صفت تعجبی چیست؟ – توضیح با مثال و به زبان ساده

اگر بعد از کلمه‌های «چه»، «چه‌قدر»، «عجب»، «چه‌طور» و مانند آن‌ها، اسمی بیاید و تعجب گوینده از مقدار یا چگونگی آن اسم را نشان بدهد، این‌ کلمه‌ها صفت تعجبی برای آن اسم هستند که به‌عنوان یکی از وابسته‌های پیشین اسم، از آن‌ها استفاده می‌کنیم. برای مثال در جمله «چه هوای خوبی شد!» کلمه «چه» صفت تعجبی است و موصوف آن نیز، اسم «هوا» است. به طور معمول در انتهای جمله دارای صفت تعجبی، علامت تعجب «!» می‌آید. در این مطلب از مجله فرادرس با مثال‌های متنوعی توضیح می‌دهیم که صفت تعجبی چیست و کاربرد آن و تفاوتش با ضمیر تعجبی و صفت‌های پرسشی چیست. در انتها نیز پرسش‌های چهارگزینه‌ای طرح کرده‌ایم.

صفت تعجبی چیست؟

صفت تعجبی کلمه‌های «چه»، «عجب»، «چه‌قدر» و مانند آن هستند که قبل از یک اسم می‌آیند و تعجب گوینده را از مقدار یا چگونگی آن اسم، توصیف می‌کنند. برای مثال در گروه اسمی «عجب روزگار سختی!» صفت «عجب» صفتی تعجبی است و موصوف آن نیز کلمه «روزگار» است. این صفت از وابسته‌های پیشین اسم محسوب می‌شود یعنی همیشه قبل از اسم می‌آید.

برای یادگیری انواع صفت فارسی، تماشای فیلم آموزش ادبیات فارسی پایه هشتم فرادرس را به شما پیشنهاد می‌کنیم. لینک این آموزش را در کادر زیر آورده‌ایم:

فیلم آموزش درس فارسی – پایه هشتم در فرادرس

کلیک کنید

در این بخش، ابتدا با ساختار گروه اسمیِ دارای صفت تعجبی آشنا می‌شویم و نمونه‌هایی از آن را بررسی می‌کنیم و در بخش‌های بعدی، تفاوت صفت تعجبی با ضمیر تعجبی را با مثال توضیح می‌دهیم.

ساختار گروه اسمی با صفت تعجبی

ساختار گروه اسمی دارای صفت تعجبی، مطابق با فرمول زیر است:

مثال صفت تعجبی

در جدول زیر، ساختار نمونه‌هایی از صفت تعجبی را در گروه‌های اسمی مختلف بررسی می‌کنیم.

یادگیری صفت تعجبی در فارسی هشتم

صفت تعجبی یکی از انواع صفت‌هایی است که می‌توانند به عنوان وابسته‌های پیشین یا پسین یک اسم، استفاده شوند. برای مثال، صفت‌های پرسشی و اشاره و شمارشی و.. نیز از انواع صفت‌های فارسی هستند. اما همه این صفت‌ها به عنوان وابسته اسم، نقش اصلی ندارند و اسم یا موصوف آن‌ها است که نقش‌های دستوری مختلفی را می‌گیرد و این صفت‌ها به تبعیت از موصوف خود، آن نقش را می‌گیرند. نقش‌های دستوری اسم‌های فارسی نیز زیاد است.

برای مثال یک اسم می‌تواند نقش مفعول، نقش نهاد، نقش فاعل، نقش قید و... را داشته باشد. یادگیری هرکدام از وابسته‌های اسم و نقش‌های اسم، نیازمند شناخت دیگر وابسته‌ها و دیگر نقش‌ها است. به همین خاطر باید از آموزش‌هایی استفاده کنیم که علاوه بر کامل بودن، زبان ساده‌ای داشته باشند. به همین علت در این بخش برخی از فیلم‌ها و مجموعه فیلم‌های آموزشی فرادرس را آورده‌ایم که با استفاده از آن‌ها با زبانی و ساده و کاربردی، به مباحث مختلف درس ادبیات مسلط شوید.

• فیلم آموزش رایگان مفعول در فارسی فرادرس
• فیلم آموزش ادبیات فارسی پایه هشتم فرادرس
• فیلم آموزش ادبیات فارسی پایه دهم فرادرس
• فیلم آموزش ادبیات فارسی پایه هشتم فرادرس
• فیلم آموزش نگارش پایه هشتم فرادرس

همچنین برای یادگیری کامل‌تر مباحث مختلف ادبیات متوسطه، می‌توانید از مجموعه آموزش زیر، استفاده کنید.

• مجموعه فیلم‌های آموزش ادبیات فارسی و نگارش دوره متوسطه فرادرس

نکته های مهم در مبحث صفت تعجبی

برای یادگیری و شناسایی درست صفت تعجبی باید سه نکته فهرست زیر را با هم بررسی کنیم.

•  تفاوت صفت تعجبی با ضمیر تعجبی
•  تفاوت صفت تعجبی با صفت پرسشی
• دیگر وابسته‌های گروه اسمی دارای صفت تعجبی

اما پیش از آنکه هرکدام از این موارد را با مثال توضیح دهیم، پیشنهاد می‌کنیم با تماشای فیلم آموزش رایگان مفعول در فارسی فرادرس که لینکش را در کادر پایین آورده‌ایم، این نقش دستوری اسم را به‌خوبی بشناسید.

فیلم آموزش مفعول در فارسی – به زبان ساده (رایگان) در فرادرس

کلیک کنید

تفاوت صفت تعجبی با ضمیر تعجبی

اگر بعد از صفت‌های تعجبی، اسمی نیاید، آن‌ها دیگر صفت تعجبی نیستند بلکه ضمیر تعجبی هستند و در مورد این ضمیر، پیش‌تر نیز در مجله فرادرس راجع به آن صبحت کرده‌ایم. برای مثال در جمله «چه خوب!» ضمیر تعجبی داریم اما در جمله «چه کتاب خوبی!»، صفت تعجبی داریم.

جدول تفاوت صفت تعجبی با ضمیر تعجبی

در جدول زیر، نمونه‌هایی از صفت و ضمیر تعجبی را با هم مقایسه کرده‌ایم و با خواندن آن، تفاوت این دو مبحث را به خوبی درک می‌کنید زیرا در تمام مثال‌های سمت راست جدول، بعد از کلمه‌های «چه» و... اسم آمده است اما در سمت چپ جدول، بعد از این کلمه‌ها اسمی نیامده که این کلمات، آن را توصیف کنند و صفتش باشند.

تفاوت صفت تعجبی با صفت پرسشی

اگر گروه اسمی که صفت پیشینی «چه»، «چه‌قدر» و... دارد، تعجب و شگفتی را نشان ندهد و مفهوم پرسشی و سؤالی داشته باشد، صفت ما پرسشی است نه تعجبی. برای مثال در جمله «چه‌قدر پول خرج کردی؟» کلمه «چه‌قدر»، صفت پرسشی است زیرا درباره میزان اسم «پول» سؤال می‌کند اما در جمله «چه‌قدر پول داری!»، «چه‌قدر» صفت تعجبی است زیرا نشانگر تعجب و شگفتی گوینده از میزان پول است.

نشانه ظاهری تفاوت بین این دو صفت، این است که در انتهای جمله دارای صفت پرسشی، علامت سؤال می‌آید اما در انتهای جمله دارای صفت تعجبی، علامت تعجب می‌آید در زبان گفتاری نیز باید از روی لحن گوینده، تعجبی یا پرسشی بودن این صفت‌ها را تشخیص دهیم.

جدول تفاوت صفت تعجبی با صفت پرسشی

در این جدول با مثال‌های بیشتری تفاوت این دو صفت را بررسی می‌کنیم.

دیگر وابسته‌های گروه اسمی دارای صفت تعجبی

اسمی که صفت تعجبی گرفته است، می‌تواند برخی دیگر از وابسته‌های پیشینی و پسینی اسم را نیز بگیرد. در این بخش پرکاربردترین وابسته‌هایِ موصوف صفت تعجبی را در جدول زیر فهرست کرده‌ایم و برای هرکدام از آن‌ها یک مثال نیز آورده‌ایم:

نمونه سؤال صفت تعجبی

حالا که یاد گرفتیم صفت تعجبی چیست و تفاوت آن با ضمیر تعجبی و صفت پرسشی را نیز بررسی کردیم، می‌توانید با جواب دادن به سؤال‌های چهارگزینه‌ای زیر میزان یادگیری خودتان را بررسی کنید. برای این کار باید روی گزینه صحیح مورد نظرتان کلیک کنید و بعد از آن، با زدن گزینه «مشاهده جواب» پاسخ درست را می‌بینید. هر جواب درستی که بدهید یک امتیاز می‌گیرید و بعد از پاسخ به تمام سؤال‌ها با زدن گزینه «دریافت جواب آزمون»، می‌توانید امتیاز خود را مشاهده کنید.