تبدیل فعل به اسم در ترکی استانبولی — توضیح + مثال های کاربردی و تمرین
در زبان ترکی استانبولی به روشهای مختلفی میتوان اسم ساخت. یکی از این روشها تبدیل فعل به اسم است. برای تبدیل فعل به اسم در ترکی استانبولی سه روش وجود دارد که هر کدام خصوصیات و نحوه استفاده متفاوتی دارند. به این اسمها اسم مصدر یا شبهفعل نیز گفته میشود. در این مطلب، هر سه روش ساختن اسم از فعل را با مثالهای کاربردی آموزش میدهیم.
تبدیل فعل به اسم در ترکی استانبولی
برای تبدیل فعل به اسم در ترکی استانبولی سه پسوند مهم وجود دارد که با اضافه شدن به ریشه فعلها باعث بهوجود آمدن اسم میشوند و نقش اسم را در جمله ایفا میکنند. پسوندها عبارتاند از:
- پسوند اسمساز «ma/me»
- پسوند اسمساز «mak/mek»
- پسوند اسمساز «Iş»
این شبهفعلها در طول زمان باعث بهوجود آمدن اسمهای ماندگار در ترکی استانبولی شدهاند. با همه فعلهایی که در این زبان وجود دارند میتوان اسم مصدر ساخت.
روش اول تبدیل فعل به اسم در ترکی استانبولی
اولین روش برای تبدیل اسم به فعل استفاده از پسوندهای «mak/mek» است. اسمهایی که به این روش ساخته میشوند، ظاهری شبیه به فعل، اما نقش اسم دارند و در ابتدا یا اواسط جمله بهکار میروند. این اسمها در ترجمه فارسی همانند مصدر ترجمه میشوند و معمولا در آخر جمله نمیآیند. هر فعلی با حرف اضافه مخصوصی استفاده میشود. اگر حرف اضافه فعل جمله، یکی از حروف اضافه «از» یا «در» باشد، از پسوند اسمساز «mak/mek» برای ساخت اسم مصدر استفاده میشود. در جدول زیر، نحوه تبدیل فعل به اسم و ساخت اسم مصدر در ترکی استانبولی نوشته شده است.
حرف اضافه در صورت نیاز | پسوند اسمساز mak/mek | ریشه فعل |
زمانی که جمله بدون فاعل مشخصی نوشته شده باشد، به عبارت دیگر جمله حالت کلی داشته باشد، از مصدرها (شبهفعل) بدون حرف اضافه استفاده میکنیم. مثالهای زیر برای درک بهتر این مبحث نوشته شدهاند.
Bu alanda fotoğraf çekmek yasak.
عکاسی در این مکان ممنوع است.
Bugün televizyon izlemek istemiyorum.
امروز نمیخواهم تلویزیون تماشا کنم.
Onu görmek hepimizi çok şaşırttı.
دیدن او همه ما را متعجب کرد.
Herkese hediye almak zorunda değilim.
مجبور نیستم که برای همه هدیه بخرم.
Ben ülkemden ayırlmak istemiyorum.
من نمیخواهم از کشورم جدا شوم.
Bazen ağlamak rahatlatıcı bir eylemdir.
بعضی وقتها گریه کردن یک کار آرامکننده است.
Depremden sonra kimse ile konuşmak istemiyordu.
بعد از زلزله نمیخواست با کسی صحبت کند.
Üniversitede okumak için sınavdan geçmen gerekiyor.
برای اینکه در دانشگاه تحصیل کنی، باید در امتحان موفق شوی.
Seninle kavga etmek istemiyorum.
نمیخواهم با تو دعوا کنم.
Adana da kebap yemek ister misin?
آيا میخواهی در شهر آدانا کباب بخوری؟
در مثالهای بالا، تمامی جملهها حالت مثبت و بدون حرف اضافه نوشته شدهاند. حال به مثالهای شامل حروف اضافه توجه کنید. در این مثالها حروف اضافه متناسب با قانون هماهنگی حروف در ترکی استانبولی انتخاب و اضافه شدهاند.
Akşama kadar konuşsun, dinlemekten hiç yorulmam.
اگر تا شب صحبت کند، از گوش دادن اصلا خسته نمیشوم.
Ahmet öğrendiklerini başkalarına aktarmaktan hoşlanır.
احمد دوست دارد آموختههای خود را به دیگران یاد بدهد.
Evde film izlemekten hoşlanmam, sinemaya gitmeyi tercih ederim.
از تماشای فیلم در خانه خوشم نمیآيد، رفتن به سینما را ترجیح میدهیم.
Yaşlılara yardım etmekten zevk alırım.
از کمک به سالمندان خوشنود میشوم.
Gelecekte yalnız kalmaktan çok korkuyorum.
از تنها شدن در آینده خیلی میترسم.
Şimdiden doğum günü hediyesini almakta yalnış yapmıyoruz umarım.
امیدوارم که خریدن هدیه تولد برای او از الآن، کار اشتباهی نباشد.
Bu konuyu tekrar tekrar konuşmakta fayda yok.
صحبت به صورت مداوم درباره این موضوع بیفایده است.
Ben türk baklavası yemekten keyif alırım.
من از خوردن باقلوای ترکی لذت میبرم.
Çocuklarla oynamaktan yoruldum, biraz dinlenmem gerekiyor.
از بازی کردن با بچهها خسته شدم. کمی باید استراحت کنم.
Akşam üstü güneş batımını izlemekten çok hoşlanırım.
از تماشای غروب خورشید خیلی خوشم میآید.
شکل منفی تبدیل فعل به اسم با mak/mek
شکل منفی اسمهای مصدر با کمک پسوندهای منفیساز در ترکی استانبولی «ma/me» ساخته میشود. در جدول زیر، ترتیب قرارگیری اجزای سازنده اسم مصدر نوشته شده است.
حرف اضافه در صورت نیاز | پسوند mak/mek | پسوند منفیساز ma/me | ریشه فعل |
حروف اضافه در این بخش، متناسب با آخرین حرف صدادار پسوندهای «mak/mek» انتخاب میشوند. در مثالهای زیر به نحوه انتخاب حروف اضافه توجه کنید.
İşe gitmemek için, hasta numarası yaptı.
برای اینکه سر کار نرود، وانمود میکرد که بیمار است.
O an ağlamamak için kendimi zor tutuyordum.
آن لحظه برای جلوگیری از گریه کردن، خودم را به زور کنترل کردم.
Onunla konuşmamak için kitap okumaya başladım.
برای جلوگیری از صحبت کردن با او، شروع به خواندن کتاب کردم.
Doktor bana «ilaç içmemek sağlığın için tehlikeli» dedi.
دکتر به من گفت که «مصرف نکردن دارو به ضرر سلامتیات است.»
Sigara içmemek için spora kayıt yaptırdı.
برای اینکه سیگار نکشد، در [این] ورزش ثبتنام کرد.
اسم ماندگار با پسوند اسمساز mak/mek
در زبان ترکی استانبولی برخی از اسمهایی که نام شیء یا کار هستند از فعل ساخته شدهاند که به عنوان اسم ماندگار شناخته میشوند. تعدادی از این اسمها در جدول زیر آورده شده است.
اسمهای ماندگاری که با پسوند mak/mek ساخته شدهاند | |
معادل فارسی | اسم ماندگار |
نان | Ekmek |
فندک | Çakmak |
غذا | Yemek |
رودخانه | Irmak |
خامه | Kaymak |
مثالهای زیر، برای یادگیری بهتر این موضوع نوشته شدهاند.
Ben kızartma yemeklerini çok severim.
من غذاهای سرخ شده را خیلی دوست دارم.
Akşam yemeğine ekmek istemiyoruz, ama yarın için alman gerekiyor.
برای شام نان نیاز نداریم، اما برای فردا باید تهیه کنی.
عالی، ممنون🙏