فرادرسافزایش تمرکز در مطالعه با ۱۶ راه کاربردی و موثر
برای موفقیت در آزمون‌های مختلف مدرسه و دانشگاه و... خوب است که بهترین روش های مطالعه را بیاموزید اما این روش‌ها فقط زمانی کاربرد دارند که در حین یادگیری تمرکز کافی داشته باشید. افزایش تمرکز در مطالعه برای یادگیری، درک مطلب و به‌خاطر سپردن آن لازم است. اما با توجه به عوامل حواس‌پرتی زیادی که در اطراف ما وجود دارند متمرکز ماندن کار آسانی نیست. بنابراین در این مطلب راه های افزایش تمرکز در مطالعه را می‌آموزیم تا به‌خوبی یاد بگیریم که چگونه تمرکز خود را بالا ببریم. همچنین در انتهای این مطلب از مجله فرادرس نرم‌افزارهایی را معرفی می‌کنیم که از راهکارهای افزایش تمرکز استفاده کرده‌اند تا با کمک آن‌ها مدت زمان بیشتری را برای مطالعه صحیح صرف کنید.
چطور متمرکز مطالعه کنیم؟
تحقیقات نشان می‌دهند که به‌طور میانگین، مردم هر ۱۲ دقیقه یک بار به گوشی موبایل خود نگاه می‌کنند و این عادت رفتاری باعث کاهش تمرکز آن‌ها برای انجام کارهای دیگر مخصوصا مطالعه دروس می‌شود. هرچه عوامل حواس‌پرتی بیشتر شوند تمرکز روی موضوعات درسی سخت و سخت‌تر می‌شود. بعد از مطالعه این مطلب، می‌توانیم اطلاعات بیشتری را در مطلب «راههای افزایش تمرکز» از مجله فرادرس یاد بگیریم.
داشتن تمرکز در مطالعه، بازی، کار و... لازم و ضروری است. وقتی با ذهنی باز و متمرکز به کاری می‌پردازید به‌راحتی آن را در ذهن خود طبقه‌بندی می‌کنید و یادگیری هیچ مطلب و مفهومی برایتان دشوار نخواهد بود. اما واقعیت این است که متمرکز ماندن کار ساده‌ای نیست. گاهی پس از چند دقیقه ذهن شما مشغول پردازش موضوع دیگری می‌شود یا عاملی بیرونی حواستان را پرت می‌کنید و نمی‌توانید با بیشترین بهره وری مطالعه می‌کنیم. در این حالت، از این کار به سراغ کار دیگری (از این درس به آن درس) می‌روید و با انجام چند فعالیت همزمان برای هیچ‌کدام از آن‌ها انرژی لازم را صرف نمی‌کنید. در نهایت می‌بینید که زمان تمام شده است و نتوانسته‌اید آن‌طور که باید درس بخوانید یا کار کنید.
افزایش تمرکز در مطالعه در روزهای امتحان اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. تمرکز مانند استعداد ذاتی نیست بلکه مهارتی است که میتوانید با انجام تمرین‌های اثربخش خود آن را پرورش دهید. اگر با تمرکز بالا درس‌ها را بخوانید بدون بروز هرگونه مشکلی به انجام وظایف روزانه می‌رسید و تمام موارد موجود در چک لیست مطالعاتی خود را تیک می‌زنید. به این ترتیب هنگام خواب هیچ کار عقب مانده‌ای ندارید و بدون استرس و نگرانی خوابی باکیفیت را تجربه می‌کنید.
راهکار افزایش تمرکز در مطالعه
در ادامه به برخی از بهترین راهکارهای افزایش تمرکز در مطالعه می‌پردازیم که به کار بردن آن‌ها یه شما در یادگیری بهتر دروس و افزایش بهره‌وری مطالعاتی کمک بسیار زیادی می‌کند.
۱. افکارتان را بنویسید
گاهی وقتی مشغول مطالعه هستیم و از خود می‌پرسیم که چگونه درس بخوانیم تا یادمان نرود ناگهان فکری به ذهنمان می‌رسد که ربطی با موضوع درس ندارد و کاملا حاشیه‌ای است. در این حالت برای بازگشتن به حالت متمرکز قبل باید به‌سرعت روی کاغذ آن فکر را یادداشت کنیم و کنار بگذاریم.
همچنین اگر در حین مطالعه دوست دارید سری به شبکه‌های مجازی بزنید، خرید اینترنتی داشته باشید یا با یکی از دوستان خود تلفنی صحبت کنید تمام این فکرها را بنویسید تا در پایان روز به آن‌ها بپردازید. به یاد داشته باشید که این افکار نباید سرکوب شوند بلکه فقط باید زمان اندیشیدن به آن‌ها را مدیریت کنید. اگر همواره تفکرات متفاوت را سرکوب کنید بیش از پیش به شما هجوم می‌آورند و انرژی و وقت زیادی را صرف مبارزه با آن‌ها می‌کنید. یادداشت کردن افکار و تعیین زمانی برایشان باعث افزایش تمرکز در مطالعه شما می‌شود.
در پایان روز به این یادداشت‌ها نگاهی بیندازید تا دریابید که کدام یک از آن‌ها دفعات بیشتری تکرار شد و برای آن‌ها بیشتر وقت بگذارید تا روز بعد کمتر درگیر این اندیشه‌ها شوید.
۲. مدیریت مناسب زمان
در این بخش خوب است که با ۲ مورد از تکنیک های مدیریت زمان آشنا شوید تا در مدت زمان طولانی‌تری روی موضوعات تمرکز کنید.
استفاده از تایمر
همزمان با شروع مطالعه تایمر گوشی را فعال کنید. سپس با تمام تمرکز خود درس بخوانید. وقتی احساس کردید که تمرکز اولیه را ندارید و دیگر مطالب را یاد نمی‌گیرید تایمر را متوقف کنید. هر تعداد دقیقه‌ای که گوشی شما ثبت کرده باشد همان دوره زمانی متمرکز ماندن شما را تعیین می‌کند. مثلا اگر تایمر زمان ۱۰ دقیقه را نشان می‌دهد بازه‌های زمانی مطالعه را به ۳ بخش ۱۰ دقیقه‌ای تقسیم کنید و بین آن‌ها ۱ الی ۲ دقیقه استراحت داشته باشید. زمان استراحت را به چک کردن پیام‌های گوشی اختصاص ندهید. در این زمان‌ها میتوانید میان‌وعده‌ای سالم بخورید، چشم‌های خود را ببندید یا کمی دراز بکشید و سپس ۱۰ دقیقه بعدی را برای مطالعه با تمرکز بالا آغاز کنید.
بعد از یک هفته ۵ دقیقه به این زمان اضافه کنید و همین‌طور این پیشرفت زمانی را در هفته‌های بعد افزایش دهید تا کم‌کم و بدون هیچ فشاری مدت زمان متمرکز ماندنتان بیشتر شود.
استراحت پس از اتمام کار
به جای این‌که هر ۱۰ دقیقه را مطالعه کنید و بعد از آن زمان استراحتی داشته باشید وظایف خود را دسته‌بندی کنید و بعد از انجام هر وظیفه برای آن زمان استراحتی را در نظر بگیرید. مثلا یکی از وظایف انجام تمرینات ریاضی است و پس از انجام آن‌ها میتوانید استراحت کنید و پس از آن مطالعه زیست را آغاز کنید. البته اگر هرکدام از درس‌های شما بخش‌های گوناگونی دارد و نمی‌توانید در آن حد متمرکز بمانید هرکدام این درس‌ها را به بخش‌های کوچک‌تری تقسیم کنید برای این کار میتوانید از تکنیک پومودورو نیز بهره ببرید.
مهم است که در زمان‌های استراحت تا حد ممکن از فضای مطالعه خارج شوید. انجام این کار ۲ علت مهم دارد. علت اول این است که وقتی در محیط مطالعه باقی می‌مانید پس از مدتی همه چیز کسل‌کننده می‌شود و تمرکزتان به‌مرور کاهش می‌یابد. علت بعدی این است که ذهن شما باید توانایی تفکیک زمان مطالعه و زمان استراحت را داشته باشد. وقتی برای استراحت از محل خارج می‌شوید ذهن درمی‌یابد که دیگر نیازی به تمرکز ندارد و وقتی دوباره پشت میز کار یا هر محیط مطالعاتی دیگری می‌روید مغز به صورت خودکار برای متمرکز شدن تنظیم می‌شود. بنابراین بهتر است چنین مکانی را جدا از بقیه محیط‌های زندگی برای خود ایجاد کنید.
۳. از خودتان فیلم بگیرید
یکی از راههای جالب و کاربردی برای افزایش تمرکز در مطالعه این است که در حین درس خواندن از خودتان فیلم و بگیرید و آن را روی حالت گذر زمان (Time-Lapse) قرار دهید. در انتهای مطالعه وقتی فیلم خود را تماشا می‌کنید از این همه تلاش و تمرکز حس خوبی می‌گیرید و به خودتان افتخار می‌کنید. همچنین این کار شما را تشویق به ادامه مطالعه می‌کند.
۴. میز کار خود را خلوت کنید
عکس‌های زیبایی در فضای اینترنت وجود دارند که پر از وسایل رنگی و لوازم کاربردی نظیر گلدان گل، عکس عزیزان، انواع خودکارهای رنگی و... هستند اما با وجود زیبایی این عکس‌ها، اگر میز کار شما در حین مطالعه تا این حد شلوغ باشد برای بالا بردن تمرکز باید ده برابر حضور در محیط خلوت تلاش کنید. اشکالی ندارد اگر این وسایل در کنار یا پشت سر شما باشند اما برای افزایش تمرکز در مطالعه بهتر است در بخش روبه‌رو چیزی به غیر از کتاب یا لپ تاپ وجود نداشته باشد تا بتوانید با بیشترین حد تمرکز فقط درس بخوانید. در این حالت محل مطالعه شما همچنان جذاب است و ذهن کاملا پویایی برای یادگیری پشت میز کار ساده خود دارید.
۵. از برچسب استفاده کنید
روی کاغذهای کوچک ضربدری بزرگ بزنید و آن‌ها را به چند نقطه از اتاق بچسبانید. در حین مطالعه لحظاتی که حواستان پرت می‌شود و به اطراف می‌نگرید دیدن این ضربدرها مانند پیام یادآوری موبایل به شما گوشزد می‌کنند که به مطالعه برگردید و حواس خود را جمع کنید. این کار دقیقا شبیه هدف گذاری است. در هدف گذاری نیز نوشتن اهداف و چسباندن آن به نقاط مختلف خانه باعث افزایش تمرکز روی آن هدف‌ها می‌شود.
۶. به خواندن خود برای افزایش تمرکز در مطالعه بسنده نکنید
یکی از راه های افزایش تمرکز در مطالعه این است که هنگام درس خواندن، خودکار یا ماژیک هایلایتری داشته باشید و زیر کلمات و جمله‌های مهم را خط بکشید. این روش خیلی بیشتر از روخوانی مطالب باعث افزایش تمرکز در مطالعه می‌شود. همچنین وقتی برای مرور مطالب با این کلمات پررنگ مواجه می‌شوید برای به خاطرسپردن آن‌ها زمان و انرژی کمتری صرف می‌کنید زیرا از مطالعه پیشین کمی از آن‌ها را به یاد می‌آورید و اکنون دیگر مطلب جدیدی محسوب نمی‌شوند.
۷. تغذیه مناسب داشته باشید
اغلب دانش‌آموزان و دانشجویان به تغذیه خود اهمیتی نمی‌دهند. در حالی که غذای شما سوختی است که به ذهن می‌رسانید. وقتی غذاهای سالم مصرف می‌کنید انرژی لازم برای یادگیری مطالب را در خود افزایش می‌دهید و این قدرت را دارید که با تصویر سازی ذهنی دروس را بیاموزید و در جلسه امتحان آن‌ها را به یاد بیاورید.
۸. با دوستان خود درس بخوانید
وقتی مطالب خوانده شده را برای شخصی دیگر توضیح می‌دهید این کار باعث افزایش تمرکز در مطالعه شما می‌شود. همچنین در مطالعه‌های گروهی معمولا تمامی نکات یک دور مرور میشوند و در فرصتی کم، با تمرکز بالا مطالب زیادی را به خاطر می‌سپارید. از این رو خوب است که در گروه‌ای مطالعاتی شرکت کنید یا با دوستان خود برنامه درس خواند ترتیب دهید. برای افزایش اثربخشی این گروه‌ها میتوانید در نهایت آزمونی مشترک داشته باشید تا روی نقاط ضعف خود زمان بیشتری صرف کنید. این گروه‌ها به صورت مجازی و در شبکه‌های اجتماعی نیز وجود دارند.
عوامل افزایش تمرکز در مطالعه
برای مطالعه متمرکز لازم است ۵ ساختار اصلی روش های مطالعه صحیح را بشناسید که استفاده از آن‌ها باعث متمرکز ماندن شما می‌شود. این عوامل در زیر آمده‌اند.
۱. طرز فکر
تغییر طرز تفکر یعنی به این نیندیشید که برخی افراد تمرکز دارند و برخی دیگر ندارند. شما این قابلیت را دارید که میزان تمرکز خود را افزایش دهید و میتوانید درس‌های بیشتر را در زمان کمتر بخوانید. مسلما در حین انجام بازی کامپیوتری تمرکزی روی یادگیری ندارید. یا مثلا در حضور دوستان و خانواده و در حین دیدن سریال هرگز نمی‌توانید تمرکز کافی روی مطالب کتاب‌های درسی خود داشته باشید. بنابراین سنجیدن توانایی‌ها در این موقعیت کار درستی نیست.
موضوع دیگر این است که باید تا حد امکان درس خواندن را تبدیل به کار جالب کنید. نباید با اندیشیدن به درس‌ها، حس بدی داشته باشید. برای این کار میتوانید مطالعات گروهی انجام دهید و با هم برای مطالعه ساعت را تنظیم کنید. این فعالیت‌های ساده و کاربردی لذت مطالعه در کنار دوستان را بالا می‌برد و به افزایش تمرکز در مطالعه شما منجر می‌شود. به طور مثال با کمک تکنیک پومودورو ۲۵ دقیقه را همگی مطالعه کنید و وقتی یکی از شما طبق زمان روی میز زد، دست از مطالعه بردارید. به این ترتیب با انرژی بسیار بالا و بدون حس عذاب و ناراحتی درس‌ها را می‌آموزید.
اولویت‌بندی و ارزش‌گذاری موضوع دیگری است که با طرز فکر شما رابطه مستقیمی دارد. در ابتدای روز از خود بپرسید که انجام چه کاری مهم‌تر و ضروری‌تر از کارهای دیگر است. همچنین سوال کنید که امروز می‌خواهید به چه منافعی دست پیدا کنید. میتوانید برخی از کارها را فقط برای افزایش انرژی خود انجام دهید. مثلا اگر دورکار هستید برای این‌که افزایش تمرکز در مطالعه داشته باشید از صبح لباس بیرونی بپوشید تا انرژی شما برای انجام کارها افزایش یابد.
۲. تکنیک‌ها
تکنیک‌های زیادی برای افزایش تمرکز در مطالعه وجود دارند. پیش از این یکی از محبوب‌ترین متدها یعنی تکنیک پومودورو را معرفی کردیم که با استفاده از اصول مدیریت زمان مطالعه اثربخشی داشته باشید. شما میتوانید به جای ۲۵ دقیقه از ۴۵ دقیقه زمان برای تمرکز روی مطالعه دروس استفاده کنید. در این حالت خود را محدود کنید که در پایان زمان تعیین شده مطالعه را تا بخش خاصی از کتاب انجام دهید. این فشار و محدودیت زمانی باعث افزایش تمرکز شما می‌شود.
جالب است بدانید که داشتن تایمر به طرز شگفت‌آوری اثربخش است. به‌طور کلی انجام چند کار همزمان همواره باعث کاهش تمرکز می‌شود و تکنیک‌هایی نظیر پومودورو به‌گونه‌ای تعریف شده‌اند که باید در طول آن دقایق فقط درس بخوانید. این کار باعث افزایش تمرکز در مطالعه می‌شود زیرا به دور از عوامل بیرونی فقط به یادگیری دروس حفظی و غیرحفظی می‌پردازید و به طور مثال به هیچ پیامی در گوشی موبایل پاسخ نمی‌دهید.
۳. محیط بیرون
نکته بعدی محیطی است که در آن مطالعه می‌کنید. واقعیت این است که اگر گوشی موبایل در کنار کتاب شما قرار داشته باشد توانایی افزایش تمرکز در مطالعه را از شما می‌گیرد و تمامی راهکارهای افزایش تمرکز را خنثی می‌کند. برای جلوگیری از این مسئله میتوانید گوشی را روی حالت بی‌صدا قرار دهید، اینترنت آن را خاموش کنید یا پیام‌های جدید را پنهان کنید. اما بهترین روش این است که به طور کلی گوشی را به اتاق دیگری ببرید.
البته در نظر داشته باشید که برخی از این عوامل حواس‌پرتی می‌توانند به بالا رفتن کیفیت زندگی شما کمک کنند. مثلا اگر خارج از برنامه مهمان می‌آید این یک فرصت برای تقویت مهارت های ارتباطی است و میتوانید زمانی را به این کار اختصاص دهید. نباید تمام ذهن را درگیر تمرکز زیاد کنید زیرا در این حالت بهره وری شما کاهش می‌یابد و به نتایج دلخواه خود نمی‌رسید. اما در ساعت‌هایی که برنامه مطالعاتی دارید برای افزایش تمرکز، عوامل بی‌اهمیتی نظیر پیام‌های شبکه‌های اجتماعی را در آن محدوده زمانی از خود دور کنید.
۴. عوامل انسانی
عوامل انسانی زیادی وجود دارند که روی افزایش تمرکز در مطالعه تاثیر می‌گذارند. به برخی از این عوامل در ادامه اشاره می‌کنیم.
- استراحت
- خواب کافی
- ورزش
- تغذیه سالم
برخی افراد هیچ اهمیتی به خواب، استراحت و تغذیه خود نمی‌دهند و هیچ زمانی را برای ورزش در نظر نمی‌گیرند. آن‌ها شب‌ها را تا دیروقت بیدار هستند و زمان‌های استراحت را فقط با فضای مجازی پر می‌کنند و در نهایت به مقدار زیادی در طول هفته فست فود و غذاهای غیرسالم می‌خورند. با توجه به این الگوهای رفتاری غلط و تخریب جسم و روح، طبیعی است که توانایی تمرکز نخواهند داشت.
برای این‌که از چنین فضایی فاصله بگیرید بهتر است که در کنار اولویت‌بندی درست، ذهن آگاهی را در برنامه روزانه خود قرار دهید. همچنین مصرف کافی نوشیدنی‌های کافئین‌دار باعث افزایش بهره‌ور شما می‌شود و کمک می‌کند که زمان‌های مطالعه خود را با انرژی بیشتری سپری کنید.
۵. عوامل انگیزشی
عوامل انگیزشی نظیر تعیین جایزه برای رسیدن به نقطه هدف می‌تواند راهکار افزایش تمرکز در مطالعه شما باشد. همچنین اگر از جدول مدیریت زمان استفاده کنید با دیدن روند رو به رشد خود انگیزه کافی برای ادامه کار را می‌یابید.
افزایش تمرکز در مطالعه کنکور
سال کنکور دورانی بسیار حساس و مهم است که در پایان آن با نتایج آزمون، آینده تحصیلی دانش‌آموزان مشخص می‌شود. روند کنکور طولانی است و اگر هر روز به صورت متمرکز مطالعه کنید به نقطه هدف خود می‌رسید. برخی افراد درگیر استرس شدید با وجود فرصت ده‌ماهه به این نتیجه می‌رسند که زمان کافی برای مطالعه و یادگیری حجم بالای مطالب را ندارند. در حالی که با استفاده از انواع روش های مطالعه صحیح و تمرین تمرکز میتوانید تمامی منابع را بخوانید و یاد بگیرید.
در ادامه چند روش افزایش تمرکز در مطالعه برای سال کنکور را با هم مرور می‌کنیم.
۱. برنامه ریزی
برنامه‌ریزی برای مطالعه از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. برای این‌که هوشمندانه مطالعه کنید و درس خواندن سریع را بیاموزد باید برنامه‌ریزی درستی داشته باشید. برای این‌که برنامه درستی داشته باشید باید ابتدا استرس خود را مدیریت کنید.
استرس زیاد باعث کاهش تمرکز و بهره‌وری می‌شود و به طور کلی برنامه شما را بی‌اثر می‌کند.
برای برنامه‌ریزی بهتر، همان‌طور که پیش از این اشاره کردیم از جدول مدیریت زمان استفاده کنید. در این جدول‌ها نام هر درس را همراه با تعداد منابع آن مشخص کنید و بعد در طول روزهای هفته برای آن‌ها وقت بگذارید. به طور مثال برای مطالعه درس زیست میتوانید آن را به سه بخش زیست دهم و یازدهم و دوازدهم تقسیم کنید و بعد برای هرکدام از آن‌ها در طول هفته، زمانی را به مطالعه اختصاص دهید. موارد خوانده شده را در پایان هفته تیک بزنید و هفته بعد با مرور آن‌ها و یادگیری مطالب جدیدتر یادگیری خود را عمیق‌تر کنید. در پایان هر ماه نیز زمانی را برای آزمودن میزان یادگیری در نظر بگیرید تا با بررسی نتیجه، به قوت و ضعف خود در آن زمینه آگاه شوید.
برخی افراد از روز اولی که برای کنکور آماده میشوند برای کل سال برنامه می‌نویسند. برنامه‌ریزی هفتگی و ماهیانه واقعی‌تر، اجرایی‌تر و بهتر از برنامه‌ریزی برای کل سال کنکور است. با نوشتن این برنامه انگیزه کافی برای تیک زدن درس‌ها خواهید داشت و با انرژی و هیجان به سراغ درس‌های بعدی می‌روید.
۲. زمان کوتاه‌تری را در نظر بگیرید
گاهی اوقات به این می‌اندیشید که تا روز کنکور زمان زیادی باقی مانده است و فرصت کافی برای مطالعه دارید. این دیدگاه، تمرکز شما را کاهش می‌دهد و کمی بعد می‌بینید که فرصت خود را از دست داده‌اید. برای مقابله با این مشکل زمان کوتاه‌تری را برای خود در نظر بگیرید. می‌دانید که حجم مطالب کنکور زیاد است و باید مدام تکرارشان کنید تا کاملا در ذهنتان بنشینند. به طور مثال فرض کنید که قرار است ۴ ماه زودتر از تاریخ اعلام شده در آزمون کنکور شرکت کنید. در این حالت چون فرصت کمتری دارید مجبور می‌شوید که تمرکز بیشتری در حین مطالعه داشته باشید.
با رسیدن به آمادگی لازم این فرصت را دارید که در ماه‌های باقی‌ماندهفقط مرور کنید و از خودتان آزمون بگیرید. به این ترتیب از رقبای کنکور خود جلو بزنید. بسیاری از افراد بر این باور هستند که برای مطالعه مطالب تا روز کنکور فرصت دارند و در این حالت هرگز به موفقیت نمی‌رسند.
۳. زمان‌های هدر رفته را در برنامه لحاظ کنید
برنامه دوران کنکور خود را سفت و سخت و بدون انعطاف نچینید. ممکن است در روزهایی از سال کسالت داشته باشید و بهره‌وری خود را پایین ارزیابی کنید. همچنین در برخی از روزها عوامل بیرونی نظیر اتفاقات ناگهانی، سرزدن مهمان و... ممکن است در برنامه اختلال ایجاد کنند. با توجه به این‌که شما نمی‌توانید همه چیز را تحت کنترل خودتان بگیرید بهتر است که برنامه انعطاف‌پذیری داشته باشید و زمانی از هفته را صرف مطالعه مطالب جامانده کنید. به طور مثال اگر بعدازظهر دوشنبه مهمان داشتید درس‌های آن ساعت را به صبح جمعه خالی از برنامه منتقل کنید.
۴. از همه تفریحات نگذرید
در برنامه هفتگی حتما زمانی را برای تفریح و همراهی با دوستان اختصاص دهید و برای صرف این زمان عذاب وجدان نداشته باشید زیرا خارج شدن از محیط همیشگی و برگشتن به آن ذهن شما را تازه می‌کند و میتوانید با تمرکز بیشتری دروس را مطالعه کنید. همچنین با استفاده از انواع مهارت های ارتباطی خود را در زمینه این مهارت‌های نرم نیز پرورش می‌دهید.
۵. از ساعت‌های طلایی صبح استفاده کنید
وقتی از خواب بیدار می‌شوید ساعت‌های اولیه روز همان فرصت طلایی است که اگر به‌درستی شروع کنید کل روز را بهره‌وری بسیار خوبی خواهید داشت. برنامه مشخص روزانه به شما کمک می‌کند که در طول روز و در حین مطالعه همواره متمرکز باقی بمانید. در ادامه دو روش شروع روز را با هم مرور می‌کنیم. برخی از نکاتی که باعث بهبود این برنامه میشوند در زیر آمده‌اند. نمونه اول منجربه کمترین بهره‌وری روزانه می‌شود و نمونه دوم می‌تواند به شما در افزایش تمرکز در مطالعه روزانه کمک شایانی کند.
- نمونه اول: ساعت موبایل زنگ می‌خورد اما شما آن را روی ۵ دقیقه بعد تنظیم می‌کنید و این عمل چندین بار تکرار می‌شود. در نهایت پس از نیم ساعت بیدار می‌شوید و در داخل رختخواب نیم ساعت به چک کردن پیام‌ها و اخبار و دیدن عکس‌های داخل شبکه‌های اجتماعی اختصاص می‌دهید. در نهایت صبحانه مختصری می‌خورید و کارهای اصلی داخل برنامه روزانه را با همین سطح انرژی پایین آغاز می‌کنید.
- نمونه دوم: با اولین زنگ گوشی از خواب برمی‌خیزید و از تخت خارج می‌شوید به فهرست وظایف روزانه نگاه می‌کنید و یکی یکی برای تکمیل آن‌ها اقدام می‌کنید. در این حالت میزان بهره‌وری شما در بیشترین حد خود قرار دارد.
حقیقت این است که یک ساعت پس از بیداری توان یادگیری شما در بالاترین حد ممکن قرار می‌گیرد. برای این‌که هدف‌های اصلی برایتان دست‌یافتنی باشند باید در راستای آن‌ها قدم بردارید. در محیط‌های کاری اگر از شاخص عملکرد (KPI) عقب بمانید مدیر سازمان از شما می‌خواهد که بهره‌وری خود را بالا ببرید اما در مدرسه و دانشگاه این موضوع متفاوت است زیرا تا زمان دریافت نمرات مشخص نمی‌شود که میزان بهره‌وری شما چقدر بوده است و در یادگیری مطالب درسی و آمادگی برای آزمون تا چه حدی درست عمل کرده‌اید. از این رو لازم است با افزایش تمرکز در مطالعه سطح یادگیری خود را افزایش دهید و با آزمودن خود مطمئن شوید که مطالب را با سرعت و عمق مناسب یاد گرفته‌اید.
در واقع باید روند مطالعاتی را به‌گونه‌ای ثبت کنید که میزان پیشرفت یا پسرفت خود را دریابید. برای سهولت در این امر در انتهای روز از خود سوالات زیر را بپرسید.
- آیا بهره‌وری خوبی داشتم؟
- آیا به اهداف مطالعاتی خود رسیدم؟
- آیا به اندازه کافی برای یادگیری مطالب درسی وقت و انرژی صرف کردم؟
اگر پاسخ شما به این سوالات مثبت بود فردا هم همین روند را ادامه و بهبود دهید اما اگر نتیجه رضایت‌بخش نبود عوامل اصلی عدم موفقیت خود را شناسایی و حذف کنید تا فردا عملکرد بهتری داشته باشید.
نرم افزار افزایش تمرکز در مطالعه
نرم‌افزارهای زیادی در فضای وب و مخصوص گوشی طراحی شده‌اند که با استفاده از آن‌ها میتوانید مدت‌زمان طولانی‌تری را متمرکز بمانید. با توجه به این‌که استفاده از گوشی‌های هوشمند بسیار متداول است و بخش عمده‌ای از زمان روزتان صرف آن می‌شود اغلب این اپلیکیشن‌ها به شما در مدیریت زمان و دوری از عوامل حواس‌پرتی کمک می‌کنند تا در نهایت با افزایش تمرکز در مطالعه به اهداف تحصیلی خود برسید.
در ادامه برخی از بهترین نرم‌افزارهای این حوزه را معرفی می‌کنیم.
۱. نرم افزار Forest
این نرم‌افزار از نوعی بازی یا به اصطلاح «گیمیفیکیشن» (Gamification) برای افزایش تمرکز در مطالعه بهره می‌برد و استفاده از آن باعث افزایش انگیزه و بهره‌وری شما می‌شود. وقتی شروع به مطالعه می‌کنید وارد نرم‌افزار شوید و فرایند آن را آغاز کنید. این بازی نشان می‌دهد که همزمان با مطالعه شما، درختی نیز در حال کاشته شدن است. سپس گوشی را کنار بگذارید و مطالعات خود را مطابق روش‌های اشاره شده آغاز کنید. هرچه دیرتر به گوشی مراجعه کنید درخت مجازی بهتری می‌کارید. از طرفی اگر بیش از چند ثانیه با گوشی کار کنید درخت به‌مرور می‌پوسد و از بین می‌رود. در این حالت برنامه Forest به شما یادآوری می‌کند که باید به مطالعات خود برگردید.
اگر در نهایت تعداد درخت‌های کاشته شده شما به حد نصاب خاصی رسید و توانستید جنگلی داشته باشید به نام شما در طبیعت درختی واقعی کاشته می‌شود. به این ترتیب با استفاده از این نرم‌افزار هم تمرکز خود را بالا می‌برید و هم به محیط زیست خود کمک می‌کنید.
۲. نرم افزار Freedom
این نرم‌افزار نیز مانند دیگر اپلیکیشن‌های مدیریت زمان، برنامه‌های گوشی را قفل می‌کند و اجازه نمی‌دهد آن برنامه‌ها در حین مطالعه دروس حواس شما را پرت کنند. البته ویژگی خوب Freedom این است که حتی برنامه‌های روی ویندوز لپ‌تاپ را هم قفل می‌کند تا حواس‌پرتی را به حداقل برساند.
در نظر داشته باشید که این نرم‌افزار فقط تا بخش خاصی رایگان است و برای دسترسی به امکانات بیشتر آن لازم است مبلغی را در زمان‌های مشخص پرداخت کنید.
۳. نرم افزار Rescue Time
این نرم‌افزار علاوه بر افزایش تمرکز در مطالعه به شما کمک می‌کند که اصول مدیریت زمان خود را داشته باشید و به آن پایبند باشید. با استفاده از این اپلیکیشن میتوانید کل برنامه‌های گوشی یا فقط برخی از آن‌ها را قفل کنید تا بهتر درس بخوانید. در این برنامه سه دسته‌بندی وجود دارند که میتوانید هرکدام از برنامه‌ها را به یکی از این دسته‌ها اختصاص دهید.
- فعالیت‌های مربوط به تمرکز
- فعالیت‌های متفرقه
- فعالیت‌های شخصی
علاوه‌بر این سه‌دسته میتوانید دسته‌بندی‌های دیگری را برای Rescue Time تعریف کنید. در طول کار با دسته اول همه‌چیز را در گوشی یا سیستم کامپیوتر به غیر از مثلا دسته سوم یا دوم قفل می‌کنید. البته در نظر داشته باشید که نسخه رایگان این اپلیکیشن توانایی حذف عوامل حواس‌پرتی را ندارد و برای استفاده از امکانات گفته شده باید مبلغ مشخصی را بپردازید. این نرم‌افزار فواید بسیار زیادی دارد و با کمک آن میتوانید به اهداف تحصیلی و کاری خود برسید.
۴. نرم افزار Serene
این اپلیکیشن عوامل حواس‌پرتی را حذف می‌کند، برنامه‌ای است که میتوانید با استفاده از آن هدف‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت خود را تعیین کنید. همچنین دارای موزیک‌های آرامش‌بخشی است که شنیدن آن‌ها باعث افزایش تمرکز در مطالعه شما می‌شود. در طول کار با این نرم‌افزار همواره از شما می‌پرسد که به کدام برنامه‌ها احتیاج دارید و بهتر است کدام‌یک را برای افزایش بهره‌وری در طول مطالعه قفل کنید. به این ترتیب با استفاده از این راهکار افزایش تمرکز در مطالعه، با مدیریت زمان و حذف عوامل حواس‌پرتی به هدف‌های تعیین شده خود می‌رسید.
سوالات متداول
در ادامه این مطلب از مجله فرادرس به برخی از سوالات متداول در زمینه روش های افزایش تمرکز در مطالعه می‌پردازیم.
بهترین تکنیک برای افزایش تمرکز در مطالعه چیست؟
تکنیک‌های زیادی وجود دارند که به شما در این امر کمک می‌کنند و یکی از بهترین روش‌ها، تکنیک پومودورو است.
آیا می‌توانیم تمرکز را افزایش دهیم؟
بله. خوشبختانه تمرکز مانند استعداد ذاتی نیست و میتوانید با استفاده از روش‌های اصولی مانند نوشتن افکار، آشنایی با تکنیک‌های مدیریت زمان و خلوت کردن میز کار، در مدت زمانی طولانی همچنان تمرکز خود را حفظ کنید.
