کنیم. در مرحله بعدی باید انتهای فعل مضارع را مجزوم کنیم.

کدام صیغه از فعل امر حرکت آخرش مجزوم نمی‌شود؟

در صیغه للمخاطبات یا جمع مونث مخاطب، از آنجا که «ن» انتهای فعل ضمیر فاعلی است، حذف نمی‌شود و انتهای این صیغه بدون هیچ تغییری دست نخورده باقی می‌ماند.

تمرین فعل امر در عربی

برای ارزیابی عملکرد خود در رابطه با «فعل امر در عربی»، می‌توانید از تمرین‌هایی که در ادامه در اختیار شما قرار گرفته است استفاده کنید. تمرین شامل ۱۰ سوال است که باید همانند دستورالعمل و مثال عمل کنید. برای سنجیدن پاسخ خودتان و پاسخ صحیح می‌توانید از گزینه «جواب» که زیر سوال قرار گرفته استفاده کنید.

  • به ازای هر سوال، همانند نمونه یک جمله امری بنویسید.

هل تکتب هذه الرسائل؟

أُکتُب هذه الرسائل.

سوال۱: هل تشربون قهوة دون حلیب؟

جواب

جواب: إشربوا قهوة دون الحلیب.

سوال۲: هل تطرحین هذا السوال؟

جواب

جواب: إطرحي هذا السوال.

سوال۳: هل تعملنَ في هذا المشروع العلمي؟

جواب

جواب: إعملنَ في هذا المشروع العلمي.

سوال۴: هل تشکران المعلم علی درسه؟

جواب

جواب: أُشکرا المعلم علی درسه.

سوال۵: هل تضعون الکتب في الخزانة؟

جواب

جواب: إضعوا الکتب في الخزانة.

سوال۶: هل تجلس علی هذا الکرسي؟

جواب

جواب: إجلس علی هذا الکرسي.

سوال۷: هل تسمعون نشرة الأخبار الجدیدة؟

جواب

جواب: إسمعوا نشرة الأخبار الجدیدة.

سوال۸: هل تفهمینَ الدرس؟

جواب

جواب: إفهمي الدرس.

سوال۹: هل تطلبان منه المشارکة؟

جواب

جواب: أُطلبْ منه المشارکة.

سوال۱۰: هل تنزلون من هذه الطیارة؟

جواب

جواب: أُنزلوا من هذّ الطیارة.

خلاصه فعل امر در عربی

در این آموزش از مجله فرادرس، به فعل امر در عربی پرداختیم و نحوه ساخت آن را برای فعل‌های مختلف بیان کردیم. همچنین، مثال‌های متنوعی را از نحوه ساخت فعل امر در عربی بررسی کردیم.

آزمون فعل امر عربی

۱. کدام گزاره تعریف درست فعل امر در زبان عربی را بیان می‌کند؟

فعل امر برای بیان درخواست یا فرمان به کار می‌رود.

فعل امر برای بیان اتفاق‌های گذشته استفاده می‌شود.

فعل امر فقط با ضمایر سوم‌شخص صرف می‌گردد.

فعل امر همیشه معنای پرسشی دارد.

پاسخ تشریحی

عبارت «فعل امر برای بیان درخواست یا فرمان به کار می‌رود». تعریف صحیح را ارائه می‌دهد زیرا فعل امر عمدتاً برای خطاب به مخاطب و فرمان یا تقاضا درباره انجام کاری استفاده می‌شود. عبارت «فعل امر برای بیان اتفاق‌های گذشته استفاده می‌شود.» مربوط به فعل ماضی است و ارتباطی با فعل امر ندارد. جمله «فعل امر فقط با ضمایر سوم‌شخص صرف می‌گردد.» نادرست است، چراکه کاربرد اصلی فعل امر با دوم‌شخص است. همچنین، گزاره «فعل امر همیشه معنای پرسشی دارد.» اشتباه است و کاربرد فعل امر مربوط به فرمان یا دستور دادن است، نه پرسش.

۲. برای ساخت فعل امر سالم در زبان عربی چه مراحلی باید به ترتیب انجام شود؟

ابتدا حرف «ت» فعل مضارع حذف شود، سپس همزه وصل در ابتدا آورده شود و در پایان حرکت فعل مجزوم گردد.

حروف عله از ریشه حذف شود، سپس فعل به شکل جمع نوشته شود.

اول همزه اضافه شود، بعد از آن صیغه اول‌شخص ساخته شود و فعل بدون تغییر باقی بماند.

فعل ماضی نوشته شود، سپس حرف «ن» به انتهای فعل اضافه شود و حرکت آخر نیز ثابت باشد.

پاسخ تشریحی

در ساخت فعل امر سالم، ابتدا لازم است حرف «ت» فعل مضارع حذف شود. پس از آن، همزه وصل به ابتدای فعل اضافه می‌شود و سپس حرکت آخر فعل (حرف پایانی) به حالت سکون درمی‌آید تا مجزوم گردد. عبارت «ابتدا حرف ت فعل مضارع حذف شود، سپس همزه وصل در ابتدا آورده شود و در پایان حرکت فعل مجزوم گردد.» به درستی همه مراحل اصلی را بیان کرده است. سایر گزینه‌ها درست نیستند چون نوشتن فعل ماضی و افزودن «ن»، حذف حروف عله به شکل جمع یا اضافه کردن همزه و ساخت صیغه اول‌شخص، هیچ‌کدام روال صحیح ساخت فعل امر سالم را توضیح نمی‌دهند.

۳. در جدول صرف افعال عربی، صیغه‌ها بر چه اساسی از هم جدا و دسته‌بندی می‌شوند؟

بر اساس زمان فعل و کاربرد

بر اساس شخص، جنس و عدد

بر اساس حالت مفرد و مثنی تنها

بر اساس ریشه و حروف معتل

پاسخ تشریحی

در جدول صرف افعال عربی، صیغه‌ها بر پایه «شخص» (مانند اول‌شخص یا دوم‌شخص)، «جنس» (مذکر یا مؤنث) و «عدد» (مفرد، مثنی، جمع) از هم جدا می‌شوند. این دسته‌بندی باعث می‌شود شکل فعل با توجه به کاربرد آن برای هر ضمیر مشخص شود. گزینه «بر اساس زمان فعل و کاربرد» مرتبط با تقسیم‌بندی زمانی افعال است نه شکل صرف صیغه‌ها. دسته‌بندی بر اساس «ریشه و حروف معتل» تنها مربوط به نوع فعل است نه صیغه‌های جدول صرف. همچنین، «حالت مفرد و مثنی» همه حالت‌ها را پوشش نمی‌دهد و جمع را نادیده می‌گیرد.

۴. در فرآیند ساخت فعل امر غیرمستقیم در عربی، لام امر (لِـ) چه نقشی دارد و پایان فعل چه تغییری می‌کند؟

فقط به ابتدای فعل امر سالم لام افزوده می‌شود و تغییری در پایان ایجاد نمی‌شود.

لام امر حذف می‌شود و به جای آن همزه می‌آید و پایان فعل مرفوع می‌ماند.

لام امر به ابتدای فعل مضارع افزوده می‌شود و انتهای فعل مجزوم می‌گردد.

لام امر در انتهای فعل قرار می‌گیرد و فعل به صورت منصوب صرف می‌شود.

پاسخ تشریحی

در ساخت فعل امر غیرمستقیم، «لام امر» (لِـ) به ابتدای فعل مضارع اضافه می‌شود و پایان فعل باید مجزوم باشد. استفاده از «لام امر در انتها» و حالت منصوب، یا عدم تغییر در پایان، یا حذف لام امر و افزودن همزه، از قواعد درست برای این ساختار نیستند.

۵. در فرایند ساخت فعل امر عربی، اگر ریشه فعل دارای همزه (مهموز) باشد، چه تفاوتی با ساخت فعل امر سالم به وجود می‌آید؟

در افعال مهموز فقط حرکت انتهایی تغییر می‌کند، اما در افعال سالم همزه وصل الزامی است.

در افعال مهموز همزه ریشه همیشه حفظ می‌گردد اما در افعال سالم حذف می‌شود.

در افعال مهموز همزه ریشه ممکن است حذف یا به همزه وصل تبدیل شود، اما در افعال سالم همزه ابتدای فعل، اضافه می‌شود.

در افعال مهموز بعد از حذف «ت»، همزه ریشه باید به آخر فعل منتقل شود ولی در افعال سالم، در ابتدای ریشه باقی می‌ماند.

پاسخ تشریحی

برای ساخت فعل امر از ریشه‌های دارای همزه (مهموز)، گاهی همزه ریشه حذف می‌شود یا به همزه وصل تبدیل می‌گرد. این مورد به این بستگی دارد که همزه در کدام بخش ریشه باشد. اما در فعل سالم، همزه وصل صرفاً در ابتدای فعل اضافه می‌شود و ربطی به حذف یا تغییر همزه ریشه ندارد. گزینه‌های دیگر مانند حفظ همزه ریشه در همه حالات یا انتقال آن به انتهای فعل، مطابق توضیحات ارائه‌شده صحیح نیستند.

۶. در ساخت فعل امر از معتل اجوف نسبت به فعل سالم، چه تغییری رخ می‌دهد؟

ادغام حرف آخر با ضمیر فاعلی

عدم نیاز به افزودن همزه به ابتدای فعل

حذف همزه وصل از اول فعل

اضافه شدن «ن» به انتهای فعل

پاسخ تشریحی

برای ساخت فعل امر أجوف، حرف «ت» را از ابتدای فعل حذف می‌کنیم و نیازی به افزودن همزه به ابتدای آن نیز نداریم.

۷. برای ساخت امر از فعل صحیح مضاعف در عربی، باید به کدام نکته اصلی توجه شود؟

حذف همزه وصل در ابتدا ضروری است.

پس از حذف «ت» حرکت حرف دوم، برای اعراب همزه، تعیین‌کننده است.

تنها ریشه فعل ماضی مبنا قرار می‌گیرد.

همیشه «ن» انتهایی فعل حذف می‌شود.

پاسخ تشریحی

در ساخت امر از فعل صحیح مضاعف، توجه به حرکت حرف دوم اهمیت دارد، زیرا حرکت این حرف نوع احرکت همزه وصل را مشخص می‌کند. «حذف همزه وصل در ابتدا» فقط برای برخی افعال کاربرد دارد و در اینجا نکته اصلی نیست. «همیشه «ن» انتهایی فعل حذف می‌شود.» نادرست است و در همه موارد صدق نمی‌کند. همچنین «تنها ریشه فعل ماضی مبنا قرار می‌گیرد.» صحیح نیست زیرا ساخت فعل امر از مضارع انجام می‌شود.

۸. در فرآیند ساخت فعل امر در عربی، افزودن همزه وصل به کدام‌یک از فعل‌های زیر، همیشه درست نیست؟

افعال سالم

افعال مهموز

افعال مضاعف

افعل ناقص

پاسخ تشریحی

برای ساخت افعال مهموزی که با همزه شوع می‌شوند، نباید همزه وصل را به ابتدای فعل اضافه کنیم و حتی همزه خود فعل را نیز حذف می‌کنیم.

۹. در آموزش فعل امر عربی، تفاوت اصلی میان فعل امر مستقیم و غیرمستقیم چیست؟

امر مستقیم همیشه با «لام امر» آغاز می‌شود اما امر غیرمستقیم بدون آن ساخته می‌شود.

امر مستقیم برای دوم‌شخص است اما امر غیرمستقیم برای اول و سوم‌شخص.

امر مستقیم از فعل ماضی ساخته می‌شود اما امر غیرمستقیم از فعل مضارع.

امر مستقیم فقط در افعال معتل به کار می‌رود اما امر غیرمستقیم در تمام افعال.

پاسخ تشریحی

«امر مستقیم» مربوط به مخاطب، یعنی دوم‌شخص است و ساختار آن با حذف حروف مضارعه و مجزوم کردن پایان انجام می‌گیرد. در مقابل، «امر غیرمستقیم» برای اول‌شخص و سوم‌شخص به کار می‌رود و ساخت آن با افزودن «لام امر» به ابتدای فعل مضارع و مجزوم کردن پایان صورت می‌پذیرد. بنابراین تفاوت اساسی در نوع شخص مخاطب و روش ساخت آن است. عبارت «امر مستقیم برای دوم‌شخص است اما غیرمستقیم برای اول و سوم‌شخص» تنها گزاره صحیح است زیرا سایر گزاره‌ها یا ترتیب و ابزار ساخت را نادرست بیان کرده‌اند یا مبنای زمانی (ماضی، مضارع) آن‌ها اشتباه مطرح شده است.

۱۰. در صرف فعل امر در زبان عربی، کدام صیغه جمع مؤنث مخاطب پایانی متفاوت با سایر صیغه‌ها دارد و دلیل این تفاوت چیست؟

مفرد مؤنث مخاطب آخرش «الف» دارد و پایانش متفاوت است.

جمع مؤنث مخاطب آخرش «ن» دارد و مجزوم نمی‌شود چون این «ن» ضمیر فاعلی است.

جمع مذکر مخاطب پایان متفاوتی دارد چون حرف «ی» به آن اضافه می‌شود.

مثنی مؤنث «ن» دارد و حذف یا ساکن نمی‌شود.

پاسخ تشریحی

در صیغه جمع مؤنث مخاطب در صرف فعل امر، پایان فعل دارای «نون» است زیرا این «نون» ضمیر فاعلی محسوب می‌شود و مانند سایر صیغه‌ها مجزوم نمی‌گردد.

بر اساس رای ۰ نفر
آیا این مطلب برای شما مفید بود؟
اگر پرسشی درباره این مطلب دارید، آن را با ما مطرح کنید.
منابع:
مجله فرادرس
PDF
مطالب مرتبط
۵ دیدگاه برای «فعل امر در عربی چیست؟ – نحوه ساخت + مثال»

من از کلاس ترجمه قرانم جا ماندم، توضیحات شما بسیار کمکم کرد که خودمو برسونم، خیلی ممنونم با آرزوی خوشبختی برای شما

سلام ..سوالم این است چرا افعال امر غائب را معرب حساب میکنیم غیر از ۶ و۱۲
ولی امر مخاطب هر ۶ صیغه ش مبنی هستند ؟؟

با سلام و وقت بخیر؛
فعل مضارع در زبان عربی یک فعل معرب است که می‌توانیم از آن افعال منصوب و مجزوم بسازیم. ۱۴ صیغه مضارع در حالت عادی معرب و مرفوع محسوب می‌شوند به جز دو صیغه ۶، جمع مونث غائب و صیغه ۱۲، جمع مونث مخاطب. هر دوی این صیغه‌ها مبنی هستند و در هر هیچ حالتی منصوب یا مجزوم نمی‌شوند. یعنی انتهای این دو صیغه تغییری نمی‌کند. چرا که «ن» انتهایی آن ضمیر است و دست نخورده باقی می‌ماند.
همچنین این نکته را هم باید در نظر داشته باشیم که فعل امر همانند فعل ماضی از افعال مبنی در زبان عربی هستند. این موضوع شامل حال تمامی صیغه‌ها می‌شود.
از همراهی شما با مجله فرادرس سپاسگزاریم.

بسیارعالی وجامع بود،خیلی ممنونم.

سلام
در آموزشگاهی مکالمه عربی فصیح میخوانم ترم دوم هستم واقعا ازتون ممنونم سایت شما جواب تمام مشکلات درسهایم را رایگان در اختیارم می‌گذارد ، ان شاءالله که با امام حسين ع محشور شويد

نظر شما چیست؟

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *